چکیده
در تعامل بودن با برنامه ریزی و ذخیره سازی برای موادی که شرکت شما نیاز دارد و ساخت و تحویل محصولات و خدمات به طور تقریبی تلاش بعضی از افراد هر سازمان را به خود معطوف می کند. و این در حالی است که مدیریت زنجیره تامین ،یا به عبارت دیگر زنجیره ارزش، فرصتهای بزرگی را برای کاهش هزینه ها و افزایش رضایت مشتری و در نتیجه حفظ مشتری در اختیار ما قرار می دهد. در این راستا، مشتری محور فعالیت های مدیریت زنجیره را تشکیل می دهد. و این همان چیزی است که موفقیت شرکت ها را در آیند ه رقم خواهد زد. از این رو، سازمان های مختلف باید بیش از پیش قابلیت های درونی خود متمرکز شده و با استفاده از فرآیندگرایی و تشکیل تیمهای ایجاد تحول کسب و کارهای اضافی را حذف کنند و در مقابل به فعالیتهای ارزش افزا بپردازند،با این هدف که رضایت مشتری حاصل شود. در این میان،نباید از نقش اساسی فناوری اطلاعات در بهبود و تسهیل ارتباطات بین اعضای زنجیره تامین غافل شده در حقیقت این اطلاعات است که اتصالات نامرئی حلقه های زنجیره تامین را ایجاد می‌کند. بدیهی است که انتخاب مناسب و سرمایه گذاری کافی بروی تکنولوژی اطلاعات گامی موثر در جهت مدیریت اثربخش زنجیره تامین خواهد بود. از سوی دیگر ، وجود عواملی همچون رقابت ، جهانی سازی ، تقاضای دائما در حال تغییر مشتری ، پیشرفت صنعت ارتباطات و قوانینی که دولتها برای کنترل بازار در نقاط مختلف جهان وضع می کنند و همچنین الزامات زیست محیطی ، مدیریت زنجیره تامین را به یک ضرورت تبدیل کرده اند. این مقاله نقش اساسی مدیریت زنجیره تامین را درجهت موفقیت در عرصه فعالیت های اقتصادی و گامهای لازم در جهت ایجاد یک زنجیره تامین مشتری گرا، را با استفاده از دیدگاه فرآیندی مورد بررسی قرار می دهد. همچنین چشم انداز آینده مدیریت زنجیره تامین و دیگاه‌های ارائه شده در این زمینه بیان خواهد شد.
لغات کلیدی :
مدیریت زنجیره تامین[1] ، فعالیت های ارزش افزا[2] ، فرآیند گرا[3] ، قابلیت های درونی[4] ، فرآیند کسب و کار[5]، مشتری گرا[6] .
مقدمه :
در دهه 60 و 70 میلادی سازمانها جهت افزایش توان رقابتی خود تلاش می کردند تا با استاندارد سازی و بهبود فرآیندهای داخلی خود محصولی با کیفیت بهتر و هزینه کمتر تولید کنند.
در آن زمان تفکر غالب این بود که مهندسی و طراحی قوی و نیز عملیات تولید منسجم و هماهنگ پیش نیاز دستیابی به خواسته های بازار و در نتیجه کسب سهم بازار بیشتر می‌باشد. لذا سازمانها تمام تلاش خود را به افزایش کارآیی معطوف می کردند.
در دهه 80 میلادی با افزایش تنوع در الگوهای مورد انتظار مشتریان سازمان ها به طور فزاینده ای به افزایش انعطاف پذیری در خطوط تولید و توسعه محصولات جدید برای ارضای نیازهای مشتریان علاقه شدند. دردهه 90 میلادی به همراه بهبود در فرآیندهای تولید و بکارگیری تکنیک های مهندسی مجدد مدیران بسیاری از صنایع دریافتند که برای ادامه حضور در بازار تنها بهبود فرآیندهای داخلی و انعطاف پذیری در تواناییهای شرکت کافی نیست بلکه تامین کنندگان قطعات و مواد نباید موادی با بهترین کیفیت وکمترین هزینه تولید کنند و توزیع کنندگان محصولات نیز باید ارتباط نزدیکی با سایتهای توسعه بازار تولید کننده داشته باشند.
با چنین نگرشی رویکردهای زنجیره تامین و مدیریت یکپارچه آن پا به عرصه وجود نهاد. از طرف دیگر با تو سعه سریع فناوری اطلاعات در سالهای اخیر و کاربرد وسیع آن در مدیریت زنجیره تامین بسیاری از فعالیتهای اسای مدیریت زنجیره تامین با روشهای جدید در حال انجام است. (1) بطوریکه مفاهیم زنجیره تامین و مدیریت آن به یکی از مهمترین مفاهیم مدیریتی در دهه اخیر تبدیل شده است. ریز شدن بیش از اندازه در پروسه رساندن محصول به بازار خروش-و مدیریت این پروسه جهانی به صورت تاثیرگذار- اثر مهم ومثبتی را در اقتصاد تولید داشته است.
