مقدمه ازآنجایی که برای تاسیس پستهای انتقال انرژى بودجه عظیمی مصرف و ماهها وقت لازم است تجهیزات و وسایل آن خریداری و تهیه و نصب و راه اندازی گردد لازم است از نگهداری آن نهایت دقت و تلاش به عمل آید در جهان امروز خصوصاً در کشورهای پیش رفته صدمه دیدن تجهیزات و دستگاههای موجود در پستهای برق تحت هر عنوانی تقریبا موضوعی منسوخ و فراموش شده است .زیرا که صدمه دیدن تجهیزات و دستگاههای موجود در پستهای انتقال انرژی کلا ناشی از چندعامل بوده که ذیل به این عوامل اشاره شده است : 1-عوامل خارجی (External) :مانند برخورد صائقه به خطوط انتقال انرژی با تجهیزات موجود .
2-عوامل داخلی (I nternal) : مانند اضافه ولتاژ های ناشی از قطع و وصل مدار (Translent Dver Voltage) 3- عوامل جوی : مانند باد –باران –یخ زدگی- سرمای شدید و… 4-عوامل ناشی از بهره برداری غیراصولی : مانند عدم بازدید به موقع و اصولی از تجهیزات در حال کار, عدم توجه به عیوب و اشکالات پیش آمده و اعمال در گزارش آنها (مخصوصا در مراحل اولیه عیب) ,عدم به کارگیری مقررات و دستورالعملهای تدوین شده 5- عوامل مربوط به سرویس و نگهداری صحیح تجهیزات : مانند تاخیر در سرویس دستگاهها عدم استفاده از دستورالعملهای سازنده و…پشرفت تکنولوژی و دانش و تجربه بشری و به کار گیری حفاظت های لازم در طراحی اولیه دستگاههای برق سبب شده است که دیگر عوامل جوی و یا عوامل داخلی و خارجی نتواند موجب صدمه دیدن تجهیزات و دستگاههای موجود در دستها گردد اما عدم بهره برداری و یا سرویس نگهداری صحیح هنوز در بعضی از کشورها و در برخی از بخشهای کشور ما نیز یکی او عوامل عمده در صدمه دیدن تا هنگام تجهزات و عدم استفاده کامل از عمرمفید بسیاری از این دستگاهها (مخصوصاً تجهیزات آسیب پذیر در سوئیج پستها)باشد.
بازدیدهایی که توسط کارشناسان مختلف ازپستهای برق بعضی از کشورهای صنعتی به عمل آمده است نشانگر آن است که در اکثراین کشورها ,اپراتورهای پستها از بین افراد با تجربه که دارای شناخت کافی از تجهیزات پستها می باشند .
انتخاب می شوند زیرا که آنها می توانند با دانش و تجربه خود و با به کارگیری مقررات و دستورالعملهای موجود از بسیاری از صدمات وارده به تجهیزات جلوگیری و در مواقع اضطراری با تصمیم گیری صحیح و به موقع در خروج دستگاههای معیوب از خارشی های گسترده جلوگیری نمایند.
اطلاعات مورد نیاز برای انتخاب محل پست پارامترهائی که اثر عمده ای برای انتخاب محل پست دارند عبارتند از : 1-نوع پست در رده ولتاژی 230kv,400kv پستها به دو صورت معمولی و گازی می تواند احداث کردند که بسته به پست فضای و زمین مورد نیاز خواهد بود به علاوه مشخص شدن پست در عواملی که برای تعیین محل پست دخالت خواهند داشت تاثیر خواهد گذارد به طوریکه پستهای نوع گازی از عوامل خارجی وجوی مانند آلودگی ها جوی و حیوانات و پرندگان مصون بوده ولی پستهای روباز از عوامل خارجی تاثیر زیادی خواهند پذیرفت .
2-برآورد بار و ظرفیت پست : ظرفیت در نظر گرفته شده برای پست با توجه به برآورد بار فعلی مرکزیت ثقل بار در برآورد فعلی (حل تراکم آن) و رشد ایمنی بار منطقه یعنی پیش بینی کوتاه مدت و پیش بینی دراز مدت صورت خواهد گرفت که تاثیر به سزایی در مساحت پست خواهد داشت .
3-تعداد فیدرها و سطوح ولتاژ: تعداد سطوح ولتاژ پست تعداد فیدرهای هرسطح ولتاژی نقش تعیین کننده ای در رابطه با فضای مورد نیاز پست خواهد داشت .
