دانلود تحقیق فضای سبز

جایگاه و اهمیت کاربری فضای سبز در بین سایر کاربری ها فضاهای سبز را در ادبیات شهرسازی جزو کاربریها و در ضمن یکی از تسهیلات روبنایی بخش کالبدی محسوب می‌گردند.

از فضاهای سبط بعنوان یکی از شاخه‌های اصلی و در عین حال ابزار فنی محافظت محیط زیست در محیطهای انسان ساخت می‌توان نام برد.

در گذشته نقش غالب فضاهای سبز به زیبا سازی و سپس به ظاهر سازی محیط مصنوع محدود می‌شد.

لیکن امروزه کارکرد این فضاها در سطح شهرها نقش به مراتب وسیع‌تر و اساسی‌تر به خود گرفته و همانند دیگر خدمات شهری به پیروی از تقسیم‌بندی شهر به محله و منطقه واحد همسایگی به پارکهای محلی شهری و واحد همسایگی تفکیک می‌گردد.[1] کاربریهای شهری به طور کلی به 9 دسته تقسیم می‌شوند و هر دسته از گروه‌های فرعی یا جزئی تشکیل می‌شود.

از نظر کدگذاری هر گروه فرعی با یک شماره اختصاصی و یک پیش شماره کاربری اصلی مشخص می‌شود.[2] برای نمونه کاربری فرهنگی و گذران اوقات فراغت با شماره 7 مشخص می‌شود و کاربری پارکهای شهری با شماره 6.

بنابراین بین کاربری با شماره 76 کدگذاری می‌شود.

مفهوم و ضرورت سبز در زندگی شهری منظور از فضاهای سبز شهری، نوعی از سطوح کاربری زمین شهری، با کوشش‌های گیاهی انسان ساخت است که هم واجد بازدهی اجتماعی و هم واجد بازدهی اکولوژیکی هستند.

فضای سبز شهری از دیدگاه شهرسازی در برگیرزد بخش از سیمای شهر است که از انواع پوشش‌های گیاهی تشکیل شده است و به عنوان یک عامل زنده و حیاتی در کنار کالبدی جان شهر، تعیین کنند ساخت مرفولوژیک شهر است.

با توجه به مفهوم فضا، زمین‌هایی که به پوشش گیاهی کوتاه (نازک و کم حجم) اختصاص دارد، مثل همین و مراتع به عنوان سطوح سبز و زمینهایی که به پوشش‌های گیاهی بلند با نسبتاً اختصاص دارند، نظیر جنگل، باغ و … به عنوان فضاهای سبز دسته‌بندی می‌شود.[3] از آن جا که فضای سبز و محیط زیست شهری در زمره اساسی‌ترین عوامل پایدار حیات طبیعی و انسانی در امر سلامت اسکان انسان است لذا باید نیاز انسان به گیاهان که از مهمترین عوامل اکوسیستم است را بالاتر از سایر نیازها منظور نمود و روند نابودی آنها را به دلیل اثرات مطلوب آنها، رنگ خطری برای جوامع بشری به حساب آورد.[4] مهمترین اثر فضای سبز در شهرها، کارکرد زیست محیطی آنهاست که شهرها را به عنوان محیط زیست جامعه انسانی معنی‌دار کرده است و سبب افزایش کیفیت زیستی شهرها می‌شوند: این کارکرد زیست محیطی شامل تعدیل‌ها، افزایش رطوبت نسبی، لطافت هوا و جذب گرد و غبار است.

دیگر تأثیرات فضای سبز در شهرها نقش نسبی دارند.[5] عملکردهای فضای سبز اگر چه در گذشته، به علت تعداد محدود شهرها در مقابل روستاها و وسعت کم شهرها: غالب فضاهای سبز در زیباسازی و سپس در ظاهرسازی محیط‌های مصنوع محدودی شد، لیکن امروزه کارکرد این فضاها در سطح شهرها، نقشی به مراتب وسیعتر و اساسی‌تر به خود گرفته است که بطور کلی در سه دسته ذیل قابل طرح می‌باشند.

1- عملکرد زیست محیطی فضای سبز .

