دانلود مقاله ارگونومی چیست

مقدمه: درطول جنگ جهانی دوم‏، زمانی که فن‌آوری و علوم انسانی، برای اولین بار، به طور منظم با روشی هماهنگ مورد استفاده قرار گرفتند، علم ارگونومی به عنوان تخصصی شناخته شده پیشرفت کرد.

فیزیولوژیست‌ها، روان‌شناسان، انسان‌شناسان، پزشکان، متخصصین علوم کار و مهندسین، همگی متوجه مشکلات ناشی از عملکرد تجهیزات پیچیده نظامی شدند.

حاصل همکاری متقابل ایشان چنان امیدوار کننده به نظر رسید که پس از جنگ، در بخش صنعتی نیز دنبال شد.

توجه به این علم‏، خصوصاَ در اروپا و ایالات‌متحده به سرعت افزایش یافت به گونه‌ای که در سال 1949 به تأسیس اولین انجمن ارگونومی ملی در انگلستان انجامید و از آن زمان بود که واژه ارگونومی مورد استفاده قرار گرفت.

فعالیت‌های مذکور در سال 1961 با ایجاد اتحادیه بین‌المللی ارگونومی پیگیری شد که در حال حاضر (1994) در 40 کشور یا منطقه جهان و با 15000 عضو به فعالیت مشغول است.

ارگونومی چیست؟

واژه ارگونومی از دو لغت یونانی ergon به معنی کار و nomos به معنی قاعده و قانون مشتق شده است.

در ایالات متحده امریکا، اغلب از عبارت «مهندسی عوامل انسانی» استفاده می شود.

در تعریفی موجز می‌توان گفت که هدف ارگونومی طراحی وسایل، سیستم‌های فنی و وظایف برای افزایش و بهبود ایمنی، بهداشت و سلامت و راحتی کارایی انسان است.

ارگونومی در طراحی کار و شرایط روزمره زندگی انسان را محور قرار می دهد.

ارگونومی، با توجه به توانایی‌های جسمی و روانی و همچنین محدودیت‌های انسانی، از پدید آمدن محیط کار یا شرایط زندگی ناامن، ناسالم، ناراحت و یا غیر مفید جلوگیری می‌کند.

در ارگونومی عوامل متعددی نقش دارند که عبارت‌اند از: وضعیت وحرکات بدن (نشستن، ایستادن، بلند کردن بار، کشیدن و هل دادن)، عواملی محیطی (صدا، ارتعاش، روشنایی، شرایط جوی، مواد شیمیایی)، اطلاعات و عملیات (اطلاعاتی که از راه‌بینایی یا سایر حواس کسب می‌شوند)، کنترل‌ها (ارتباط بین نمایشگرها و کنترل) و به همان نسبت وظایف و مشاغل (نوع کار مناسب، شغل مطلوب).

این عوامل تا حد زیادی میزان ایمنی، سلامتی و بهداشت، راحتی و کارایی در کار و زندگی روزمره راتعیین می‌کنند دانش ارگونومی از رشته‌های گوناگونی از علوم انسانی و فنی حاصل شده است که عبارت‌اند از آنتروپومتری، بیومکانیک، فیزیولوژی، روان‌شناسی، سم‌شناسی ، مهندسی مکانیک، طراحی صنعتی، تکنولوژی ارتباطات و مدیریت صنعتی.

در این علم اطلاعات مربوطه از رشته‌های فوق جمع‌آوری، انتخاب و تنظیم شده‌اند.

برای کاربرد این علم از روش‌ها و فنون خاصی استفاده می‌شود.

علم ارگونومی به دلیل شیوه میان رشته‌ای و ماهیت کاربردی خود با سایر علوم تفاوت دارد.

منظور از ویژگی روش میان رشته‌ای این علم ارتباط آن با بسیاری از جنبهه‌های انسانی است.

یکی از نتایج ماهیت کاربردی علم ارگونومی تطابق محل کار یا محیط با مردم است.

ارگونومیست (یا متخصص علم ارگونومی) کیست؟

در بعضی از کشورها، می‌توان در رشته ارگونومی تحصیل کرد.

سایر افرادی که در یکی از رشته‌های فنی مهندسی، پزشکی و یا علوم اجتماعی آموزش دیده‌اند نیز می‌توانند از طریق آموزش و تجربه، دانش و مهارت لازم را در ارگونومی کسب کنند.

این افرادباتوجه به تجارب خود که در بعضی موارد سالیان طولانی را صرف کسب آن کرده‌اند به عنوان ارگونومیست موجه و پذیرفته شده‌اند.

ارگونومیست‌های حرفه‌ای می‌توانند در بخش‌ها و مراجع دولتی (قانونگذاری)، مؤسسات آموزشی (دانشگاه‌ها و کالج‌ها) مؤسسات تحقیقاتی، صنایع خدماتی (مشاوره) و بخش تولید (خدمات بهداشت حرفه‌ای، بخش‌های کارگری، بخش‌های طراحی، بخش‌های تحقیقاتی و غیره) به کار مشغول شوند.

بسیاری از ارگونومیست‌های حرفه‌ای که در بخش تجاری به کار مشغول‌اند (ارگونومیست‌های شرکت‌های تجاری) عمدتاَ به عنوان واسطه‌ای بین طراحان وکاربران سیستم‌های تولیدی فعالیتمی‌کنند.

