فناوری اطلاعات بر وجوه مختلف یک جامعه تاثیر خواهد گذاشت آموزش و روشهای یادگیری نیز دستخوش تغییراتی خواهند شد.
آموزش چیست؟
آموزش تجربهای مبتنی بر یادگیری است که به منظور ایجاد تغییرات نسبتاً ماندگار در انسان صورت میپذیرد.
آموزش میتواند موجب تغییر مهارتها، دانش، بینش و رفتار اجتماعی گشته و از روشهایی چون ارائه سخنرانی، برگزاری سمینار، شبیهسازی، دورههای آموزشی و غیره انجام پذیرد در آموزش، فراگیران با تفکر هوشمند و خلاق، باید ساختارهای فکری خود را اصلاح و در صورت ضرورت تعویض کنند.
آموزش باید شامل ایجاد یک جو عدم تعادل گردد تا فراگیران بتوانند فرایندهای فکری خود را بازنگری، تعویض و اصلاح کرده و یا دوباره آن را بسازند.
نیاز به آموزش دلایل نیاز انسان به آموزش مختلف است این دلایل میتواند شامل موارد ذیل باشد: الف- بالقوه بودن انسان انسان موجودی است که بالقوه به دنیا میآید.
او کمال طلبی است که به دنبال کمال واقعی خویش میگردد و به جز استفاده از روشهای آموزشی نمیتواند به کمال خویش دست یابد.
ب- حقیقت طلبی انسان انسان موجودی حقیقت طلب است که میخواهد بداند، کشف کند ودانش خود را گسترش دهد .
ج- اجتماعی بودن انسان انسان موجودی است اجتماعی که بسیاری از نیازهای او در اجتماع بر آورده میگردد و زندگی مشترک مستلزم روابط بین افراد ومنابع مشترک است پس برای داشتن یک ارتباط خوب و یک جامعه مناسب روابط حاکم بر آن اجتماع باید شناخته و بکار گرفته شود.
از طرفی رشد و توسعه نیازمندیهای انسان و گسترش جوامع بشری موجب خلق مشاغل و مهارتهای متنوع و پیچیده شده است.
چنین شرایطی بیانگر ضرورت و اهمیت آموزش انسان بعنوان رکن اصلی جوامع بشری است.
بشر برای زندگی خود ضروری است تا اطلاعات مورد نیاز را در زمینههای مختلف اعم از موضوعات عمومی چون آداب و رسوم اجتماعی و قواعد حقوقی تا مهارتها و تخصصهای شغلی فرا گیرد.
در واقع آموزش به عنوان شرط اساسی توسعه اقتصادی شناخته شده است.
و عاملی کلیدی برای رشد فردی و سرچشمه اصلی سعادت بشری و رفاه اجتماعی به شمار میآید.
اجزای سیستم آموزشی در هر سیستم آموزشی سه جزء اساسی وجود دارد الف- معلم ب- متعلم ج- محتوا فرآیند آموزشی نوعی تعامل بین سه جز فوق است تعامل بین فراگیر و محتوی این تعامل، فرایند تعامل هوشمندانه با محتواست که منتج به تغییراتی در فهم، درک، ساخت ذهنی و شناختی فراگیران میشود.
تعامل فراگیر و محتوا مشکلترین نوع تعامل برای توصیف است.
تعامل بین فراگیر و معلم تعاملی است که به وسیله بسیاری از آموزشدهندگان و آموزشگیرندگان ضروری شناخته شده است.
معلم باید دانشآموز را در کاربرد دانش جدیدی که فراگرفته یاری دهد زیرا دانشآموز یا دانشجو به مقدار کافی درباره موضوعات تدریس شده آگاهی ندارد.
بنابراین نمیداند آن را چگونه بکار گیرد.
تعامل بین دانشجو و سایر دانشجویان نوع سوم تعامل، تعامل بین دانشجو و سایر دانشجویان است (در حضور یا در غیاب معلم).
این نوع تعامل یک بعد جدید در آموزش از راه دور بوده که به دیدگاه ”دانشآموز محوری“ در یادگیری اشاره دارد.