4-جهت و محل ابتدا و انتهای خطوط انتقال نیرو : برای سهولت ورود خروج خطوط از پست به دیگر پستها لازم است تعداد خطوط انتقال توجه به توسعه آن و هم اینطور جهت آنها مشخص باشد تا با انتخاب محل مناسب پست در ارتباط با مسیر خطوط و طول آنها انتخاب اصلح صورت گیرد .
5- وضعیت پست از نظر استقرار ساختمانهای جنبی تعریف پست : محل برقی فید مولد از قبیل ترانسفورماتورها ,کلیدها و غیره به منظور تبدیل یا مبادله انرژی چون لازم است که از یک طرف در نقاط مختلف (تولید , انتقال و توزیع ) ولتاوهای متفاوت داشته باشیم و از دیگر شبکه ارتباطی وجود داشته باشد .بنابراین بنابراین مراکزی که این عملیات (قطع و وصل کردن و تبدیل سطح ولتاژ را در نقاط انتخاب ) را انجام دهند ضرورت پیدا می کند .
این مراکز به پستهای فشار قوی موسوم می باشند .
که بستگی به سطح ولتاژ آنها طراحی و سایل و تجهیزات آنها از قبیل وسایل قطع و وصل ترانسفورماتورها , وسایل ارتباط دهنده و سیستم های حفاظتی پیجیده تر و با اهمیت تر می گردد .
انواع پستها: الف – پستهای بالابرنده ولتاژ (بست نیروگاهی): ب- پستهای توزیع کاهنده ولتاز : ج- پستهای کلید زنی پست های بالابرنده ولتاژ : چون ولتاژ تولیدی ژنراتورها به علت محدودیتهای که در ساخت آنها وجود دارد محدود می باشد لازم است که برای انتقال قدرت الکتریکی آن را به ولتاژ بالابرد و بدین جهت از بستهای بالابرده ولتاژ استفاده می کردد .
پستهای توزیع کننده ولتاژ : ولتاژ مورد نیاز مصرف کننندگان بنابردلایل اقتصادی در چند مرحله کاهش می یابد و به این منظور از پستهای توزیع کاهنده ولتاز استفاده می گردد .
پستهای کلید زنی : این پستها در واقع هیجگونه تبدیل ولتاژی را انجام نمی دهند بلکه فقط وظیفه شان ارتباط خطوط شبکه به یکدیگر است .
پستها از نظر کلی و نوع تجهیزات به دو نوع تقسیم می شوند .
الف – پستهای باز (بیرونی) Outdoor ب- پستهای بسته (داخلی) In door انواع پست های باز : الف – پستهای باز ب- پستهای هوایی الف : پستهای باز –پستهایی هستند که هوای آزاد عایق بین فاز ها و قسمتهای برق دار بازمین می باشد و بنابراین لازم است فواصل معینی بین قسمت های برق دار برقرار گردد و علاوه بر آن ایمنی افرادی که در محوطه پست عبور می کنند بایستی فواصل مشخص و معینی بین تجهیزات و زمین در نظر گرفته شود .
در این پستها تجهیزات مستقیماً در معرض عوامل جوی از قبیل برف ,باران,یخ ,آلودگی و غیره قرار می گیرد .
ب : پستهای هوایی پستهای توزیع در ولتاژ 20 KV به پایین هستند که روی پایه های سیمانی یا چوبی نصب می کردند .
پستهای بسته (GIS) : پستهای گازی در بعضی مناطق به عللی از قبیل کمبود جا و یا آلودگی بیش از حد (مناطق ساحلی ) امکان احداث پستهای معمولی نمی باشد از پستهای گازی استفاده می شود .
لازمه کوچک شدن پستهای فشار قوی ,کوچک کردن فواصل شین ها و دستگاههای فشار قوی است و چون هوا دارای استقامت الکتریکی معینی است نمی توان فاصله شین ها را از مقادیری معین کوچکتر انتخاب کرد لذا برای عایق کردن قطعات از یکدیگر و نزدیک کردن فواصل شین ها به یکدیکر از عنصر دیگری غیر از هوا که دارای استقامت الکتریکی در حدود 3 برابر هوا است و اولین مرتبه در کلیدهای گازی sf6 از آن استفاده گردید پستهای فشار قوی کپسولی از سال 1967 به تدریج در شهرهای بزرک و مناطق بر جمعیت به خصوص در اروپا نصب و با اطمینان کامل مورد بهره برداری قرار گر فت .