ارگونومیست، حوزه‌های کار را مشخص می‌کند و می‌گوید که در کجا دانش ارگونومی اساسی است، راهنمایی‌هایی در زمینه ارگونومی ارائه می‌دهد، به مشاوره با طراحان، خریداران، مشتریان، مدیران و کارگران می‌پردازد و سیستم‌های مطلوب‌تری را پدید می‌آورد.

در کنار ارگونومیست‌های حرفه‌ای متخصصان دیگری نیز هستند که از اطلاعات، روش‌ها و دانش ارگونومی بهره‌ می‌گیرند.

برای مثال مهندسان صنایع، پزشکان، پرستاران، فیزیوتراپ‌ها، متخصصین بهداشت صنعتی و روان‌شناسان صنعتی از جمله این افراد به شمار می‌روند.

اهمیت اجتماعی ارگونومی: ارگونومی می‌تواند در حل بسیاری از مشکلات اجتماعی مرتبط با ایمنی، بهداشت و راحتی و کارآیی موثر باشد.

اتفاقات روزانه مانند حوادث ناشی از کار، ترافیک و یا حوادث خانگی را می‌توان به نسبت فجایعی چون سوانح ناشی از جرثقیل ها (در صنعت)، سوانح هوایی و یا سوانح هسته‌ ای اغلب با خطاهای انسانی مرتبط دانست.

با تحلیل این سوانح مشخص می‌گردد دکه عامل آنها اغلب ارتباط ضعیف و ناکافی بین متصدیان و شغل ایشان بوده است.

در هنگام طراحی کار و محیط زندگی روزانه، می‌توان با توجه بیشتر با توانایی‌ها و محدودیت‌های انسانی احتمال وقوع حوادث را کاهش داد.

بسیاری از موقعیت‌ها در زندگی روزانه و کار، برای سلامتی انسان خطرناک اند.

در کشورهای غربی، بیماری‌های ماهیچه ای استخوانی (عمدتاَ کمردرد) و بیماری‌های روحی (مثل بیماری‌های ناشی از فشارهای عصبی) مهم‌ترین عوامل غیبت‌های ناشی از بیماری و از کار افتادگی شغلی هستند.

قسمتی از این عوامل را می‌توان به طراحی نامناسب تجهیزات‏، سیستم‌های فنی و مشاغل مربوط دانست.

در این جا نیز ارگونومی می‌تواندبا بهبود شرایط محیط کار این مشکلات راکاهش دهد بنابراین در برخی کشورها استخدام ارگونومیست‌ها در بخش خدمات بهداشت حرفه‌ای جزو امور ضروری محسوب می‌شود.

سرانجام ارگونومی می‌تواند از بروز ناراحتی جلوگیری کند و تا حد چشمگیری کارآیی را بهبود بخشد.

اجاق آشپزخانه مثال خوبی از ویژگی‌های نامناسب ارگونومی است.

ارتباط نامعلوم بین کلید اجاق و شعله مربوط به آن منجر به عملکرد نادرست می‌شود.

در طراحی سیستم‌های پیچیده فنی مهندسی مانند تأسیسات تولید‏، تأسیسات انرژی هسته‌ای و هواپیما، ارگونومی یکی از عوامل مهم طراحی برای کاهش خطاهای انسانی است بعضی از اطلاعات دانش ارگونومی به صورت معیار رسمی درآمده و اهداف آنها تشویق به کاربرد ارگونومی است.

قسمتی از مطالب این علم نیز تحت پوشش استانداردهای سازمان‌های زیر است: سازمان استاندارد بین‌المللی (ISO)، سازمان استانداردهای اروپایی کمیته اروپایی مطلوب سازی (CEN)، همچنین استانداردهای ملی مثل ANSI در امریکا و BSI در انگلستان.

علاوه بر این موارد، استانداردهای ارگونومی خاصی نیز در بعضی از شرکتها و بخش‌های صنعتی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

ارگونومی عمومی و ارگونومی فردی: مهمترین اصل ارگونومی این است که تجهیزات، سیستم‌های فنی و مشاغل باید به گونه‌ای طراحی شوند که برای تمامی کاربران قابل استفاده باشند.

گوناگونی بین مردم به صورتی است که اکثر طراحی‌ها در وهله نخست مناسب با 95 درصد مردم در نظر گرفته می‌شوند یعنی طرح پایین تر از حد مطلوب ویژه 5 درصد کاربرانی است که به ابعاد ارگونومی خاص یا فردی نیاز دارند، مثل افراد کوتاه یا بلند قد، افراد چاق، معلولان و افراد مسن که به توجه بیشتری در ارگونومی نیاز دارند.

عوامل محیطی عوامل فیزیکی و شیمیائی زیان‌آور محیط کار مانند صدا، ارتعاش، روشنایی شرایط جوی می‌توانند برایمنی، سلامتی و آسایش افراد اثر گذارند.

در این بخش به ترتیب به بررسی چهار عامل می‌پردازیم.

سایر عوامل زیان‌آور محیطی مثل تشعشعات و آلودگی میکربی در این جا مورد بحث قرار نمی‌گیرند.

(حذف یا کاهش) آلاینده‌ ها در منبع تولید آن حذف و یا کاهش میزان انتقال آلاینده‌ها بین منبع و فرد (که با محصور کردن فرد و یا منبع صورت می‌گیرد) محافظت فردی (که با کاهش مدت زمان مواجه و یا با استفاده از وسایل حفاظت فردی صورت می‌گیرد.

