دانلود مقاله اصول برنامه ریزی و ساخت مجتمع های فرهنگی

- برنامه ریزی فیزیکی : می توان گفت که برنامه ریزی دانشکده تنها نشان دهنده استخوان بندی اطلاعات است که برای جایگزین کردن فضاها در دانشکده لازم می باشد.

به این ترتیب طرح با استفاده از گزارش توجیهی و برنامه ریزی فیزیکی فادر به شناخت و درک کامل از فضا و در نتیجه جایگزینی آن می باشد.

- نحوه تشکل فضایی یک دانشکده معماری و شهرسازی : بخش آموزشی بخش کمک آموزشی بخش خدماتی 4- بخش اداری بخش آموزشی به دو قسمت آموزش نظری و عملی تقسیم می گردد که دانشجویان در آنها اصول مربوط به دروس مورد نظر را فرا می گیرند.

مکانهای آموزشی چند طبقه طرح با نقشه کشی گوشه‌ها و کرویدها آغاز می گردد.

هیچ نقطه ای از کلاسهای درس نباید بیشتر از 30 متر از نزدیکترین پلکان فرار یا از دربهای پلکانهای داخلی فاصله داشته باشد.

لذا طول حداکثر یک بلوک با پلکان مرکزی تقریباً 50 متر با سه پلکان 120 متر بوده و فاصله بین پلکانها 50 تا تقریباً کمتر از 55 متر باشد.

پا پله‌ های معمولی 152میلیمترکف پله297 میلیمترحداکثر تعداد پاپله در هر رشته پله16 عدد می باشد.

ارتفاع طبقه مساوی یا بیش از 35/3 متر است.

طول رشته پله بدون پاگرد 47/4 متر می باشد.

پلکان باید کمتر یا مساوی 60 متر دورتر مثلاً در مرکز بلوک (1) ساختمان در گوشه (6) در توسعه به طرف بال ساختمان (4) در گوشه بداخل آمده (5) بلافاصله مجاور توالت و غیره قرار گیرد.کریدورهای یک جهتی (3تا5) بهتر بوده ولی گرانتر از کریدورهای دو جهتی است.

اینها را می توان از انتها با مزیت آنکه اگر از 18 تا کمتر از 25 متر عمق داشت.

با حداکثر مساحت پنجره بدون دیده شدن تیر سر درگاه رنگ روشن نمودن دیوار و سقف و کف ها روشن نمود.

- اتاق های کنفرانس و آمفی تاترها: سالن سخنرانی بایستی طوری طراحی شود که دانشجویان از پشت وارد شوند .

(با صندلیهای برجسته در آخرین ردیف یا در صورت خیلی بزرگ بودن تاتر در ارتفاع میانی) سخنرانان مستقیماً از آپارتمان یا قسمت خود به سمت میز خود می روند.

(1-4) برای اتاق سخنرانی کوچک با درب‌های به بیرون باز شو (12) اندازه‌های زیر کافی است : گذرگاه دیوار پنجره 6/0 تا 75/0 متر گذرگاه دیوار داخلی 85 تا 00/1 متر گذرگاه عقبی 75/0 تا 85/0 متر در تاترهای سخنرانی طویل گذرگاه بین صندلیهای قدری پهن تر بوده و تاترهای سخنرانی پهن تر ترجیحا باید یک گذرگاه مرکزی به پهنای 75/0 تا 00/1 متر داشته باشد که به سمت جلو نیز باریکتر شود.

فاصله ردیف جلو از تخته سیاه 5/2 تا 3 متر است.فضاهای لازم برای هر دانشجو در شرایط بسیار راحت 700*850 میلیمتر است با اندازه معمول 610*850 و مساوی یا بین 550*750 میلیمتر است.

مساحت توصیه شده برای هر دانشجو با فضای سیرکلاسیون 6/0 متر مربع برای هالهای سخنرانی کوچک با نشیمن معمولی می باشد.

ارتفاع طبقه باید تقریباً 50/3 متر برای اطاق سخنرانی کوچک قدری بیشتر برای نوع بزرگتر آن (مخصوصاً با نشیمن های پاپله عمیق) می باشد.

با روشنایی از طرف زاویه روشنایی روز اندازه گذاری شده در سطح بالاترین و دورترین میز از پنجره باید 25 سانتیمتر باشد.

