عناصر و عوامل هواشناسی :
هوا به مفهوم تغییرات کوتاه مدت وضعیت جوی است با بررسی برخی خصوصیات مشخص اتمسفر که مدام در حال تغییر است و تعیین وضعیت آنها در هر لحظه ، می توان به وضعیت هوا پی برد .
متغیرهای مهم مؤثر در تعیین هوا عبارتند از :
دما
رطوبت
دید افقی ، مه ، ...
نوع و مقدار بارندگی
ابرها و وضعیت آسمان
فشار هوا
باد
گزارشات مربوط به هوا براساس هفت مورد فوق انجام و تهیه می شود از عوامل ذکر شده ابر و جهت باد از همه بیشتر در پیش بینی های کوتاه مدت جوی مؤثر است.
عناصر جوی کاملاً با یکدیگر در ارتباط اند از بین عوامل هواشناسی هوا مهمترین عاملی است که تغییرات آن باعث تغییر در سایر عناصر می گردد.
عناصر و عوامل اقلیم شناسی :
دما ، رطوبت ، فشار و تابش خورشید هر کدام یک عنصر اقلیمی به حساب می آیند.
اما عامل اقلیمی ، عاملی است که در فضای مورد مطالعه تأثیر داشته باشد مانند :
ارتفاع
جهت
پوشش گیاهی
گاهی یک عنصر اقلیمی می تواند عاملی برای عنصر دیگر باشد مثلاً دما برای رطوبت ، رطوبت برای ابرناکی و ابرناکی برای تابش
روش و هدف مطالعه :
در این پروژه درسی سعی شده است تا در حد امکان پارامترهای هوا اقلیم شناختی منطقه طزرجان اندازه گیری شود پارامترهایی شامل بارش، دما ، خشکسالی ، تبخیر و تعرق و باد در این منطقه اندازه گیری شده است و روال کار به این صورت بوده است:
انتخاب ایستگاهها و انتخاب پایه زمانی و پراکندگی ایستگاهها
جمع آوری اطلاعات و آمار
انجام کارهای آماری روی داده ها به روش های معروف و آشنا
نتیجه گیری
و هدف این تحقیق ، کمک به تصمیم گیری و ارائه راهکارهایی برای مدیران و مردم منطقه می باشد .
ویژگی های منطقه :
به طور کلی موقعیت جغرافیایی یک منطقه عامل مهمی در اقلیم آن منطقه به حساب می آید ، اینکه منطقه از نظر موقعیت در کدام یک از تیپ های کوهستانی ، دشت ویلا یا قرار دارد و هر کدام از این تیپ ها چه اقلیمی دارند پستی و بلندی ، عرض جغرافیایی ، دوری و نزدیکی به دریا، واقع شدن در مسیر توده های هوای سرد و گرم و یا خشک و مرطوب ... فاکتورهای متعددی است که در تعیین اقلیم منطقه دخالت دارند حوزه طرزجان در عرض جغرافیایی ، الی شمالی و طول جغرافیایی الی شرقی قرار دارد.
بالاترین ارتفاع این منطقه 3750 متر و پایین ترین نقطه (خروجی) این منطقه 2066 متر می باشد.
حدود وسعت حوزه طزرجان
حوزه آبخیز داری طزرجان دارای مساحت 14/29 کیلومتر مربع است این حوزه دارای محیط 61/24 کیلومتر می باشد طول آبراهه اصلی می باشد .
ارتفاع میانگین وزنی حوزه متر می باشد بیشترین مساحت حوزه را شیب های تشکیل می دهد.
پوشش غالب حوزه راArtimisia Siberi تشکیل می دهد درصد پوشش حوزه 15% می باشد.
بارش :
منظور از بارش و بارندگی کلیه نزولات جوی است که به سطح زمین وارد می شود از زمانی که یک قطره باران در هوا تشکیل می شود تا موقعی که به سطح زمین می رسد پدیده هایی رخ می دهد که بیشتر در قلمرو علم هواشناسی است اما هنگامی که به سطح زمین می رسد به عنوان اساسی ترین عنصر چرخه هیدرولوژی به حساب می آید.
قبل از هر گونه بارش باید تراکم رطوبت به شکل ابر صورت گیرد حداقل سه شرط برای تراکم رطوبت و تولید قطرات باران الزامی است .
1- رطوبت کافی در هوا وجود داشته باشد .
2- هسته هایی که رطوبت بتواند اطراف آن ها متراکم شود در اتمسفر وجود داشته باشد.
3- هوا به صورت دینامیک سرد شده و دما به زیر نقطه شبنم برسد.
