دانلود پروژه شهرسازی

مقدمه: تمدن های بشر ،دردو مرکز سکونتگاهی شکل گرفته ات که عبارتند از : سکونتگاه های شهری وسکونتهای روستایی.

این دو درطول حیات بشر، پا به پای هم ودرتعامل با یکدیگر، انقلاب های متعددی را در روند تکاملی تمدن بشری ایجاد کرده اند که ازآن جمله اند: انقلاب کشاورزی ، انقلاب صنعتی و0000 حداقل منشاء انقلاب کشاورزی سکونتگاه های روستائی بوده است0 در عصر حاضر که در قرن بیست ویکم هستیم همچنان نه تنها ازارزش واهمیت سکونتگاههای روستائی هرگز کاسته نشده است بلکه شرایط جهانی فرهنگی و اجتماعی واقتصادی بگونه ای که شاید نسبت به اعصار گذشته روستاها از اهمیت بیشتری برخوردار شده اند 0 چرا که این سکونتگاهها منبع تولید بسیاری از محصولات کشاورزی ، باغی و صنایع دستی و 000 می باشند0 لذا هیچ کشوری نمی تواند از پرداختن به آنها غافل بماند0 در کشور ما نیز روستاها جایگاه خاصی دارند و تا دهد قبل اکثریت جمعیت کشور درروستاها زندگی می کرده اند 0 از طرف دیگر باید توجه داشته باشیم که بر مبنای اصول اولیه نظام جمهوری اسلامی ، ایجاد شراط مناسب زندگی برای همه مردم ایران و بخصوص مناطق محروم و روستائی از ضرورت اساسی به شمار می رود0 لذا ارزش و اهمیت توسعه روستائی در کشورمان درراستای توسعه همه جانبه و یکپارچه سرزمین ، بر همگان آشکار می باشد 0 مسلماً توسعه مفهوم جامعی است که بمراتب وسیعتر و غنی تر از مفهوم « رشد» می باشد0 توسعه بهمود بخشیدن به یک بخش ویژه در روستا نیست بلکه در برگیرنده خط مشی ها و برنامه ریزیها در زمینه اصلاح شرایط تولید ، افزایش اشتغال وتنوع بخشیدن به آن، بهبود شرایط بهداشت و آموزش همگانی، ارائه خدمات رفاهی ، بازسازی و بهسازی بافت کالبدیروستا و000 می باشد0 برای دستیابی به چنین هدفی تاکنون مدلهای مختلفی ارائه گردیده است0 یکی از این الگوها ، تهیه طرح هادی روستائی است که درسالهای اخیر در نظام برنامه ریزی توسعه روستائی کشورمان مطرح و بکارگرفته شده است0 هدف اصلی این طرح ، دستیابی به توسعه و عمران روستائی از طریق ارائه طرحهای هادی و تفضیلی جهت هدایت آتی و توسعه بافت فیزیکی روستا ها ، افزایش تولید واشتغال وبهبود شرایط زیست محیطی ونظم بخشیدن به امر ساخت و سازه ها وسازماندهی شبکه معابر روستاها ست0 دراین راستا تهیه طرح هادی روستای بزرگ ریزه با جمعیت 4500 نفر به این مشاور واگذار شده که در تهیه آن از همکاری بی دریغ اهالی خوب وشورای اسلامی متعهد روستاها ونیز کارکنان محترم بنیاد مسکن استان برخوردار شده و کمال تشکر را داریم0 فصل اول : شناخت وارزیابی وضع موجود : معرفی اجمالی شهرستان: 1-1 – موقعیت جغرافیائی: شهرستان تایباد در شرق استان خراسان واقع شده و از شهرستانهای مرزی استان می باشد0 این شهرستان از شمال به شهرستان تربت جام ، ازجنوب و جنوبغرب به شهرستان خواف ، از شمالغرب به شهرستان تربت تربت حیدریه واز شرق به مرز بین المللی ایران – افغانستان ختم شده وگمرک معروف «دوقارون » درمحدوده مرزبین المللی این شهرستان واقع شده است0 مرکز شهرستان شهر تایباد است که مختصات جغرافیائی آن عبارتست از : 60درجه و4دقیقه تا 61 درجه و25 دقیقه طول شرقی و 34 درجه و 25 دقیقه تا 35 درجه و 17 دقیقه عرض شمالی0 ارتفاع آن از سطح دریا 830 متر می باشد0 وسعت آن برابر با 4764کیلومتر مربع است0 فاصله آن تا شهر مشهد (مرکز استان ) 236کیلومتر است0 این شهرستان برسر راه هرات، اسلام قلعه و تربت جام واقع و با کشور افغانستان 75 کیلومتر مرزمشترک دارد0 شهرستان تایباد براساس آخرین تقسیمات سیاسی درسال 1382 دارای دو نقطه شهری ( تایباد و باخرز) و 3 بخش ( مرکزی و باخرز و میان ولایت ) بوده است0 کل این 3 بخش دارای 5 دهستان به اسامی ( پائین ولایت وکرات در بخش مرکزی )و ( باخرز وبالاولایت ) در بخش باخرز و دهستان حسینی در بخش میان ولایت می باشد0 در بخش میان