ارتفاع سکو معمولاً 200 تا 600 میلیمتر است.

- آتلیه‌های طراحی : آتلیه ها باید مناظر شمال به شرق را داشته و پنجره ها با پرده که بتوان آن را عمدا حرکت داده مجهز باشند .

دیوارها و سقف باید رنگ سفید داشته باشند.

وسائل لازم است ساده ولی راحت و قابل شستشو (از پلی اتیلن) بوده و با دقت ترتیب یابند.

میزها در امتداد دیوار خارجی روشنایی را از پنجره های بلند و آنها که در وسط قرار دارند از پنجره سقفی دریافت می دارند.

(این حالت جابجایی محوطه کار را فراهم می سازد) - اصول طراحی شهرکهای صنعتی: شهرکهای صنعتی اجتماع سازمان یافته واحدهای صنعتی می باشد که متناسب با استعداد مناطق محل استقرار موجبات هم افزایی و بهره‌وری مطلوب از منابع را فراهم می سازد و علاوه بر ایجاد اشتغال مولد به رشد تولید داخلی و ارتقاء سطح فناوری می انجامد.

فرآیند طراحی و احداث یک شهرک صنعتی تفاوت‌های اساسی با طراحی و احداث یک شهرک مسکونی دارد که تنها به شیوه معماری آن محدود نمی شود، بلکه در مبانی شکل‌گیری آنان این تفاوت آشکار می گردد.

پس از انجام مراحل امکان سنجی مکان یابی و تصویب مراجع ذیصلاح طراحی استقرار شهرک صنعتی در زمین مورد نظر به شرح زیر انجام می پذیرد : - مراحل طراحی شهرک‌ های صنعتی : 1-تهیه نقشه‌ های توپوگرافی 2-مطالعات و طراحی فاز یک 3-مطالعات و طراحی فاز دو -تهیه نقشه توپوگرافی نقشه‌برداری و تهیه نقشه‌های توپوگرافی در انجام پروژه‌های مطالعاتی شهرک‌های صنعتی نقش زیربنایی داردکه پایه واساس مراحل متعددمطالعاتی وطراحی واجرایی هرشهرک می باشد که شامل: 1)استقرار ایستگاه‌های نقشه برداری و 2)میخکوبی و تثبیت مرز زمین باربرهای بتنی در نقشه‌برداری زمین مورد نظر در صورت وجود جاده- خطوط انتقال نیرو- منبع آب و سایر عوارض پیرامون زمین که در طراحی و اجراء تأثیرگذار می باشد و نیز شیب‌بندی شهرک جهت دفع آب‌های سطحی و هدایت فاضلاب لازم است.

#مطالعات و طراحی فاز یک:در طراحی شهرک صنعتی، آشنایی با ساختارهای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی منطقه اجرایی طرح لازم می باشد.

- قسمت اول (مطالعات مقدماتی) : 1) شناخت عوامل تاثیرگذار بر شهرک الف بررسی وضعیت تأسیسات زیر بنایی در منطقه مورد مطالعه ب مطالعات هواشناسی و بررسی های اقلیمی موقعیت جغرافیایی محل طرح و ایستگاه هواشناسی مشخصات اقلیمی محل طرح ج بررسی و برآورد هزینه های انتقال تأسیسات زیربنایی د بررسی های زمین شناسی ه بررسی هیدرولوژی منطقه مورد نظر و مطالعات ارزیابی و زیست محیطی از شهرک های بیش از 100 هکتار ز کسب اطلاع از طرح های آینده مربوط به گسترش شبکه های برق ، آب ، راه آهن ، گاز ، مخابرات و … 2- مطالعه و شناخت جهت گیری صنعتی در منطقه الف مطالعه وضعیت موجود صنایع در منطقه ب مطالعه سیاست های توسعه صنعتی در منطقه ج جمع بندی 3 – مطالعه و بررسی برنامه ریزی صنعتی در شهرک برنامه ریزی صنعتی برای یک شهرک صنعتی مستلزم داشتن اطلاعات کافی از وضعیت موجود منابع در منطقه ، استراتژی توسعه صنعتی منطقه ، آمایش سرزمین و برنامه ریزی کلی کشور می باشد.