مزایای پست های بسته : اشغال قضای کمتر (حدود 10 تا 15% فضای مورد نیاز برای بسشتهای باز ) بی صىا بودن , فاقد تشعشعات فرکانس زیاد , سرویس کمتر بوده و از اتصال قطعات بیش ساخته به هم تشکیل می شوند .
طاز sf6 که به عنوان عایق در این بست ها به کار می رود عایق بسیار خوبی است ز عوامل خارجی و جوی مثل طردج و حاک و باد و طوفان و غیره در ان بی اثر است و جون تمام قطعات زیر فشار در داخل کبسولها قرار دارند ز انکان هیجکونه تماس سهوی با قطعات ؤیر ولتاز ممکن نیست و به این جهت خالی از خطرات برق زدکی و برق طرفتکی است و احتیاج به هیجکونه حصار و محدودیتی ندارد .
اجزا تشکیل دهنده بست ها : سوئجکیر برقکیر برقکیر لاینراب سکسیونر دیزنکتور ترانسفورماتورهای قدرت ترانسفورماتورهای جریان (ct) و ولتاز (pt) ترانسغورماتورهای تغذیبه داخلی و یا زمین سیستم های جبران کننده اؤ قبیل راکتور یا خازن شبکه زمین رله های حفاظتی 1-سوئیجکیر : به مجموعه ای اؤ تجهیزات فشار قوی طفته می شود که عمل ارتباط فیدرهای مختلف را به باس بار (شین) و یا قسمت های محتلف باس بار را به بکدیکر در یک سطح ولتاز معین انجام می دهد .
شین یا BUSBAR : محل تقسیم اصلی برق را باس بار بایین می کویند ز فیدر : فیدر یک هادی است که بست یا نیروکاه را به محلی که قدرت باید توزیع شود وصل می نماید .
برقکیر : برقکیر در حقیقت یک ازولاسیون ناقص است و تخلیه الکترونی ىر اثر اختلاف سطح ضربه ای زیاد حتماُ انجام می کیرد و بارهای موجود در موج بسیار از ان طریق اؤ تاسیسات فشار قوی خارج می کیرد بدون اینکه مزاحمتی برای شبکه وجود أورد .
در موقع کار عادی شبکه برقکیر که بین فاز و زمین بسته شده مانند یک عایق عمل نی کند ولی به محض اینکه ولتاز – کار برلاقکیر تجاوز کرد مانند یک کیرنده موج سریع عمل نی کند و جریانی که توسشط برقکیر اؤ راه قوس الکتریکی به زمین هدایت می شود باعث هدایت اختلاف سطح زیاد به زمین می کردد .
برقکیرهای 3KV تا 30KV برای جریان ضلابه ای 5KA و برقکیرهای 60 تا 220KV برای 10KA ساخته می شوند و جریانهای هدایت شونده ضربه ای که تا امروز در شبکه ها سنجیده شده در بیش اؤ 90% ضربه ها از 1KA تجاوز نمی کند .
برقکیرها متناسب با Vwa حاصل از اختلاف سطحی که با فرکانس فعال در محل نصب ممکن است وجود داشته باشد انتخاب می شوند .
ماکسیموم مقدار این اختلاف سطح فعال در هر حال نیاید از 15/1 اختلاف سطح نامی شبکه تجاوزکند .
در ضمن نوع شبکه (زمین شده و زمین نشده ) در نتیجه مقدار اؤدیاد ولتاز فازهای سالم در اثر زمین شدن سکس از فازها نیز در انتخاب ولتاز برقکیر و عملکرد صحیح برقکیر – بسیار موثر است .
نظر به اینکه محدوده ای که در کنترل و محاقظت برقکیر قرار می کیسرد کوجک است ذا بهتر است که همیشه برقکیر در نزدیکی وسیله ای که در تاسیسات با ارؤش تر است نصب شود به عنوان مثال در کنار یک ترانسفورماتور در ب ست -- .
کنتور برقکیر : مشخص شدن تعداد دفعات عملکرد برقکیر معمولاً سیم زمین برقکیر از داخل دستکاهی بنام برقکیر عبور می دهند .
نکاتی که در مورد مصب برقکیرها باید توجه کرد : باید اتصال زمین برقکیر کامل باشد برقکیر باید در مجاورت دیتکاههای حفاظت شونده ثرار داده شوند سیم اتصال ؤمین برقکیر باید به اتصال زمین مشترک بست وصل باشد سیم اتصال زمین باید هیجکونه بیجش یا حلقه نداشته باشد زیرا اندوکتانس اضافه در مقابل جریان تحلیه به وجود می اید .