2- عملکرد فضای سبز در ساخت کالبدی شهر.

3- عملکرد اجتماعی – روانی فضای سبز.

1- عملکرد زیست محیطی: ایجاد فضای سبز یکی از راه‌هایی است که به شکل موثر آلودگی محیط زیست، اعم از آلودگی گازی، ذره‌ای، صوتی، تشعشی، بوهای نامطبوع و دیگر آلاینده‌های موجود در هوا و آب و خاک را کنترل کرده، محیط سالمتری برای انسان فراهم می‌کند.[6] تأثیر فضای سبز زیست بر اقلیم شهر زمانی به حداکثر خود می‌رسد که اولاً فضای سبز از لحاظ اقلیمی به درستی مکان یابی شده و ثانیاً در طراحی فضای سبز عمدتاً از درختان و درخچه‌ها بهره گرفته باشند.[7] 2- عملکرد فضای سبز در ساخت کالبدی شهر امروزه فضای سبز به علت نقشی که در حکم سازی می‌دهند.

و هدایت کننده رشد و توسعه کالبدی فیزیکی شهرها ایفا می‌کند بطور اساسی مورد توجه قرار گرفته و در هماهنگی با بخش بی‌جان شهر (کالبد)، ساختار، بافت و سیمای آن را تشکیل می‌دهد در این حالت فضای سبز می‌تواند نقش ؟؟

شهر، تفکیک فضای شهر و آرایش شبکه راه‌ها را برعهده گیرد.[8] در واقع می‌توانند در خدمات مدیریت فرم شهر، بهبود شرایط اکولوژیکی، حفظ منابع آب و خاک، فقط چشم‌اندازهای روستایی، توسعه امکانات فراغت، حفظ و تقویت عناصر هویت بخش قرار گیرند.

بطور کلی از نقطه نظر شهرسازی، جهت حصول بدین امر ( تحت تأثیر قرار دادن عامل توسعه بخش کالبدی و هدایت فرم فیزیکی) دو دیدگاه عمده مطرح گشته است: در دیدگاه اول فضای باز و سبز نه تنها مانع توسعه بلکه آنها به صورت مداوم استمرار‌ می‌یابد.

در دیدگاه دوم فضاهای باز، کوچک بوده و در گستره کالبدی شهر توزیع می‌‌گردند تا بدین ترتیب موجب تسهیل دسترسی عموم شود.

توزیع فضاهای باز در نقاط مختلف شهر ادراک مطلوبی برای مردم و تمام ساکنین بوجود می‌آورد.

علاوه بر این خصوصیات کیفی آن را می‌توان برحسب موراد ذیل مطرح ساخت.

ارتقاء کیفیت هوا ایجاد تنوع در زندگی روزانه در اثر ترکیب آن با فضاهای شهری بطور کلی دیدگاه اول فضایی باز را به عنوان عاملی در نظر می‌گیرد که فعالیت معین معمولی را داشته و نسبت به محیط متراکم شهری تنوعی را ارائه می‌دهد در حالیکه دیدگاه دوم فضای باز را از حیث کیفیت مد نظر دارد.

جنبه مورد توجه دیگر از نقطه نظر دیدگاه اول ادراک مطلوب از فضاهای شهری بواسطه تمرکز این فضاها در جریان فعالیتهای روزانه مردم است.

حال آنکه دیدگاه دوم بر این اعتقادات که یک محیط خوب با دلپذیر بخشی جدایی ناپذیر از محل سکونت بوده و محیط مسکونی بایستی با این عامل عجین گردد - عملکرد اجتماعی – روانی فضای سبز کارکردهای اجتماعی روانی فضای سیز شهری به مسائل اجتماعی حاکم بر شهرهای امروزی از اهمیت بالائی برخوردار است.

چشم اندازی سبز می‌توانند در سلامت و بهبود وضعیت روحی و جسمی افراد از طریق ایجاد مکانهای تفریح و نیز معاشرت گروه‌های مختلف نقش ارزنده‌ای داشته باشند.