4 شناخت پتانسیل های منطقه احداث شهرک الف- خصوصیات جغرافیایی منطقه ب- خصوصیات جمعیت ج- پتانسیل‌های اقتصادی 5) شناخت خصوصیات زمین الف- موقعیت استراتژیک شهرک در منطقه ب- بررسی عوارض اطراف زمین و منطقه‌أی ج- بررسی عوارض طبیعی ومصنوعی در زمین د- ابعاد و مشخصات فیزیکی زمین ه – شناخت امکانات و جهات توسعه شهرک و- مطالعه مکانیک خاک اراضی شهرک 6) شناخت ضوابط طراحی شهرک الف- ضوابط طراحی شبکه معابر ب- ضوابط توزیع زمین کلیه اجزایی که در شهرک صنعتی وجود دارند، عناصر طرح هستند.

این اجزا عبارتند از : شبکه معابر زون های صنعتی - ساختمان‌های خدماتی تأسیسات زیربنایی و تجهیزات شهری- فضای سبز به طور کلی زمین به دو نوع تقسیم می شود : 1 زمین های ساخته شده 2- زمین های باز ج- ضوابط تعیین کاربری زمین د- ضوابط تفکیک زمین ه- ضوابط استقرار و همجواری صنایع قسمت دوم (تهیه طرح مقدماتی) الف- خلاصه نتایج برنامه‌ریزی صنعتی ب- خلاصه نتایج پتانسیل های منطقه ج- استفاده از نتایج مطالعات ارزیابی زیست محیطی در شهرک‌های بیش از 100 هکتار و بررسی و اثرات آن در طراحی شهرک .

د- جمع بندی مطالعات زهکشی اراضی (در صورت لزوم) مطالعات طراحی سیویل : الف- مطالعات طراحی ب- مطالعات سیویل، که شامل‌موارد ذیل می شود : مطالعات مربوط به توپوگرافی زمین تعیین سلسله مراتب شبکه معابراز نظر وظیفه واهمیت :خیابان اصلی(درجه 1)–خیابان جمع وپخش کننده(درجه 2)–خیابان دسترسی یامحلی(درجه 3)– خیابان کمربندی(درجه 4).

عوامل موثر در طراحی شبکه معابر : نوع وسیله نقلیه – سرعت طرح (سرعت وسایط نقلیه)- حجم ترافیک – ایمنی طرح بررسی و مطالعه جمع‌آوری و هدایت آب‌های سطحی و غیر سطحی ج- تعیین عناصر هادی طرح د- ارائه طرح‌های پیشنهادی فاز 1 ه- ارائه نقشه‌های مقدماتی و گزارش فاز 1 و – بررسی طرح فاز یک # مطالعات و طراحی فاز دو (تهیه طرح اجرایی) مطالعات این مرحله بر اساس مدارک و گزارش مصوب فاز یک به شرح زیر انجام خواهد شد : انجام محاسبات کلی و تهیه نقشه‌های اجرایی 2 - برآورد هزینه و برنامه زمان بندی طرح ارائه مدارک و گزارش مرحله دوم (فاز 2) 4- بررسی طراح فاز دو (مرحله دوم) اصول برنامه ریزی و ساخت در مراکز تجاری: - معرفی سایت مرکز تجاری و گردشگری خیام موقعیت اقتصادی- اجتماعی شهر مشهد و حوزه نفوذ آن به عنوان مرکز استان خراسان توانایی های توسعه اقتصادی-اجتماعی بسیاری را فرا راه آینده این شهر قرار میدهد.همین امر باعث شده است که در طرح جامع شهر مشهد نیز روند توسعه فیزیکی شهر تا سال 1395 با توجه به زمینه های فوق الذ کر بررسی و پیش بینی شود.مجموعه عوامل فوق زمینه و جایگاه ویژه ای را برای استان خراسان خصوصا شهر مشهد فراهم نموده تا بتواند تاثیر و نقش منحصر به فردی را در اقتصاد و بازرگانی کشور داشته باشد.

شرکت سپاد خراسان با توجه به اهمیت و ویژگیهای استان خراسان و شهر مشهد پس از بررسی های کارشناسی به این نتیجه رسید که شهر مشهد نیاز به پایانه مبادلات بازرگانی بین المللی در خور و مناسب دارد لذا به همین منظور نسبت به تهیه طرح تفضیلی مرکز تجاری و گردشگری خیام در زمینی به مساحت حدود 200 هکتار در حاشیه شمالی شهر مشهد و در محلی با دسترسی های شهری بسیار مناسب اقدام کرد.

