دانلود تحقیق معماری عمارت تاریخی قوام الدوله

)موقعیت طبیعی:

بنای مورد نظر در محدوده جغرافیایی بدرزوی طول جغرافیایی 51 درجه شرقی و عرض جغرافیایی 25 درجه شمالی قرار گرفته و دارای آب و هوای معتدل کوهپایه بوده و ارتفاع أن 1280 متر از سطح دریا بر روی خط زلزله خیز قرار دارد.

2)موقعیت فعلی:

عمارت تاریخی قوام الدوله در یکی از محلات پنج گانه حصار صفوی شهر تهران در داخل کوچه ای به نام میرزا محمود وزیر و در مرکز تاریخی شهر تهران قرار دارد. بنایی مذکور در محله سرچشمه و کوچه میرزا محمود وزیر به امتداد و خیابان امیرکبیر به طرف غرب برخورد می کنند.

3)تاریخچه بنا:

منزل قوام الدوله که سال 1253 هجری قمری بنها شده متعلق به میرزا محمدخان قوام الدوله پدربزرگ قوام السلطنه و وثوق الدوله و معتمدالسلطنه بوده و پس از فوت محمدخان سهمکوچکترین پسر یعنی معتمد السلطنه ساختمانی بین کوچه میرزا محمود وزیر و سرچشمه (محل فعلی حسینه بنی فاطمه) شد.

سهم قوام السلطنه برادر بزرگتر موزه آبگینه فعلی و مزارع چای در شمال شد و وثوق‌الدوله سلیمانیه شرق تهران (افسریه فعلی) را تملک در آورد.

همسر میرزا محمد قوام الدوله سهمش را از 8-1 مایملک اینان که همان خانه فعلی قوام و حول و حوش آن و همچنین مزرعه مقصودآباد (بهشت زهرا) شد.

منزل فعلی وثوق بعد از اینکه وراث سهمشان را از پلاک اصلی مانده آن برای عظیم‌الدوله قوامی آشتیانی و معتضدالملک وثوق اختصاص یافت و وثوقی، قسمت خودشان را که سالن گچبری سفید و سالن گچبری طلایی واقع در کوچه محدث بود به اشخاص خصوصی فروخته و آنچه که در دست میراث فرهنگی باقی است به کوشش خانم قوامی آشتیانی دختر عظیم الدوله و دست خانوادگی ایشان که از نزدیکان وزیر فرهنگ و هنر در سالهای گذشته بوده به مالکیت وزارت فرهنگ و هنر در آمد عمارت موجود بازمانده مجموعه وسیع است این مجموعه در گذشت چندین عمارت را شامل می شد که خانواده های منتسب به صاحبخانه در آن زندگی می کردند علاوه بر آن درشکه خانه ای در قسمت شمالی خانه فعلی بوده که اخیراً تبدیل به پارک کوچکی شده است.

حمامی نیز در گوشه شمال شرقی بنا موسوم به حمام قوام و همچنین عماری به نام حسینیه از جمله دیگر متعلقات این مجموعه بوده اند که امروز به صورت اجزای منفک از هم در آمده و غالباً از هیئت اولیه تغییر شکل یافته اند.

4)مشخصات بنا:

ساختمان تاریخی قوام الدوله در حال حاضر از عمارتی سه طبقه شکل گرفته که دو حیاط وسیع در شمال و جنوب آن را در میان گرفته اند این عمارت شامل یک زیرزمین است.

در طبقه فوقانی دو تالالر متصل به هم و در میان قرار دارند و دو راهرو در طرفین تالارها و اطاقهای این دو راهرو در دو طبقه تالارها را در برگرفته اند.

تالارها دارای سقف های رفیع هستند و ارتفاع آن هم اندازه ساختمانهای دو طبقه طرفین طراحی گردیده است.

اطاقهای طرفین کوچکتر و جای استراحت و خلوت ولی تالارها وسیع و با شکوهند.

تالار جنوبی از کف تا سقف از نقاشی رنگ و روغن پوشیده شده در این تالار نقش های آمیزه ای از روشهای ایرانی و فرهنگی هستند و هیچ سطحی از چشم هنرمند آن دور نمانده و تمام سطوح  اطاق پرکار و خوش نقشند.

در شمال تالار نقاشی و در سوی دیگر آن تالار آینه قرار دارد. تالارهای مستطیل شکل که به واسط یک ارسی زیر نقش هفت کنده به حیاط شمالی مربوط می شود در صورت بالا رفتن بازشوها به ایوان تبدیل خواهد شد.

در جنوب تالار هم یک ارسی سه لنگه ارتباط تالار آینه را به تالار فوقانی برقرار می‌نماید تا در صورت نیاز چشم انداز در چشم انداز و نقش در نقش ترکیب گردد.

در طرفین شاه نشین تالار نقاشی و بادگیر استقرار یافته اند و با باز کردن درها می توان به هر دو تالار امکان تنفس در هوایی تازه را برقرار کرد. این بادگیرها از داخل کوچه جشم انداز زیبایی را به خانه تاریخی قوام الدوله بخشیده اند.

5)نوع بهره برداری و خصوصیات بارز آن

این به نام اکنون به عنوان دفتر مطالعات محور فرهنگی- تاریخی تهران استفاده می‌شود. بازدید و برداشت دانشجویان دانشکده معماری و هنر از دیگر عملکردهای بناست.

