دانلود مقاله امپرسیونیسم

مقدمه

پیش از آغاز این تعال لازم است از زمینه هنر و هنرمند مطالبی را به عنوان مقدمه و شروع پژوهش عنوان نمائیم . نخست به مبحث هنر و هنرمند می‌پردازیم، مشخص گردد که هنر چیست و هنرمند کیست :

هنر و هنرمند

در سالهای اخیر ، از هنر بسیار سخن بر میان آمده است لیکن به جرأت می توان گفت تاکنون نوشته ای که هنر را به مردم کتاب خوان کشور، بشناساند و تعریف جامع و دقیقی از آن به دست دهد ، به زبان فارسی در نیامده است . آنچه نویسندگان بزرگ پیشین ، درباره هنر گفته اند با مفاهیم وسیع و عمیقی که این واژه به ویژه در قرن نوزدهم و عصر ، یافته است سازگار نیست و تعاریفی نیز که در جزوات و مقالات مهنامه های پارسی از هنر آمده است ، به هیچ رو خواست کتاب خوانهای وطن ما را بر نمی آورد . [1]

هنر در واقع به معنی آن درجه از کمال آدمی است که هوشیاری و خداست و ، فضل و دانش را در بر دارد و نمود آن صاحبه هنر را برتر از دیگران نشان می دهد . [2]

صدها هزار انسان همه عمر خود را از نخستین روزهای جوانی ، برای اینکه بیاموزند چگونه پاهای خویش را به سرعت بچرخانند (رقاصان ) ، دیگران (موسیقی دانان ) برای آنکه بدانند چگونه انگشتان خود را با شتاب بر شستی ها و تارها بلغزانند ، و دسته دیگر (نقاشان برای آنکه بیاموزند به چه طریق با رنگ ها هر آنچه را که می بینند رقم زنند برای فراگیری آن تلاش می کنند و می آموزند و آنچه را که آموختند بخواحسن آنرا انجام دهد [3] .... در واقع هنر نتیجه کوشش انسان برای ایجاد زیبایی است نقاشی ، پیکر سازی ، معماری و موسیقی و شاعری ، همه از فنون هنر است زیرا این فنون جز جستجوی زیبایی و ایجاد و ایجاد آن هدفی ندارند زیبا چیزی است که دلپزیر و خوشایند است اگرچه به ظاهر در زندگانی عملی سودی از آن حاصل نمی شود . [4]

بسا چیزها هست که هم زیبا و هم سودمند است اما دل که از زیبایی آن ها لذت می برد به سودشان چشم ندارد . همین که فایده امور را به نظر در آوریم خواه نخواه ذوق زیبا پرستی از ما دور می شود . [5]

کشتزار بهاری بار رخشندگی و خرمی سبزه ها و آن گل های خودرو که به رنگ های گوناگون صفحه سبز چمن را منقش کرده به چشم شما که در طلب زیبایی به دشت رفته اید دلپذیر است از آن به طلب می آیید و صفت زیبا بدان می‌دهید. نزد شما زیباست زیرا از آن سودی نمی خواهید اما برای کشاورزی که باید از محصول این کشت معاش کند و در نظری که بر آن می افکند حاصل رنج خود را هنگام درو تخمین می زند کشتزار زیبا نیست ، سودمند است . [6]

پس نتیجه می گیریم که هنر در جستجوی زیبایی است و زیبایی و سودمندی دو تاست پس «ناسودمندی» صنعت اصلی هنر است پرده ای که پرداخته قلم سحر انگیز نقاش زبردستی است، شما را در تماشای تناسب رنگ ها و چابکی خطوط آن در دریای لذت غوطه ور می کند و از دیدن آن همه بدایعی که ملاحظه می کنید به وجد می آید و احساس لذت بیش از اندازه می کنید :[7]

مبنای هنر :

مبنای هنر شوق زیبا پرستی است که فطری بشر است انسان همین که از حالت حیوانی بیرون آمد اسیر این شوق می شود زیبایی طبیعی را دوست دارد و می کوشد از آن نیز در گذرد و طبیعت را اصلاح و تکمیل کند . وحشیان هم از این شوق و کوشش بی نصیب نیستند ، بر چهره و تن خود اشکالی نقش می کنند و به گوش ، بینی و گردن و دست و پا زیور هایی می بندند ترسیم اشکال و صورت ها به وسیله بشر کار تازه ای نیست .