سرد شدن دینامیک هوا به طرق مختلف صورت می گیرد که از آن جمله عبارتند از :
1- انبساط بی دروهوا
2- برخورد توده هوا با خصوصیات مختلف
3- تصادم یک توده هوای مرطوب به جسم سردی مانند هوا
انواع مختلف بارش :
باران یا Rain
باران ریزه یا Dizzle
برف یا Snow
؟ برف یا snow Flake
تگرگ یا Hail
یخ پوش شفاف یا Glaze
اندازه گیری نزولات جوی
منظور از اندازه گیری بارندگی تعیین مقدار ارتفاع آب حاصله از نزولات جوی در سطح زمین است اندازه گیری باران قدمتی 2000 ساله دارد اولین اندازه گیری های ساده بارندگی از 400 سال قبل از میلاد مسیح در هندوستان آغاز گردید اما نخستین باران سنج که به صورت امروزی در دنیا نصب شده است مربوط به سال 1400 میلادی در کشور کره می باشد ثبت خودکار بارندگی نیز از سال 1600 در انگلستان آغاز گردید.
با توجه به این که روی یک حوضه اندازه گیری تمام باران ها امکان پذیرنیست بنابراین به اندازه گیری نمونه ای اکتفا می شود و سپس آن را به کل منطقه تعمیم می دهیم.
هر بارش مشخصاتی دارد:
مدت بارندگی
مقدار بارندگی
شدت بارندگی
فراوانی وقوع
سطح بارش
تعداد باران سنج ها در شبکه باران سنجی :
مسئله ای که حداکثر مطالعات هیدرولوژیکی و هوا اقلیم شناسی به آن توجه می شود تعداد ایستگاهها در یک منطقه است با توجه به اینکه در صورت کم بودن ایستگاهها تخمین دقیق نخواهد بود و اگر زیاد باشد هزینه اضافی در برخواهد داشت .
توصیه های سازمان جهانی هواشناسی :
1- در مناطق مسطح و آب و هوای معتدل یک ایستگاه در هر 600 تا 900 کیلومتر مربع کافی است و اما در بعضی کشورها به دلایلی مثل فقدان راههای ارتباطی و ... در هر 900 تا 3000 کیلومتر مربع یک ایستگاه نیز قابل قبول است .
2- در مناطق کوهستانی با آب و هوای معتدل یک ایستگاه در هر 100 تا 25 کیلومتر مربع کافی است ضمناً از نظر ارتفاع باید حداقل یک ایستگاه در هر فاصله تراز 500 متری وجود داشته باشد در مناطق دور تا یک ایستگاه به ازای هر 250 تا 1000 کیلومتر مربع نیز قابل قبول است .
3- در مناطق کویری به ازای هر 1500 تا 10000 کیلومتر مربع کفایت می کند.
(جداول و نمودار در فایل اصلی موجود است)
CV : ضریب تغییرات بارندگی سالانه منطقه برحسب تعداد ایستگاههای موجود و داده های آماری آن ها
E: درصد اشتباه مجاز در تخمین میانگین بارندگی منطقه
N: تعداد ایستگاههای باران سنجی لازم
انتخاب ایستگاههای هواشناسی برای مطالعه بارندگی حوزه:
اولین قدم برای انتخاب ایستگاههای هواشناسی تهیه نقشه 250000: 1 منطقه است سپس نام ، نوع ، مختصات ، ارتفاع و سال تأسیس تمام ایستگاههای هواشناسی استان را جمع آوری کرده و سپس با توجه به مرز حوزه که روی نقشه بسته شده است و با در نظر گرفتن این پارامترها ، ایستگاههای مناسب را انتخاب می کنیم.
قرار گرفتن در حوزه
نزدیکی به حوزه
قرار گرفتن در دامنه ارتفاعی حوزه
قرار گرفتن در عرض های جغرافیایی حوزه
داشتن سال های آماری طولانی .
لیست ایستگاههای انتخاب شده در جدول صفحه بعد آمده است .
انتخاب پایه زمانی مشترک :
برای اینکه مشاهدات گوناگون مورد استفاده هواشناسی و اقلیم شناسی قرار گیرد باید به قدر کافی صحیح باشد و قابل مقایسه نیز باشند بنابراین مشاهدات باید در یک زمان و در یک شرایط انجام شود.
برای مثال نمی توان آمار سال های 47 تا 57 ایستگاه A را با آمار 57 تا 67 ایستگاه B مقایسه کرد اگر چه داده های هر دو ایستگاه صحیح و کامل باشد.
رسم نمودار پایه زمانی مشترک :
برای رسیدن به یک پایه زمانی مشترک ، بایستی تمام ایستگاههای انتخاب شده نمودار میله ای افقی رسم نماییم به طوری که محور افقی آن شماره سال و محور عمودی آن نام ایستگاهها باشد میله ها را در آن سال هایی که آمارشان موجود است رسم می کنیم سپس با توجه به نمودار مقطع زمانی مشترک را انتخاب می کنیم به طوری که چندین ایستگاه را شامل شود.