6)عوامل تزیین شده بنا و نوع آن

ارزشهای فوق العاده تزئینات و ترکیب عوامل مختلف تزئینی در ساختمان قوام از وجه‌های غیر قابل انکار و در اصل هویت و شخصیت کاملاً متمایز این بنا در مجموعه بناهای تاریخی شهر تهران است و از آن جمله می توان از تزئینات زیر نام برد:

1)آینه کاری به اشکال هندسی زیبا و مقرنس

2)گچبری روی بدنه و سقف

3)نقاشی های دیواری روی بدنه و سقف

4)تزئینات بار چه بدی و گره چینی اری ها

5)شبکه چینی پنجره ها زیرزمین.

6)آبرچینی سقف زیر زمین

تالار اینه ازاره ای از سنگ مرمر دارد و بدنه ها و سقف از آینه پوشیده شده است که به شکل زیر نقش بریده شده اند تا در ترکیب با گچبری ظریف و منقوش به گل و بوته، ترکیبی بدین را در منظر چشم قرار دهند. از ویژگی های منحصر به فرد این تالار گداورهای رنگی، پرتره زنانی است که در داخل قابهای آینه قرار گرفته اند.

این گداورها جزء اولین تصاویر زندگی که در قرن نوزدهم به چاپ رسیده اند.

7)نوع مالکیت بنا و مشخصات ثبت آن در ردیف آثار تاریخی جهان مذکور اکنون در مالکیت سازمان میراث فرهنگی کشور است.

8)اقدامات انجام شده در مورد فریم بنا ذکر مشخصات:

ضرورت انجام این اقدام پس از ثبت آن در ردیف آثار تاریخی لازم به نظر می رسد و تا کنون اقداماتی در این زمینه انجام نپذیرفته است:

این بنا در سال 1253 یا سال 1211 ش، در زمان محمدشاه قاجار برای یکی از صاحب منصبان دوره قاجاریه به نام میرزا محمد قوام الدوله آشتیانی ساخته شد. وی در دیوان محاسبات مالیات سمتی داشت. پسر قوام الدوله، حسن وثوق نام داشت، که در سال 1268 ش، جای پدر را گرفت و در دوره هایی وزیر فرهنگ، دارایی، خارجه و نخست وزیر بود.

قسمتی از بنا در تعریض کوچه میرزا محمود وزیر از بین رفته که به احتمال زیاد متصل کننده اندرونی و بیرونی به یک دیگر بوده است. هم چنین، تبدیل ایوان تابستانی به تالار آینه کاری از دیگر تغییرات بنا است که پس از توسعه ارتباط ایرانیان با کشورهای اروپایی صورت گرفته است. در تزیینات داخلی بنا نیز نقوشی افزوده شده که علاوه بر قلم هنرمند، از لحاظ رنگ نیز پختگی قبلی خود را ندارد و از نگاره های قبلی به طور کلی متمایز است. احتمال داده می شود که دورتادور حیاط بیرونی اتاق هایی وجود داشته که در حال حاضر اثری از آن ها نیست. وقتی این ساختمان تحت نظر سازمان حفاظت آثار باستانی در آمد، چند اتاق، آشپزخانه و سرویس های بهداشتی در ضلع شرقی حیاط بیرونی به آنها افزوده شد که البته قسمت نوساز با بافت قدیمی خانه، از قبیل در و پنجره، تزیینات شومینه و گچ بری و نمای خارجی به طور کلی مطابقت میکند، به طوری که تشخیص آن دشوار است.

معماری دوران قاجاریه و دوران سنتی پیشین که بعدها تأثیرات فرنگیبر روی تزیینات آن مشهود است، بیش تر یادآور معماری زندیه در شیراز است.

از خصوصیات این بنا به نظم و تقارنی اشاره کرد که با آجر و چوب در نمای ساختمان به وجود آمده است. وجود هفت دری در این بنا از جمله مهم ترین عوامل زیبایی آن محسوب می شود. هفت دری جزو عنصرهای معماری ایرانی اسلامی است. دری جزو عنصرهای معماری ایرانی اسلامی است. در حیاط بیرونی یک حوض و چند باغچه تعبیه شده است. قرینه این حیاط نیز حیاط دیگری است که حیاط اندرونی محسوب می شود و دارای باغچه و حوض است. این دو حیاط با چند راهرو به هم دیگر مرتبط می شوند. از ویژگی های دیگر وجود دو بادگیر و یک شیروانی در بام بنا است که انسان را برای رفتن به طبقات بالا بر می انگیزد. این دو بادگیر قرینه هم هستند. در معماری ایرانی از زمانی دور دست، بادگیر با نام های گوناگون چود «بادهنج»، «باتخال»، «خیشود» و «خیشان» به کار می رفته است. کار بادگیر خنک کردن هوای جایگاه سکونت مردم بوده و تهویه داخل ساختمان را انجام می داده است. بادگیر ها علاوه بر خنک کردن و تهویه هوا، جنبه تزیینی نیز داشته و از مشخصات بارز خانه های قدیمی اشراقی بوده است. یک بادگیر به طور کلی برجی چهارگوشه است که تا بلندای بام خانه ها ساخته می شود. اندازه چهارگوش بادگیر 2 در 2 متر است. در اطراف برج بادگیر، شکاف های عمودی جاسازی می شد که دارای چند پره بوده و باد پس از برخورد با این پره ها از کانال بادگیر به میان برج و ساختمان راه می یافت.