بهتر است از کابلهای رشته ای با مقاطع 50,35,25 اینج استفاده شود .
در موقع نصب برقکیر باید توجه داشت که هرکونه هادی فلزی جه دارای ولتاز – سیستم و جه زمین باشد در خارج یک کره فرضی به شعاع r و دور برقکیر باشد .
این شعاع از فرمول زیر محاسبه می شود : Vm : ولتاز نامی برقکیر بر حسب KV R : شعاع فرضی بر حسب mm R=12 *Vm وظیفه برقکیر کاستن اضافه ولتاز ها به مقادیرى است که استقامت عایقى تجهیزات قابلیت تحمل ان را داشته باشند با بروزاضافه ولتاز بالاتر از مقدارمعینى برقکیر هادى شده وولتازبا عبور جریان از مقاومت غیر خطى محدود می کردد –بس از کاهش اضاقه واتاز- جریان قطع شده و سیستم به کار خود ادامه می دهد اضافه ولتاز ها در اثر رعد و برق ,تحلیه جوی و یا قطع و وصل کلیدها می توانند به وجود ایند ز خصوصیات برقکیر- ایده ال : 1-مقاومت ان در ولتاز- نامی بی نهایت باشد .
2-در هنکام کار عادی شبکه مقاومت ان به کونه ای باشد که ولتاز –ان برابر ولتاز- نامی سیستم باشد.
3- زمان عملکرد صفر باشد برای اینکه امواج صاعقه دارای زمان بسیار کمی است.
4- بس از رفع اضافه ولتاز- سریعاً به حالت خود برکردد .
انواع برقکیر :- از انواع برقکیر می توان برقکیر میله ای , سیلیکونی و برقکیر با مقاومت غیر خطی اکسیدروی (ZNO) را نام برد .
سیم برقکیر و زمین : سیمهای برقکیر (زمین) برای حفاظت خطوط انتقال در برابر تخلیه جوی و زمین کردن مطمین دکلهای انتقال به کار می روند .
اهمیت سیم برقکیر در حفاظت حطزط انتقال توسط مطالعات که روی اذرخش صورت کرفته به اثبات رسیده است و استفاده از ان در کلیه خطوط متداول شده است .
تعداد سیمهای برقکیر در هر سیستم تابعی از ساختمان دکل و سطح لازم جتر- حفاظتی می باشد .
معمولاً تعداد این سیمها در هر سیستم یک یا دو عدد می باشد کاهی هم از سه سیم در یک سیستم استفاده می شود هر سیم قادر است سطحی را زیر بوشش –حفاظتی خود قرار دهد که فرم هندسی و طرق محاسبه ان به روش های متفاوت در مباحث فشار قوی بررسی می شوند .
در صورتی که از سیم برقکیر استفاده شود باید این سیم در هر دکل جداکانه – و یا حداقل در هر 300 متر به کار زمین شود -- .
حنس سیم برقکیر از جنس فولاد سغید شده بوده و کاهی – نیز از جنس الومینیوم -فولا می باشد .
لاینتراب :-- به سیستمی که در خطوط فشار قوی نصب می شود اطلاق می شود که از طریق ان می توان به بستهای دیکر اطلاع رسانی نموده که به ان تلفن PLC کویند .
ترانسفورماتور : انرزی الکتریکی را از یک مدار مدار المتریکی به مدار دیکر بدون تغییر در فرکانس انتقال می دهد .
این عمل بر اساس القای الکترومغناطیسی انجام می شود .
ترانسفورماتورها می توانند افزاینده یا کاهنده باشند ترانسفورهای افزاینده ولتاز- را اقزایش داده و ترانسفورماتورهای کاهنده ولتاز – را کاهش می دهند.
ترانسفورماتورهای قدرت : ترانسفورماتورهای قدرت یکی از اجزای مهم بستهای فشار قوی می باشند و نوع هر بست – را از روی نسبت تبدیل ترانسفورماتورهای مشخص می کند مثلاً ترانسقورماتور قدرت 600KV /230kv ترانسفورماتورهای قدرت بسیار کران بوده و رقم بالایی را از نظر هزینه در احداث یک بست فشار قوی – به خود اختصاص می دهند .
با ذکر ارقامی در این مورد به اهمیت ویزه ترانسفورماتورهای قدرت در بستهای فشار قوی بی – می بریم .
به عنوان مثال قیمت یک ترانسقورماتور 230KV/63kv حدود 4/1 میلیارد تومان است (این ارقام با دلار 175 تومان محاسبه کردیده است ).