- دلایل توجیهی انتخاب سایت: با توجه به برنامه فیزیکی و پتانسیل های پیش بینی شده در این برنامه و با توجه به پتانسیل های موجود برای سایت مرکز تجاری و گردشگری خیام (سایت سپاد) این سایت نسبت به گزینه های دیگر در اولویت خواهد بود بنابراین در نقاط دیگرمحدوده مصوب شهر مشهد نیز زمین های دیگری برای کاربری های تجاری در مقیاس شهری واحدهای صنعتی در مقیاس منطقه و انبارهای کالاهای تجاری پیش بینی شده است و با توجه به این که اهم نارسایی های اظهار شده توسط صاحبان واحدهای فوق الذکر مشکل تخلیه و بارگیری در شهر و بالا بودن اجاره انبارها در شهر و مشکل دسترسی به کارگر به هنگام شب می باشد.

اولویت زمین مورد مطالعه را نسبت به سایر نقاط (سایت اطراف حرم و مسکن سازان و سایت اطراف میدان غدیر و فرودگاه مشهدو…)به ویژه تا سال 80 به شهر زیرمی توان بر شمرد : -استقرار زمین مورد مطالعه در شمال کمربندی 100 متری و ارتباط مستقیم آن به مرکز شهر از طریق خیابان دردست احداث خیام -دسترسی به واحدهای صنعتی مستقر در حاشیه جاده های کلات و سیمان و شهرک های صنعتی چرم شهر- طوس و شهرک کلات - مجاورت زمین با میدان میوه و تره بار به ویژه از نقطه نظر اختصاص آن به انبارها - استقرار در حاشیه شمالی شهر و آزاد از محدودیت های ورود و خروج وسایل نقلیه سنگین به منظور تخلیه و بارگیری کالا در انبارها و واحدهای تجاری عمده -مناسب بودن نرخ انبارها و اجاره آنها - کاربری زمین مورد مطالعه در وضع موجود: زمین مورد مطالعه در حاشیه شمال شهر مشهد و در محدوده مصوب شهر واقع شده است این زمین در تقسیم بندی جدید شهر که در طرح توسعه و عمران شهر مشهد به عمل آمده است.بخشی از ناحیه 15 از جمع46 ناحیه شهری می باشد.مساحت زمین 160 هکتار است و از شمال به ده اسماعیل آباد از جنوب و جنوب غربی به خیابان صد متری کمر بندی شهر مشهد از غرب و جنوب غربی به خیابان صد متری کمربندی شهر مشهد از غرب به میدان جدید میوه و تره بار و از شرق و جنوب شرقی به گلاته بقعه محدود میشود.

علاوه بر جاده کمر بندی فوق الذکر که زمین مورد مطالعه را به کلیه خطوط ارتباطی ورودی و خروجی شهر مشهد و در نتیجه به کلیه قسمت های شهر نیز متصل می سازد.

خیابان در دست اقدام خیام که در قسمت غربی زمین به جاده کمر بندی می پیوندد جاده ارتباطی مستقیم زمین با بخش های مرکزی شهر به شمار می آید.

کاربری های پیشنهادی طرح توسعه و عمران در زمین مورد مطالعه به طور عمده کاربری های مقیاس شهری میباشد چنان که اشاره شد کاربری های مقیاس شهری عبارتند از : تجاری شهری-فرهنگی-جهانگردی و پذیرایی-اردوگاههای زایران-استادیوم ورزشی-نمایشگاه دائمی-مراکزاداری و انتظامی-پارک های شهری-فضاهای سبز حفاظتی و جنگلی- میادین میوه و تره بار- ترمینال مسافر بری- ترمینال وسائل نقلیه سنگین و انبارها با توجه به وضع مالکیت زمین مورد مطالعه در بررسی کاربری آن تنها آن دسته مد نظر قرار گرفته که علاوه بر ضرورت اقتصادی-اجتماعی شهر در احداث آنها جنبه انتفاعی نیز داشته و سرمایه گذاریهایی را که در آن خصوص به عمل می آید به نحوی مناسب بازگرداند که این دسته ها عبارتند از : کاربری های تجاری در مقیاس شهری –جهانگردی و پذیرایی (هتل و مسافر خانه و اردوگاههای زائرین)- ترمینال وسائل نقلیه سنگین- ترمینال مسافربری- پارک تفریحی- میدان میوه و تره بار- انبارها و نمایشگاه در جدول سطح توسعه این از کاربری ها طی برنامه توسعه به ترتیب 500 هکتار (75-1370 )- 421 هکتار (95-1375)- 990 هکتار (65-1380) و روی هم 1912 هکتار تا افق توسعه 1395 پیش بینی شده است.

