دانلود تحقیق تفکر سیستمی

تفکر سیستمی :

چنانچه مفاهیم و نظریه ها را از جهات وزن و اثر در یک ساختار سلسله مراتبی قرار دهیم، شاید بتوان ادعا کرد که نظریه سیستم ها و همچنین نظریه تکنولوژی در بالاترین طبقات این سلسله مراتب قرار گیرند. علت این است که نظریه سیستم ها با شکستن جمود فکری و تقویت اندیشه پردازی جهان بینی انسان را گسترش می دهد و به واقعیت ها نزدیک تر می کند. از طرف دیگر نظریه تکنولوژی امکانات بسیار وسیع در توانمند شدن انسان معرفی می کند.

این جمود فکری بود که برای هزار سال در دوران قرون وسطی جوامع اروپایی را در حالت رکود مطلق قرار داد. این تکنولوژی بود که یک جامعه کوچک جزیره نشینی به نام بریتانیای کبیر را عرضه کرد و بر جهان مسلط ساخت.

انواع الگو های فکری :

1 . منطق ارسطویی

2 . منطق تجربی

3 . منطق سیستمی

منطق ارسطویی :‌

منطق ارسطویی یا طرز فکر ارسطویی خود در واقع سنتز یا ترکیب کاملی از منطق سقراط و افلاطون است. اساس کار سقراط ( اوایل قرن پنجم قبل از میلاد ) مبتنی بر استقرا بود، یعنی در هرباب با بررسی موارد مختلف و جزئی تدریجا به کلیات می رسید و پس از استقرا به شیوه قیاس می رفت که برعکس استقرا بررسی قضایا از کل به جزء است. اعتقاد براین است که روش استقرا مبتنی بر تصورات کلی را سقراط به افلاطون و ارسطو آموخت و به همین علت است که او را مؤسس فلسفه مبتنی برکلیات عقلی می دانند.

منطق تجربی :

منطق ارسطویی به خاطر علل و اسبابی که در زیر به آنها اشاره می شود به تدریج از رونق افتاد.

1 . جنگ های صلیبی که در حدود 150 سال ( 1095- 1250 میلادی) طول کشید، بیشترین تحرک فکری را در اروپا ایجاد کرد. از آنجا که کسب اطلاعات از دشمن یکی از حرکت های اولیه در هرجنگی می باشد، در این دوره کشورهای اروپایی اطلاعات بسیاری از دانش و فنون کشورهای دیگر به خصوص کشورهای اسلامی کسب کردند.

 2 . براثر تسلط مسلمانان بر یونان بسیاری از دانشمندان یونانی به همراه کتاب های قدیمی به ایتالیا و دیگر نقاط اروپا مهاجرت کردند و اروپائیان مستقیما به منابع دانش دست یافتند.

3 . اختراع دستگاه چاپ انتقال و گسترش دانش را آسان نمود.

4 . کشف آمریکا و راه دریایی به آسیا که میدان وسیعی برای رابطه اروپاییان با سرزمین های دیگر فراهم کرد، با امکان مهاجرت زمینه آزاد اندیشی را در جوامع اروپایی به وجود آورد.

در اوایل قرن شانزدهم زمینه ای برای مخالفت با منطق ارسطویی آماده شد و« فرانسیس بیکن» انگلیسی ( 1560- 1625 ) روش علمی خود را برمشاهده، تجربه و استقراء بنا نهاد.

از اوایل قرن بیستم پیشرفت علم حتی شتاب بیشتری به خود گرفت و رشته های جدیدی از علوم ظاهر شدند. به منظور ایجاد ارتباط بین رشته های مختلف علمی دانشمندان کوشیدندکه مجموعه علوم فیزیکی و انسانی را در قالب یک چارچوب قرار دهند و از این جهت منطق جدیدی حاکم بر جوامع علمی گردید و اندیشه پردازی توان بیشتری گرفت. این چارچوب فکری را نظریه سیستم ها[1] می نامند. استفاده از این نظریه در برخورد و بررسی با کلیه مسایل و پدیده های عینی و ذهنی اساس تفکر سیستمی می باشد.