صدا: وجود صداهای بلند در محیط کار علاوه بر ایجاد مزاحمت می‌تواند سبب صدمه دیدن دستگاه شنوایی نیز گردد اولین نشان صدمه دیدن دستگاه شنوایی مشکل درک صدای مکالمه عادی در محیطی شلوغ (همانند مجالس مهمانی، اماکن عمومی و غیره) می‌باشد.

در چنین مواردی استفادهاز وسایل کمک شنوایی نیز بی‌فایده‌اند، چون صداهای زمینه تقویت می‌شوند.

مزاحمت‌هایی مانند تداخل در مکالمات و یا کاهش میزان تمکز، حتی در صداهای نسبتاَ آهسته‌تر نیز ممکن است رخ دهد.

با ایجاد محدودیت‌های بالای میزان صدا می‌توان از ایجاد اخلال تضعیف شنوایی ممانعت به عمل آورد.

میزان صدا بر حسب دسی‌بل db(A) بیان می‌گردد.

جدول 4-1 نمونه‌هایی از ترازهای گوناگون صدا را ارائه می‌کند.

راهنمایی‌هایی درباره صدا راهنمایی هایی که در این قسمت درباره صدا ارائه می‌شود، به پیشگیری از صدمه دیدن شنوایی و به همان نسبت کاهش مزاحمت‌های ناشی از صدا مرتبط است.

میزان تراز صدا را زیر 80 دسی‌بل حفظ کنید.

میزان تراز صدا در مدت 8 ساعت کار به db(A) 89 می‌رسد جدول 4-1: مثال‌هایی از ترازهای صدا تصویر 4-1: تراز صداهای ثابت نباید خیلی امتداد یابد.

برای جلوگیری از آسیب دیدن شنوایی، تراز صدای دریافتی روزانه نباید از db(A) 80 بیشتر باشد.

مدت زمان کار مستلزم کاهش میزان تراز صدا به مقدار db (A) 3 است.

اگر میزان تراز صدا متغیر باشد، متوسط تراز روزانه صدا براساس میزان صدایی که فرد دریافت می‌کند محاسبه می‌شود.

بنابراین توصیه می‌شود که ماشین‌ها به صورتی طراحی شوند که میزان تراز صدا در آنها در تمامی لحظات از db80 کمتر باشد.

مزاحمت‌های صوتی را کاهش دهید در هنگام فکر کردن یا مطالعه‏، حتی در ترازهای صوتی کمتر از db (A)80 هم امکان ایجاد مزاحمت‌هایی وجود دارد افزایش صدا نیز ایجاد صدا می‌کند.

حتی اگر به حدی نرسیده باشد که سبب آسیب دیدن شنوایی فرد شود.

صداهایی که افراد ایجاد می‌کنند، صداهای غیر منتظره و صداهایی با بسامد بالا نیز از جمله صداهای مزاحم هستند.

جدول 4-2: جهت جلوگیری از ایجاد مزاحمت حین فعالیت های مختلف راهنمایی‌هایی را در مورد حداکثر مجاز ارائه می‌دهد.

جدول 4-2 حداکثر تراز صدا برای جلوگیری از مزاحمت در حین فعالیت اتاق‌ها نباید بیش از حد ساکت باشند.

اگر چه هدف این است که میزان تراز صدا تا کمترین حد ممکن کاهش یابد ولی میزان صدا ازdb(A) 30 هم نباید کمتر شود چرا که در آن صورت صداهای نامربوط غیر منتظره خیلی‌ خیلی آشکار خواهند شد.

مهار صداهای مزاحم در منبع اساسی‌ترین اقداماتی که جهت کاهش میزان صدا صورت می‌گیرند اقداماتی هستند که بر روی منبع تولید صدا صورت می‌گیرند در زیر روش‌های مناسب جهت انجام این اقدامات ارائه شده‌اند.

کم صداترین شیوه را در کار خود انتخاب کنید.

در هنگام انتخاب روش معین جهت انجام یک کار، میزان صداهای حاصل از آن نیز باید موردتوجه قرار گیرد.

انتخاب روش آرام‌تر و ساکت‌تر، نه تنها برای افرادی که در معرض صدا قرار دارند، اهمیت دارد‎؛ بلکه در بسیاری از شرایط سبب کاهش فرسودگی و خرابی ماشین‌آلات نیز می‌شود همچنین بعضی اوقات نیز می‌توان مراحل پر سر و صدای یک فرآیند تولیدی را کاهش داد و یا حذف کرد.

به عنوان مثال بعضی اوقات می‌توان تمام یا قسمتی از مراحل پرداخت نهائی را که به صورت سنگ‌زنی انجام می‌گیرد حذف کرد.

از ماشین‌های کم سر و صدا استفاده کنید.

توسعه تولید تجهیزات کم سر و صدا به معنی به بازار آمدن تعداد رو به افزایشی از ماشین‌آلات، ابزار و وسایل جانبی آنها است.

در هنگام خرید ماشین‌آلات، میزان صدایی که در هنگام استفاده از آنها ایجاد می‌شود باید مورد توجه قرار گیرد.

میزان صدای ماشین‌آلات در صورت مراقبت کاهش خواهد یافت.

تناسب ضعیف، شکل بی‌قاعده و عدم تعادل یک وسیله سبب ایجاد ارتعاش، فرسایش و در نهایت سر و صدا خواهد شد.

پس مراقبت منظم از ماشین‌ها و تجهیزات از اهمیت خاصی برخوردار است.

