-1- اهمیت موضوع
در عصر حاضر پیشرفت فن‌آوری در تمام زمینه‌های صنعتی و گسترش کاربرد وسیع وسایل و ماشین‌آلات و تجهیزات مختلف را به همراه داشته و‌این رشد سریع سبب گردیده تا انسان در زندگی روزمره و شغلی خود هر چه بیشتر تحت تأثیر آشفتگیهای ناخوشایند صدا با شدتهای مختلف قرار گیرد به طوری که امروزه صدا جزیی از زندگی انسان را تشکیل می‌دهد به همین جهت صدا یکی از خطرات شغلی و صنعتی به شمار می‌آید و بسیاری از کارگران به ویژه شاغلین بخش صنعت در معرض عامل زیان‌آور صدا قرار دارند.
2-1- بیان مسأله
نیاز به صنعت و تکنولوژی در جامعه با توجه به رشد جمعیت،ایجاد کارخانجات و کارگاههای صنعتی را‌ایجاب می‌کند. تاریخچه زندگی انسان نشان می‌دهد که انسان برای ارضای روح خود به آراستگی ظاهر دارد و برای‌این آراستگی ابزار و امکاناتی نیاز می‌باشد که یکی از آنها وسیله‌ای به نام تیغ می‌باشد. تیغ که برای بریدن از زمانهای دیرین به کار می‌رفته شکلها و جنسهای متفاوتی جهت استفاده‌های گوناگون داشته است. تیغ صورت تراش نیز از ابتدا تاکنون تغییر قابل ملاحظه‌ای داشته تا به شکل کنونی درآمده است. برای ساخت تیغ صورت تراش کارخانه‌ای در سال 1346 در‌ایران احداث گردید.
این شرکت دارای منشاء اسکاتلندی به صورت سهامی‌خاص بود برای ساخت تیغ ابتدا مواد اولیه که از جنس فولاد با طول و عرض و ضخامتهای مشخص می‌باشد از زیر دستگاههای پرس عبور می‌کند‌این دستگاهها به دلیل نوع پروسه کار و فرسودگی سروصدای زیادی تولید کرده که مسبب‌ایجاد مشکلاتی جسمانی جهت کارگران‌این قسمت می‌گردد. تعداد ضربه‌های مداوم تقریباً 800 بار در دقیقه می‌باشد که تعداد 3 عدد از‌این دستگاههای پرس در ابتدای سالن تولید سبب‌ایجاد سروصدای خارج از حد استاندارد را برای پرسنل شاغل در‌این قسمت می‌گردد.
بدیهی است به دلیل خارج از حد استاندارد بودن‌این سروصدا در طول سالیان متمادی پرسنل‌این قسمت دچار مشکلات جسمانی ناشی از سروصدا نظیر کاهش شنوایی گردیده‌اند که متأسفانه آزمایشات پارکلینکی ادیومتری نیز‌این موضوع را تأئید می‌نماید و بازگشت شنوایی اکثریت آنها نیز امکان‌پذیر نمی‌باشد. به همین علت تعداد زیادی از پرسنل‌این قسمت درخواست بازنشستگی پیش از موعد به دلیل‌این شرایط کاری را نموده‌اند و مطابق بخشنامه‌های مشاغل سخت و زیان‌آور مدیریت‌این شرکت می‌بایست ظرف مدت معین نسبت به حذف عامل زیان‌آور محیط اقدام نماید که امید است با پیشنهادهایی که پس از اندازه‌گیریهای دقیق و مطالعات کارشناسی ارائه می‌گردد نسبت به اجرای‌این پیشنهادات و کاهش سروصدا به حد استاندارد به صورت عملی اقدام گردد.
3-1- اهداف پژوهش
هدف کلی:
بررسی و کنترل آلودگی صدا در شرکت صنایع تیغ‌ایران (لامیران) در سال 82-1383.
اهداف ویژه پژوهش:
شناسایی منابع مولد صدا و اندازه‌گیری آن.
تجزیه و تحلیل صدا و مقایسه نتایج آن با منحنی استاندارد.
تعیین زمان مواجهه کارگران با صدا.
تعیین سهم منابعی که آلودگی صوتی بیشتری دارند.