ولایت استثنائاً مرزبخش و دهستان برهم منطبق می باشند، چرا که کل بخش شامل یک دهستان بنام «حسینی » می باشد0 روستای ریزه در بخش میان ولایت و در دهستان حسینی واقع شده است0 مرکز بخش مشترکاً روستای ریزه و مشهد ریزه می باشند0 مرکز دهستان روستای «حسینی » است0 2-1- ویژگیهای طبیعی (توپوگرافی و زمین شناسی ) : بطور کلی شهرستان تایباد ازدو بخش دشت و کوهستان تشکیل شده است0 کوههای واقع دراین شهرستان جهتی شرقی – غربی داشته و ادامه سلسسله جبال البرز می باشد0 مهمترین جلگه های آن عبارتند از : جلگه شهرنووتایباد ، دشت باخزر و دشت تایباد0 دشت تایباد دارای خاک نسبتاً حاصلخیزی می باشد0 24 درصد از مساحت این شهرستان را دشتهای دانه ای و رسوبی تشکیل می دهد که نشانگر وجود پتانسیل مناسب برای کشاورزی است0 از دیگر پدیده های قابل بررسی در این منطقه گسلها وزلزله ها می باشد0 مهمترین گسل های ناحیه تربت جام ، تایباد و خواف عبارتند از : گسل کویر بزرگ (درونه ) 2- گسل خواف 3- گسل تربت جام بطور کلی شهر های خواف وتایباد در پهنه بندی زلزله ای درپهنه لرزه خیزی بالا و نسبتاً بالا واقع شده اند.[1] بادها از دیگر پدیده های طبیعی ی منطقه بحساب می آیند0 بطور کلی جریان های سیبری ،غربی وشمالغربی جریان های سرد وباران آور و جریان شمالشرقی یا باد «120 روزه سیستان » و جریان های جنوبغربی ( عربستان ) به عنوان جریانات هوای گرم و خشک محسوب می شوند0 گروه اول در ایجاد بارندگی و گروه دوم در بوجود آوردن طوفان شن ، گردوغبار و حرکت ریگ های روان موثر هستند0 باد های محلی معروف و مؤثر منطقه عبارتند از: باد نیشابور، فرح باد، باد قببله، سیاه باد یا باد کلفور، باد راست ، باد میزان و تف باد0 جهت بررسی پارامترهای آب وهوا پر از داده های ایستگاه کلیماتولوژی شهرستان تایباد استفاده شده است0 میزان بارندگی سالانه دراین شهرستان بطور متوسط سالانه 244 میلیمتر می باشد0 حداکثر بارندگی در اسفند ماه با 95 میلیمتر وسپس فروردین ماه با 52 میلیمتر می باشد0 متوسط دمای سالانه آن 15درجه سانتیگراد می باشد0 متوسط حداکثردمای سالانه 23 درجه سانتیگراد و متوسط کمترین مطلق دمای سالانه 4 درجه سانتیگراد و متوسط بیشترین مطلق دمای سالانه 33 درجه سانتیگراد بوده است0 از نظر ژئومورفولوژی شهرستان به دسته تپه ماهور، کوهستان ودشت تقسیم می شود0 وسعت دشتها بیش از کل فضای منطقه رافرمی گیرد وبا به هم پیوستن مخروطه افکن ها دردامنه ارتفاعات حاصل شده اند0 ارتفاعات مرکزی را تشکیلات آهکی وآهکهای ماسه ای تشکیل می دهند0 تپه ماهورها که حدفاصل دشت وارتفاعات این منطقه بوجود آمده اند عمده ترین عامل کاهش کیفیت آبهای زیرزمینی منطقه بحساب می آیند0 ب: لرزه خیزی وگسل های شهرستان تایباد: بررسی گسلها و زلزله ولرزه خیزی یکی از پارامترهای اصلی بررسیهای طبیعی می باشد0 بطور کلی ( فلات ایران از لحاظ فعالیت تکتونیکی ،جوان وبه شدت فعال است0 کشور ایران روی کمربند زلزله هیمالیا – آلپ قرار گرفته وکمتر نقطه ای می توان یافت که در معرض زلزله های شدید نباشد وهمین فعالیت تکتونیکی سبب شده است تا سرزمین ایران به گونهای یکی از نا امن ترین مناطق جهان درآید0 مهمترین گسل درناحیه تربت جام ،تایبادو خواف عبارتند از: گسل کویر بزرگ (دورونه ) : گسله ای به درازای 700کیلومتر است که ازمرز خاوری تا دشت کویر ادامه دارد و ازدیدگاه لرزه خیزی مبنا دانسته شده است 0 به نظر می رسد زمین لرزه های سالهای 1903 میلادی ( کاشمر با بزرگی (M.b 6.Z) و 1923 (تربت حیدریه با بزرگی ( M.b5.2() درارتباط با جنبش این گسله بوده است0 گسل خواف : گسله ای است به درازای 20کیلومتر که به هنگام رویداد زمین لرزه 1336 با بزرگای ( M s7.6) ایجاد شد0 گسل تربت جام : گسل تربت جام به درازای حدود 150کیلومتر با جهت جنوب شرق – شمال غربی می باشد وعامل رویداد زمین لرزه های با بزرگای ( Mb6.5) در ناحیه تربت جام گردیده است0 بطور کلی و براساس توان لرزه زائی گسل ها ، شهرستان های استان در دو پهنه به شرح زیر قرار می گیرند : الف: پهنه با لرزه خیزی بالا و نسبتاً بالا ب: پهنه با لرزه خیزی متوسط که در این تقسیم بندی شهرهای خواف وتایباد در پهنه با لرزه خیزی بالا و نسبتاً بالا واقع شده اند ).