ماشین‌آلات پر سر و صدا را محصور کنید.

ماشین‌آلات پر سر و صدا را می‌توان در درون محوطه های عایق‌کاری شده قرارداد (تصویر 4-2) این امر به طور قابل توجهی سبب کاهش میزان تراز صدا خواهد شد.

لیکن دسترسی به ماشین‌آلات جهت استفاده و نگاهداری از آنها دشوار خواهد گردید که این خود از جمله معایب این روش است بنابراین جهت ورود به محوطه مذکور و خروج از آن و حرکت دادن مواد پردازشی و همچنین دستگاه تهویه ترتیبی خاص باید اتخاذ شود.

تصویر 4-2: به منظور کاهش صدای محیط می‌توان ماشین‌های پر سر و صدا مثل ماشین برش چوب را محصور کرد.

کاهش میزان صدا از طریق طراحی محیط کار و سازماندهی کار در اکثر موارد کاهش میزان صدا به روش کاهش یا جلوگیری از انتقال آن بین منبع و فرد صورت می‌گیرد.

در این بخش اقداماتی ارائه شده‌اند که در زمینه بهبود نحوه چیدمان محیط کار و سازماندهی کار مورد استفاده قرار می‌گیرد.

مکان انجام کارهای پر سر و صدا را از کارهای آرام جدا کنید.

محوطه فعالیت‌های پر سر و صدا را می‌توان از محوطه‌ای که برای انجام سایر کارها مورد استفاده قرار می‌گیرد تفکیک کرد و یا این قبیل کارها را در ساعاتی غیر از ساعات کار عادی می‌توان انجام داد.

مزیت این عمل در این است که افراد کمتری در معرض سر و صدا قرار خواهند گرفت، ضمن اینکه اقدامات دیگری نیز در محافظت از افرادی که در معرض سر و صدا قرار دارند باید صورت گیرد.

از منبع ایجاد صدا فاصله بگیرید.

در زمان انتخاب مکان برای یک منبع صوتی، انتخاب دورترین محل بهترین انتخاب است.

هر چه به منبع صدا نزدیک‌تر باشیم، افزایش فاصله اثر بیشتری خواهد داشت، برای واضح‌تر شدن موضوع مثالی می‌زنیم اگر فاصله 5 متری از یک منبع فرضی را به 10 متر افزایش دهیم، اثر آن بیشتر از افزایش 20 متر به 25 متر خواهد بود.

برای جذب صدا از سقف استفاده کنید.

برای جذب صدا اغلب از سقف استفاده می‌شود.

اگر چه این امر تنها تا حد مشخصی میزان صدا را کاهش می‌دهد، ولی در کاهش اثرات مزاحم مانند انعکاس صدا موثر خواهد بود.

توجه به اقداماتی که با استفاده از سقف صورت می‌گیرد، عمدتاَ در اتاق‌هایی که طنین صدا در آنها منعکس می‌شود یا افراد (کارگران) زیادی در آن حضور دارند دارای اهمیت است.

در ساختمان‌های امروزی یا در کاربردهای این روش به شکل موضعی، می‌توان از قطعات سستی استفاده کرد که جنس آنها در برابر صدا عایق باشند و قابلیت آویزان کردن از سقف را داشته باشند.

امکان دیگر استفاده از سقف کوتاهی است که از چنین موادی ساخته شده باشد.

همچین پیشنهاد می‌شود که لوله‌کشی‌ها و مجاری عبور هوا و موارد مشابه نیز به خوبی پوشانیده شوند زیرا این کار به عایق‌بندی حرارتی نیز کمک می‌کند.

از دیوارهای جاذب صدا استفاده کنید.

با استفاده از دیواره‌های جاذب صدا که بین منابع صدا و فرد قرار می‌گیرند می‌توان میزان تراز صدا را کاهش داد.

این عمل تنها در صورتی موفقیت‌آمیز خواهد بود که سقف نیز جاذب صدا باشد.

دیواره‌های مذکور باید تا حدی بزرگ باشند که روی منبع ایجاد صدا را بپوشانند و مانع دیده شدن آن شوند.

اگر فاصله بین افراد و منبع صدا زیاد باشد، این دیواره ها بی‌اثر خواهند بود.

این دیواره‌ها به صورت دیواره‌های ثابت.

متحرک هستند، برخی از آنها قابلیت آویزان شدن از سقف و یا اتصال به ماشین‌آلات را دارند.

حفاظت از شنوایی اگر استفاده از روش‌های فوق که منبع ایجاد صدا یا انتقال آن را مد نظر قرار می داد میسر نباشد، می‌توان به استفاده از وسایل حفاظت سیستم شنوایی رو آورد که عبارت‌اند از: محافظ‌های درون گوش.

محافظ‌هایی که بر روی گوش قرار می‌گیرند رو آورد.

همچنین در مواردی که میزان صدا به صورت موقتی نیز افزایش می‌یابد نیز می‌توان از این گوشی‌ها استفاده کرد.

تصویر 4-3 انواع گوناگونی از گوشی‌های فوق را نشان می‌دهد.

محافظ‌های درون گوشی قرار می‌گیرند و اگر از این وسایل درست استفاده نشود، میزان کاهش صدا محدود خواهد بود.

محافظ های روی گوش بر عکس روی گوش قرار می‌گیرند و نتیجه استفاده از آنها اغلب مفیدتر از گوشی‌های درون گوش است.