بدین ترتیب فضاهای سبز یا اکوسیستم شبه طبیعی موجب تجدید قوای جسمی و روحی انسان شهرنشین می‌شود.

نقش و اثرات فضای سبز در محیط زیست شهری - تعدیل آب و هوا و افزایش رطوبت نسبی دمای یک هکتار فضای سبز در مرداد ماه 5/4 درجه سانتیگراد کمتر از فضای مجاور خالی از درخت است.

به همین نحو رطوبت نسبی درون یک فضای سبز تا 11% بیش از محیط خارج، اندازه‌گیری شده است.

با تعدیل ایندوپارامتر، فضای سبز میکرولیکی بوجود می‌آورد که آسایش و فیزیکی مناسبی برای زیست انسان در پی دارد.

تولید اکسیژن هوای مورد نیاز هر فرد 15 کیلوگرم در روز است.

بر اساس تحقیقات انجام شده تنها 5/1 متر مربع چم کوتاه نشده می‌تواند به اندازه نیاز یک انسان در سال اکسیژن تولید کند.

جذب گرد و غبار درختان به سبب پراکندگی شاخ و برگ خود بر تمام زوایا و سطوح یک گردگیر عمل می‌کنند و طی بررسی‌های به عمل آمده مشخص گردیده است که یک هکتار فضای سبز که حدود 200 درخت‌ در آن کاشته شده باشد تا 68 تن گرد و غبار را در هر بارندگی جذب می‌کند.

- تولید فیتوسیند درختانی مانند گردو، کاج، فراو، بلوط، فندق، سروکوهی، اکالیپوس، سرو، افرا، زبان گنجشک و داغداغان از خود ماده‌ای به نام فیتوسیند تولید می‌کنند که بر بسیاری از باکتریها و قارچ‌های تک سلولی و برخی از حشرات ریز کشندگی دارد و در عین حال تولید چنین مواردی توسط درختان بر روی انسان اثر فرح بخشی دارد.

تعدیل بین دو نیمکره مغز را به خوبی برقرار می‌سازد و حالت آرام بخشی را در انسان ایجاد می‌کند.[9] درختانی مانند گردو، کاج، فراو، بلوط، فندق، سروکوهی، اکالیپوس، سرو، افرا، زبان گنجشک و داغداغان از خود ماده‌ای به نام فیتوسیند تولید می‌کنند که بر بسیاری از باکتریها و قارچ‌های تک سلولی و برخی از حشرات ریز کشندگی دارد و در عین حال تولید چنین مواردی توسط درختان بر روی انسان اثر فرح بخشی دارد.

تعدیل بین دو نیمکره مغز را به خوبی برقرار می‌سازد و حالت آرام بخشی را در انسان ایجاد می‌کند.

- کاهش آلودگی صوتی: قدرت صداگیری انواع مختلف درختان تفاوت چندانی با یکدیگر ندارند.

بلکه بافت باز با متراکم بودن آنها حائز اهمیت است.

به علاوه درختان دائمی و همیشه سبز در تمام مدت سال به صورت یکنواخت صدا را کاهش می‌دهد در صورتی که درختان خزان پذیر تا وقتی برگهای آنها خزان نکرده قادر هستند صداهای بیشتری را بگیرند.

به علاوه از کشت درختان بلند و دامنه کشت وسیع‌تر نتایج بهتری حاصل گشته است.

افزودن بر این تراکم بوته‌های کاشته شده باید کاملاً از سطح زمین رو به بالا ادامه یابد.

امواج صدا بر سطوح سخت مثل آسفالت و سیمان سریع‌تر عبور می‌کند ولی بر سطوح نرم مانند چمن یا هر گونه پوشش گیاهی دیگر صداگیری می‌شود.

بنا به مطالعات انجام شده هر 33 متر عرض بخش پوشیده از گیاه 7 دسی بل صدا را می‌کاهد.

هم چنینی گفته شده که یک پرچین سوزی برگ به عرض 1 متر 4 دسی بل فرکانس صدا را پایین می‌آورد.