[2] ج: بادهای شهرستان تایباد: بادها یکی دیگر از پارامترهای مهم بررسیهای طبیعی جهت برنامه ریزیهای آتی هر منطقه ای است0 (بطورکلی جریان های سیبری ، غربی وشمالغربی به عنوان جریانات سرد ومعمولاً باران آور وجریان شمالشرق یا باد 120روزه سیستان و جریان های جنوب غربی (عربستان) به عنوان جریانات هوای پرگرم و خشک به این منطقه تأ ثیر می گذارد0 گروه اول در ایجاد بارندگی و گروه دوم در بوجود آوردن طوفان هر شن، گردوغباروحرکت ریگ های روان مؤثر هستند0 علاوه برجریان های هوائی ذکرشده ، بادهای محلی که توسط مردم به اسامی مختلف معروف شده اند در ناحیه می وزند که اهم آن به شرح ذیل است: باد نیشابور : این باد در زمستان و اوایل بهار وارد ناحیه (تربت جام ، تایباد وخواف ) می شود و ایجاد برف وباران می کند0 در حقیقت همان جریان غربی است که اکثر نقاط ایران را متأ ثرمی سازد0 فرح باد: این باد معمولاً در زمستان از سمت شمال و شمالغربی در منطقه می ود وبه دنبال جریانات غربی است که در منطقه ایجاد بارندگی کرده و موجب ذوب برفها می شود0 باد قبله : این جریان در ماه های دی، بهمن واسفند از جنوب به شمال می وزد وبسیارسرد است0 سیاه باد یا باد کلفور: این باد گاهی در زمستان از شمال به جنوب می وزد و سرمای شدیدی را نیز به همراه می آورد0 سیاه باد یا باد کلفور: این باد گاهی در زمستان از شمال به جنوب می وزد و سرمای شدیدی را نیز به همراه می آورد0 باد راست : معمولاً از شمالشرقی وارد گناباد می شود ودرتابستان توأم با گردوغبار و درزمستان تنها ایجاد سرما می کند0 باد میزان : چنان که ازنام آن پیداست در اوایل پاییز از شمالشرق میوزد وباعث سردی هوا می شود0 گاهی این باد را « باد خوارزم » هم می گویند0 تف باد : این جریان مربوط به تابستان وبسیار گرم است واز شرق به سوی غرب می وزد 0 هر یک از این جریانات عمده ومحلی به گونه ای در اقلیم تأ ثیر دارد، لذا باید در برنامه ریزیهای محلی و منطقه ای نیز مورد توجه قرار گیرد0 به عنوان مثال تف بادهای تابستانه متأثر از باد 120روزه سیستان نه تنها باعث ایجاد گردبادهای محلی بلکه در موارد متعدد به محصولات کشاورزی نیز آسیب وارد میکند ، برای مقابله با اثرات سوء این بادها ایجاد کمربند های سبز وگسترش پوشش های گیاهی مقاوم متاسب ترین راه ها خواهد بود0 در موارد متعددی نیز این باد باعث پراکنده نمودن خرمن های گندم و سایر غلات شده است که باید جهت مقابله با تأثیر آن اقداماتی نظیر جمع کردن خرمن قبل از شدید شدن این باد یا ایجاد خرمن در محل های پشت به باد صورت گیرد0 2-3-2- وضعیت اقلیمی (آب وهوائی ) شهرستان تایباد: بررسی مسائل و شرایط آب وهوائی (اقلیمی) یکی از مهمترین پارامترهای بررسیهای طبیعی است که مهمترین پارامترهای زیر مجموعه آن عبارتنداز: بررسی وضعیت حرارت ودما ومیزان بارندگی0 شهرستان تایباد دارای یک ایستگاه کلیما تولوژی است واطلاعات در یک دوره 5 ساله (77-72) جمع آوری و تجزیه و تحلیل شده است0 الف: بارندگی: میزان بارندگی سالانه در این شهرستان بطور متوسط سالانه 244 میلیمتر می باشد که البته نسبت به شهرستانهای اطراف (تربت جام 215 میلیمتر ) و(خواف 194میلیمتر) از وضعیت بهتری برخوردار است0 حداکثر بارندگی در اسفند ماه با95میلیمتر وسپس در فروردین ماه با52 میلیمتر اتفاق افتاده است 0 درماههائی از سا ل ( چهارماه از سا ل) میزان بارش به صفر می رسد که عبارتند از : تیر ، مرداد، شهریور ومهر (جدول شماره 1) د: دما وحرارت: وضعیت د ما وحرارت در شهرستان تایباد