لذا با توجه با اهمیت این ترانسفورماتورها دستکاههای حفاظتی و کنترل برای انها بیش بینی می شود – تا ترانسفورماتور را در مقابل شرایط نا مساعد داخلی و خارجی محافظت نماید .
در صفحه بعد دستکاههای – حفاظت کنترل ترانسفورماتور نام برده شده است .
1-وسایل کنترل حرارت : حرارت مضرترین عامل در ترانسفورماتور مىباشد .حرارت زیاد عمر مواد عایقى شده وممکن است خسارتى به ترانسفورماتور وارد سازد .
این وسایل عبارتند از : الف- دماسنج روغن که روی بدنه ترانسقورماتور نصب مىشود.
ب-دماسنج سیم بیح ج-روعن نما د- رطوبت کیر رادیاتورها که روى بدنه ترانسقرماتور نصب مىشوند و بوسیله بنکه ,بمب روغن خنک مىشود .
2-رله بو فهلش :رله بسیار مهمى جهت حفاظت ترانسفورماتور در مقابل شرایط نامساعد داخلى مىباشد .
این شرایط عبارتند از: الف-بروز قوس الکتریکى بین قسمت هاى حامل جریان مانند سیم بیح و ترمینالهاى داخلى ب- بروز قوس الکتریکى بین قسمت هاى حامل جریان با بدنه یا هسته ترانسفورماتور ج-کاهش سطح روغن در اثر جک کردن روغن از بدنه ویا لوله هاى ترانسفورماتور د- بروز اتصال کوتاهها بین اجزاى داخلى ترانسفورماتور 3-رله محافظ مخزن روغن ترانسفورماتور 4-رله محافظ تب جنجر: دستکاه تنظیم کننده ولتاز ترانسفورماتور ها در زیر بار است محدوده معمول تنظیم ولتاز معمولا" %10_+ ولتاز نامى ترانسفورماتور است .
نقش روغن در ترانس : روغن در ترانسها دو نقش مهم دارد اولا" بهمراه کاغذ بعنوان عایق عمل مىکند ثانیا" عمل انتقال حرارت ناشى از تلفات مس و اهن را بعهده دارد.
تلفات اهن : تلفات ناشى از فوکو وهسترزیس تلفات مس : تلفات ناشى از------- بنابراین روغن انتخابى باید داراى استقامت الکتریکى زیاد , ضریب تلفات عایقى کم ومقاومت مخصوص زیاد باشد روغن انتخابى باید داراى جکالى کم باشد تا بتواند لابلاى سیم بیج ها و بردهاى رادیاتور حرکت نموده وعمل انتقال حرارت را انجام دهد .
همجنین روغن انتخابى باید داراى نقطه اشتعال بالا باشد تا بعنوان عامل محرکى جهت اتش سوزى نباشد .
روغن انتحابى نباید موادى تولید نماید که باعث خوردکى کاغذویا اجزاء دیکر ترانس کرددویا در خود رسوبات ولجن تولید کند که باعث جلوکیرى از کردش روغن شود.
استقامت الکتریکى روغن : در هنکام کار ترانس روغن ترانس در معرض درجه حرارتى در حدود—95 است لذا روغن دائما" در معرض تغییرات شیمیایى بوده وبا کذشت زمان تغییر رنک داده وکدر مىشود زیرا موادى مثل اسیدها , رزین ها و رسوبات در روغن تشکیل مىشود این اسیدها به کاغذ موجود در روغن یا قسمتهاى فلزى حمله ور شده وباعث از بین رفتن انهامىشود همجنین رسوبات و رزین ها روى هسته وسیم بیج هاى ترانس نشسته مانع حرارت وخنک شدن هسته مىشوند براى روغن ها عدد اسیدى که میزان غلظت اسیدى را در روغن نشان مىدهد نباید از3 % بیشتر و میوان غلظت روسوبات نباید از 5 % بیشتر باشد از طرفى در قسمت بالاى ترانس یک منبع انبساط روغن وجود دارد که روغن رادرترانس مىجرخاند از طریق این قسمت روغن با هواىاطراف در ارتباط است اکر روغن رطوبت هوا را جذب کند استقامت الکتریکى ان بشدت کاهش وتلفات عایقى ان افزایش مى یابد براى جلوکیرى از جذب رطوبت هوا از یک رطوبت کیر یا سیلیکازل در قسمت منبع انبساط روغن استفاده مىشود براى تشخیص مناسب یانامناسب بودن یکا روغن مشخصات مهم ان عبارتست از: 1-بررسى ولتاز فروباشى یا استقامت الکتریکى 2-بررسىضریب تلفات عایقى 3-تعین مقاومت مخصوص روغن 4-تعین غلظت اسیدى 5-تعین غلظت رسوبات 6-تعین میزان رطوبت داخل روغن 7-تعین میزان کازحل شده در روغن 8-میزان ضریب شکست نور در روغن 9- رنک ووضعیت ظاهرى 10-نقطه اشتعال 11-تعداد وابعاد ذرات معلق روغن وزن مخصوص دستورالعمل برقرار نمودن ترانسفورماتور ها بس از بایان کار کروههاى تعمیراتى : 1-در صورتى که ترانس جهت کار کروه تعمیراتى از مدار خارج بوده بس از بایان کار طى نشانه تکمیل شده توسط کروه تعمیرات به ابراتور داده مى شود.