انواع آموزش از نظر زمانی و مکانی : فرایند آموزشی می تواند به سه صورت ذیل اجرا شود: آموزش حضوری یا سنتی آموزش نیمه حضوری آموزش از راه دور Distance Learning آموزش از راه دور و ویژگیهای آن : آموزش از راه دور واژهای است که با استفاده از آن یک رشته فعالیتهای آموزشی و برنامههای ویژه توصیف میشود.
نظام آموزش از راه دور دارای ابعاد متفاوتی است.
از جمله ویژگیهای آن جدایی معلم و شاگرد به طور فیزیکی از یکدیگر است.
ولی با بهکارگیری فنّاوری اطلاعات، سعی شده است که این شکاف و جدایی به نوعی پر شود.
در این نوع از آموزش، خودآموزی (فراگیرمداری) اصل است و در تهیه خودآموزها از ابزار و وسایل دیگر آموزشی و کمک آموزشی، مانند رادیو، تلویزیون، ویدیو، ماهواره، کامپیوتر و اینترنت استفاده میشود ویژگیهای آموزش از راه دور برخی از ویژگیهای آموزش از راه عبارتند از: جدایی یاددهنده و یادگیرنده (معلم و شاگرد) از یکدیگر هم از نظر مکانی و هم از نظر زمانی استفاده از فنّاوری در آموزش با استفاده از وسایل جدید و رسانه های آموزشی مختلف Â یادگیری متفاوت با شکل سنتی در کلاس (صرف نظر از ساعات رفع اشکال جمعی) Â مشارکت معلم در شکل نوین فرایند یادگیری یاددهی به عنوان عامل اصلی Â فردی و خصوصی شدن یادگیری بدین معنا که در این نظام یادگیرنده تعیین کننده زمان، مکان و آهنگ یادگیری متناسب با استعدادها و علایق و به طور کلی تواناییها و ویژگیهای فردی خود است انواع آموزش از نظر نوع فعالیت : فرآیند آموزشی از حیث نوع فعالیت به سه دسته ذیل تقسیم میشوند: معلم پایه یا استاد محوری(Emit) متعلم پایه یا دانشجو محوری (Elicite ) ترکیبی در روش اول معلم اطلاعات را به صورت اختیاری و به شیوههای مختلف در اختیار متعلم میگذارد.
اما در دومی معلم هیچ کاری انجام نمیدهد جز اینکه محتوا را در معرض دید متعلم قرار میدهد و متعلم مفاهیم و اطلاعات را بیرون میکشد همان کاری که کودکان درسنین ابتدایی زندگی انجام میدهند.البته این شیوه در تمام زندگی انسان وجود دارد و اگر چنین شیوهای وجود نداشت، هیچ اختراع و اکتشافی عملاً انجام نمیشد.
جدیدترین نظریه یادگیری زمینهساز آموزش متعلم پایه میباشد.
این نظریه مبتنی بر این باور است که دانش یادگیرنده بیش از آنکه نماینده واقعیتهای خارجی باشد منسوب به زمینههای ذهنی خود اوست.
طرفداران این نظریه یادگیری را جدا از فرایند آن نمیدانند و بیش از هر چیز بر لزوم مسئولیتپذیری و تفکر یادگیرنده تأکید دارند.
آنها آموزشی را مؤثر می دانند که از طریق خودفرمانی، هدفگذاری، مسألهیابی، خودآموزی و بالاخره جویندگی، استدلال و اندیشه یادگیرنده حاصل شود.
در نظامهای آموزشی مبتنی بر روش متعلم پایه، عملاً فعالیت و پویایی به عهده یادگیرنده است.
اوست که اهداف را تشخیص میدهد، منابع یادگیری را میجوید، با استاد درس و محیط یادگیری کنش تعاملی برقرار میکند و به جای پذیرش طوطیوار واقعیتها، دانش مورد نیاز خود را میسازد.
خلاصه آنکه خیلی زود به مهارتهای فراشناختی ضروری، از جمله پذیرش موفقیت یا شکست و استفاده از بازخوردهای دریافتی برای اصلاح روشهای مطالعه خود دست مییابد.
بر اساس نتایج تحقیقات ، دانشجویانی که مستقلاندیش هستند و به اصطلاح از کانون کنترل داخلی برخوردارند، در روند یادگیری پایدارتر، خودجوشتر و در نتیجه موفقترند.