همچنین بکاربردن مدیریت زنجیره تامین منحصر به تولید سودهای کلان در محیطهای رقابتی شده است. و متعاقبا به انجام رسانیدن سفارشات با سرعت و اطمینان بیشتر به یک اصل تبدیل شده است. (2)
فصل اول
مدیریت زنجیره تامین
در ابتدای این فصل به بررسی چند تعریف از سوی صاحبنظران مدیریت زنجیره تامین می پردازیم:
زنجیره تامین : زنجیره ای است که همه فعالیتهای مرتبط با جریان کالا و تبدیل مواد از مرحله تهیه ماده اولیه تا مرحله تحویل کالای نهایی به مصرف کننده را شامل می شود .
(AVDON LAVDON 2002) مدیریت زنجیره تامین : عبارتست از فرآیند یکپارچه سازی فعالیتهای زنجیره تامین و نیز جریانهای اطلاعاتی مرتبط به آن از طریق ایجاد بهبود و هماهنگی در فعالیتهای زنجیره تامین تولید وعرضه محصول.(AVDON LAVDON 2002)
مدیریت زنجیره تامین عبارتست از ایجاد یکپارچگی بین جریان های مالی اطلاعاتی و مواد در شبکه ای از شرکت ها یا سازمانها از منبع تا مصرف کننده که محصولات یا خدمات را از منابع تولید و به مصرف کننده عرضه می کنند. (پروفسور در علوم مدیریت وعملیات مهندسی Haa l.lee )
مدیریت زنجیره تامین عبارتست از ایجاد حرکت زمین به زمین محصولات به سمت مصرف کننده یا کاربر نهایی با در نظر گرفتن قابلیت های محیطی.(پروفسور و رئیس بخش آموزش لجستیک و زنجیره تامین ،
Ed Marien ) بدین ترتیب scm[7]2 شامل تمام فعالیتهایی است که با اکتشاف و استخراج مواد خام از زمین شروع می شود و تا زمانیکه این مواد دیگر قابل استفاده نیستند ادامه می یابند.
نمایی از یک زنجیره تامین پیشرفته و جریان های موجود در آن را نمایش می دهد.
زنجیره تامین پیشرفته
در هر مرحله ازاین فرآیند ارزش افزوده ایجاد می شود. یا به عبارت دیگر انجام فعالیت های هر مرحله سبب ارتقای ارزش محصول و حرکت آن به سمت مشتری می شود. در سطح «منبع»[8] دو ردیف تامین کننده بریا سازندگان داریم. برای مثال (1) استخراج کننده های مواد خام (2) کسانی که بروی مواد خام عطیات تکمیلی انجام می دهند. البته به طور معمول تعداد آنها از 2 ردیف بیشتر می باشد اما درجهت عملی شدن اهداف مدیریت بسیاری از شرکت ها تنها با 2 یا 3 رده در تماس هستند.
مرحله بعد مرحله ساخت[9] می باشد جائیکه سازنده ها موادی را که تدارک دیده اند به منظور ساخت محصولات برای مشتریان استفاده می کنند. پس این محصولات به مرحله تحویل[10] که دربرگیرنده توزیع کنندگان فروشندگان -خرده فروشان و سایرین می باشد –جهت توزیع بین مشتریان نهایی جاری می‌شوند. در نهایت جریانی شکل می گیرد که از منبع شروع شده و تا تحویل محصول نهایی ادامه دارد. در همین زمان جریان دیگری اتفاق می افتد. اطلاعات به سمت بالا و پایین جریان دارند تا اتلاف ها و ناکارآمدیهایی را که ناشی از بی اطلاعی افراد از نیازها و فعالیتهای سایر افراد زنجیره عرضه می باشد راکاهش دهند. پول یا جریان نقدی در جهت مخالف حرکت می کند یعنی از مصرف کننده نهایی به سمت منبع . همچنین در هر مرحله جریان کلاس دیگری وجود دارد که توسط موادیکه برای بازیافت استفاده مجدد و غیره در حرکتند بوجود می آیند.
این مورد توسط پیکانهای خمیده ایکه در سمت راست شکل وجود دارد نشان داده شده است.
و در پایان یک زنجیره عرضه دیگر جهت تامین خدمات و قطعات بعد از فروش برای آن دسته از اشخاصی که محصول نهایی اصلی را خریداری کرده اند در جریان می باشد.
تصویر جریان زنجیره تامین به عنوان زنجیره ای از فعالیتها جهت معرفی کردن روابط داخلی شرکامفید است اما در واقعیت پیچیدگی کار به مراتب بیشتر است. در هر صحنه از این فرآیند انتخابهای ساخت خرید و جود دارد . در هر یک از این تصمیم گیری ها همچنین امکان وجود عرضه کنندگان فراوان وجود دارد که هر یک از آنها ممکن است دارای تصمیم گیری ها ی ساخت خرید باشد. در شرایط واقعی زنجیره تامین پیچیده ترین و قابل رقابت ترین عنصر فرآیند تحویل سفارشات تکمیل شده به دست مشتری است.