از سربرداشتن و گذاشتن آنها نیز ساده‌تر بوده و از نظر خصوصیات بهداشتی نیز ارجحیت دارند.

استفاده از این گوشی‌ها به دلیل تعریق برای بعضی افراد ناراحت کننده است همچنین برای افرادی که از عینک استفاده می‌کنند نیز این وسایل کمتر مطلوب‌اند.

صدا در برون گوشی‌ها اگر به طور کامل بر روی گوش قرار نگیرند، چندان کاهش نخواهد یافت.

تصویر 4-3: مثال‌هایی از وسایل حفاظت از شنوایی این وسایل تنها در صورتی باید مورد استفاده قرار گیرند که سایر روش‌های کاهش میزان صدا مؤثر نباشند.

وسایل حفاظت از شنوایی باید با فرد و نوع صدا تناسب داشته باشد.

در هنگام انتخاب وسایل حفاظت شنوایی نوع بسامد صدا نیز باید مورد توجه قرار گیرد در بعضی از بسامدها انواع گوناگون وسایل حفاظتی دارای بیشترین اثرات عایق‌سازی خواهند بود.

فروشنده باید اطلاعات مربوط به خصوصیات گوشی‌ها را ارائه کند سهولت استفاده از وسایل حفاظت فردی، نیز باید جهت تشویق افراد مورد توجه قرار گیرد و متناسب با سلیقه ایشان باشند بنابراین انواع گوناگونی از وسایل حفاظتی باید در دسترس باشند.

ارتعاش در تمام مطالب این قسمت در مورد ارتعاش، تفاوت و تمایز بین ارتعاش تمام بدن و ارتعاش دست و بازو باید مد نظر قرار گیرد.

در ارتعاش تمام بدن، تمامی اعضاء بدن از طریق پاها (در حالت ایستاده) و یا از طریق صندلی (در حالت نشسته) به ارتعاش در می‌آیند جهت ارتعاش، عمدتاَ همانند آنچه که در خودروها رخ می‌دهد به صورت عمودی است.

ارتعاش دست‌ها و بازوها تنها بر روی دست‌ها و بازوها اثر می‌گذارد.

و اغلب در اثر استفاده از ابزار آلات برقی که در دست نگاه داشته می‌شوند، پدید می‌آید.

برای ارزیابی ارتعاش سه متغیر دارای اهمیت‌اند که عبارت‌اند از: میزان تراز ارتعاش (بر حسب ms-2)، بسامد ارتعاش (بر حسب HZ) و مدت زمان مواجهه فرد با ارتعاش، ارتعاش‌های کم بسامد تمام بدن، (HZ1) فرد احساس دریازدگی می‌کند.

ارتعاش تمام بدن در بسامدهای 1-100 هرتس، خصوصاَ بین 4 هرتس تا 8 هرتس می‌تواند به درد قفسه سینه، سختی تنفس، کمردرد و اختلال در بینایی منجر شود.

کاهش میزان حساسیت و توانایی انگشتان، نیز عارضه دیگری به نام سپید انگشت است (که در قسمت‌های بعدی مورد بحث قرار خواهد گرفت ص 80) که ممکن است در اثر ارتعاش دست و بازو در بسامد بین 8 تا 1000 هرتس پدید آید.

و به همان نسبت اختلالات ماهیچه‌ای.

مفصلی و استخوانی نیز ممکن است از نتایج احتمالی دست و بازو در بسامد فوق به شمار رود.

معمولی‌ترین بسامد ابزار برقی دستی بین 25 و 150 هرتس است.

راهنمایی هایی درباره ارتعاش در این قسمت راهنمایی‌های درباره ارتعاش تمام بدن و ارتعاش دست‌ها و بازوها.

همچنین ضربات و تکان‌ها ارائه می‌شود.

ارتعاش تمام بدن نباید سبب ناراحتی شود ارتعاش تمام بدن زمانی رخ می‌دهد که مدت زمان مواجه شدن بدن با ارتعاش و ترازهای متوسط ارتعاش سبب ناراحتی شوند.

تصویر 4-4 حدود انواع حالات مدل‌های تماس و ترازهای متوسط ارتعاش بدن یا دست و بازو را در کار ایستاده و نشسته نشان می‌دهد.

تصویر 4-4: ارتعاش بدن سبب ناراحتی می‌شود و میزان آن بسته به مدت زمان مواجهه با آن و متوسط تراز ارتعاش (بر حسب ms-2) است.

از عارضه سپید انگشت که در اثر ارتعاش دست‌ها و بازوها پدید می‌آید جلوگیری کنید.

عارضه سپید انگشت که انگشت مردگی نیز خوانده می‌شود در اثر ارتعاش دست‌ها و بازوها پدید می‌آید.

نشانه اصلی این عارضه کاهش میزان جریان خود در انگشت ها است که سبب بی‌رنگ شدن پوست می‌شود در این عارضه، انگشت دچار سردی و بی‌حسی می‌شود که این حالت می‌توان به از بین رفتن نسوج نوک انگشت منجر شود این عارضه در اثر سرما و خیم‌تر می‌شود پیشرفت این عارضه بستگی زیادی به مدت زمان تماس و میزان متوسط ارتعاش دارد.

تصویر 4-5 حدود حالات تماس با میزان متوسطی از ارتعاش را نشان می‌دهد.

تصویر 4-5: ارتعاش دست و بازو می‌تواند به عارضه سپید انگشت منجر شود.