مخصوص به خود است بطوریکه متوسط دمای سالانه آن 15 درجه سانتی گراد می باشد0 بیشترین دمای متوسط ماهانه مربوط به تیرماه 28 درجه وسپس خرداد ومرداد با 26 درجه سانتیگراد میباشد0 کمترین دمای متوسط نیز مربوط به دی ماه با 4 درجه سا نتی گراد وسپس بهمن ماه با 5 درجه سانتی گراد می باشد0 متوسط حداکثر دمای سالانه 23 درجه سانتیگراد و متوسط می نیمم مطلق دمای سالانه 4 درجه سانتی گراد و متوسط ماکزیمم مطلق دمای سالانه 33 درجه سانتیگراد می باشد0 در مجموع بادقت نظر در داده های جدول یک مشخص می شود که همواره حداقل دماها با میزان بارش ها و حداکثر دماها با عدم بارندگی در منطقه همخوانی و همراهی نسبی دارد0 بطوریکه حداکثر دماها در تمام پارامترهای حرارتی در ماههای تیر ، مرداد، شهریور ومهر اتفاق افتاده است که بارش آن نیز صفر میلیمتر می باشد وبالعکس کمترین دماها مربوط به ماههای آذر ، دی ،بهمن ،اسفند وفروردین است که البته ماههای آذرودی وبهمن بارندگی کمتر است ودر واقع هوا « سردخشک » می باشد اما در ماههای اسفند وفروردین هم میزان دما پائین وهم بارش به حداکثر خود می رسد0 (جدول ونمودار شماره یک ) جدول شماره (1) : مشخصات پارامترهای بارش وحرارت ایستگاه کلیماتولوژی تایباد (77-1372): ب: ژئو مورفولوژی شهرستان : جهت بررسی ژئو مورفولوژی شهرستان ، این منطقه را می توان به سه دسته تپه ماهور، کوهستانی و دشت تقسیم نمود 0 الف: تپه ماهور : رسوبات نئوژن این گروه که شامل مجموعه ای از کنگلو مراهای سخت نشده سیلیتاستون همراه گچ می باشد بعلت مقاومت کمتر که نسبت به سایر تشکیلات منطقه در مقابل عوامل فرسایش دارند وحد فاصل دشت، ارتفاعات منطقه درحاشیه دشتهای تایباد وبخصوص درنواحی شمالی تشکیل ارتفاعات منطقه پستی تپه ماهور را داده اند وعمده ترین عامل کاهش کیفیت آبهای زیرزمینی منطقه نیز این تپه ماهور می باشد 0 ب: کوهستان : ارتفاعات مرکزی را تشکیلات آهکی وآهکهای ماسه ای وچرتی ژوراسیک و کرتاسه وسنگهای ونکانیکی ائوسن تشکیل می دهد 0 ارتفاعا ت جنوب غرب منطقه درحا شیه غربی دشت زوزن تشکیل می شوند ( کبیرکوه ) وعمدتا" شامل آندزیتهای ئوسن می باشد 0 ج: دشت : وسعت دشتها بیش از نیمی از کل فضای منطقه را فرا می گیرد وبا به هم پیوستن مخروطه افکنه ها دردامنه ارتفاعات حاصل شده اند ورسوبات تشکیل دهنده آن نیزدرمجموعه ای ازقطعات وذرات حاصل از تخریب ارتفاعات توسط عوامل فرسایش استکه به دامنه ارتفاعات حمل شده اند به طرف مرکز دشت اندازه ذرات کاهش یافته بطوریکه مرکز دشت را مجموعه ای ازسیلت و رس تشکیل می دهند واحتمالا گسل های بادی نز به آن اضافه شده اند ویک منطقه غیر قابل نفوذ را در مرکز دشت تشکیل داده است که نوع رسی نامیده می شود و مانع از نفوذ بارندگیهای سطح دشت به سفره آب زیرزمینی شده اند و بدلیل دانه ریزبودن ذرات منجر به کاهش آب سفره زیرزمینی در این قسمت شده است 0 دراثرعوامل فرسایش اشکال وپدیده ها ئی مانند مخروطه افن ها توسط آبرفتها ی بادبزنی در دامنه ارتفاعات بوجود آمده است 0 از دیگر پدیده های ژئومورفولوژیکی در منطقه وجود اشکال مختلف تپه های ماسه ای درجنوبشرقی منطقه می باشد که توسط جریانهای شدید باد در فصل تابستان شکل گرفته اند0 از جمله عوامل فرسایشی که باعث تخریب و دگرگونی می شوند می توان ازآب ، باد، درجه حرارت نام برد بعنوان مثال نقش آب هم در حمل و نقل و جابجائی مواد می باشد وهم در نفوذ در درز و شکافهای سنگها وانجماد درفصول سرد باعث گسترش شکستگی های سنگها می شود ودرنهایت باعث تخریب مکانیکی می شود0 ج: وضعیت خاکشناسی شهرستان تایباد: بلایای خواف که منطقه تایباد نیز جزء آن می باشد یکی از واحدهای ژئومورفولوژیکی پرتحرک می باشدکه بخشی از اراضی شرقی استان خراسان را پوشش می دهد و وسعتی در حدود 669 کیلو متر مربع از کل استان را شامل می شود و ارتفاع متوسط آن از سطح دریا