تعیین میزان صدا در محیط زیست اطراف.
طراحی جهت کنترل آلودگی.
سوالات پژوهش
صدای‌ایجاد شده در واحدهای پرس تیغ شرکت لامیران به چه میزان می‌باشد و‌این میزان در مقایسه با استاندارد جهانی چگونه است؟
در صورتی که مقادیر ارزیابی شده صدا بیش از حد مجاز باشد با توجه به میزان جذب صوت در محیط چه راه‌حل‌هایی جهت کنترل و کاهش صدا ارائه گردد؟
4-1- مروری بر پژوهش‌های گذشته در خصوص بررسی سر و صدا
با توجه به بررسی به عمل آمده و اطلاعات بر گرفته از پایگاههای علمی‌مرکز اطلاعات و مدارک علمی‌ایران در خصوص پایان نامه‌های انجام شده توسط دانشجویان کارشناسی ارشد در داخل و خارج از کشور نتایج ذیل حاصل گردید که به اختصار توضیح داده میشود.
در سال 1359 توسط آقای محمد علی قاجار کوهستانی پایان‌نامه بررسی اثرات سروصدا به شنوایی کارگران باتری‌‌سازی نیرو و تسلیحات ارتش صورت گرفته است.
در سال 1351 در دانشگاه تهران پایان‌نامه فوق لیسانس آقای فرهنگ اکبر خانزاده در خصوص بررسی و کنترل سر و صدا در کارخانه نساجی صورت گرفته است
در سال 1372 در دانشگاه تربیت مدرس تهران آقای مجید معتمدزاده به بررسی اثرات توام صدا و نوبت‌کاری روی پارامترهای فیزیولوژی کارگران در یک صنعت شیمیایی پرداخته است.
به منظور بررسی اثرات توام احتمالی صدا و نوبت‌کاری روی پارامترهای فیزیولوژیکی کارگران (درجه حرارت بدن ضربان قلب و فشار خون) مطالعه کل روی جمعیت کارگری (1000نفر) در یک صنعت شیمیایی در تهران انجام گرفت. کلیه کارگران مورد مطالعه به حسب تماس با صدا و نوبت کاری به پنج گروه زیر تقسیم شده‌اند:
کارگران روز کار بدون تماس با صدا (115 نفر به عنوان گروه شاهد).
کارگران روز کار در معرض صدای ناپیوسته (44 نفر).
کارگران دوشیفت کار بدون تماس با صدا (180 نفر).
کارگران سه شیفت بدون تماس با صدا (173 نفر).
کارگران سه شیفت کار در معرض صدا (216 نفر).
تعداد افراد سیگاری در گروه نوبت‌کاری بیشتر از روزکاران بود همچنین فراوانی بیماریهای معده روده‌ای در گروه نوبت‌کاری سه شیفت بیشتر از کارگران روزکار بود. آنالیز رگرسیون نشان داد که با کنترل سن سیگار کشیدن و وزن، سابقه نوبت‌کاری و سابقه تماس با صدا و با فشار خون سیستولیک رابطه گرایش معنی‌دار دارند. ضربان قلب افزایش یا کاهش معنی‌دار را در اثر صدا و نوبت کاری نشان نداد.
همچنین تغییرات در تراز صدا بالاتر از تأثیری روی پارامترهای فیزیولوژیکی نداشت. نتیجه آنکه اثرات توام صدا و نوبت‌کاری روی فشار خون سیستولیک و دیاستولیک افزایش وجود دارد و در‌این بین اثر صدا قویتر از تأثیر نوبت‌کاری است.
در سال 1372 خانم منیژه فریور به بررسی اثر سروصدا بر روی کارگران شرکت داروسازی الحاوی پرداخته است (دانشگاه علوم پزشکی تهران).