در بعضی غارها نمونه هایی از نقاشی مردمان قبل از تاریخ بدست آمده که بسیاری از آن ها با زبردستی تمام رسم شده است ذوق تزئین و آرایش صفت خاص بشر است و انسان را از جانوران دیگر متمایز می سازد . تاکنون هیچ سگی دیده نشده است که گوشواره ای به گوش خود بیاویزد .

اما وحشی ترین قبایل که از مدنیت و فرهنگ به دور هستند با صدف و تیغ ماهی و سنگ های رنگین برای گوش و بینی خود زیور می سازند . [8]

تقلید طبیعت

ارسطو هنر را تقلید طبیعت می داند بر حسب این عقیده وظیفه هنرمند آن است که طبیعت را هر چه نیکوتر مجسم کند . پس طبیعت است که زیباست و زیبایی هنر نتیجه تقلید آن زیبایست . پس جز نقاشی در هیچ یک از فنون هنر تقلید سر از طبیعت نمی توان دید نغمه زیبایی که سازنده زبردستی ترکیب کرده در طبیعت وجود ندارد بناهای عالی مانند عالی قاپو اصفهان و قصرهای تخت جمشید را نیز در طبیعت نمی توان یافت .

آنچه در طبیعت وجود دارد موادی است که هنرمند آن ها را ترکیب می کند و صورتی خاص و تازه به آن ها می بخشد در نقاشی هم ارزش هنر تنها در تقلید طبیعت نیست چه بسا در نقاشی ممکن است موضوع زیبا نباشد یعنی نقاش چهره زنی زشت یا پیری فرتوت و فرسوده را تصویر کند و کار او شاهکار زیبایی باشد . [9]

وظیفه هنرمند :

نتیجه بحث های گذشته اینکه : وظیفه هنرمند طلب زیبایی و بیان و یا تصویر آن برای ماست . ما از هنر مند توقع داریم که این راه دشوار را بپیماید و به زیبایی و کمال اگر نرسد نزدیک شود و از این سفر ارمغانی برای ما بیاورد ارمغانی که از کشور زیبایی آمده باید زیبا باشد یعنی همان معنی معنی و موضوع زیبا بس نیست بلکه صورتی که از آن معنی حکایت می کند نیز باید از نقص و عیب عاری بوده زیبایی معنی را هر چه بیشتر و نیکوتر جلوه دهد . [10]

هنر لازم و سودمند است

بشر جویا و آرزومند کمال و جمال است و می کوشد که در همه شئون زندگی مادی و اجتماعی خود از آنچه هست در گذر دو نقص هایی را که می بیند رفع کند و به کمال نزدیک شود این شوق در انسان به حدی قوی است که پس از رفع حاجات نخستین زندگی احتیاج به زیبایی را احساس می کند هنر مامور است که این وظیفه را انجام دهد و این حاجت فطری بشر را بر آورد آثار هنری مفید است زیرا شوق طلب کمال و جمال را در دل مردمان بر می انگیزد و بشر را به سوی هدفی عالی و جهانی دیگر که در آن همه چیز زیباست دعوت و هدایت می کند .

هنرمند کسی است که با اندیشه ها و احساسات خود جهانی پدید می آورد جهانی که خاص او ، آفریده ، ذهن او ، وزنده به جان اوست هر یک از امور و عناصر طبیعت یکی از مظاهر روان هنر مند است این جهان برای دیگری وجود ندارد مگر آنکه از دریچه چشم آفریننده ان بنگرد ، خود را به او بسپارد و با او در این عالم پهناور سیر کند . [11]

با این تعریف مختصر، به دنیای نوین نقاشی و گرافیک ، گام می نهیم و در زمینه یکی از شیوه های معروف نقاشی و گرافیک، امپرسیونیسم و شرح حال از یکی از اساتید این فن و معرفی قسمتی از آثار این نابغه ی عالم نقاشی و گرافیک به عنوان نمونه به بحث می پردازیم :

فصل اول

نقاشی جدید و قدیم

نقاشی قدیم و جدید

هنرهای زیبا تا قرن هجدهم میلادی، تحت نفوذ دو عامل اصلی قرار گرفته بود: یکی مذهب عیسی و دیگری تمدن یونان و روم . ارباب هنر از رعایت قواعد و قوانینی که بعدها به اسم رسم و راه کلاسیک معروف شد ناگزیر بودند . نقاشان دوره کلاسیک تصویر خدایان المپ [12]یا پیکر عیسی و مریم یا سایر موضوع های مذهبی را می‌کشیدند برای جلوه زندگانی مردم عادی در دستگاه با جلال و جبروت مذهب و خدایان و پهلوانان افسانهای یونانی مقامی وجود نداشت .