در مورد شهرها و درون شهرها برای کاهش آلودگی هوا و آلودگی صوتی می‌توان اقدامات زیر را انجام داد: 1-حفظ واحدهای معین میان کاربریهای بالقوه و آلاینده و محدوده‌های حساس به آلودگی‌ها هوا و آلودگی صوتی.

2- پیش‌بینی یک حریم حفاظتی سبز میان واحدهای بالقوه آلاینده و محدودهای حساس به آلودگی هوا و آلودگی صوتی.

3- در صورتی که حساسیت کاربریهای واقع در فاصله 50 متری از لبه خیابان نسبت به آلودگی صوتی زیاد نباشد، می‌توان دو ردیف پرچین و در میان آن یک ردیف درختکاری احداث کرد.

- حساسیت کم کاربری نسبت به آلودگی صوتی 4- احداث فضای سبط اگر با توجه به شرایط اقلیمی، جهت باد و سرعت آن مکانیابی و مطرح شود، بازهی زیست اقلیمی بالا خواهد داشت.

5- اگر کاهش شدید بارآلودگی ضروری باشد می‌توان خاکریزی، به ارتفاع حداقل 2متر ایجاد کرده بر روی آن فضای سبز احداث نمود.

نقش فضای سبز در جذب پرتوها و ذخیره انرژی اشعه‌های نور خورشید در طیف‌های ماورای بنفش و مادون قرمز با طولی موجهای بلند وقتی به سطح زمین برخورد می‌کنند در نواحی شهری بخصوص در سطوح آسفالت و ساختمانها و زمینهای خالی به گرما تبدیل شده و درجه حرارت شهرها را بالا می‌برد ولی همین پرتوها پس از برخورد به فضاهای سبز جذب درختان شده و با عمل فتوسنتز درختان به انرژی جنبشی تبدیل شده و باعث رشد درختان و پوششهای گیاهی ‌می‌شود.

بر همین احساس آرامشی که در سایه درختان به انسان دست می‌دهد مربوط به جذب همین پرتوهاست.

در واقع درختان می‌توانند 9 درصد انرژی خورشیدی را در تابستان جذب کنند و گرمای واضحی ساختمانها را کاهش دهند.

همچنین اثر تعدیلی درختان و فضای سبز روی دمای شهرها باعث کاهش در مصرف انرژی لازم جهت سرمایش و انتشار گازهای گلخانه متصادعد شده از واحدهای مبدل انرژی می‌گردد.

تأثیر هیدرولوژیک و جذب برگاب توسعه مناطق شهری باعث افزایش سطوح غیر قابل نفوذ آب می‌گردد به عنوان مثال افزایش سطوح پارکینگ، جاده‌ها و خیابانها و ساختمانها همگی نشان دهنده افزایش مساحت زمینهای غیر قابل نفوذ نسبت به سطوح پوشیده از گیاهان می‌باشد.

در چنینی شرایطی جذب آب در خاک کاهش یافته و در نتیجه بارندگیها، جریان آبی موجب بروز سیل و سایر مشکلات می‌شود افزایش پوشش گیاهی در شهرها و حومه‌های آنها می‌تواند به طور موثری در مسائل هیدرولوژیک ناشی از توسعه شهری موثر باشد.

گیاهان از طریق جذب، ذخیره و استفاده از آب نقش موثری را در چرخه آب به عهده دارند.

سوزنی برگان تا 40 درصد و پهن برگها تا 20 درصد توانایی دارند با جذب برگاب جریان آب سطحی را در سطح شهر کند کنند.

درختان با جذب برگاب و هدایت آن به اندامهای خود از یک سو سرعت سیلابها را تا سه برابر کاهش می‌دهند و از سوی دیگر از هزینه ساخت سیستم‌های هدایت جریانهای سیلابی می‌کاهند.

فضاهای سبز فضاهای سبز به دو دسته فضاهای سبز شهری و فضاهای سبز غیر شهری تقسیم می‌شوند.

در این بین فضاهای سبز شهری به چهار دسته زیر تقسیم می‌شوند: فضاهای سبز عمومی.

2- فضاهای سبز نیمه عمومی.

3-فضاهای سبز خصوصی.

4- فضاهای سبز معابر و خیابانها.

