محصول نهایی گزارشگری مالی.
صورت های مالی است.
هر صورت مالی منعکس کننده اطلاعاتی است که در مجموع می تواند تصویر روشنی از واحد تجاری مورد نظر ارائه نماید.
صورت سود و زیان جامع یکی از صورت های مالی است که میزان افزایش یا کاهش حقوق صاحبان سرمایه را از بابت درآمدها و هزینه های مختلف نشان میدهد.
سرمایه گذاران.
اعتباردهندگان.
مدیریت و سایرین جهت اتخاذ تصمیم های اقتصادی به اطلاعاتی در مورد علل تغییر دارایی ها و بدهیهای بنگاه.
نتایج معاملات و آثار رویدادها و شرایط برخاسته از محیط نیاز دارند.
هدف اصلی این تحقیق بررسی تاثیر ارائه ی صورت سود و زیان جامع بر تصمیم گیر ی های استفاده کنندگان از دیدگاه آنان است.
از این رو با استفاده از متون و ادبیات حسابداری مولفه های تصمیم گیری شناسایی گردید و مبنای طراحی سوال های ابزار اندازه گیری قرار گرفت.
اطلاعات لازم برای تحقق بخشیدن به اهداف تحقیق با استفاده از پرسشنامه جمع آوری شد.
جامعه آماری پژوهش متشکل از دو گروه استفاده کننده صورت های مالی شامل مدیران (کارشناسان ارشد مالی) شرکت های سرمایه گذاری با تعداد 103 نفر و مدیران مالی (کارشناسان ارشد مالی) صنعت آب و برق با تعداد 120 نفر بود.
این تحقیق شامل دو فرضیه است.
فرضیه اول تحقیق مربوط به تاثیر ارائه صورت سود و زیان جامع بر تصمیم گیری های استفاده کنندگان صورت های مالی از دید استفاده کنندگان صورت های مالی است.
نتایج آزمون فرضیه اول که با استفاده از روش توزیع دو جمله ای در سطح معنی داری 0.05 انجام پذیرفت.
نشان می دهد که صورت سود و زیان جامع بر تصمیم گیری های استفاده کنندگان تاثیر دارد.
فرضیه دوم تحقیق مرتبط با تفاوت بین دیدگاه های استفاده کنندگان صورت های مالی در ارتباط با تاثیر صورت سود و زیان جامع بر تصمیم گیری های آنان می باشد.
نتایج آزمون این فرضیه که با استفاده از تحلیل آماری کای دو در سطح معنی داری 0.05 انجام پذیرفت.
نشان می دهد که تفاوت معنی داری بین دیدگاه های استفاده کنندگان صورت های مالی وجود ندارد.
چگونه است که تعدیلات سنواتی هم در سود و زیان انباشته می آید و هم در سود و زیان جامع تعدیلات سنواتی،تعدیلات با اهمیتی است که به سنوات قبل مربوط می شود و اولا به منظور اصلاح مانده اول دوره سود و زیان انباشته و ثانیا به منظور افشاء بخشی از تغییرات سود و زیان انباشته (بین مانده اول دوره و مانده پایان دوره) در صورت گردش سود و زیان انباشته منعکس می گردد.مانده اول دوره و مانده پایان دوره سود و زیان انباشته ،بخشی از تراز وضعیت مالی مقایسه ای شرکت می باشد.
صورت سود و زیان جامع نشان دهنده تمام درآمدها و هزینه های شناسایی شده طی دوره اعم از تحقق یافته و تحقق نیافته می باشد.
بموجب استانداردهای حسابداری ایران و یا به استناد قوانین،برخی درآمدها و هزینه ها در صورت سود و زیان دوره منظور نشده و در صورت سود و زیان جامع منعکس و در بخش حقوق صاحبان سهام ترازنامه طبقه بندی می گردند.
تعدیلات سنواتی جزیی از سود و زیان جامع نمی باشد بلکه به جهت اینکه سود و زیان طبق مفهوم نگهداشت سرمایه مالی( مطابق مفاد مفاهیم نظری گزارشگری مالی ایران) تفاوت حقوق صاحبان سرمایه اول دوره و پایان دوره به استثنای آورده و ستانده صاحبان سهام می باشد لذا به جهت انعکاس تمام تغییرات شناسایی شده در دوره مالی،به سود و زیان جامع سال مالی اضافه یا کسر می گردد تا کل تغییرات حقوق صاحبان سهام را نشان دهد.
صورت سود و زیان صورتی است که وضعیت فعالیتهای مالی یک موسسه و نتیجه آن را در یک تاریخ معین نشان می دهد .
بنابراین بدون وجود صورت سود و زیان نمی توان از چگونگی فعالیتهای مالی طی یک دوره آگاه گردید به طور کلی باید گفت که صورتهای مالی به منظور دادن اطلاعاتی در مورد قابلیت سودآوری و قدرت پرداخت بدهیهای واحدهای انتفاعی به استفاده کنندگان از این صورتها تهیه می گردند و صورت سود و زیان که از جمله مهمترین این صورتها هستند حاوی اطلاعاتی است که قابلیت سود آوری موسسه را نشان می دهد به طور کلی هر فرد در زندگی روزانه اش می تواند میزان سود و زیان حاصل از دسترنجش را با یک تفریق ساده هزینه ها از درآمدها بدست آورد .