حدود 640 متر می باشد0 ضخامت قشرنمکی و طبقات حاصل ا زتجمع نمک های میکروسکوپیک در این واحد حدود مساحت پلایا وبصورت پراکنده است0 لازم به ذکر است نیمی از پلایا های خواف در ایران ونیمی دیگر ازآن در افغانستان گسترش یافته است0 جنس رسوبات آن بیشتر از مواد رسی – مارنی و رسی سیلتی با ترکیب مونت موریلونیت ایلیت است0 مساحت سواد: جمعیت 6ساله و بیشتر شهرستان تایباد در سال 1375 بابر با 104485 نفرو8/81 درصد از جمعیت شهرستان را تشکیل داده است0 تعداد افراد با سواد در میان جمعیت 6 ساله وبیشتر درنقاط شهری 31676 نفر و در نقاط روستائی 47471 نفر بوده که بر این اساس نرخ باسوادی درنقاط شهری 5/83 درصد و درنقاط روستائی 31/71 در صد محاسبه شده است 0 در میان دهستانهای تابعه شهرستان تایباد ، بالاترین در صد با سوادان در دهستان کرات (9/66درصد) بوده است0 درصد باسوادی در شهرستان تایباد برابر 75/75 درصد و این نسبت د رنقاط شهری برابر 5/83 درصد و در نقاط روستائی برابر 3/71 در صد می باشد0 جدول شماره (3) : تعداد و درصد با سوادان 6 ساله وبیشتر شهرستان تایباد به تفکیک نقاط شهری و روستائی و دهستانهای بخش مرکزی: مأخذ: سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1375 4-1- ویژکیهای قتصادی : اوضاع اقتصاد ی شهرستان تایباد بعلت نابسامانیهای فراوان ، این منطقه را به یکی از محرومترین مناطق استان تبدیل نموده است0 این وضعیت دربخشی از شهرستان تشدید می شود وبخش باخرز وضعیتی متفاوت از بخش مرکزی پیدا می کند 0 این تفاوت از یکسو به موقعیت جغرافیائی هر یک از بخشها واز سوی دیگر به ارتباط ارگانیک این بخشها با نقاط شهری ارتباط پیدا می کند که دراین زمینه بخش مرکزی پیوستگی وارتباط بیشتری هم به لحاظ جغرافیائی وهم از نظراداری وسیاسی داراست0 بخش مرکزی وباخرز از محرومترین مناطق کشور می باشند وکلیه شاخص – های اقتصادی ، اجتماعی دراین منطقه حکایت از این امر دارد0 فقر وتنگدستی ، سختی معیشت ، پائین بودن سطح سواد وآگاهیهای عمومی ، نبودن امکانات بهداشتی ، مشکلات اشتغال بعلت فقدان منابع مورد نیاز برای تحرک اقتصادی ( دربخش های مختلف اقتصاد) که پیامد آن ناهنجاری اجتماعی وبعضا" اقدام به فعالیتهای غیرمجاز را درپی داشته است هر یک به نوبه خود ، نمایانگر وضعیت نابسامان اقتصادی واجتماعی دراین شهرستان را دارد 0 اطلاعات بدست آمده درمورد نرخ سواد واشتغال ، فاصلهء عمیق این منطقه را با دیگر مناطق کشور بخوبی روشن می سازد 0 علاوه براین ویژگی جغرافیائی این شهرستان به لحاظ وضعیت مرزی بودن منطقه ومحصور بودن درمیان مناطق توسعه نیافته ودوری ارتباطات اجتماعی ، شرایط دشوار اقلیمی وسکونت آنرا بصورت منطقه ای بن بست درآورده وبرشدت محرومیتهای آن دامن زده است 0 وزش بادهای 120 روزه ، وجود ارتفاعات ، کمی نزولات جوی وجنس خاک نیز از عوامل طبیعی دشوار کننده شرایط منطقه می باشد0 دربعضی از مناطق بعلت فقدان هرگونه سیستم جمع آوری آبهای سطحی آب – آب حاصل از ریزش بارانهای فصلی که گاه سیل آسا می باشد و بسرعت از منطقه تخلیه می شود واین درحالی است که تامین آب کشاورزی یکی از مهمترین معضلات درراه توسعهء این فعالیت درسطح شهرستان است0 وضعیت زیستی درآبادیهای محروم و پراکنده ء این بخش درسطح پائین بوده و معیشت اغلب ساکنین این بخش از طریق کشاورزی ودامداری به شیوهء سنتی وتولید قالی وقالیچه می باشد 0 درترکیب دامهای استان درشهرستان تایباد بیشترین تعداد مربوط به گوسفند وبره می باشد ( 318950 راس ) 0 پس از آن بزوبزغاله ( 49900 راس ) است تعداد سایردامها از جمله گاو وگوساله نسبت به گوسفند وبزوبزغاله بسیار کمتر است0 تولید فرش ، قالیچه ونمد یکی از فعالیتهای اقتصادی درشهرستان می باشد که درکنار سایرفعالیتها انجام می شود واز جایگاه مناسبی بعلت ارزش افزوده در بین خانواده های شهری وروستائی برخوردار می باشد