ایشان در یک بخش صنعت داروسازی اثرات سرو صدا را روی کارگران شاغل در محیط پر سروصدا بررسی نمودند. برای‌این کار در بخشهای مختلف ساخت، پرس، بسته‌بندی و شیشه‌شویی از طریق‌ایستگاه‌بندی یک نقشه کامل از قسمتهای مختلف تهیه نموده و توسط دستگاه آنالیزور صوت شدت صوت در نقاط‌ایستگاه‌بندی شده در فرکانسهای مختلف اندازه‌گیری نموده بعد از تثبیت شدت صوت بالاتر از استاندارد در بعضی از نقاط اندازه‌گیری شده و برحسب حرکت کارگران در‌این نقاط 12 نفر را از بخشهای مختلف جهت آزمایش و کنترل شنوایی انتخاب نموده و به مرکز ناشنوایان فرستاده طی آزمایشات مرحله اول و تثبیت نوع ضایعه و صدمات وارده برای‌اینکه پیش رونده و یا غیر پیش رونده بودن ضایعه را مشخص نمایند هر سه ماه یکبار و در چهار مرحله‌این افراد جهت سنجش به مرکز رفاه فرستاده‌اند. تمام افراد مورد آزمایش از جهت سن، شرایط کاری، منحنی کار، رعایت اصول بهداشت حرفه‌ای و سابقه بیماری موثر … مورد مطالعه قرار گرفته‌اند. که نهایتاً نظر پزشک با مطالعه ادیوگرامها بدین ترتیب می‌باشد:
پرهیز از محیط پر سرو صدا جهت جلوگیری از پیشرفت بیماری لازم است(مخصوصاً افراد شیشه‌شویی)
استفاده از وسایل حفاظت انفرادی استاندارد و آموزشهای لازم جهت استفاده از آنها ضروری است ( در تمام بخشها)
تغییر مکان کاری کارگر تا بهبودی نسبی او و انجام آزمایشات سنجش شنوایی بعد از 6ماه جهت تعیین ضایعه ضروری است (افرادی که تغییر مکان داده میشود)
از نظر بهداشت حرفه‌ای و پیشگیری نیز نکات زیر در کارخانه باید مورد توجه قرار گیرد.
بهبودی بخشیدن به شرایط کاری و کاهش سروصدا محیطهای کار به حدود مجاز بخصوص در بخشهای پودرسازی و شیشه‌شوئی
شناسایی و کشف حساسیتهای انفرادی در برابر سروصدا و مراقبت از‌این افراد در تمام قسمتهای شرکت
استفاده از وسایل حفاظت شنوایی
همچنین در سال 1374 آقای محمود قاسمپور پایان نامه‌ای بعنوان آلودگی صدا و نقشه سازی اکوسیستم‌های شهری را در دانشگاه تربیت مدرس تهران به انجام رسانده‌اند.این مطالعه با هدف شناسایی و معرفی مهمترین آلاینده های صوتی در تهران صورت گرفت و ضمن اندازه‌گیریهای مونومتریک‌ایستگاههای تحقیق، سونوگراف هر منطقه ترسیم شد. در حین مطالعات روی اکوسیستم شهری همزمان با‌این اندازه‌گیریها نظرخواهی عمومی‌به صورت کار پرسشنامه‌ای صورت گرفت و نتایج تفسیر آن در بیان تاثیرات مخرب صدا در فعالیتهای روزمره انسان و زندگی شهرنشینی بکار رفت.
در هر‌ایستگاه ضمن اندازه‌گیری نوسانات صوتی تعداد خودروهای عبوری نیز شمارش گردید.این شمارش‌ها به تفکیک خودروهای سبک، سنگین و موتور سیکلتها انجام گرفت. تمامی‌شمارش‌ها در سه زمان‌بندی 5، 15، 20 دقیقه‌ای انجام شد و مدلسازی رژیم ترافیکی را شکل داد.این مدل که برای اولین بار ارائه می‌گردید بخوبی جوابگوی رابطه میزان صدا و شاخص‌های چندگانه ترافیک بود. اما در نظر گرفتن عامل سرعت در مدل بدست آمده نیاز به تعمیق بیشتر و تکرار آزمایشها دارد.
برخلاف انتظار پس از ترسیم نقشه همتراز صدا برای شمال غرب تهران معلوم شد که مساحت نواحی آلوده درجه 3 (مناطق بالای 70 دسی‌بل در مقیاسA) قابل توجه است. لذا ادامه‌این نوع مطالعات در مناطقی از تهران که تاکنون نقشه همتراز صوتی نداشته‌اند به علاقمندان توصیه شده است در پایان پیشنهاداتی جهت کاهش بار آلودگی صوتی در تهران ارائه گردید.