2-بس از اعلام کار ودعوت ضمانتنامه تکمیل شده مسئول بست یاابراتور وقت محل کار را به دقت بازدید نمایند .
3-درخواست برقرار نمودن ترانسفورماتور به دیسباجینک ملى –منطقه اى وتوزیع اعلام در صورت موافقت وهماهنکى لازم اقدام به برقرار نمودن نمایند.
4-وسایل هشدار دهنده جمع اورى کردد .
5-سکسیونرهاى ارت یا ارت دستى از دو طرف ترانس باز شوند.
6-بمبهاوض هاى ترانسدر مدار قرار کیرند .
7-در نکتور ورودى ترانس وصل کردد تا ترانس برقرار شود (قبل از وصل در نکتور باید توجه نمود تب ترانس روى حداقل باشد) 8-با تغیر تب ترانس , ولتاز خروجى را به حد نرمال برسانید 0 (مىتوان بطور اتومات عمل کرد ) 9-در صورت نیاز دکمه فرمان تب جنجر هر دو ترانس را روى دستى یا اتومات قرار دهید 0 10-دز نکتور خروجى را وصل کنید 0 11-در صورت نیاز و با رالل بودن تب دو ترانس را دستى با هم برابر کنید و سیستم master-follower را ازsolo خارج کرده و روى master-follower قرار دهید0 (یکى از ترانس ها master و دیکرى follower ).
دستورالعمل خارج نمودن و در مدار اوردن ترانسهاى زمین : ترانس زمین در بستها همراه با ترانس قدرت در مدار قرار مى کیرند وکلید ورودى خالى ندارند بنابراین خارجنمودن ودر مدار اوردن ان همراه با ترانس قدرت مى باشد و عملیات اضافى صورت نمى کیرد0 تغییر تب ترانس زمین فقط در خالت بىبرق بودن ترانس امکان دارد (no-load ) وبراى بالا بردن ولتازىخروجى بر عکس ترانس قدرت باید تب را بایین اورد0 ترانسفورماتورهاىجریان ولتاز: این ترانسفورماتورها بمنظور جدا کردن مدار دستکاهاى اندازه کیرى ومحافظتى از شبکه فشار قوى بکار برده مى شوند ودرنقاط مهم متصل مىکردند این ترانسفورماتورها بطور کلى به ترانسفورماتورهاى ابزارى یاادواتى موسوم مى باشند 0 علل استفاده ازاین ترانسفورماتورهابه قرارزیراست: 1-کوجک کردن لوازم اندازه کیرى 2-ایزوله کردن تجهیزات فشارقوى و ضعیف 3-ایمنى جان افراد الف-ترانسفورماتورهاى جریان(ct): ct داراى دوسیم بیج اولیه وثانویه جدا از هم مىباشدکه بر روى هسته اهنى بیجیده مىشوند0 سیم بیج اولیه ترانسفورماتور جریان بطور سرى در مسیر جریان قرار مىکیرندو در طرف ثانویه ان امبر متر وصل مىکردد0 سیم بیج اولیه با تعداد دور کم و قطر زیاد وقطر کم مى باشد 0 معمولا" مسبت تبدیل ترانسفورماتورهاى جریانطورى است که در صورت عبور جریان نامى از اولیه ان , از مدار ثانویه 1یا5 امبر عبور خواهد نمود (مثلا" 100 \5 ) ترانسفورماتورهاى ولتاز (pt ) : سیم بیج اولیه ترانسفورماتورهاىولتاز بطور موازى با شبکه اى نصب مى کرددکه لازم است مقدار ولتاز ان اندازه کیرى شود و در هر سطح ولتاز طورى طراحى شده اند که در اولیه ولتاز عادى شبکه و در دور ثانویه 100 یا 110 خاهیم داشت مثلا" ----------- ترانسفورماتورهاى ولتاز بصورت معمولى وcvt عرضه مى شوند 0 c vt از نظر اقتصادى براى ولتازهاى بالا مناسب است (63kv به بالا) از cvt علاوه بر استفاده بعنوان یک ترانسفورماتور ولتاز , بمنظور انتقال امواج مخابراتى نیز استفاده مىشود .
