زمان سنجی :
در زمان سنجی در پی یافتن زمان استاندارد انجام کار ها هستیم به نحوی که هر کارگر متوسطی قادر باشد در مدت زمان استاندارد کار مربوط را به انجام برساند .
اهداف زمان سنجی :
1-بهبود در برنامه ریزی عوامل تولید و افزایش کارآیی
2-ارزیابی و کنترل
3-مقایسه و انتخاب کارها
4-موازنه خطوط تولید
5-برقراری سیستم های تشویقی مناسب و عادلانه
روش های زمان سنجی
1-روش تخمینی
2-روش اندازه گیری زمان
3-روش نمونه برداری
4-روش داده های استاندارد
روش اندازه گیری زمان :
در این روش اجزاء کار مورد مشاهده و زمان سنجی قرار گرفته زمان لازم جهت ساخت هر یک از آنها محاسبه می شود . مشخصات زمان های مورد استفاده در این روش عبارتند از :
1-زمان مشاهده :
زمان مشاهده عبارت است از مدت زمان انجام کار بدون در نظر گرفتن مهارت کارائی کارگر و عواملی نظیر تاخیرات اجتناب پذیر که در محیطهای کاری حادث می شوند . از آنجائی که مدت زمان مشاهده با توجه به مهارت کارگر و عواملی دیگر ممکن است از مدت زمان انجام همان کار از یک کارگر متوسط بزرگتر یا کوچکتر باشد در نتیجه نمی توان آنرا بعنوان زمان استاندارد انجام کار مورد استفاده قرار داد .
2-زمان نرمال
عبارت است از مدت زمانی که یک کارگر متوسط قادر باشد در آن زمان کار مشخصی را در طول روز انجام دهد .
زمان نرمال از رابطه زیر بدست می آید :
زمان نرمال = زمان مشاهده * ضریب عملکرد
بعنوان مثال :
فرض کنید زمان مشاهده کاری برابر 75/0 دقیقه باشد و فرد مورد زمانسنجی دارای کارائی با 120 درصد باشد . زمان نرمال انجام همین کار بوسیله فرد متوسط عبارت خواهد بود از :
زمان نرمال = 75/0*20/1=90/0
زمان استاندارد :
با اضافه کردن عوامل غیرکاری که در محیط کار بوقوع می پیوندد ، و اجتناب‌ناپذیر هستند به زمان نرمال زمان استاندارد بدست می آید .
زمان استاندارد = زمان نرمال * اضافات مجاز
اگر زمان نرمال انجام کاری برابر 12 دقیقه باشد ، چنانچه میزان تاخیرات اجتناب‌ناپذیر و اضافات مجاز برابر 30درصد مدت زمان انجام کار باشد ، زمان استاندارد آن عبارت خواهد بود از :
زمان استاندارد : (دقیقه) 6/15=30/1*12
شیوه های اندازه گیری زمان :
1-روش مداوم :
در این روش زمان سنج در ابتدای کار کرنومتر را بکار انداخته و آنرا هیچگاه
تا پایان عملیات متوقف نمی نماید . در این روش زمان سنج بعد از پایان هر جزء کار مدت آنرا بر روی کرنومتر مشاهده و سپس بر روی فرم مخصوص زمان سنجی یادداشت می نماید . بطور مثال نتیجه زمان سنجی یک عمل که دارای پنج جزء کاری می باشد بشکل زیر می باشد :
اجزاء زمان (دقیقه) زمان هر جزء (دقیقه)
1 17/0 17/0
2 49/0 32/0
3 02/1 53/0
4 23/1 21/0
5 18/2 95/0
2-روش سرگردان
در این روش زمان سنج بعد از پایان هر جزء کار عقربه کرنومتر را صفر می‌کند ، بدین معنا که هر جزء کار را بطور مستقل از زمان صفر کرنومتر اندازه گیری می نماید و در پایان هر جزء مدت زمان آنرا یادداشت و مجدداً عقربه را به صفر بر می گرداند .
جدول صفحه بعد نمونه یک کار اندازه گیری شده بوسیله روش برگردان را نشان می دهد .
اجزاء کار زمان (دقیقه)
1 06/0
2 14/1
3 17/0
4 10/0
5 79/0
کل زمان
روش آماری
در این روش با کمک قواعد آماری تعداد دفعات مشاهده را محاسبه می کنند . بنابراین زمان مشاهده هر کار دارای یک میانگین و یک انحرافی معیاری بوده و توزیع آن بصورت نرمال خواهد بود در حالیکه توزیع آن نرمال نباشد چنانچه زمان سنج تعداد اندازه نمونه n را بزرگ انتخاب کند ، معادل زمان مشاهده نزدیک به توزیع نرمال خواهد بود . میانگین و انحراف معیاری آن با
استفاده از روابط زیر بدست می آید :
،
چنانچه مقدار را در معادله انحراف معیاری قرار دهیم رابطه زیر بدست می‌آید .
با قرار دادن مقدار در رابطه فوق فرم کلی فرمول تعیین تعداد دفعات مشاهده اندازه گیری بدست می آید :
تعداد دفعات مشاهده = N
زمان انجام = X
تعداد زمان مورد مطالعه = n
درحد اطمینان =
نشان دهنده درجه اطمینان می باشد . بعنوان مثال نمایانگر 95 درصد درجه اطمینان و درصد دقت می باشد و عدد 2 در صورت کسر معروف آن است که انحراف معیاری از میانگین 95 درصد فضای زیر منحنی نرمال قرار دارد . بعنوان مثال از فرآیند انجام کاری 10 مشاهده انجام گرفته و زمان هایحاصله بصورت جدول زیر می باشد . چنانچه کارخانه بخواهد با 5% دقت زمان این کار را تعیین کند مشخص کنید تعداد دفعات