واهمیت این صنعت زمانی مشخص می شود که طبق آمار غیر رسمی درحدود 10 هزار نفر ویا بیشتر دراین امر اشتغال دارند بدون اینکه ازامکانات دولتی استفاده کنند ویا اینکه سرمایه گذاری انجام شده باشد 0 براساس آمار ارائه شده درحدود 60 درصد از روستا های شهرستان دارای دارقالی بوده اند که درمجموع نسبت به روستاهای استان که 5/49 درصد دارای قالی بوده اند از موقعیت مناسبی برخورداراست0 ازجمله معادن موجود درشهرستان تایباد معدن سنگ ساختمانی می باشد این معدن با 25000 تن میزان استخراج سالیانه دارای ذخیره قطعی000/000/5 تن گزارش گردیده است0 شرکت های تعاونی مستقردرآبادیهای شهرستان درسال 1377 شامل 5 شرکت تعاونی روستائی و5 شرکت تعاونی کشاورزی می باشد 0 دراین شرستان همچنین یک شرکت تعاونی تولیدی – دامداری ونیز یک شرکت تعاونی زنبورداری وجود دارد 0 دربخش مرکزی 4/ 31 درصد از افراد شاغل ودربخش باخرز 8/29 درصد از افراد شاغل می باشند دربخش باخزر به علت عوارض جغرافیائی ودوربودن ازبادهای مزاحم ، کشاورزی رونق بیشتری داشته است ودربیشتر نواحی پوشش گیاهی مناسب دیده می شود 0 بطور کلی کشاورزی ودارمداری وصنایع دستی روستائی از حرفه های قدیمی منطثه بوده است0 محصولات عمده زراعی شهرستان عبارتنداز: گندم ، جو ، جالیز، ( خربزه ، هندوانه و000 ) پنبه ، چغندرقند ، زعفران ، پیاز، شلغم وزیره سبز0 محصولات باغی آن عبارتنداز: پسته ، انار ، زردآلو، انگور ، انجیر، توت وغیره 0 این شهرستان بعلت همجواری ومرزی بودن با کشور افغانستان زمینه ساز فعالیت درامور خرید وفروش کالاهای مختلف ازجمله وسایل صوتی والکترونیکی وکالاهای لوکس بصورت غیرمجازبوده است0 اگرچه درزمینه اینگونه فعالیتهای آمار رسمی دردسترس نیست ، لیکن درزندگی اهالی منطقه ، نشانه های گویای این فعالیتها به چشم می خورد 0 2- شناسائی حوزه نفوذ : 1-1- تعیین حوزه نفوذ : منظوراز حوزه نفوذ ، روستاها و مراکزجمعیتی هستند که درغالب خدمات مورد نیاز خود را مانند خدمات آموزشی ، درمانی ، تجاری ، اداری ، ازیک روستای مرکزی دریافت می کنند 0 مهمترین عواملی که درتعیین حوزه نفوذ مؤثرند عبارتند از : وضعیت راههای ارتیاطی و دسترسی کوتاه ومؤثر0 عوامل محدود ننده همچون موانع فیزیکی و وضعیت طبعی منطقه0 خدمات وتأ سیسات زیر بنائی موجود در روستا( خدمات تحت پوشش) 0 میزان و دفعات تردد روزانه وهفتگی اهالی بین آنها 0 خارج بودن از حوزه نفوذ سایر مراکز جمعیتی0 روستای ریزه در این خصوص دارای وضعیت وشرایط مخصوص به خود می باشد که عبارتند از : 1- این روستا علی رغم داشتن جمعیت زیاد (بیشترین جمعیت در بین تمام روستا های دهستان ) از خدمات و امکانات متری نسبت به روستای مجاور خود یعنی مشهد ریزه برخوردار است0 ( در سر شماری 1375جمعیت ریزه 1/37 و جمعیت ممشهد ریزه 1381 نفر ) بوده است0 بعنوان نمونه مشهد ریزه دارای دبیرستان پسرانه است اما روستای ریزه هنوزدارای این نوغ خدمات نیست ویا همان روستا دارای خدماتی چون دفتر پست ،مرکز بهداشتی ، داروخانه ،پزشک ودندانپزشک ومامای روستائی است اما روستای ریزه هیچکدام از این موارد را دارا نیست0 2- در مطالعات طرح ادی شهر تایباد روستاهائی که در شرق روستای ریزه و درمجموع (روستاهای شرق دهستان ) و در واقع در غرب شهر تایباد واقع شده اند بعنوان روستاهای حوزه نفوذ مستقیم شهر تایباد شناخته شده ند که عبارتند از : روستا های خیرآباد، بهلول آیاد ، پلبند، چهار برجی ، خیابان ، قادرآباد و پساوه ( 7 روستا از 20 روستای دهستان )0 3- بقیه روستا در غرب و شمال و جنوب غربی روستا های ریزه و مشهد ریزه واقع شده اند که بالطبع جهت دسترسی به امکانات وخدمات به روستا ی مشهد ریزه مراجعه می کنند چرا که اولاً تعداد خدمات موجود در روستای مشهد ریزه همانطور که پیشتر هم بحث شد بیشتر و متنوعتر از روستای ریزه است وثانیاً ، روستای مشهد ریزه در غرب ریزه