در مقابل، دانشجویان وابستهاندیش که موفقیت و شکست خود را به سرنوشت، قسمت، معلم یا هر عامل خارجی دیگری نسبت میدهند بیشتر از دیگران با افت و ترک تحصیل روبرو میشوند تفاوت روش اول ودوم تنها در حجم و عمق مفاهیم منتقل شده است.
در شیوه اول مقدار مفاهیم منتقل شده بیشتر است اما در شیوه دوم عمق مفاهیم و ماندگاری آنها بیشتر خواهد بود.
تاثیر فناوری اطلاعات برآموزش یادگیری الکترونیکی E-Learning : آموزش الکترونیکی، یا آموزش مجازی نتیجه بکارگیری فناوری اطلاعات در فرایند آموزش است که منجر به یادگیری الکترونیکی خواهد شد.
آموزش الکترونیکی، آموزش مبتنی بر فناوری اطلاعات است که گستره وسیعی از کاربردها، از جمله آموزش مبتنی بر وب، آموزش مبتنی بر کامپیوتر و کلاسهای مجازی را در بر میگیرد.
به لحاظ کاربردی سیستمهای آموزش الکترونیکی را در قالب عناوینی همچون - آموزش مبتنی بر وب Web-Based Training ( WBT ) - سیستمهای الکترونیکی پشتیبانی از عملکردElectronic Performance Support Systems( EPSS ) - کلاس مجازی ناهمزمان Asynchronous Virtual Classroom ( AVC) - کلاس مجازی همزمان Synchronous Virtual Classroom ( SVC ) یاد می کنند.
آموزش مبتنی بر وب وب محیطی مبتنی بر مشتری/ کارگزار است که برای ارتباط از پروتکل HTTP استفاده میکند آموزش مبتنی بر وب، آموزشی است که با استفاده از این پروتکل و در چنین محیطی انجام میپذیرد.
سیستمهای الکترونیکی پشتیبان از عملکرد هنگام کار با سیستمهای مختلف برای کاربران مشکلاتی پیش میآید.
به منظور رفع این مشکلات میتوان از سیستمهای الکترونیکی پشتیبانی از عملکرد که به نوعی کاربر را آموزش میدهند استفاده کرد.
این قبیل سیستمها دسترسی به اطلاعات جامع در لحظه نیاز را برای کاربران فراهم میکنند.
اطلاعاتی که این سیستمها در اختیار کاربر قرار میدهند شامل اطلاعاتی است که به نحوی بر بهبود کیفیت کار نیروی انسانی اثر میگذارد، به همین دلیل بیشتر در محیطهای کاری و مؤسسات به منظور ارتقاء کارآیی پرسنل به کار میروند.
تفاوت مهم این گونه سیستمها با سیستمهای مبتنی بر وب در آنست که این روش آموزش را به اندازه دلخواه و در لحظه نیاز ارایه میدهد کلاس مجازی ناهمزمان کلاس مجازی ناهمزمان کلاسی در اینترنت است که معلم و فراگیر را بهطور ناهمزمان و با استفاده از فناوریهای مختلف شبکه و اینترنت، دور هم جمع میکند.
به این صورت که آنها همگی از یک فضای آموزشی به صورت اشتراکی استفاده نموده ولی هر یک در زمان مورد نظر خود به این فضای آموزشی مراجعه میکنند و از آنچه تا این لحظه در کلاس رخ داده است، اطلاع حاصل مینمایند.
دانشآموزان میتوانند پرسش و پاسخ، یادداشتهای معلم، گزارش کار سایرین و اطلاعات مفید دیگر را ببیند و متقابلاً سؤال یا نکات مورد نظر خود را مطرح نماید.
کلاس مجازی ناهمزمان کلاسی در اینترنت است که معلم و فراگیر را بهطور ناهمزمان و با استفاده از فناوریهای مختلف شبکه و اینترنت، دور هم جمع میکند.
از مزایای این نوع آموزش آن است که تا حدودی جنبههای اجتماعی محیط آموزشی را لحاظ مینماید و تعامل و ارتباط میان همکلاسیها و معلم به طور نسبی فراهم میشود کلاس مجازی همزمان کلاس مجازی همزمان یک محیط آموزشی زنده است که در آن معلم و دانشجویان به صورت همزمان، اما در مکانهای فیزیکی متفاوت با بهرهگیری از شبکههای کامپیوتری به آموزش مشغول میشوند.
