طرز تهیه سیمان پرتلند:
برحسب نوع مواد اولیه که در دسترس است بطور کلی سیمان را به دو طریقه تهیه می کنند که عبارتند از تر و خشک .در روش تر مواد اولیه در آب با هم مخلوط و آسیا می گردند و در متد خشک همانطور که از اسم آن بر می آید مواد اولیه در حالت خشک مخلوط و آسیا می شوند.
در محلی که از سنگ گچ استفاده میکنند ابتدا سنگ گچ را از معدن استخراج نموده و آنرا در آب آسیا می نمایند . این آسیا به صورت مخزن استوانه ای شکل بوده که بر محور وسط ان بازوی متحرک وصل شده و در اثر گردش بازوها قطعات سنگ گچ خرد می شوند وبا آب مخلوط می گردند . خاک رس به طرز مشابهی با آب مخلوط می شوند . دو مخلوط فوق را با نسبت معین با یکدیگر مخلوط نموده و آنرا از صفحه های صافی میگذرانند.
دوغاب حاصل را در مخازنی که دارای به همزن های مکانیکی و یا هوای فشرده میباشند ذخیره و مرتبا بهم میزنند تا ته نشین نشود .
در محلی که از سنگ آهک به عنوان ماده اولیه استفاده می کنند ابتدا باید سنگ را بوسیله دینامیت منفجر نمود و سپس آنرا استخراج نموده و در سنگ شکن های مخصوص بتدریج آنرا خرد نمود .گرد سنگ آهک را در آسیاهای ساچمه ای با دوغاب خاک رس مخلوط می نمایند .در این آسیا خرد شدن سنگ آهک به نرمی آرد کامل می شود و دوغاب حاصل به مخازن مخصوص ذکر شده هدایت می شود . از این مرحله به بعد بدون توجه به نوع مواد اولیه طرز تهیه یکی میباشد.دوغاب ذخیره شده بین 35 تا 50 درصد آب همراه دارد و فقط در حدود 2 درصد از مواد از الک شماره 170 ممکن است عبور ننماید . برای تنظیم نهایی نسبت مواد آهکی به رسی در مخزن مخصوص دوغاب هائی را که دارای نسبت های مختلف هستند با هم مخلوط می کنند تا نسبت لازم بدست آید.
بالاخره دوغاب سیمان که دارای نسبت معینی از مواد آهکی به مواد رسی می باشد وارد کوره دوار افقی می شود . این کوره ها تشکیل شده از یک کوره استوانه فولادی که در داخل آن آستر آجر نسوز قرار داده اند جنس آستر کوره باید طوری باشد که از سرایت گرمای داخل کوره به بدنه فولاد جلوگیری نماید و در ضمن با مواد داخل کوره ترکیب شیمیایی حاصل ننماید . محور استوانه فولادی با افق زاویه کوچکی می سازد و با سرعت آهسته در حول این محور دوران می نماید . قطر این کوره ها تا 5 متر و طول آن تا 170 متر ممکن است برسد باید متذکر شد گاهی در پختن سیمان از کوره های قائم یا ایستاده نیز استفاده می کنند ولی مقدار تولید سیمان در کوره های قائم از افقی کمتر است و امروزه کمتر به ساختن کوره های ایستاده مبادرت میورزند . دوغاب با گرد مواد خام از قسمت بالا و مواد محترقه که گرد زغال و یا مواد نفتی و یا گاز می باشد از قسمت پائین وارد کوره می شوند .
درجه حرارت در قسمت پائین کوره به 1500 درجه سانتی گراد می رسد درجه حرارت مواد خام در حرکت در داخل کوره به تدریج زیاد می شود.
در مرحله ی اول بخار آب و گاز کربنیک از آن خارج می شود .قدری پائین تر مواد خشک شده تغییرات شیمیایی حاصل می نمایند تا اینکه در گرم ترین نقطه کوره 20 تا 30 درصد از این مواد ذوب می شود و آهک و سیلیس و آلومینا با هم ترکیب می گردند.
این مواد با یکدیگر جوش خورده و تشکیل گلوله هائی به اندازه 4 تا 30 میلیمتر میدهند که به آنها تفاله کوره یا Clinker میگویند.
سپس Clinker به دستگاه های سرد کننده که انواع مختلف دارد وارد می شود . این سرد کننده ها طوری طرح شده اند که باعث انتقال حرارت از کلینکر به هوائی که برای احتراق در کوره مصرف می شود گردد . یک کوره بزرگ می تواند تا 750 تن سیمان در روز تهیه نماید .
گلوله های کلینکر سرد شده که به رنگ خاکستری مایل به سیاه می باشد و روی آن پونه لعاب مانندی می پوشانند به وسیله بندهای رونده به مخزن مخصوص هدایت می شود . کلینکر را در آسیا ساچمه ای با سولفات کلسیم متبلور سائیده و گرد سیمان را تهیه می کنند . وجود سولفات کلسیم متبلور و یا سنگ گچ باعث تنظیم زمان گرفتن سیمان می شود . مقدار آن در حدود ا تا 3 درصد وزن سیمان میباشد . اگر چنانچه سنگ گچ اضافه نشود خود گیری نا گهانی (Flash Set ) به مجرد اضافه کردن آب به آن اتفاق می افتد . آسیا کردن سیمان توسط آسیای ساچمه ای در چند مرحله انجام می گیرد و به ترتیب اندازه ساچمه ها کوچکتر می شوند . سیمانی که از این آسیا ها خارج می شود از روی الک ریز شماره 300 گذشته و دانه هائیکه از این الک نگذرند مجددا به آسیا برگردانده شده و سائیده می شوند.
بعد از اینکه سیمان بطور رضایت بخشی آسیا شد در حدود 1012× 2/1 ذره در یک Kg آن موجود خواهد بود . سیمان را در کیسه های کاغذی مخصوص که از رطوبت تا حدی جلوگیری می کند و در بعضی کشورها در کیسه های پلاستیکی و یا به وسیله ی تانکر های بزرگ مخصوص حمل سیمان به محل کار انتقال می دهند . در تهیه سیمان به روش خشک در مرحله ی اول مواد اولیه را خرد کرده و به نسبت معین آن ها را خشک کرده و در آسیا به نرمی پودر می نمایند . این پودر خشک که غذای اولیه نامیده می شود به وسیله ی هوای فشرده کاملا مخلوط شده و نسبت مواد آهکی به مواد رسی را دقیقا تنظیم می نمایند و یک ماده یکنواخت و هم جنس تولید می شود .این گرد یکنواخت پس از عبور از الک ریز به یک دستگاه به نام سینی دوار اماج (گلوله های خرد وخمیری )سازنده رفته و در آنحا به اندازه ی 12 درصد وزن خود آب به آن افزوده می گردد و تولید اماج که به صورت گلوله هایی به قطر 12 میلیمتر می باشد می نمایند .