فن کویل
مهم ترین ومتعارف ترین سیستم تمام آبی، سیستم فن کویل است. فن کویل ترمینالی است که ازیک فیلتر باراندمان کم، ویک یاچند فن سانتریفوژ همراه باکویل سرد و گرم تشکیل شده است.(برخی از فن کویل ها، درسیستم چهارلوله ای دارای یک کویل سرد و یک کویل گرم هستند.) هوای ورودی به فن کویل نخست ازروی فیلتر می گذردوسپس از قسمت فن وبعد از ن آن از قسمت کویل عبورمی کند و وارد اتاق می شود. فن کویل ها برای جلوگیری از نشت آب تقطیر شده درآنها دارای تشتک و لوله تخلیه هستند.
کویل گرمایش فن کویل می تواند به وسیله آب گرم ویا بخار کارکند. درفن کویل بجای کویل گرمایش می توان از المان الکتریکی نیز استفاده کرد.
فن کویل ها انواع مختلفی دارند که عبارتنداز:
فن کویل ایستاده:ازفن کویل زیاد استفاده می شود. به صورت ایستاده است و می تواند زیرپنجره ویا هرجای مناسب دیگری دراتاق استقراریابد. چنانچه فاصله کف اتاق تازیرپنجره کم باشد می توان ازنوع کوتاه آن استفاده کرد. ارتفاع این نوع کم است ولی پهنای آن زیادتر ازفن کویل های ایستاده معمولی است. دریچه هوای خروجی از فن کویل های ایستاده می تواند دربالاو یا درقسمت جلوی فن کویل تعبیه شود. بدین ترتیب هوادهی یا به طرف بالاو یا به طرف جلو خواهد بود. ظاهر فن کویل ها مناسب است، ازاین رواستقرارآنها دراتاق اغلب باطرح عمومی اتاق سازگار است. فن کویل های ایستاده به ویژه برای فضاهای اداری ویاآپارتمان ها مناسب اند. صدای فن کویل های ایستاده به این سبب که دراتاق قراردارند می تواند برای فضاهایی که نیاز به سکوت وآرامش دارند(آپارتمان ها) بیش ازمیزان مورد نظر باشد. ولی این امر برای ادارات و اماکنی که رفت و آمد درآنجا زیاد است مشکل تلقی نمی شود.
فن کویل های سقفی کابینتی: این فن کویل ها مانند فن کویل های ایستاده هستند با این تفاوت که درزیر سقف و به صورت افقی استقرارمی یابند. هوادهی دراین فن کویل ها از دریچه جلوی آنها و جهت آن افقی است. این نوع فن کویل به صورت روکار نصب می شودوبرای فضاهایی که به دلایلی نتوان درآنها ازفن کویل ایستاده استفاده کرد مناسب اند.
فن کویل های سقفی: این فن کویل ها بالای سقف کاذب نصب می شود و ازدیدپنهان هستند. صدای آنها اغلب، بدین سبب که درداخل پلنوم سقف کاذب قراردارنداز دوحالت بالاکمتر است. مشکل این نوع فن کویل ها، سختی دسترسی به آنها، تمیز کردن فیلترنآآنها ویاتعمیرات احتمالی آنها است. هوای برگشت اتاق به دومحل مناسب یکی از این روشها است. دراین حالت هوای برگشت نخست وارد فن کویل می تواند پوسته خارجی نداشته باشد. هوای برگشت همچنین می تواند ازطریق کانال برگشت به پلنوم برگشت فن کویل راه یابد. صدادراین نوع فن کویل بیشتراز نوع بدون پوسته است.
فن کویل افقی کانالی: این نوع فن کویل مانند حالت قبل است با این تفاوت که فن آن فشار استاتیک بیشتری دارد. از این رو می توان هوای خروجی از آن را ازطریق کانال به چندین اتاق رساند. صدای این فن کویل، چنانچه ضوابط و اصول طراحی در نصب آن رعایت گردد می تواند کمتر از حالت های قبل باشد، زیرا محل آن می تواند دورتر و درجایی درنظر گرفته شود که افزایش صدادرآنجا مهم تلقی نمی شود. دسترسی به این نوع فن کویل و تعمیر و نگهداری آن نیز با مشکلاتی روبرواست و ضعف آن تلقی می شود. درمورد فن کویل های سقفی که درداخل پلنوم و بالای سقف کاذب نصب می شوند لازم است که جزئیات استقرار و چگونگی دسترسی به آنها(ازجمله بیرون کشیدن فیلترو نصب مجددآن) و پایین آآوردن تمامی دستگاه و نصب دوباره آن مد نظر طراح قرارگیرد. دراین نوع فن کویل هوای برگشت از اتاق ها باهم مخلوط می شوند، از این رو درجاهایی که لازم است هوادهی به اتاق ها وبرگشت آن به صورت مستقل صورت گیردبه کارنمی آید.
فن کویل های ایستاده ستونی: این فن کویل به صورت ایستاده استقرار می یابد و غالبا فاصله بین کف تا سقف را می پوشاند. دارای دریچه برگشت و دریچه رفت، فن سانتریفوژ، فیلتر هوا و کویل سرد و گرم است. غالبا رایزرهای آب سرد و یا گرم از داخل کابینت فن کویل عبور می کنند. کویل این دستگاه می تواند به صورت سری یا موازی به رایزر مزبور متصل شود.