این بدان معناست که کلاس در زمان واقعی برگزار میگردد.
زمانبندی این کلاسها باید به نحوی باشد که همه اعضای آن بتوانند در یک زمان مشخص از آن استفاده کنند و این موضوع از محدودیتها و معایب آن به شمار میرود که باعث پیچیده شدن سیستم از لحاظ فنی خواهد گردید.
به عنوان مثال برای پشتیبانی ارتباطات صوتی همزمان میان اعضای کلاس نیاز به یک پهنای باند زیاد میباشد.
فناوریهای آموزش الکترونیکی فناوریها و ابزارهای بهکار رفته در آموزش الکترونیکی میتوانند از انواع بسیار ساده مثل متن و گرافیک تا فناوریهای پیشرفتهتر مانند شبیهسازیها و معلمهای مجازی تشکیل شوند.
در این قسمت به برخی از آنها اشاره می شود.
متن متن یکی از پر استفادهترین ابزارها در وب است.
بدیهی است که در مورد یک محیط آموزشی و ارائه محتویات آموزشی نقش بنیادی را بازی میکند.
مستندات منابعی هستند که در کنار محتویات اصلی دروس میتوانند به امر فراگیری کمک کنند.
برخی از انواع مستندات عبارتند از: نمودارها (مثلاً مستندات نرمافزار Excell) رسالهها و مقالات (مثلاً مستندات برنامه آکروبات در قالب (PDF اسلایدهای آموزشی مرتبط با درس(مثلاً مستندات برنامه Power Point) صوت و تصویر امروزه صوت و تصویر جایگاه خاصی در سیستمهای چند رسانهای مبتنی بر وب بعهده دارند.
اما در عین حال به دلیل محدودیت پهنای باند، تا حدودی مشکل ساز هستند.
رفع این مشکل با کمک فناوریهایی مثل فناوری صوت و تصویر جریانی (Streaming Audio/Video ) و فناوریهای خطوط پرسرعت اینترنت امکانپذیر شده است.
پست الکترونیکی این افزار یکی از مهمترین ابزارها برای برقراری ارتباطات در سیستمهای آموزشی میباشد.
وضعیت انضباطی، نمرات، اطلاعیهها و غیره میتوانند توسط پست الکترونیکی به اطلاع دانشجویان برسند.
این نامههای الکترونیکی میتوانند بهوسیله یکی از بخشهای سیستم LMS به طور خودکار تولید و ارسال شوند.
پیامرسانی فوری و گپزنی در صورتی که برخی از اعضای کلاس، همزمان، با هم بصورت Online در شبکه حضور داشته باشند میتوانند از طریق نرمافزارهای پیامرسانیفوری (مانند آنچه در Yahoo و MSN یافت میشود)، با یکدیگر به تبادل اطلاعات بپردازند.
فناوری گپزنی و پیامرسانیفوری شباهت زیادی به هم دارند ولی در برخی از جهات تفاوتهایی با یکدیگر دارند.
بعنوان مثال میتوان به این نکته اشاره کرد که برای گپزنی ( CHAT) نیاز به مرورگر وجود دارد در حالیکه برنامههای پیامرسان فوری، نرمافزارهای مستقلی هستند که بر روی دستگاه کامپیوتر کاربر نصب میشوند.
گروههای خبری هر گروه خبری متشکل از افرادی است که به یک موضوع خاص علاقه دارند و به بحث و تحقیق درباره آن میپردازند.
در یک محیط آموزشی میتوان دانشجویان و اساتید را در قالب گروههای خبری به فعالیت واداشت.
تابلوهای اعلانات (Bulletin Boards ) مجموعهای از چند گروه خبری است که نکات مهم وبرگزیده را روی یک تابلوی مجازی در معرض دید عموم قرار میدهند.
تختههای سفید (White Board ) محلهایی که کاربران متن یا تصویر دلخواه خود را در آن مینویسند و محیطی مناسب برای آموزش بصری است.
یکی از محصولاتی که از این روش اســـــــتفاده میکـــــند، نــــــرمافــزار «Microsoft Netmeetin» است.