فضاهای سبز عمومی: اینها فضاهای سبز شهری هستند که واجد بازدهی اجتماعی می‌باشند.

این فضاها برای عموم مردم درگذران اوقات فراغت، تفریح و گردهمائی اجتماعی و فرهنگی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

از این فضاهای سبز معمولاً به نام پارک / بوستان نام برده می‌شود.

درواقع فضاهای سبز اجتماعی شامل همه فضاهای سبز عمومی مجهز به خدمات و تسهیلات می‌باشد.

2- فضاهای سبز نیمه عمومی: فضاهای سبزی که بازدهی اکولوژیکی استفاده کنندگان آنها نسبت به فضاهای سبز عمومی محدودترند.

محوطه‌های باز بیمارستانها، ادارات دولتی و نظایر اینها از این دسته‌اند.

3-فضاهای سبز خصوصی این نوع از فضای سبز شهری شامل باغچه‌های حاشیه یا وسط خیابانها و بزرگراه‌ها و فضای سبز میدانها و بلوارها می‌باشد گر چه اینگونه فضاهای سبز را شهرداریها ایجاد می‌کنند ولی مردم نیز در حفظ و نگهدرای آنها نقش مثبتی می‌توانند داشته باشند.

4-فضاهای سبز خصوصی فضاهای سبز خصوصی را می‌توان به سه گروه دسته‌بندی کرد: گل‌ها و گیاهان داخل خانه، فضای سبز منزل، و فضای سبز بیرون منزل.به رغم اینکه این نوع فضای سبز فاقد بازده اجتماعی هستند ولی کارکرد زیست محیطی و اکولوژیکی قابل توجهی دارند.

پارک در مقیاس واحد همسایگی پارک در مقیاس محله پارک در مقیاس ناحیه پارک در مقیاس حوزه پارک در مقیاس شهر پارک خطی پارک در مقیاس واحد همسایگی پارک شهری در مقیاس واحد همسایگی عبارت است، از پارکی که در یک واحد «همسایگی» قرار گرفته و مساحتی کمتر از پانصد متر مربع داشته باشد و واجد کاربری استراحتگاه همسایگی می‌باشند.

شعاع حوزه نفوذ آن 100 متر مربع و مساحت حوزه نفوذ بالغ بر 31400 متر مربع می‌باشد و جمعیتی در حدود 2400 نفر در این حوزه سکونت دارد.

با توجه به نوع کاربری پارکهای همسایگی، عدم احداث ابنیه و حتی زمین بازی کودک برای خاطر وسعت کم پارک و ایجاد اخلال در فعالیتهای استراحتی و آرامش روانی غیر مجاز بوده و تنها احداث دفتر اداری و سرویس بهداشتی مجاز می‌باشد.

در این پارکها نسبت سطح سازه‌های معماری به سطح فضای سبز معادل 20% به 80% است.

پارک کودک پارک کودک به پارکی گفته می‌شود که در اراضی کمتر از 5000 متر مربع احداث واجد کاربری بازی کودکان می‌باشد و از لحاظ شعاع و سماحت و متوسط جمعیت حوزه نفوذ با پارک شهری در مقیاس همسایگی چندان تفاوت ندارد.

با توجه به نوع کاربری این پارکها، بهترین مکان انتخابی در حد فاصل منازل مسکونی و خیابانها است.

این فاصله موجب می‌شود که آلودگی صوتی ناشی از فعالیت کودکان مزاحمتی برای ساکنین محل نداشته و از سویی در طی مسیر خطر ورود کودکان یه خیابانها و شریانهای اصلی برطرف می‌گردد.

استانداردهای تعیین شده به منظور طراحی پارکهای کودک عبارتست از: 1- وسعت زمین بازی 35% -20% وسعت کل زمین.

2- وسعت معابر 30% - 15% وسعت کل زمین.

3- وسعت فضای سبز 50% وسعت کل زمین.

4-ایجاد دیوار از فضای سبز به منظرو تأمین عایق صوتی و محصور نمودن کودکان.