انتخاب کاربری های زمین مورد مطالعه: با توجه به نکات فوق الذکر انواع کاربری های مناسب زمین مورد مطالعه که هم منطبق بر کاربری های پیشنهادی طرح جامع میباشد و هم با هدف های اقتصادی استفاده از زمین منطبق است عبارتند از : کاربری تجاری در مقیاس شهری انبارهای مواد غذایی و کالاهای تجاری واحد های صنعتی در مقیاس منطقه و منطبق با ضوابط سازمان محیط زیست عوامل مؤثر بر طرح: از مجموع مطالعات فوق میتوان از نقطه نظر شهرسازی- معماری عوامل مؤثربرطرح را به ترتیب زیر دسته بندی نمود: اقلیم توپوگرافی 3- عوامل مصنوع (الف: خطوط تاسیساتی- ب:ارتباطات ) الگوی شکل گیری طرح: طرح مؤثر بررسی شده در قسمت پیشین هر یک میتوانند به نوعی در چگونگی خطوط اصلی طرح مجموعه و به ترتیب ذیل تاثیرگذارمیباشند الف- نظام دسترسی و اتصال مجموعه به شهر ب- استقرار ستون فقرات شهری ج- مکان یابی عناصر مورد نیاز از دیگر مطالعات و بررسی های انجام شده عبارتند از: بررسی خصوصیات و ویژگیهای زمین پروژه موقعیت زمین پروژه درجه بندی معابر و دسترسیهای همجوار با زمین ارتباطات و نحوه دسترسی مراجعین از پارکینگ عمومی 5- درجه بندی ورودی های مجموعه جمع بندی نتیجه گیری ازمطالعه شرایط اقلیمی عرض جغرافیایی 36.16 طول جغرافیایی 59.38 ارتفاع از سطح دریا 985 متر الف- در نظر گرفتن شرایط آب و هوای محیط در طراحی ساختمان بخصوص پوسته خارجی آن.

باید ساختمان ها را طوری طراحی و اجرا کنیم که در عین اقتصادی بودن ساخت مصرف انرژی در آنها نیز کاهش یابد.

ب- استفاده حداکثر از انرژی مصرف شده از طریق انتخاب سیستمهای کم مصرف تر و پر بازده تر در طراحی تاسیسات مکانیکی حرارتی و برودتی که اتلاف انرژی جهت تعیین گرما و سرمای تولیدی در آنها به حداقل برسد.

اصول طراحی ساحتمانهای آموزشی: تعریف: ساختماد آموزشی به مکانی اطلاق میگردد که درآن تعلیم وتربیت وآموزش انجام می شود.

در ابتدای امر باید به این نکته اشاره کرد که مهمترین اصل برنامه ریزی درمورد آموزش،بالا بردن کیفیت آموزشی و کاهش آلودگیهای صوتی،محیطی است.که ما در اینجا به بحث پیرامون مهمترین مکان آموزشی یعنی مدارس می پردازیم.

عوامل موثر در برنامه ریزی و ساخت: 1)انتخاب زمین مدرسه: از نظر موقعیت مکانی جمعیتی بهتر است در مناطق پر رفت و آمد وشلوغ نباشدواز نظر تعداد دانش آموزان تامین باشد.

2)مسافت بین محل سکونت دانش آموز و مدرسه: در مورد مسافت حائز اهمیت است که بگودیم هر چه کودکان رو به مرحله بلوغ تکامل می یابند از نظر فهم و ادراک قویتر می شوند لذا در مورد فاصله از 500متر برای کودکستان تا 2500متر برای مدارس متوسطه پیشنهاد شده است.