از ایجاد ضربات و تکان‌ها جلوگیری کنید.

اغلب ضربات و تکان‌ها با هم و در اثر ارتعاش پدید می‌آیند اگر حداکثر شدت ضربات و تکان‌ها از سه برابر تراز متوسط ارتعاش بیشتر باشد، فشار کلی ارتعاش افزایش می‌یابد.

در نتیجه باید از ایجاد ضربات جلوگیری کرد.

خوانندگان محترم باید توجه داشته باشند که راهنمایی‌هایی که در این قسمت در مورد ارتعاش ارائه می‌شود در محیطی عاری از ضربه یا تکان است.

جلوگیری از ارتعاش اقدامات لازم جهت جلوگیری از ارتعاش را می‌توان در منبع تولید آن و در زمان انتقال آن از منبع به فرد را تا حدی به صورت فردی انجام داد.

در این بخش به بررسی بعضی از اقدامات احتمالی می‌پردازیم.

ارتعاش را در منبع آن مهار کنید.

ماشین‌آلات بزرگ و ابزار آلات موتوری اغلب خود منبع ارتعاش‌اند.

به طور کلی حرکات گردشی نسبت به حرکات رفت و برگشتی سبب ایجاد ارتعاش کمتری می‌شوند و توجه به این امر در زمان طراحی ماشین‌آلات و ابزار یا انتخاب آنها دارای اهمیت فراوانی است.

همچنین انتقالات هیدرولیکی و پنوماتیکی نیز در این زمینه نسبت به انتقالات مکانیکی ارجحیت دارند.

و به طور کلی ماشین‌آلات سنگین (که حجم بزرگی دارند) نیز سبب ارتعاش کمتری می‌شوند.

از ماشین‌آلات به طور منظم مراقبت کنید.

گاهی اوقات قطعاتی از ماشین‌آلات و ابزار دستی که شل و نامتعادل شده‌اند سبب ارتعاش، ایجاد صدا و فرسودگی دستگاه می‌شوند.

بنابراین تعمیر و نگاهداری مرتب ماشین‌آلات اهمیت زیادی می‌یابد.

از انتقال ارتعاش جلوگیری کنید.

هرگاه که اقدامات انجام شده جهت مهار ارتعاش در منبع آن ناکافی بود، کاهش میزان ارتعاش در هنگام انتقال آن باید مورد توجه قرار گیرد.

بهترین طریق اجرای این عمل میراندن ارتعاش در محل ورود آن به بدن است که این کار با استفاده از مواد جاذب ارتعاش بر روی کف زمین، صندلی‌ها و یا دسته‌ها صورت می‌گیرد.

صندلی اتوبوس که با مواد مذکور خوب پوشانیده شده باشد مثال خوبی برای کاهش میزان ارتعاش از کف اتوبوس به بدن است.

سطح نشیمنگاه باید توسط مواد جاذب پوشانیده و بین صندلی و کف اتوبوس نیز باید فنرهای پنوماتیکی نصب شود.

در صورت لزوم، جهت حفاظت فردی اقداماتی انجام دهید در صورت بی‌تأثیر بودن اقدامات انجام شده در مورد منبع، باید از وسایل حفاظت فردی استفاده شود.

جهت جلوگیری از ارتعاش مدت زمان مواجهه با آن را نیز می‌توان کاهش داد.

به عنوان مثال می‌توان با تغییر نوع فعالیت، میزان مواجهه با آن را محدود کرد.

سرما، رطوبت و استعمال دخانیات، خطر عارضه سپید انگشت را که در اثر ارتعاش رخ می‌دهد افزایش می‌دهد و جدای از سایر موارد، جهت حفاظت از افراد و برای جلوگیری از سرما و رطوبت می‌توان از دستکش نیز استفاده کرد.

روشنایی شدت نور (یا میزان نوری که بر روی سطح کار می‌تابد) در مواردی که کارهای بصری باید به سرعت و با دقت و سهولت انجام گیرند، باید به اندازه کافی زیاد باشد.

جدای از شدت نور، اختلاف روشنایی در میدان دید نیز بسیار مهم است.

روشنایی مقدار نوری است که از سطح شیء مورد مشاهده در میدان دید یک نفر به چشم بازتابیده می‌شود.

شدت نور بر حسب لوکس و درخشش نور نیز بر حسب کاندلا بر متر مربع (cdm2) بیان می‌شوند.

راهنمایی‌هایی درباره شدت نور جهت تعیین مقدار نوری که باید از محیط اطراف بر روی سطح کار تابیده شود تشخیص اختلاف بین میزان نور موضعی و نور طبیعی مورد نیاز جهت انجام کار و نور مخصوص، بسیار مهم است.

بسته به نوع کار شدت نور را بین 10 تا 200 لوکس انتخاب کنید.

در مکان‌هایی مانند راهروهای ساختمان‌های عمومی که مشاهده اشیاء اجسام اهمیت چندانی ندارد یا در انبارهایی که خواندن نوشته‌ها در آنها الزامی نیست، شدت نور در حدود 10 تا 200 لوکس کافی است.

حداقل نور مورد نیاز برای تشخیص اشیاء برابر 10 لوکس است.

برای خواندن تابلوهای اعلانات و موارد مشابه و یا برای جلوگیری از ایجاد اختلاف زیاد بین درخشش نور در محوطه های اطراف به شدت روشنایی بیشتری نیاز است این امر تطابق سریع‌تر چشم‌های فرد را در زمان جابه‌جا شدن وی بین محوطه‌های مختلف، مانند زمان رانندگی در تونل، میسر می‌سازد.