در قرن هجدهم تحولاتی در زندگانی اجتماعی اروپا رخ داد: قدرت حکومت تا اندازه ای خود را از قید روحانیون خلاص کرد نقاشان پس از این تحول ، قواعد فنی اصول کلاسیک را برای کشیدن تصویر پادشاهان و کنت ها و دوک ها وزن های درباریان بکار بردند ولی خدایان المپ و پهلوانان افسانه ها اعتبار خود را نگاهداشتند. پس از شروع دوره رمانتیسم Romantisme  نقاشان متوجه طبیعت شدند اما هنگام کشیدن تابلو از راه و رسم کلاسیک ها خارج نمی شدند و رسیدن به کمال مطلوب را در زیبایی و تزئین اشخاص در نظر میگرفتند اگر نقاش تصویر زن گله چرانی را میکشید لباسی به او می‌پوشانید که شایسته اندام خانم هایی بود که در سالن های قرن هجدهم با ادبا و ظرفا معاشرت داشتند انقلاب فرانسه طبقات حاکمه و در باریان را از بین برد و از نفوذ روحانیون کاست باطلوع دوره رمانتیسم در دیگری بر روی صاحبان ذوق بازشد هنرمندان نگاه خود را از اشراف و نجبا بر گرفتند و متوجه زندگانی توده شدند – کلم فروش و ماهیگیر و رقاصه های تآتر جای ژویی تر Jupiter و ونوس [13]و ادیپ [14] و عیسی و سن ژان و سن پل را گرفتند .

اصول نقاشی کلاسیک نقاش دوره کلاسیک تصویر را با رنگ های تیره در کارگاه خود میکشید . در رنگ آمیزی دو رنگ سیر یا روشن را پهلوی هم بکار نمیبرد . تصویر اشخاص روی زمینه تاریکی طرح میشد و بین دو رنگ سیر یک دسته نیم رنگ فاصله داشت و رنگ تیره به تدریج تبدیل برنگ روشنی میشد . خطوط چهره و چین های لباس و جزئیات موضوع را با دقت و وضوح طرح میکردند . نقاشی طبیعت یا گل و میوه کار استادان بزرگ نبود نقاشان این دوره را بتناسب موضوعی که انتخاب میکردند نقاش تاریخ یا نقاش مذهبی می نامیدند .

در ابتدای قرن نوزدهم نقاشان رمانتیک با حذف سایه های تاریک و بکار بردن رنگ های روشن خود را از کلاسیک ها متمایز ساختند . اما طرز ترسیم آنها عوض نشده بود – کوربه [15] و کورو[16]دو نفر از نقاشان معروف فرانسه این شیوه نو را بوجود آوردند .