3)از نظر تعداد شاگردان در هر کلاس: ظرفیت کلاسهابه شرح زیرارائه گردیدهاست: کودکستان حداکثر25نفر- دبستان و راهنمایی حداکثر 30-36 نفر- متوسطه حداکثر 42-46 نفر 4)ازنظر ابعاد کلاس درس،تعداد طبقات و فضای لازم: از نظر تعداد طبقات در مناطق شهری تا سه طبقه پیشنهاد می شود ولی دبستانها بهتر است بیشتر از یک طبقه نباشند اما در مناطق روستایی مدارس اکثراً یک طبقه می باشند که این به علت جمعیت کم روستایی می باشد.لازم به ذکر است که در مناطق پرجمعیت شهری اغلب با کمبود جا ومکان مواجه هستیم که خود یکی از مهمترین مشکلات برنامه ریزی استو دیگر این که ایجاد مدارس کوچک مستلزم صرف هزینه های بسیاری است که به نسبت از هزینه یک مدرسه بزرگتز بیشتر خواهد بود ،چون یک مدرسه بزرگتر توانایی جذب تعداد بیشتری دانش آموز با همان امکانات را داراست که این خود از هزینه های جانبی می کاهد.و اما دربرنامه ریزی ساخت یک دبستان یا مدرسه حتماً باید فضاهایی که بعداً لازم به ساخت هستند را پیش بینی کرد.ودر مورد مدارس مهمترین امر در استفاده بهینه از ساختمان آموزشی بکار گیری مدارس در دو شیفت می باشد که خود باعث کاهش هزینه ها به دو سوم میرسد.

#خصوصیات محیط مدارس: الف)آب و هوا و اقلیم:چون آب و هوا در نقاط مختلف ایران متغیر است باید در منطقه مورد نظر پیش بشنی آب وهوایی شود به گونه ای که ساختار مدارس با آب وهوای مذکور سازگار باشد و برا ی دانش آموزان مشکل ایجاد ننماید.ما در اینجا به فقط به ذکر درجه مناسب برای مدارس می پردازیم.طبق استاندارد تعیین شده حداقل درجه حرارت 16 درجه سانتیگراد و حد اکثر 30 درجه سانتیگراد برای کلاسها پیشنهاد می شود.ئر ضمن دمای راهروها باید بین 14 تا 35 درجه سانتیگراد باشد و رطوبت نسبی نیز بین 50% تا 70% باشد زیرا در غیر این صورت دانش آموزان دچاراختلال در کارشان خواهند شد.

ب)روشنایی مدارس:در مورد روشنایی باید سعی شود تا جای ممکن از نور طبیعی استفاده شود و در صورت استفاده از کلاسها در شب باید از نورهای مصنوعی استفاده کرد.نور متعادل در روز باید به گونه ای باشد که نسبت روشنایی کلاس به محیط اطراف از سه برابر تجاوز نکند.

ج)شدت صوت:باید محیط به گونه ای فراهم شود که هیچ اختلالی در محیط آموزشی ایجاد نشود ،مکان وموقعیت کارگاهها و کلاسها نسبت به هم رعایت شود .

شدت صوت معلم درموقع تدریس حدود 75 تا 85 دسی بل است و همانطور که می دانید، فاصله در شدت صوت مؤثر است یعنی هر چه فاصله معلم تا شخص انتهای کلاس زیادتر شود شدت صوت کمتر به شخص می رسد و باید فاصله را به صورت متعادل در نظر گرفت .

در برنامه ریزی وساخت باید از کلیه تجهیزات و وسایلی که عایق صدا هستند در ساخت و ساز استفاده کرد.حال به بررسی دومحیط آموزشی که ازجمله مهمترین محیط های آموزش می باشد یعنی کودکستان و دبستان می پردازیم.

اصول طراحی کودکستان : امروزه ساختمان کودکستانها با طراحی جدید و معماری نو همراه با مسائل روان شناختی و آموزشی طراحی می گرددو بهتر است طراحی آن شبیه منازل مسکونی خود کودکان باشد چون کودک با محیط خانه مانوس است و خود را نمی تواند وفق دهد.معمولاً طرح کلی کودکستان در موارد زیر بررسی می شود: راهرو و فضای ورودی سالن گروهی بزرگ 3)بخش سرویسها در ارتباط با سالن گروهی محلی برای مربی در قسمتی از سالن 4) فضای بازی کودکان ـ راهرو و فضای ورودی: باید در ابتدای ورود یک سالن مجزا تعبیه شود تا به هنگام ورود و خروج افراد تبادل حرارتی با مخیط صورت نگیرد که در تابستان هوا خیلی گرو و در زمستان خیلی سرد می شود و حتی المکان راهروها کوتاه و مختصر تدارک دیده شوند.