ترانسفورماتور تغذیه داخلى : همانطوریکه از نام بیدا است از این ترانسفورماتور براى تغذیه تجهیزات داخلى بست استفاده مى شود در پست هایی که ثانویه ترانسفورماتور به صورت اتصال مثلث باشند این ترانسفورماتور برای ایحاد اتصالا زمین به منظور حفاظت کردن وکنترل نیز مورد استفاده قرار می گیرد .
در این گونه موارد به منظور ایجاد یک اتصال زمین از طریق نقطه صفر و نصب رله های جریانی در مسیر آن جهت حفاظت شبکه در زمان به وجود آمدن اتصال کوتاه در شبکه استفاده می شود .
خازن ها : یکی دیگر از اجزای پستها خازن ها می باشند .خطوط انتقال در بارهای سنگین ،ترانسقورماتورها و بلاخره بعضی از مصرف کنندگان از قبیل موتورها باعث پایین آمدن ضریب قدرت شبکه می گردند .
پایین آمدن ضریب قدرت به علت افزایش اثرات سلفی باعث افزایش جریان و در نتیجه افزایش تلفات و افزایش افت ولتاژ می گردد .
راکتورها : در بارهای س بیک در خطوط انتقال طویل (در حدود 1بعد از نیمه شب ) مقدار جریان خط کم شده و جریان کاپاسیتو (خازنی )خط افزایش یافته و در نتیجه اثرات خازنی خط افزایش و اثرات سلفی خط کاهش می یابد چون افت ولتاژ از مجموع برداری افتهای مقاومتی ، سلفی و خازنی بدست می آ ید در اینحالت ولتاژ طرف بار از ولتاژ منبع بیشتر می شود لذا برای برقراری تعادل بین قدرت راکتیو خازنی و سلفی از راکتور استفاده می کنند .
سکسیونر دورانی به صورت یک فاز ساخته می شود و بیشتر به نوع شین بندی شبکه ،سه تایی آن به صورت متوالی در کنار هم و یا به صورت سری در شبکه سه فاز نصب می گردد .
تمام قطبها توسط اهرم و میله به طور میکانیکی به هم متصل و مرتبط می شود و دارای فرمان واحدی می باشند که معمولاً کمپرسی و در حالت اضطراری دستی است .
به طوری که در موقع قطع و یا وصل سکسیونر پایه ها حول محور خود در جهت خلاف یکدیگر به اندازه 90 درجه می چرخد و باعث قطع و وصل کنتاکت ها می شوند .
سکسیونر قیچی ای : این سکسیونر برای فشارهای خیلی زیاد بس یار مناسب است زیرا سمت اینکه کنتاکت ثابت آن را شین با سیم هوایی تشکیل می دهد احتیاج به دو پایه عایقی مجزا از یکدیگر که در فشارهای خیلی زیاد بسیار مناسب باعث بزرگی ابعاد و سنگینی وزن آن می شود ، نداردو فقط شامل یک پایه عایقی است که جنگ یا تیغه قیچی مانند کنتاکت دهنده روی آن نصب می شود و با حرکت قیچی مانندی با شین ، با سیم هوایی ارتباط پیدا می کنند .
مورد استعمال سکسیونر قیجی ای که به آن سکسیونر یک ستونی نیز گفته می شود در شبکه است که دارای دو شین به ازای هر فاز در سطوح و ارتفاع مختلف نسبت به زمین و بالای هم باشد و سکسیونر ارتباط عمودی بین این دو شین را فراهم می سازد .
ب) کلیدهای قابل قطع زیر بار به علت اینکه در بشتر شبکه ها و پست های کوچک ،کلید قدرت و سکسیونر در وسایل اصافی مربوط به آنها منابع زیادی از مخارج و هزینه های کل تاسیسات را شامل می گردد و به علت اینکه در اغلب موارد نصب کلیدهای قدرت قطع و وصل سریع آن حتماً لازم و ضروری نیست و کلید قابل قطع زیر بار مورد استفاده قرار می گیرد .