اگر اختلاف درخشش بین دو محیط خیلی زیاد باشد، تطابق چشم بین آنها، مدت نسبتاَ زیادی طول می‌کشد.

شدت نور لازم برای انجام کارهای عادی بین 200 تا 800 لوکس است.

مطالعه خطوط عادی، کار با ماشین‌آلات و انجام فعالیت‌های مونتاژ را می‌توان از جمله وظایف بصری عادی به شمار آورد که در مورد آنها می‌توان راهنمائی‌های زیر را به کار برد: اگر خطوط به اندازه کافی بزرگ و تباین نیز کافی باشد (مانند خطوط سیاه بر روی کاغذ سفید) شدت نور حدود 200 لوکس کافی است.

اگر خطوط کوچک باشند و یا تباین کافی نباشد.

به شدت نور بیشتری نیاز است.

افراد مسن یا آنهایی که ضعف بینایی دارند به نور بیشتری احتیاج دارند.

به دلیل اختلافات زیاد بین نور بیرون و درون اتاق‌ها، برای مثال شدت خیلی زیاد نور در اتاق‌های مجاور و یا به دلیل وجود پنجره به شدت نور بیشتری برای جبران نیاز است.

برای انجام کارهای خاص از شدت نوری معادل 8000 تا 3000 لوکس استفاده کنید.

گاهی اوقات، استفاده از روشنایی موضعی ضروری است استفاده از روشنایی موضعی می‌تواند سایه‌ها و انعکاس نور بر سطح کار را جبران کند.

در بعضی از کارهای خاص مانند وارسی دقیق چشمی برای تشخیص اجزاء و قطعات ریز به نور بیشتری نیاز است.

راهنمایی‌هایی درباره اختلاف در درخشش نور در این قسمت راهنمایی‌هایی در مورد اختلاف در میزان درخشش در میدان دید ارائه می‌شود.

از اختلاف زیاد درخشش در میدان دید جلوگیری کنید وجود اختلافات خیلی زیاد در درخشش بین اشیاء و سطوح موجود در حوزه دید بسیار نامطلوب است.

این اختلافات ممکن است در اثر بازتاب نور خیره کننده و سایه‌ها پدید آیند.

جدول 4-3 مثال‌هایی در مورد اختلاف درخشش در افراد را نشان می دهد (مقادیر این جدول بر حسب نسبت روشنایی بیان می‌شود که عبارت است از میزان درخشش یکی شیء که بر میزان نور دیگری تقسیم می‌شود.) اختلاف بین منطقه انجام کار و محوطه مجاور آن و مناطق اطراف را محدود کنید.

میدان یا حوزه دید افراد را می‌توان به سه قسمت تقسیم کرد که عبارت‌اند از منطقه انجام فعالیت، مناطق مجاور آن و مناطق اطراف آن، درخشش منطقه انجام کار نباید از سه برابر نور منطقه مجاور آن بیشتر و یا از یک سوم درخشش آن کمتر باشد.

درخشش منطقه انجام کار نسبت به مناطق اطراف نباید از مضارب ده بیشتر باشد جهت جلوگیری از تاریک شدن اتاق باید از درخشش کم هم جلوگیری شود.

جدول 4-3: میزان دریافت انسان از نسبت‌های نوری متفاوت.

از ایجاد اختلافات زیاد نور در میدان دید باید جلوگیری شود.

روشنایی بیشتر از 10 بیش از حد معمول محسوب می‌شود.

بهبود وضعیت روشنایی اقداماتی که به منظور بهبود وضعیت روشنایی صورت می‌گیرند با هدف تأمین شدت نور کافی و جلوگیری از پدید آمدن اختلاف زیاد نور در میدان دید فرد انجام می شوند، همچنان که ممکن است به دلیل عواملی چون منابع نور، پنجره‌ها و بازتاب‌ها و سایه‌ها رخ دهد.

اطلاعات را خواناتر کنیم.

اگر اطلاعات به خوبی دیده نمی‌شوند، بهتر است به جای افزایش شدت نور، خوانایی آنها را افزایش دهید.

اگر شدت نور از قبل افزایش باشد اضافه کردن مجدد آن بی‌فایده خواهد بود.

خوانایی اطلاعات را می‌توان با بزرگ‌تر کردن اندازه حروف یا با افزایش تباین آنها (برای مثال حروف سیاه بر روی زمینه سفید) بهبود بخشید.

توصیه‌هایی برای ارائه اطلاعات در فصل 3 ص آمده است.

از ترکیبی از روشنایی عمومی و موضعی استفاده کنید سوای انطباق با کار، میزان شدت نور مورد نیاز بر روی سطح کار را می‌توان با ترکیب کردن روشنایی موضعی و عمومی به دست آورد، به نحوی که درصدد بیشتری از مقدار نور مورد نیاز از روشنایی موضعی و مقدار نسبتاَ محدودی از آن از روشنایی عمومی تأمین شود.

نسبت مطلوب روشنایی موضعی و عمومی با توجه به معیار اختلاف درخشش بین سطح کار و محیط مجاور و کارایی فرد تعیین می‌شود شدت نور روشنایی موضعی باید قابل تنظیم باشد.

همچنین می‌توان از روشنایی محیط استفاده کرد.

روشنایی خورشید باید به عنوان روشنایی عمومی مورد استفاده قرار گیرد.