-سالن گروهی:سالن گروهی برای 30 کودک حدود 60تا 70 متر مربع کافی است و باید دارای دربهای کشویی باشد تادر مواقع اضطراری از آنها استفاده شود،پنجره ها باید حد اقل 60 سانتیمتر از زمین فاصله داشته باشد تا کودکان بتوانند محیط بیرون را مشاهده کنند و دیوارها چون زود کثیف میشوند باید تا5/1 متری رنگ روغن زده شوند.طراحی دکوراسیون باید با روانشناختی کودکان همراه باشد تا موثرتر واقع شوند.

در صورتی که تا بعد از ظهر کودکان نگهداری می شوند لارم است یک آشپزخانه، اتاق استراحت و سالن نهار خوری در صورت امکان طرح ریزی شوند.

سرویسهای بهداشتی ،اتاق مسئولیین وسالن بازی و محوطه کودکستان هم به نوبه خود در طراحی و ساخت تاثیر گذارند.

اصول طراحی دبستان: اصول مطرح در طراحی دبستان نیز شباهت زیادی به طراحی کودکستان دارد،ساختمان مدارس باید حتی المقدور یک طبقه باشدوفضای بازی به دور از فضای تحصیل باشد تا مزاحمتی ایجاد نکند،بهطور کلی موارد زیر در برنامه ریزی تاثیر گذارند: -فضاهای تحصیلی:که شامل کلاسها میشودو حداکثر ظرفیت 40 دانش آموز را باید داشته باشند و فرم کلاسها بهتر است که مربع یا مستطیل شکل باشندو باید در طراحی از وسایلی در کلاس استفاده کرد که کمتر در خطر آتش سوزی باشند.

-فضاهای تحصیلی ویژه: که شامل کارگاه ها ، کلاسهای فوق برنامه و کتابخانه می شود.

-فضای راهروها:حد اقل عرض مورد نیاز 5/2 متر می باشد و در صورتی که در دو طرف سالن کلاس وجود داشته باشد عرض آن بیشتر می شود.

-فضای ورزشی- فضای اداری و مدیریتی- سرویسها- غذا خوری – فضای پارکینگ طراحی مدارس با توجه به آب و هوا: با توجه به آب و هوای متغیر ایران 4نوع تقسیم آب وهوایی صورت گرفته که مختصرذکر می کنیم: الف)شمال کشور و نواحی مرطوب:در این مناطق باید از گردش طبیعی هوا در کلاسها استفاده شود و سقف مدارس هم نباید از شیروانی باشد ، چون در هنگام بارندگی سر و صدا ایجاد مییکند و در تابستان هم خیلی داغ می شود.

ب)مناطق سردسیر: به طور کلی سیستم باید عایق حرارتی باشد.

ج)مناطق گرم و خشک: باید اتاقها در تابش مستقیم نور خورشید نباشند و حتی الامکان مدارس کوتاه ترطراحی شوندتاسطح تماس بانورخورشیدکمترشودتاهوای داخل ساختمان خیلی گرم نشود.

د)نواحی گرمسیر و مرطوب جنوبی: در این مورد نیز باید جهت سیرکوله کردن از وزش باد کمک گرفت.

برنامه ریزی و ساخت ‌فضاهای بهداشتی مقدمه در برنامه ریزی ساخت یک پروژه (کلان طرح ها و خرده طرح ها ) ابتدا باید به شناخت زمینه های مختلف پرداخت که از مهمترین عواملی که باید به آن توجه نمود سابقه تاریخی، موقعیت جغرافیایی ، شناخت خصوصیات کالبدی شهر ، شرایط اقلیمی و تاثیر عوامل اقلیمی بر ساختمان ، بررسی روز توسعه فیزیکی شهر ، شناخت بافت شهری و جمعیتی شهرها است که در این قسمت به فضاهای بهداشتی که شامل بیمارستانها ، پاراکلینیک ها و … می باشد از حیث موارد مطروحه مورد بررسی اجمالی قرار می دهیم.