هوای تازه مورد نیاز تهویه اتاق می تواند به دوصورت تامین شود. درفن کویل های ایستاده متعارف این هوا می تواند از طریق دریچه کوچک پشت فن کویل که به هوای خارج راه دارد وارد فن کویل شود. همچنین درمورد انواع مختلف فن کویل های سقفی و ایستاده لازم است هوای تازه نخست به وسیله دستگاه هواساز مستقل تادمای هوای اتاق سرد یا گرم شود وسپس از طریق کانال هایی به اتاق ویا به پشت فن کویل ها راه یابد.
استفاده از فن کویل از لحاظ مصرف انرژی مناسب وباصرفه است. دراین جا بازگرمایش ویامخلوط کردن دوهوای سرد وگرم درکارنیست. از این رو اتلاف انرژی وجود ندارد. انرژی فن نیز به کمترین مقدار خود می رسد زیرا افت انرژی به سبب انتقال هوا درکانال ها وجود ندارد. مقدار انرژی مورد نیاز پمپ سیرکولاسیون آب سرد و گرم نیز درمقایسه با انرژی مصرفی فن اصلی درسیستم هواساز به مراتب کمتراست.
شبکه لوله کشی سیستم تمام آبی فن کویل می تواند به سه روش زیرصورت گیرد:
الف. سیستم دولوله ای
ب.سیستم سه لوله ای
سیستم چهارلوله ای
الف) سیستم دولوله ای
دراین سیستم آب سرد یا آب گرم به وسیله دولوه رفت و برگشت به فن کویل وارد واز آن خارج می شود. لازم است درتابستان ها آب سرد و درزمستان ها آب گرم درلوله ها جریان یابد. به این دلیل ضروری است که درمقطعی از سال سیستم از وضعیت سرمایش به گرمایش و برعکس تبدیل شود.
سیستم دولوله ای از تجهیزات مرکزی سرمایش و گرمایش، شبکه توزیع آب و ترمینال ها تشکیل شده است.ترمینال ها دارای یک کویل می باشند که درتابستان آب سرد از آنها می گذرد و درزمستان آب گرم. دمای اتاق از طریق کنترل اتوماتیک شیرکویل ویا از طریق قطع ووصل شدن اتوماتیک فن دستگاه کنترل می شود. غالبا به صورت دستی دورفن را می توان روی هریک از سه وضعیت کند، متوسط و تند قرارداد. کنترل همچنین می تواند به وسیله تغییر اتوماتیک دور فن به صورت تدریجی انجام گیرد. دراین وضعیت موتور فن نیازمند به سرمایش، دورفن بتدریج زیاد و با کاهش آن کم می شود. دراین وضعیت موتور فن نیازمند تجهیزات کنترل کنترل دوراست. کنترل می تواند از ترکیب حالت گرمایش. نمی توان هردوحالت سرمایش و گرمایش را دراین سیستم هم پای هم دراختیار داشت. از این رو چنانچه برخی اتاق ها نیاز به سرمایش وبرخی دیگر نیاز به گرمایش داشته باشد، این سیستم قادر به پاسخگوئی به هردواین نیازها نیست. درربرخی مناطق تعیین دقیق زمان تبدیل سیستم از سرمایش به گرمایش و برعکس غیرعملی است. زیرا دراین مناطق درماه های بینا بینی، برخی روزها دمای هوای بیرون افزایش می یابد؛ به قسمی که درفضاهای پیرامونی نیاز به سرمایش احساس می شود و درروزهای دیگر دمای بیرون افت می کندبه طوری که به همین فضاها لازم است گرمایش داده شود. همچنین چنانچه ساختمان درروز و شب مورد استفاده قرارگیرد ممکن است همراه با کاهش دمای هوای بیرون سرمایش مورد نیاز به گرمایش باشد، درحالی که درروز به سبب افزایش دمای هوای بیرون سرمایش مورد نیاز باشد. درهرحال، این وضعیت به وضوح نشان می دهد که تعیین زمان تبدیل سیستم ازسرمایش به گرمایش وبرعکس در بسیاری ازمناطق درسیستم دولوله ای به راحتی ممکن نیست. این یکی ازمعایب سیستم دولوله ای محسوب می شود. به همین دلیل از این سیستم درجاهایی که نیازمند کنترل دقیق دما است، مانند هتل های چهار وپنج ستاره و یاادارات مدرن استفاده نمی شود. ازسوی دیگر زون های داخلی همواره نیازمند سرمایش هستند. سیستم فن کویل دولوله ای درزمستان، زمانی که به سیستم گرمایش تنها تبدیل می شود، نمی تواند نیازهای زون های داخلی را صرفه جویی درانرژی استفاده کرد. چنانچه مدار فن کویل های زون های داخلی مستقل از فن کویل های زون های پیرامونی طراحی و اجرا شده باشد، با تغییراتی درطراحی می توان از چرخه با صرفه هیدرونیک برای زون های داخلی استفاده کرد.
کنترل
همان طور که اشاره شدکنترل فن کویل ها اغلب به طور اتوماتیک یا به وسیله شیر کنترل دوراهه یا سه راهه ویا باخاموش وروشن فن دستگاه صورت می گیرد.
دررایزرهای که فن کویل ستونی ایستاده به صورت سری به آنها وصل شده اند کنترل می تواند به طور اتوماتیک از طریق کنارگذردادن هوا از کویل به توسط دمپررخ و کنار گذر صورت گیرد.