نقاشان دوره کلاسیک که در اطاق تاریک کارگاه خود تصویر می ساختند از رموز تغییر رنگ ها در هوای آزاد آگاه نبودند متجددین به این نکته پی بردند که از طلوع تا غروب آفتاب اشیاء تغییر رنگ میدهند و روی رنگ های اصلی نیمه رنگ هایی در اثر تغییر هوا و کمی و زیادی نور پیدا میشود . لذا با نقاشی در اطاق تاریک مخالف بودند و پرده های خود را برای مشاهده و ضبط این تغییرات در زیر درختان کنار رودخانه ها و میان چمن زارها کار گذاشتند و بر خلاف کلاسیک ها رنگهای روشنتر را پهلوی هم کار کردند و سایه را هم که قدما را رنگ سیاه یا خاکستری تیره نشان میدادند ، نقاشانی که بعدها به اسم امپرسیونیست [17] معروف شدند با رنگ های آبی و بنفش روشن کشیدند نقاشان سبک جدید برای نشان دادن تغییر رنگ اجسام در هوای آزاد وضوح خطوط را از بین برده و با رنگ های مختلف حالت مبهم و محسوسی در فاصله ها ایجاد کردند . پس از آنکه مونه [18] یکی از استادان معروف این سبک تا بلوی معروف خود را باسم (حالت – طلوع آفتاب ) کشید طرفداران این سبک را حالتیان (امپرسیونیست ) نام نهادند . مردمی که قرن ها عادت بدین تالوهای سبک کلاسیک داشتند روی خوشی به نقاشان سبک جدید نشان ندادند روز نامه فیگارو[19] مورخ سوم آوریل 1876 بمناسبت نمایشگاه تابلوهای این استادان می نویسند «کوچه لوپلوتیه[20]  نفرین شده است بعد از حریق اوپرا بلای دیگری برای ساکنین این محله نازل شده. در خانه دوراندروئل [21] Durand Ruel نمایشگاهی باز شده که میگویند نمایشگاه نقاشی است. عابر بی گناه وقتیکه وارد این محل می شود منظره وحشتناکی در مقابل چشمهای متعجب خود می بیند پنج شش دیوانه که یک زن هم بین آنهاست برای اینکه آثار خود را نشان بدهند در آنجا جمع شده اند . بعضی در مقابل این چیزها از خنده می ترکد – این آقایان خود را امپرسیونیست می خوانند – روی پارچه با کمی رنگ و چند ماهوت پاک کن خطوطی می کشند و زیر آنرا امضامیکنند . در تیمارستان ویل ادرارد [22] Ville Edrar دیوانگان نیز سنگ جاده ها را جمع میکنند و خوش اند که الماس پیدا کرده اند . »

این تابلوها بیش از دانه ای صد فرانک فروش نرفت معذلک نقاشان امپرسیونیست بکار خود ادامه دادند . مسیو شو که یک نفر فرانسوی با ذوق و صاحب مال این نقاشان را تشویق کرد و آنانرا به سالن ها و جمعیت های دوستداران هنر معرفی نمود – امروز تابلوهای مانه [23] و مونه [24] وسزان [25] را می توان در موزه های معروف دنیا تما شا کرد .

امپرسیونیسم

در آغاز نهضت

در میان مکتب های جدید نقاشی ، اگر از مکتب بار بیزون [26] بگذریم ، امپرسیونیسم قدیمیترین آنهاست وقتی نقاشان امپرسیونیست نخستین بار بنمایش آثار خود پرداختند ، شیوه آنان در نظر ها سخت غریب آمد . کهنه پرستان غوغا کردند و پیروان آکادمی وحامیان «نقاشی رسمی » روش آنها را توهینی بعالم هنر شمردند . متظاهران بذوق بر کج طبعی آنان افسوس خوردند و علمداران رکود شیوه آنان را منافی «مصالح جامعه » شمردند، و آنها را به «آزادیخواهی» و «فساد عقیده» متهم ساختند .

نخستین نمایشگاه نقاشان امپرسیونیست در سال 1874 گشوده شده نام «امپرسیونیسم » نیز از نام تابلوئی که مونه باین نمایشگاه فرستاده بود ساخته شد .

این تابلو طلوع آفتاب را مجسم می ساخت و مونه کشیده بود «اثری» را که از مشاهده دفعی و آنی این منظره در چشم حاصل میشود ترسیم کند. نام آنرا « اثری از طلوع آفتاب» نهاده بود . یکی از نقادان ، شیوه اینگونه نقاشان را که در نظر وی سخت ناپسند آمده بود بطعن «امپرسیونیسم» (شیوه «اثر » سازی ) خوانده این نام شهرت یافت و وقتی نقاشان امپرسیونیست فراهم آمدند و گروه منظمی شدند این عنوان را که یک روز بطعن و شوخی بر آنها نهاده بودند مناسب یافتند و بر خود پذیرفتند. هر چند این نمایشگاه در 1874 گشوده شد ، آغاز کار این نقاشان را باید یازده سال پیش از آن ، یعنی سالی که «نمایشگاه مردودان » در پاریس افتتاح شد ، شمرد .