اکثر مردم از تابش نور خورشید به داخل اتاقشان و همچنین مشاهده مناظر خارج لذت می‌برند با استفاده از سایبان می توان از ایجاد اختلاف در نوری که از تابش نور خورشید حاصل می‌شود جلوگیری کرد در صورتی که کارتان در نزدیکی پنجره است، ممکن است اختلاف شدیدی در درخشش میدان دید ایجاد شود.

ایجاد پرتوهای نور از تابش نور مستقیم با استفاده از صفحه‌هایی در برابر تابش نور که سبب تشعشع پرتوهای نور به اطراف می‌گردد، می‌توان از پدید آمدن سایه جلوگیری کرد البته در چنین وضعیتی سطوح عمودی کمتر روشن خواهد شد این حالت رانیز می‌توان با استفاده از یک منبع روشنایی داخلی جبران کرد.

از بازتاب نور و ایجاد سایه جلوگیری کنید.

منابع نور نسبت به محل انجام کار باید به صورتی قرار گیرند که از بازتاب نور و یا ایجاد سایه جلوگیری شود.

تصویر 4-6 بهترین مکان جهت استقرار منابع روشنایی در محیط کار را نشان می‌دهد در محیط‌های کار با کامپیوتر نیز باید جهت جلوگیری از بازتاب نور در صفحه رایانه دقت بسیاری به علم آید.

تصویر 4-6: منابع روشنایی باید به صورتی قرار گیرند که از ایجاد انعکاس و سایه جلوگیری شود.

از پراکنش نور استفاده کنید برای جلوگیری از بازتاب شدید نور می‌توان از تابش غیر مستقیم نور به سقف و یا پراکنده کردن پرتوهای آن استفاده کرد.

سطوح میزها، دیوارها و موارد مشابه نیز باید در برابر تمامی پرتوهای اتفاقی بازتاب و پراکنش نور را ایجاد کنند به عبارت دیگر بازتاب نور باید به طور یکنواخت در تمامی جهات پخش وشود.

بنابراین سطوح باید مات باشند بهترین میزان بازتاب نور از روی سطوح بستگی به هدف استفاده از آن سطوح دارد.

مقادیر پیشنهادی بازتاب نور در جدول 4-4 ص ارائه شده‌اند.

میزان بازتاب نور عددی بین صفر و یک است.

بازتاب صفر به معنی عدم وجود بازتاب (سطح سیاه) و بازتاب یک به معنی بازتاب تمامی نور تابیده شده (سطح روشن) است.

جدول 4-4: مقادیر انعکاس نور بر سطوح مختلف می‌توان از سوسو کردن لامپ‌های فلورسنت جلوگیری کرد.

سوسو کردن لامپ‌های فلورسنت می‌تواند سبب ایجاد مزاحمت گردد.

اگر به طور هم زمان در یک مکان از دو لامپ فلورسنت استفاده شود، هر یک سوسو کردن دیگری را جبران می‌کنند.

این امر با اتصال صحیح خازن امکان‌پذیر است.

استفاده تنها از یک لامپ فلورسنت به منظور صرفه‌جویی در مصرف برق توصیه نمی شود.

شرایط جوی شرایط جوی داخلی محیط کار برای سهولت بخشیدن به نحوه انجام کار باید دارای ویژگی‌های معینی باشد چهار عامل آب و هوایی (دمای هوا، حرارت تشعشعی سطوح داغ و سرد، سرعت جریان هوا و رطوبت نسبی) دارای اهمیت‌اند.

میزان دلپذیر بودن شرایط آب و هوایی به میزان تلاش فیزیکی مورد نیاز جهت انجام کار و نوع البسه فرد نیز بستگی دارد بعضی اوقات، کار در محیط‌های بسیار سرد، مانند سردخانه‌ها.

و یا بسیار گرم، مانند مناطق مجاور کوره‌ها، صورت می‌گیرد.

جهت جلوگیری از یخ زدن یا سوختگی پوست بدن، خصوصاَ پوست دست و صورت، باید اقدامات خاصی صورت گیرد.

در صورت عدم به کارگیری این اقدامات، مدت زمان حضور در اماکن سرد یا گرم باید کاهش یابد.

راهنمایی‌هایی درباره آسایش حرارتی این قسمت شامل چهار عامل جوی حرارت، رطوبت هوا، حرارت تابشی و سرعت جریان هواست.

به حاضرین اجازه دهید که شرایط جوی را کنترل کنند میزان دلپذیر بودن شرایط آب و هوایی به سلیقه شخصی افراد بستگی دارد بنابراین تا بیشترین حد ممکن، افراد باید بتوانند شرایط اب و هوایی محیط کار خود را تنظیم کنند.

این حالت نیز امکان‌پذیر است و برای مثال در یک اداره می‌توان چندین اتاق اجاره کرد.

میزان درجه‌حرارت اتاق را به نسبت فعالیت جسمی خود تنظیم کنید.

جدول 4-5 راهنمایی‌هایی را در مورد درجه حرارت مناسب جهت انجام فعالیت‌های جسمی متفاوت ارائه می‌دهد راهنمایی‌های مذکور، اسایش حرارتی افراد را در محیط‌های سرد و گرم تضمین می‌کنند.

در این جدول میزان رطوبت هوا بین 30 تا 70 درصد و سرعت جریان هوا کمتر از m/s1/0 و نوع لباس فرد ممعمولی فرض شده است.