برنامههای کاربردی اشتراکی Shared Application هر کاربر میتواند برنامههای کاربردی موجود در کامپیوتر خود را با سایر کاربران موجود در شبکه به اشتراک بگذارد.
این فناوری خصوصا در مواقعیکه دانشجویان مشغول کار بر روی پروژههای کامپیوتری خود هستند و یا زمانی که هزینه برخی نرمافزارها بالاست، مفید واقع میشود.
کنفرانسهای صوتی یا ویدئویی این فناوری به صورت انتقال Online و دو طرفه شامل صوت و تصویر عمل کرده و امروزه برای بسیاری از کاربردها در جهان متداول است.
شبیه سازی شبیهسازیها معمولا تلاش میکنند تا محیطی شبیه به محیطی که آموزش واقعی در آن صورت میگیرد را بسازند پایگاه دادهها پایگاههای داده به طرق گوناگونی میتوانند در محیط های آموزشی مورد استفاده قرار گیرند.
آنها میتوانند نقش عمدهای را در برنامههای کاربردی آموزش ایفا کنند.
ذخیره سازی و مدیریت پروفایل کاربران، سؤالات امتحانی و ثبت و بازیابی نتایج امتحانات بدون استفاده از پایگاههای داده امکان پذیر نیست.
نرمافزارهای کنترل از راه دور برنامههایی هستند که بر روی کامپیوتر سرویس گیرنده یا کلاینت (در اینجا دانشجو) نصب شده و به سرویس دهنده یا سرور (در اینجا معلم) امکان کنترل کامپیوتر دانشجو را از راه دور میدهند.
این فناوری خصوصا برای آموزش الکترونیکی مباحث کامپیوتری و سیستم عامل کاربرد دارند.
معلم مجازی مجموعهای از فناوریهای مختلف است که حضور یک معلم مجازی را در کلاس درس ممکن میسازد.
این فناوری میتواند شامل پردازشگرهای قوی و هوشمند صدا و متن باشد.
مزایای آموزش الکترونیکی برخی از مزایای آموزش الکترونیکی عبارتند از: حذف محدودیت زمان و مکان و به عبارت بهتر امکان یادگیری در هر مکان و زمان امکان یادگیری در هر سن کاهش هزینه تحصیلی نسبت به روشهای سنتی دسترسی ساده به منابع آموزشی جدید تحقق عدالت در نظام آموزشی امکان یادگیری مشارکتی بدون هیچ حد و مرز جغرافیایی یادگیری انتخابی دوره های آموزشی امکان سفارشی سازی برنامه آموزشی سوال: آموزش الکترونیکی به لحاظ مکانی و زمانی و همچنین نوع فعالیت در کدام یک از دسته بندیهای مربوطه که قبلا بیان گردید قرار می گیرند؟
سیستمهای مدیریت آموزش الکترونیکی هر محیط آموزشی برای اجرا و نظارت بر قوانین آموزشی و انضباطی خود، نیاز به بخش مدیریت دارد.
از وظایف بخش مدیریت میتوان به تنظیم و بودجهبندی زمانی و محتوایی دروس، نظارت بر اجرای این بودجهبندی، کنترل حضور و غیاب و ارزیابی پیشرفت تحصیلی فراگیران ، نظارت بر امتحانات و ارزشیابی اشاره نمود.
در محیط آموزش الکترو.نیکی دو سیستم مدیریتی وجود دارد که در کنار هم وظایف فوق را انجام میدهند.
این دو سیستم عبارتند از : الف- سیستم مدیریت آموزش Learning Management System (LMS) ب - سیستم مدیریت محتوای آموزشی Learning Content Management System (LCMS) سیستمهای مدیریت آموزش الکترونیکی سیستم مدیریت آموزش (LMS) LMS سیستم نرمافزاری است که بر آموزش دانشجویان نظارت دارد.
اموری مانند مدیریت اشتراک هر دانشجو Account Management، ثبت نام، انتخاب واحد، جمعآوری اطلاعات در مورد پیشرفت تحصیلی دانشجو، امتحانات غیر مترقبهQuiz، امتحانات پایانی و بهطور کلی ارزشیابی و نمره دادن از وظایفی است که به عهده این سیستم قرار دارد.