و بقیه روستاها در غرب مشهد ریزه واقع شده که اغلب آنها روستا های کوهستانی یا کوهپایه ای هستندبنابراین جهت دسترسی به خدمات به مشهد ریزه مراجعه می کنند و درصورتیکه از خدمات عمده تری بخواهند استفاده نمایند به شهر تایباد مراجعه می کنند0 تنها مورد خاص جهت مراجعه به روستای ریزه ، جهت امور مربوط به پاسگاه انتظامی است که در این روستا استقرار یافته است و تعداد مراجعین هفتگی آن انگشت شمار می باشد0 بنابراین اکثر عوامل (عوامل پنجگانه ) که در تعیین حوزه نفوذ مؤثرند در تقسیم بندی و شکل گیری حوزه نفوذ این دهستان و این روستا مؤثر بوده اند0 اشتغال از کل جمعیت 10 ساله و بیشترشهرستان تایباد در سال 1375 تعداد 26180 نفر شاغل بوده اند 0 از این تعداد 9218 نفر در نقاط شهری و 16962 نفر در نقاط روستائی ساکن بوده اند 0 درصد شاغلان جمعیت 10 ساله و بیشتر در سطح شهرستان 53/30 درصد، در نقاط شهری 1/30 درصد و درنقاط روستائی 7/30 در صد محاسبه شده است در میان دهستانهای تابعه شهرستان تایباد بالاترین در صد شاغلان 10 ساله و بیشتر در دهستان پائین ولایت ( 5/34 درصد ) و پائین ترین درصد دردهستان بالا ولایت ( 7/28 درصد ) وجود داشته است0 جدول شماره ( 4) : تعداد شاغلان 10 ساله وبیشتر تایباد به تفکیک نقاط شهری وروستائی و دهستانهای بخش مرکزی: مأخذ : سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1375 3-3- بررسی منابع آب: مهمترین منابع آبی در منطقه عمومی بخش میان ولایت تایباد « استفاده از منابع آبی چاه عمیق » می باشد0 دراراضی روستای ریزه 10 حلقه چاه عمیق وجود دارد که باید متناوباً 1500 هکتار اراضی زراعی آبی را که تحت کشت محصولاتی چون گندم و جو و خربزه و پنبه قرار می گیرند را آبیاری نمایند0 عمق این چاهها 200 تا 230 متر بوده و دبی توسط آنها 6 اینچ می باشد 0 کلیه این چاهها با نیروی برق کار می کنند و هر چاه بین 20تا 30 خانوار تسهیم سهم شده است0 مدار چاهها هر 14 روز یکبار است و این مدار بندی از مدار بندی آب قناتها ئی که سابقاً دایر و پرآب بوده اند الگوی برداری شده است0 دومین منبع آبی روستا ، قناتها می باشند 0 تا 10 سال قبل روستا ، دارای 4 رشته قنات دایر بوده است که غالباً برای آبیاری مزارع و باغات استفاده می شده است0 در حال حاضر تنها 2 رشته قنات دایر می باشند که این دو نیز طی 5 سال اخیر در اثر خشکسالی های پیاپی رو به افول نهاده ودبی آب آنها بسیار پائین آمده است0 از طرف دیگر به علت استفاده ساکنین بالادست « مشهد ریزه ایها » عملاً آبی در مظهر اصلی قنات د رروستای ریزه قابل بهره برداری نیست0 در این روستا از منابع آبی سطح الارضی سراغی نمی توان گرفت 0 تنها مورد مربوط به رودخانه فصلی « کال مرغزار » می باشد که در مواقعی از سال و در یک دوره زمانی بسیار کوتاه دارا ی جریانات سیلابی است که به علت عدم مهار و کنترل اثرات تخریبی آن بمراتب بیشتر از فایده و استفاده آن است0 تعدادی از اهالی نیز در اراضی «کرات » چند سهمی از 6 حلقه چاه عمیق متعلق به بنیاد مستضعفان راشریکند0 که مجموع سهام آنها در حد 2 حلقه چاه می باشد0 تأمین آب شرب روستا نیز دارای وضعیت مخصوص به خود است 0 تا پیش از انقلاب اسلامی آب شرب از طریق چند آب انبار تأمین می شده است0 بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ، با حفر یک حلقه چاه عمیق در شرق روستا و در فاصله 10 کیلومتری از بافت روستا و با نصب یک منبع آب هوائی در غرب روستا اقدام به لوله کشی آب شرب در تمام منازل روستائی شده است0 از آنجائیکه این چاه در شیب پائین و با فاصله از روستا حفر شده است جهت انتقال آب به روستا ، در دو مرحله اقدام به پمپاژ آن می شود0 در مرحله اول به فاصله 4 کیلومتری از چاه حوضچه ای تعبیه شده که آب به داخل آن پمپاژ می شود0 از این حوضچه نیز آب به منبع هوائی آب در غرب روستا پمپاژ شده و از آنجا