شرایط و نیاز کارفرما : معمولاً خواسته و شرایط کارفرما معطوف به مخاطبین و نوع کاربری پروژه ها تعیین می گردد.

معرفی مخاطب پروژه : اهمیت شناخت مخاطبین پروژه توسط کارفرما و طراحین پروژه کاملاً محسوس است از اینرو در طراحی پروژه ها باید سعی بر آن باشد تا با شناخت هر چه بهتر ارباب رجوع (مخاطبین) و حدس رفتارها و حالتهای خاص فیزیکی آنها ، اثر به گونه طرح گردد که تا حد زیادی پاسخگوی این رفتار بوده و به هارمونی مورد نظر یک اثر موفق دست پیدا کند.

تعریف فضاهای بهداشتی و درمانی : از شاخص ترین فضاهای درمانی بیمارستان است که مهمترین واحد ارایه دهنده خدمات درمانی است و بنا به تعریفی که وزارت بهداشت بدست می دهد بیمارستان واحدی است که حداقل دارای 15 تخت با تجهیزات و خدمات عمومی پزشکی لازم و حداقل دارای دو بخش داخلی و جراحی هر دو با گروه پزشکان متخصص باشد.

معماری فضاهای درمانی بر اساس ایجاد فضای مطلوب : فلسفه بیمار محوری اثر بسیار مهمی در طراحی فضاهای درمانی دارد استفاده از رنگهای روشن و هوای معطر ، تحقیقاتی که در سال 1984 توسط راجر الریج انجام شد تایید می کند بیمارانی که دید و منظر مناسبی را از تخت خود در محدوده دید دارند زودتر بهبود می یابند از عواملی که در ایجاد یک فضای بهبودی بخش کمک می کند می توان زیر را نام برد: 1ـ کنترل صدا 6 ـ ارتباطات 2 ـ کیفیت هوا 7 ـ دید از طبیعت 3 ـ وضعیت گرمایش مناسب 8 ـ رنگ 4 ـ آسایش و خلوت 9 ـ بافت 5 ـ نور 10 ـ راحتی و آسایش ملاقات کنندگان استاندارهای طراحی در بررسی عملکرد بیمارستان متبلور است که آن روابط به دو گروه : 1 ـ روابط بین بخشهای مختلف بیمارستان ( روابط بیرون بخشی) 2 ـ روابط بین بخشهای درونی هر بخش ( روابط درون بخشی) .

کلیات برنامه ریزی در ساخت فضاهای بهداشتی و درمانی : 1 ـ تدوین برنامه فیزیکی : برآورد نیازهای فصلی طرح که شامل: الف) اورژانس( بخش احیا ـ عمل سرپایی ، تحت نظر ) ب ) بخش بستری ( بستری نرمال ، سویت های خصوصی ، بخش مراقبت های ویژه) ج ) بخش سرپایی ( کلینیک ـ سرپایی) د) بخش اداری ( پذیرش ـ امور اداری) هـ ) بخش خدمات ( انبارهای مرکزی ـ تاسیسات ـ رختشویخانه ـ سردخانه ) و ) رفاهی ( تریا ـ سلف سرویس ) 2 ـ تهیه طرح و نقشه های مطالعاتی (فاز صفر) و برآورد اولیه طرح 3 ـ بررسی منابع تامین اعتباری 4 ـ اخذ مجوزهای قانونی از مراجع ذیصلاح 5 ـ تهیه نقشه های اجرایی 6 ـ تهیه برنامه زمانبندی جهت اجرای طرح .

سطوح کلی مورد نیاز فضاهای بهداشتی و درمانی حداقل سطوح کلی مورد نیاز فضاهای بیمارستان منطقهبخشمساحت بخش (مترمربع)مساحت منطقه (متر مربع)منطقه فوریتهای پزشکیاورژانس240240منطقه خوابگاهیبستری زنان سویت های خصوصی مراقبت های ویژه950 100 3601410منطقه ویژه معاینات و معالجات بیماران سرپایی1 ـ پلی کلینیک 2 ـ داروخانه1050 251075منطقه اداری1 ـ پذیرش 2 ـ امور اداری75 100175منطقه خدمات و تدارکات1 ـ انبارها 2 ـ تاسیسات 3 ـ رختشویخانه 4 ـ سردخانه400 250 150 60860منطقه رفاهی1 ـ تریا 2 ـ سلف سرویس100 200300