تفکر سیستمی :

از آنجا که هدف از این نوشته چارچوب فکری جهت سیستم نگری است، موضوع بحث با تفصیل بیشتری به ترتیب زیر ارائه خواهد شد :

1 . مقدمات تفکر سیستمی

2 . نظریه عمومی سیستم ها[2]

3 . اهمیت و هدف از نظریه سیستم ها

4 . نظریه سیستم ها  

مقدمات تفکر سیستمی :

الف. آگاهی از عقاید شخصی                          ب. آگاهی از محدودیت فکری و تصوری

1 . آگاهی از عقاید شخصی:

به طورکلی هر فرد در اجتماع دارای عقاید و ارزش هایی است که این عقاید و ارزش ها به عنوان مجرایی بین تصورات شخص وی و عالم خارج به شمار می رود.

اصولا رفتار هر فرد براساس مفروضات او که عقاید و باورها و تصوراتش می باشد، متکی است. تغییر مفروضات باعث تغییر رفتار می شود.

2 . آگاهی از محدودیت فکری و تصوری:

یکی دیگر از مقدمات شرطی در طرز فکر سیستمی آگاهی از قبول محدودیت فکری و تصوری می باشد. برای پیشرفت کارها در سازمان فقط یک راه وجود ندارد، بلکه طرق مختلفی موجود است. اعتقاد به این موضوع به خصوص برای کشورهای درحال تحول ایجاب می کندکه جهت توسعه سریع، راههای جدید غیراز آنچه در دنیای پیشرفته به کار

برده شده و حتی برای آنها بهترین راه بوده است، ابداع گردد.

قبول محدودیت فکری افق دید انسان را وسعت می بخشد، زیرا وقتی انسان متوجه محدودیت فکری خود شد، بریک روش اداری برای همیشه تکیه نمی کند و امکان دست یافتن به راههای بهتر را از دست نمی دهد و درجستجوی آنها برمی آید. این موضوع با توجه به تحولات سریع عوامل محیطی سازمان در زمان حاضر اهمیت بسیار دارد، زیرا با ملاحظه عوامل محیطی متغیر هرگز نمی توان به نتیجه درست و اثربخش برخی طرح ها اطمینان کامل داشت، از این لحاظ می بایستی در اندیشه تدارک تجهیزات دیگری بود که درهنگام  مواجهه با شکست از آنها استفاده کرد.

نظریه عمومی سیستم ها :

نظریه عمومی سیستم ها به مجموعه ای از اصول تئوریک گفته می شودکه درباره روابط و مشخصات عمومی کلیه پدیده های عالم وجود، بحث می کند. این چارچوب فکری که در واقع الگویی است که باید کلیه اصول علوم مختلف را در برگیرد، فعلا در مرحله مقدماتی است و هنوز چیزی که قابلیت استفاده علمی داشته باشد به وجود نیامده است و معرفین این نظریه آن را چیزی بین ریاضیات محض و بعضی نظریه های علمی می دانند.

به هرحال رفع این نیاز علمی به نظریه عمومی سیستم ها واگذار شده است، این نظریه در حد عالی خود که هنوز شکل کامل نگرفته و شاید نیز هیچ وقت از قوه به فعل درنیاید، در سطوح پایین تری تحت عنوان نظریه سیستم ها کاربرد علمی یافته است و حتی عناوین مختلفی به خود گرفته است.

عناوین مختلف نظریه عمومی سیستم ها :

1 . مهندسی سیستم که به مفهوم برنامه ریزی، طراحی، ارزیابی و ساختن سیستم های ماشینی به طور عملی به کار گرفته شده است.

2 . تحقیق عملیات که به مفهوم کنترل عملی سیستم هایی که از انسان، ماشین، مواد و پول و غیره . . . تشکیل شده است.

3 . بودجه برنامه ای سیستمی که تهیه و تنظیم بودجه براساس مجموعه هدف های منظور در برنامه که ارتباط کلیه اجزای آن کاملا ارزیابی شده است، می باشد.