در این زمان ناپلئون سوم در فرانسه باستبداد حکم میراند نقاشی رسمی تابع ذوق اعضاء آکادمی هنر های زیبا بود که هر سال نمایشگاهی از آثار برگزیده آن سال ترتیب می‌دادند. عموماً آثار کسانی در این نمایشگاه پذیرفته میشد که در شیوه خود از قواعد مستقر نقاشی پیروی میکردند ، و تخطی از اصول داوید [27] وانگر [28] و دیگر نقاشان کلاسیک را جایز نمیشمردند و از «انحراف » و «بدعت » دور بودند .

ظهور نقاشانی چون میله [29] و روسو Rousseau[30] و کورو [31] و دیاز [32] که بمکتب بار بزون تعلق داشتند ، وسعی آنها در ترسیم صحنه های عادی و طبیعی ، پایه های قید و تکلف را در نقاشی لرزان کرد ، و راه را برای بروز بدعتهای دیگر هموار ساخت. روز بروز بر عهده کسانی که آثارشان از طرف «نمایشگاه رسمی» مردود میشد افزوده می‌گشت در میان مردودان مردان با نفوذ نیز کم نبودند. ناپلئون سوم بسببی با «نمایشگاه » سر عناد داشت . اعتراض و شکایت مردودان را غنیمت گرفت و یکروز بی خبر بدین «نمایشگاه » که در شرف گشایش بود رفت ، و خواست تا پرده های مردود را از نظر او بگذرانند .

چون ناخشنودی خود را آشکار کرد مصلحان خیر اندیش متذکر شدند که در سال های اخیر بر جمع کسانی که بنقاشی روی آورده‌اند افزوده شده ، و بعضی از ایشان «شیوهای مخصوص » پیش گرفته اند ، حق آنست که «سدی در برابر بدعت آنان کشیده شود» تا «منحرفان دلگرم نشوند» و «جامعه بخطری بزرگ دچار نگردد». آنگاه ناپلئون فرمان صریح داد تا در کنار « نمایشگاه رسمی » نمایشگاه دیگری نیز برای «مردودان » افتتاح کنند .

در این نمایشگاه عده زیادی از نقاشان جوان شرکت جستند ، امپراطور و ملکه بدیدن نمایشگاه رفتند و بسیاری دیگر نیز از پی ایشان روان شدند .

اما بدعت و گستاخی بعضی از این نقاشان چنان بود که نصیحتگران را عذری بدست داد تا به امپراطور بگویند پند ایشان از سر صدق بوده است ، و حق همانست که چنین نقاشان را از شرکت در نمایشگاه باز دارند .

نقادان و هنرسنجان سر شناس حق را بجانب خویش دادند و زبان و قلم خویش را در دفاع از «متنانت » و «استواری » و «حیا» و «حرمت استادان قدیم » بکار انداختند . در این غوغای ملامت صدای خفیف چند تنی که تابش قریحه و نیروی استعداد بعضی از این نقاشان را دریافتند گم شد.

کسی که بیش از همه خشم نقادان را برانگیخت ادوار مانه [33] بود که بعدها از پیشوایان نقاشان بزرگ قرن پیش پیش بشمار می‌آید. مانه در این زمان (1863 ) سی و یکسال داشت مردمی متشخص و آراسته بود و زندگی آسوده و مرفه داشت در رستورانهای خوب شهر غذا میخورد و با «بزرگان » آمد و شد داشت اما در پس چهره متین و رفتار مودب وی طبیعی مستقل و ذهنی افروخته و گستاخ نهفته بود .

اثری که بخصوص حامیان هنر را بر انگیخت تابلوئی بود بنام «ناهار بر روی چمن(1)» که مانه نخست آنرا « شست و شو(2)» نام نهاده بود . در این پرده سه تن بر روی چمن نشسته اند : دو تن مردند ، در جامه عادی زمان ، و با یکدیگر بگفتگو مشغولند ، سوی زنی است عریان که در کنار ایشان نشسته کمی دورتر زنی دیگر بشستشو مشغول است . در نمایشگاه ، ملکه این پرده راندیده گرفت ، اما امپراطور بصدا آمد و گفت « این پرده حس شدم را می آزارد (3) » هنر شناسان از کلام ملک الهام گرفتند و سخت بر آثار مانه تاختند. زنی عریان، نظیر تصویر خدایان یونان قدیم، در کنار دو مردی که جامه عادی بتن و کلاه بر سر و عصا در دست داشته باشند چیزی نبود که آسان تحمل بتوان کرد .