پارک‌های شهری در مقیاسهای محله‌ای به پارکی گفته می‌شود در یک واحد « محله» قرار دارد و بنابر طبقه‌بندی سازمان پارکها و فضای سیز شهر تهران وسعت آن /000/50/5000 متر مربع و شعاع حوزه نفوذ 1000 متر و مساحت حوزه آن 3 کیلومتر مربع با متوسط جمعیت حوزه /000/24 نفر می‌باشد.

شهری در مقیاس ناحیه به پارکی گفته می‌شود که در یک ناحیه قرار دارد و مساحت آن از یک تا دو برابر پارک در مقیاس محله است و در حدود 000/50 – 5000 متر مربع می‌باشد.

فاصله دورترین واحد مسکونی تا پارک برای ساکنان ناحیه با پای پیاده، چند دقیقه زمان می‌برد در طی مسیر خیابان تندرو هم می تواند وجود داشته باشد.

شعاع حوزه نفوذ این تیپ پارکها 2000 متر و مساحت حوزه آن 12 کیلومتر مربع می‌باشد و متوسط جمعیت مورد استفاده کمتری می‌تواند رد 000/96 نفر باشد.

پارک شهری در مقیاس منطقه به پارکی گفته می‌شود که بیشترین ساکنان یک منطقه از آن استفاده می‌کنند.

مساحت آن بین 000/200 – 000/100 متر مربع می‌تواند باشد که در حدود دو برابر پارک شهری در مقیاس ناحیه است .

شعاع حوزه نفوذ آن 4000 متر و مسحت حوزه آن 60 کیلومتر مربع می‌باشد.

متوسط جمعیت حوزه استفاده کننده از پارک 000/400 نفر بوده که ساکنان دور دست منطقه‌ برای رسیدن به این پارکها عموماً از وسایل از پارک 000/400 نفر بوده که ساکنان دوردست منطقه برای رسیدن به این پارکها عموماً از وسایل نقلیه استفاده می‌نمایند.

پارک شهری در مقیاس شهر پارک شهری به پارکی گفته می‌شود که بیش از 000/200 متر مربع وسعت داشته و از پارک شهری در مقیاس منطقه بزرگتر می‌باشد و حوزه نفوذ اینگونه پارک‌ها نقاط پراکنده در سطح شهری می‌باشد.

و نکته ای را که در ساخت فضای سبز شهری (پارک در مقیاسهای محله- ناحیه- منطقه و شهر) باید رعایت نمود این است که سطح کل تأسیسات یک فضای سبز، نیاید از 30% سطح کل زمین پیش بینی شده برای ایجاد فضای سبز بیشتر باشد.

فضای سبز غیر شهری فضای سبز غیر شهری، فضایی هستند که کارکرد شهری ندارند.

از آنجائیکه اینگونه فضاهای سبز کارکرد آنها خاص مراکز شهری نیست در دسته بندی فضای سبز غیرشهری قرار می‌گیرند و به دو گروه ذیل تقسیم می شوند.

الف- طبیعی مانند جنگهای طبیعی ب- مصنوعی شامل: کمربند سبز- باغات – گردشگاهها- پارکهای جنگلی – پارکهای گیاه شناسی با توجه مطالعه موردی و وجود مریم در منطقه در صفحات بعد به بررسی کمربند سبزی می‌پردازیم.

سطوح سبز سطوح سبز به دو دسته شهری و غیر شهری تقسیم می‌شوند.

سطوح سبز دارای کارکرد شهری را سطوح هر شهری فرمایند مانند.

زمینهای باز ورزشی چمن کاری شده، جزیره‌ها لچلی های کوچک کنار خیابانها و پلها که با انواع گیاهان پوشش نظیر چمن یا گل پوشانده می‌شوند.

آن بخش از سطوح سبز بدون کارکرد شهری را سطوح سبز غیر شهری می‌نامیم مانند مراتع و مزارع اطراف شهر و .

.

کدکاربری اصلیکدکاربری اصلی1مسکونی6خدماتی2و3صنعتی7فرهنگی و گذران اوقات فراغت4حمل و نقل و تاسیسات8منابع تولیدی و استخراج5تجاری9اراضی بایر و مناطق آبی