سیستم مدیریت محتوای آموزشی (LCMS) هدف اصلی و اولیه این سیستم، مدیریت محتوای آموزشی است که میتواند به صورت سفارشیCustomized برای هر دانشجو ارائه شود.
در این سیستم میتوان محتویات آموزشی را ایجاد و ذخیره کرد، مورد استفاده مجدد قرار داد و به حذف یا اصلاح آنها پرداخت.
منظور از محتوای آموزشی، مطالبی است که در قالب دروس مختلف باید به دانشجویان منتقل شوند.
امروزه با پیشرفتهایی که در زمینه توسعه نرمافزارها صورت گرفته است و گرایشی که به سمت سیستمهای شیءگراObject Oriented وجود دارد، سیستم مدیریت محتوای آموزشی نیز به سمت ”سیستم مدیریت اجزای آموزشی“ در حال حرکت است.
بدین ترتیب که هر یک از محتویات درسی و حتی دانشجویان میتوانند یک جزء محسوب شوند.
بنابراین میتوان انتظار داشت که سیستم مدیریت محتوای آموزشی به صورت شاخهای از سیستم مدیریت آموزش در آید.
استانداردهای آموزش الکترونیکی استانداردهای آموزش الکترونیکی آموزش الکترونیکی به عنوان صنعتی نوپا هر روز در حال توسعه و نوآوری است.
لذا تعیین استاندارد برای این صنعت با پیچیدگیها و مشکلات فراوانی همراه است.
پیشگامان توسعه این صنعت، با بهرهگیری از تجربیات خود، خطمشیها یا ویژگیهایی را برای سایر توسعه دهندگان آموزش الکترونیکی ارائه دادهاند.
برخی از این خطوط توسط تولیدکنندگان و فروشندگان محصولات آموزشی استفاده شده و مورد تایید قرارگرفتهاند لذا به صورت استانداردهای معینی درآمدهاند.
استانداردهای آموزشی این امکان را فراهم میکنند تا محتوای مطالب آموزشی در قالبهای مختلف و در تعامل با سیستمهای متنوع نرم افزاری و سخت افزاری قابل عرضه باشند.
به عبارت بهتر استاندارد سازی موجب استفاده بهینه و فراگیر آموزش الکترونیکی خواهد شد.
مهمترین سازمانهایی که امروزه در تعیین اینگونه استــــــانداردها فـــــــعالیت دارند عبـارت از: «ADL: Advanced Distributed Learning ، «AICC»: Aviation Industry CBT( Computer Base Training) Commitee ، IEEE LTSC: Learning Technology Standards Commitee «کنسرسیوم جهانی Instructional Management System : «IMS» فناوری اطلاعات و توسعه آموزش الکترونیکی در عین حال که فناوریهای فعلی در زمینه آموزش الکترونیکی قابلیتهای جالب توجهی را برای این صنعت فراهم کرده است اما پیشرفت در فناوری اطلاعات و ارتباطات سبب میشود تا آموزشهای الکترونیکی در سالهای آینده به شکل اعجاب انگیزی به عنوان بخش جدایی ناپذیر از زندگی روزانه بشر در آید، برخی از این پیشرفتها عبارتند از: الف- شبکه های پهن باند و بی سیم: کاربرد وسایل ارتباط جمعی مانند وسایل سمعی و بصری، نقاشیهای متحرک و به طور کلی برنامههای چند رسانهای در امر آموزش زمانی امکان پذیر و موثر خواهند بود که آموزش گیرنده پهنای باند لازم برای دریافت چنین اطلاعات حجیمی را در محدوده زمانی مشخصی داشته باشد.
در هر حال به وجود آمدن ساختارهایی که در آنها بتوان از وسایل ارتباط جمعی در امر آموزش نیز استفاده نمود مسألهای است که حل آن به جذابیت بیشتر آموزش الکترونیکی کمک خواهد کرد.
ب- بازیها و شبیهسازیهای کامپیوتری به عنوان ابزاری برای آموزش استفاده از بازیها و شبیهسازیها برای آموزش محیطی را فراهم میاورند که مستلزم تصمیمگیریهای آنی توسط آموزش گیرنده و به کارگیری این تصمیمات در مراحل بعدی است.
کسی که از این بازیها استفاده می کند به وضوح و به سرعت نتیجه تصمیمگیری خود را مشاهده میکند.