همچنین در سال تحصیلی 82-1381 آقای نعمت‌الله قنبری در دانشگاه آزاد اسلامی‌واحد علوم و تحقیقات در خصوص بررسی و کنترل آلودگی صدا در صنایع چوب و کاغذ مازندران (واحد300) به بحث و بررسی پرداخته،ایشان به منظور‌ایجاد شرایط اکوستیک مناسب در واحد 300 صنایع چوب و کاغذ مازندران پس از تهیه نقشه صوتی به روش‌ایستگاه‌بندی، تعداد 40ایستگاه اندازه‌گیری تراز فشار صوتی در بسامدهای مرکزی 8 گانه برحسب اکتاباند اندازه‌گیری کرده و جهت ارزیابی زیست محیطی در دو نقطه مشخص اندازه‌گیری به انجام رسانده است نهایتاً جهت کنترل صدا از میان مواد جاذب صوتی و جذب کننده‌های فلزی سوراخدار حاوی لایه‌های جاذب به صورت آویزان شده از سقف کارگاه طراحی پیشنهاد داده‌اند. همچنین آموزش بهداشت، استفاده از وسایل پیشگیری فردی، معاینات ادواری کارکنان و برنامه تعمیر و نگهداری منظم را جهت کم کردن صدمات ناشی از آلودگی صوتی بعنوان سایر آلویتهای پیشنهاد دادند.
در سال 1990 آقای علیرضا قربانعلی الله‌یاری در دانشگاه شفیلد انگلستان به موضوع کنترل فعال در سه بعد فضایی به تحقیق پرداختند. ضمناً در سال 1992 آقای لطف‌الله وقفی در دانشگاه شفیلد انگلستان در خصوص کنترل سروصدا به روش فعال به بحث و تحقیق پرداختند.
همچنین در سال 1383 آقای زنگنه از دانشکده علوم تحقیقات دانشگاه آزاد راههای کنترل صدا در شرکت سیمان اصفهان را بررسی و ارائه طریق نموده است.
فصل دوم تاریخچه و خط تولید شرکت صنایع تیغ ایران رایزان
1-4- مقدمه
کارخانه تولید تیغ در‌ایران برای اولین بار در آبان 1346 شمسی در محل فعلی با نام شرکت پرمای‌ایران افتتاح گردید.این شرکت دارای منشاء اسکاتلندی و سهامی‌خاص بود.
در آن زمان‌ایران چون از نظر بازار مصرف و نیروی کار ارزان مورد توجه شرکتهای بین‌المللی جهت سرمایه‌گذاری قرار داشت، اولین تولید کننده تیغ اصلاح به شکل فعلی کمپانی (ژیلت) نیز جهت بدست‌گیری انحصار تولید تیغ در‌ایران اقدام به تلاشی مستمر و گسترده نمود تا صاحبان شرکت پرما را به واگذاری کارخانه راغب نماید.
بالاخره در سال 1349 کمپانی ژیلت با مشارکت تعدادی از سهامدارن‌ایرانی موفق به خرید‌این کارخانه گردید و در طی دو سال گذشته از تعویض کلیه ماشین‌آلات فضای کارخانه را نیز گسترش داده و با نام ناست‌ایران و 67 نفر پرسنل به فعالیت تولیدی اقدام نمود.
این شرکت به مرور فعالیت تجاری خود را گسترش داد و نمایندگی پخش معدودی از محصولات ژیلت در‌ایران را نیز به عهده گرفت و با افزایش تولید گذشته از تأمین مصرف داخلی موفق به صدور محصول خود گردید و هرساله میزان قابل توجهی از تولیدات خود را به کشورهای دیگر مخصوصاً شوروی سابق صادر می‌نمود.
شرکت در سال 1355 تغییر نام داد و با اسم جدید (شرکت لامیران سهامی‌عام) با مدیران خارجی به فعالیت خود استمرار بخشید و بالاخره در سال 1357 بعد از انقلاب و خروج مدیران خارجی از‌ایران به وکالت تحت سرپرستی و مدیریت‌ایرانی قرار گرفت.