اهمیت و هدف از نظریه سیستم ها :

نظریه سیستم ها که دارای قدرت ابتکاری است این توانایی را به فرد می دهدکه بهترین راه حلها را بیابد. در اهمیت این نظریه همین بس که اکتشافات اخیرفضایی، بدون استفاده از شیوه های مولود نظریه سیستم ها امکانپذیر نبود. استفاده از مغزهای الکترونیکی و کلیه سیستم های خودکار برمبنای نظریه سیستم ها استوار است. استفاده از این نظریه به خصوص برای کشورهای درحال پیشرفت و تحول حائز کمال اهمیت است، زیرا این کشورها نیاز به راه حلهای ابتکاری مخصوص به جامعه خود را دارند، نظریه سیستم ها مشکلات را براساس مجموع عوامل و مقتضیات محیطی بررسی و راه حل  ارائه می نماید. در بررسی سیستمی بیشتر هدف وکارکرد یک پدیده ملاک قرار می گیرد، نه ظاهر و ساخت آن.

تعریف سیستم :

سیستم عبارت است از دو یا چند عنصر که دارای شرایط زیر باشد :

1 . تغییر هریک از عناصر بر روی کل اثر داشته باشد.

2 . تغییر عناصر روی یکدیگر اثر متقابل داشته باشد.

3 . هیچ یک از عناصر دارای اثر مستقل نخواهد بود.

سیستم مجموعه واحدی از اجزاء بهم پیوسته و هدفدار است که ساختار کل آن و روابط اجزاء با یکدیگر مجموعا باعث تقلیل انتروپی می شود.

سینروژی و منطق ارتباطات :

در تعریف سیستم به این نکته اشاره شده که سیستم یک مجموعه واحد است. توجه به این بعد است که مفهوم سینروژی، خاصیت فزونی یا هم افزایی را در تفکر سیستمی بیان می دارد که از عناصر اصلی یک چنین اندیشه پردازی است. مجموعه واحد چیزی غیراز جمع اجزاء است. براساس این نظریه است که محاسبات ریاضی در بعضی موارد منطق خود را از دست می دهد. زیرا براساس این ویژگی است که نیروی سیستم بیش از جمع عددی نیروهای اجزاء تشکیل دهنده سیستم است.

با ذکر مثال های مختلف کوشش می شود تا منظور از مفهوم سینرژی روشن تر می شود:

1 . نیروی لازم برای شکستن دو چوب با هم چیزی است غیر از نیروی لازم برای شکستن آنها به طور جداگانه، زیرا چوب ها با یکدیگر به صورت سیستم واحدی در می آید و نیرویی به مراتب بیشتر از دو نیرویی که جهت شکستن هر دو چوب لازم است مورد نیاز است.

مفهوم مخالف بحث سینرژی این است که کل قدرت سیستم از ضعیف ترین جزء آن  بیشتر نیست. به عنوان نمونه چنانچه یک سلسله زنجیر دارای یک حلقه ضعیف باشد، نیروی مقاومت کل زنجیر از ضعیف ترین حلقه آن بیشتر نیست. توجه به این مفهوم از این جهت مهم است که در برخوردهای دنیای رقابت وحتی مبارزات بین المللی همیشه دشمن از نقطه ضعف کمال استفاده را می کند. همانطور که بریتانیای کبیر به استناد گفته های جواهر لعل نهرو از طریق پست ترین طبقه جامعه هندوستان که فئودال ها بودند وارد گردید و درلباس آنان به مدت نزدیک به دو قرن مردم آن سرزمین را استثمار کردند.

منطق ارتباطات[3] این مفهوم را می توان جوهر و اساس تفکر سیستمی دانست زیرا با تغییر در ارتباطات اجزاء سیستم سینرژی تغییر می کند. تغییر درمنطق ارتباطات داخل یک سیستم است که میزان کارایی را تعیین می کند. نحوه منطق ارتباطات بین یک سیستم با محیط است که میزان اثربخشی سیستم را معلوم می دارد. توجه به مجموعه ارتباط منطقی عواملی داخلی و خارجی است که میزان بهره وری را نشان می دهد. دقت در تنظیم اجزاء سیستم کارخانه در ژاپن است که با یک سوم مکان با کارخانه مشابه خود در آمریکا تولید یکسان دارد. توجه به ارتباط منطقی اجزاء است که می توان کارخانه ای را طوری طراحی کرد که بدون وجود انبار مواد اولیه و تولیدات ساخته شده به فعالیت بپردازد.

انواع سیستم ها :

سیستم ها را می توان به شرح زیر دسته بندی کرد :

1 . سیستم های باز و بسته

2 . سیستم های مکانیکی و ارگانیکی

3 . سیستم های جبری و احتمالی