این کلید در ضمن اینکه وظیفه یک سکسیونر را انجام می دهد باید قادر باشد مانند یک دژنکتور قدرتهای کوجک الکتریکی را نیز قطع کند .لذا در سکسیونر قابل قطع زیر بار باید وسیله ای برای قطع فوری جریقه باشد .
این نوع کلید ها دارای قدرت وصل زیاد جریانهایی حدود 25-75KA را به نحوی وصل نیس کند و لی قدرت کم و از 150-400A یعنی در حدود جریان نامی آن تجاوز نمی کند لذا نتیجه می شود که این کلید برای اتصال کوتاه ساخته شده و مناسب هم نیستند به همین دلیل در صورتی می توان آن را در شبکه فشار قوی به کار برد که آن را مجهز به قطع کننده جریان اتصال کوتاه از قدرت قطع کلید را توسط فیوز محدود و مهار کرد .
از آنچه گفته شد می توان نتیجه گرفت که سکسیونر قابل قطع زیر بار فقط برای جریان نامی شبکه مناسب است و جریان اتصال کوتاه را فیوز قطع کند البته باید متذکر شد پس از قطع جریان اتصال کوتاه توسط سوختن فیوز باعث قطع کلید به طور خودکار و سر فاز می گردد .
ج) کلید قدرت یا دژنکتور کلیدی که برای عبور جریان مدار در شرایط نرمال و قطع آن در حالت نرمال و یا شرایط اتصالی به کار می رود .
کلید قطع کننده مدار یا دیژنکتور یا Circuit Breaker نامیده می شود .
دیژنکتور دارای مکانیزمی است که به طور میکانیکی (با استفاده از فنر های شارژ شده) مغناطیس های الکتریکی ،هیدرولیکی با هوای فشرده کنتاکتها را باز و بسته می کند .
روغن عایق ، هوا ،هوای فشرده و خلاء به عنوان محیط قطع کننده قوس و همچنین به عنوان دی الکتریکی که کنتاکتها را بعد از قطع قوس عایق می نماید به کار می رود .
اگر لازم است که مدار به طور اتوماتیک در موقع اضافه بار یا اتصال کوتاه قطع شود از دیژنکتوری که دارای مکانیزم تریپ می باشد استفاده می گردد بنابراین دیژنکتورها در جاهایکه مدار مانند اتصال کوتاه و اضافه بار مورد نظر می باشد نیز به کار می رود (نیروگاه ها و پستهای فشار قوی ).
دیژنکتورهای قشار قوی معمولاً به وسیله یک کلید یا وسیله کنترل از راه دور و یا به وسیله رله هایی که از پیش تنظیم شده با استفاده از مدار جریان مستقیم عمل می نماید .
دستورالعمل در ارتباط با قطع و وصل بریکرها : بعد از هر فرمان وصل به بریکر بایتس در سوئیچ یا رد بازدید تا مطمئن شوید کلید نشان دهنده های پل های بریکر در وضعیت وصل قرار دارد و چنانچه یکی از پلها در وضعیت قطع قرار داشت ، سریعاً بریکر را از اطلاق فرمان و در صورت لزوم در محل سوئیچ یارد قطع و موضوع را به مرکز کنترل گزارش دهید .
بعد از هر فرمان قطه به بریکر نیز بهتر است از محل (سوئیچ یارد ) بازدید و وضعیت قطع کامل را مشاهده نماییم .
هر گاه روغن عایقی (در بریکرهای روغنی )و یا گاز (بریکرهای SF6) از قسمت محفظه خارش کننده (Arcinychamer) به علت نشت یا هر علت دیگر تخلیه گردد ضمن اطلاع سریع به مرکز کنترل ،سرپرست بهره برداری پست (مسئول پست )و یا واحد تعمیرات بایستی از طریق سایر بریکر ها ، بریکر عیوب ایزوله و وقتی کاملاً بی برق گردید سپس نسبت به قطع آن اقدام گردد /.
برای جلوگیری از ایجاد اختلال در عمل کرد بریکر ها می بایستی مسیر های آن در فصل سرما روشن و به طور مرتب مورد بازدید قرار گیرد .
معمولاً هر کوبیل دارای دو نوع هیتر می باشد که یکی از آنها به طور دائم روشن و هیتر دیگر با ترموستات به طور معمول بین 17 تا 20 درجه تنظیم می گردد قطع و وصل می گردد .