در شبکه آبرسانی روستائی جریان می یابد0 دبی آب این چاه نیز حدوداً 6 اینچ می باشد0 4-3- ویژگیهای جمعیتی : 1-4-3- تعداد جمعیت و بعد خانوار : روستای ریزه درسال 1345 داری 915 نفر جمعیت بوده که درقالب 228 خانوار زندگی می کرده اند بعد خانواردراین سال برابر با 4 نفر درهر خانوار بوده است 0 طی 10 سال ، بعد جمعیت آن به 1264 نفر رسیده است 0 تعداد خانوار درسال 1355برابر با 278 خانوار بوده است 0 بعد خانوار5/4 نفربوده که نسبت به ده سال قبل ازآن افزایش داشته است0 براساس سرشماری 1365 جمعیت روستا افزایش بسیار چشمگیر داشته است بطوریکه نسبت به ده سال قبل خود 2711 نفرافزایش جمعیت داشته وجمعیت آن به 3975 نفررسیده است0 همانگونه که دربحث جمعیت شهرستان نیز قبلا" توضیح داده شد این افزایش ناگهانی جمعیت ناشی از مهاجرپذیری شهرستان تایباد و از جمله روستای ریزه از مهاجرین افاغنه بوده است0 محدودهء شهرستان تایباد بعلت هم مرزبودن با کشور افغانستان نزدیکترین وراحت ترین محل جهت تردد واسکان وبازگشت مهاجرین افاغنه بوده وهست0 گمرک دوقارون امکانات تردد را بخوبی فراهم کرده است0 درسال 1365 تعداد خانوار برابر با 669 خانوار وبعد خانوار برابر با 9/5 نفربوده است 0 درطی سالهای 75-65 تغییر وتحولات مثبت ومنفی بسیاری درکشورافغانستان اتفاق افتاده که درمواقعی انگیزه ها ورغبت ها را جهت بازگشت مهاجرین افاغنه به کشورشان را ایجاد کرده بود 0 این موضوع مستقیما" برتعداد جمعیت سکونتگاههای روستائی وحتی جمعیت شهری شهرستان تایباد تاثیرگذاشته است0 درسال 1375 جمعیت ر وستای ریزه برابر با 3711 نفراست که نسبت به 10 سال قبل از آن نه تنها افزایشی را نشان نمی دهد بلکه کاهش نیزداشته است 0 دراین سال بعد خانوار برابر با 5/5 نفردرهر خانوار وتعداد خانوار روستایی 680 خانوار بوده است 0 جدول شماره ( ) : تعداد جمعیت و بعد خانوار روستای ریزه در دهه های گذشته آخرین و جدیدترین اطلاعات جمعیتی مربوط به پایان سال 1383می باشد0 از سال 1375 تا کنون جمعیت آن افزایش یافته و از سال 3711 نفر به 4500 نفر در پایان سال 1383 رسیده است0 این جمعیت در قالب 950 خانوار زندگی می کنند که بعد خانوار آنها 7/4 نفر در خانوار است0 2-4-3- ترکیب جنسی وسنی: ترکیب سنی و جنسی بااستفاده ازآخرین آمار جمعیتی که در خانه بهداشت روستا موجود بوده است بدست آمده و مربوط به وضعیت جمعیتی پایان سال 1382 می باشد0براساس این آمار ،جمعیت روستا برابر با 4500 نفر می باشد0 که این جمعیت پایه پیش بینیها وبرنامه ریزیها می باشد0 از مجموع جمعیت روستا 2265 نفر از جنس مرد هستند که نسبت به جمعیت زن ( 2235) نفر تنها 30 نفر بیشتر می باشند به این ترتیب نسبت جنسی کل جمعیت برابر با 3/101 درصد است0 که این نسبت با نسبت جنس عمومی کشور ما مطابقت وقرابت نسبی دارد0 در مقابل نسبت جنسی در طبقات سنی بسیار نوسان دارد بطوریکه از 185 درصد در طبقه بالای روستا 65 ساله ها تا 73 درصد درطبقه 59-55 ساله ها متغیر است 0نسبتا" متعادل درطبقات سنی 4 – 0 ساله ها با 5/102 درصد و54-50 ساله ها با 100 درصد وجود دارد جهت بررسی ترکیب سنی جمعیت روستا می توان با جمع تعداد مرد وزن هر طبقه سنی وتعیین درصد هر طبقه سنی نسبت به کل جمعیت ، تشخیص داد که تراکم وفراوانی جمعیت درکدام طبقه یا طبقات سنی بیشتر وبا تعیین وتشخیص آنها ، به جوانی یا پیری پی برد ( به نظر پرفسور« ورنه » جمعیت سرزمینی جوان است که مصادیق زیر درآن جاری باشد !

1- افراد 20 سال به پایین آن بیش از 35% کل جمعیت باشد وتا 33% هم جوان است 0 درحالیکه درروستای ریزه جمعیت زیر 20 سال 2/55 درصد از کل جمعیت روستا را شامل می شود 0 2- افراد 40 ساله و کمتر حدود 65% کل جمعیت باشد 0 درحالیکه دراین روستا این عدد 8/85 درصد از کل جمعیت روستا را نشان می دهد این دوپارامتر معلوم می کند که جمعیت این بسیار جوان است0