به این ترتیب در مییابیم که پیشرفت در فناوری بازیها و شبیهسازیها میتواند به طور موثر در آموزش الکترونیکی نیز بکارگیری شود.
با کمک این ابزار میتوان آموزش مشاغل حساسی مانند خلبانی را هم تحت پوشش قرار داد، اگر چه امروزه بازی های ویدئویی و شبیهسازی ها بیشتر به عنوان یک وسیله سرگرمی توسعه یافتهاند اما به طور یقین این توسعه و پیشرفت حوزه وسیعی را برای رشد و تکامل فعالیتهای آموزشی به وجود خواهد آورد.
ج _ سایر دیدگاهها 1 _ از کلاس تا هر کجا و هر زمان : آموزش باید همه جا در دسترس متقاضیان باشد به صورت هفت روز هفته و بیست و چهار ساعت شبانه روز، در اداره، در منزل و در اتاق هتل و یا هرکجای دیگر.
زمان و مکان به عنوان عوامل مهم در آموزش مطرح هستند.
در آموزش سنتی کاربر در زمانها و مکانهای خاصی آموزش میبیند اما در اینجا نیاز است تا کاربر در زمانها و مکانهای دلخواه بتواند از سیستم آموزش استفاده کند.
2 _ از کاغذ تا کامپیوتر: با آنکه هنوز هیچکس پیشبینی نمیکند که در آینده نزدیک علیالخصوص در آموزش وارد دنیای بدون کاغذ شویم، معذلک روز به روز، بیش از پیش به آنچه که در روی صفحه نمایش کامپیوتر ملاحظه میشود متکی خواهیم شد.
انقلاب کامپیوتری برای سازمانها قابلیتی بسیار گرانبها و با ارزش فراهم مینمایدچرا که میتوانند اطلاعات خود را کامپیوتری و به سهولت ذخیره و به روز نمایند.
3 _ از تسهیلات فیزیکی تا تسهیلات شبکه ای : بتدریج تسهیلات شبکهای بیش از پیش جایگزین تجهیزات فیزیکی در امر آموزش خواهد شد و شرکتها در پی ایجاد و استفاده از بسترهای دیجیتالی برای آموزش کارکنان خود خواهند بود.
4 _ از زمان دوره ای تا زمان حقیقی : سرعت عمل خصیصهای است که کار دیجیتالی را تعریف میکند و زمان عاملی امتیاز دهنده یا امتیاز گیرنده است.
بیست سال قبل یک استاد برای تدوین و تدارک یک دوره آموزشی دو هفتهای ناگزیر به صرف زمانی معادل یک سال وقت بود و آن دوره نیز چند سال پیاپی تدریس میشد.
امروزه در بسیاری موارد محتویات آموزشی به سرعت تغییر میکنند و به روز میشوند که حتی مدت دو هفته هم برای تدوین چنان دورهای وقت و فرصت نخواهیم داشت در حقیقت تعداد زیادی از برنامه های آموزشی بدون اعمال پاره ای اقدامات حتی برای بار دوم مورد استفاده آموزش مجدد قرار می گیرند روزگاری که برنامه سازان آموزشی برنامه یک دوره آموزش را میساختند و سپس به اجرا گذارده و سال ها از آن استفاده میکردند به سر آمده است.
امروزه کارهای زمان بندی شده خصوصا در زمینه علم و دانش آنقدر کوتاه شده است که همه ما در زمان عینی ( Real Time )قرار گرفتهایم نهادهای آموزشی مجازی : نهادهای آموزشی که عهده دار اجرای آموزش الکترونیکی می باشند نیز در مقایسه با نهادهای مجری آموزش سنتی از تفاوتهای قابل ملاحظه ای برخوردار ند به عنوان مثال می توان به دانشگاه مجازی و مدرسه مجازی اشاره کرد.
دانشگاه مجازی یک محیط دانشگاهی اینترنتی است که دانشجویان می توانند از طریق اینترنت در دانشگاه ثبت نام کنند ، از میان دروس ارائه شده انتخاب واحد کنند ، ازجلسات درس بصورت الکترونیکی استفاده کنند،امتحان بدهند ،با استاد و هم کلاسی هایشان ارتباط الکترونیکی برقرار کنند.