دریک موسسه نیز وضعیت به همین طریق است و سود و زیان آن موسسه در طی دوره مالی به ترتیب زیر حاصل می گردد : هزینه ها در طی دوره مالی - درآمد در طی دوره مالی = سود ویژه در طی دوره مالی درآمد در طی دوره مالی - هزینه ها در طی دوره مالی = زیان ویژه در طی دوره مالی این صورت نیز دارای عنوانی مشتمل بر سه سطر است که سطر اول نام موسسه ای است که این صورت برای آن تهیه می گردد و سطر دوم نام صورت مالی یعنی صورت سود و زیان است و سطر سوم شامل دوره مالی که این صورت برای آن تهیه می گردد می باشد که به صورت برای سال / ماه منتهی به ......
نوشته می شود برای تهیه صورت سود و زیان پس از نوشتن عنوان درآمدها را به صورت ستونی می نویسیم ، سپس هزینه ها را پس از جمع درآمدها می نویسیم و پس از آن جمع هزینه ها را از جمع درآمد کم می کنیم در صورتی که عدد مثبتی به دست آمد سود ویژه دوره مالی و در صورتی که عددی منفی به دست آمد زیان ویژه دوره مالی به دست می آید .
البته این صورت سود و زیان از ساده ترین شکل صورتهای سود و زیان است که برای شرکتهای خدماتی مورد استفاده قرار می گیرد .
ترازنامه که گاهی اوقات به آن صورت وضعیت مالی نیز گفته می شود عبارت است از فهرستی از تمام داراییها ، بدهیها و سرمایه یک واحد تجاری در یک تاریخ زمانی معین که معمولاً پایان دوره مالی می باشد .
به طور کلی ترازنامه بر اساس معادله حسابداری یعنی سرمایه + بدهیها = داراییها شکل گرفته است و همانطور که از نامش (ترازنامه) پیداست هر دو طرف آن باید برابر باشد و به دو طریق تهیه می شود : 1- شکل حساب تی (T) 2- شکل گزارشی چون معمولاً ترازنامه به شکل تی تهیه میشود لذا در این درس فقط شکل تی آن را توضیح میدهیم .
در ترازنامه به شکل تی تمام داراییها اعم از جاری و ثابت در سمت راست ترازنامه و تمام بدهیها اعم از جاری و بلندمدت و حساب سرمایه در سمت چپ ترازنامه آورده می شوند .
ترازنامه با توجه به اطلاعات موسسه خدماتی محمد و حسن به شکل تی به صورت زیر می باشد : موسسه خدماتی محمد و حسن ترازنامه به تاریخ 31/2/84 دارایی های جاری: صندوق 250.000 بانک 86.312.500 بدهکاران 2.000.000 ملزومات 500.000 جمع داراییهای جاری 89.062.500 داراییهای ثابت : اثاثه 2.000.000 جمع دارایی های ثابت 2.000.000 جمع دارایی ها 91.062.500 بدهیهای جاری : بستانکاران 500.000 جمع بدهیهای جاری 500.000 بد هیهای بلند مدت : اسناد پرداختنی 30.000.000 جمع بد هیهای بلند مدت 30.000.000 جمع بد هیها 30.500.000 سرمایه : سرمایه اول دوره 50.000.000 اضافه میشود : سرمایه گذاری مجدد 10.000.000 سود ویژه 2.062.500 کسر میشود : برداشت (1.500.000) سرمایه پایان دوره 60.562.500 جمع بدهیها و سرمایه 91.062.500 صورت حساب سود و زیان income statement صورت حساب سود و زیان همانطور که از نامش پیداست جهت تعیین سود یا زیان ویژه واحد مالی تهیه میشه و شامل خلاصه ای از درآمدها و هزینه های برای یک دوره زمانی معین می باشد.
این صورت حساب معمولا به دو طریق تهیه می شود : 1- تک مرحله ای 2- دو مرحله ای صورت حساب سود و زیان به روش تک مرحله ای : در این روش ابتدا کلیه درآمد ها یکجا و در ادامه کلیه هزینه ها در زیر آنها آورده می شود و در نهایت از تفاضل آنها به سود یا زیان قبل از کسر مالیات می رسیم که با کسر مالیات (در صورتی که موسسه سود داشته باشد) به سود یا زیان بعد از کسر مالیات یا همان سود یا زیان ویژه خواهیم رسید .
1- تک مرحله ای 2- دو مرحله ای صورت حساب سود و زیان به روش تک مرحله ای : در این روش ابتدا کلیه درآمد ها یکجا و در ادامه کلیه هزینه ها در زیر آنها آورده می شود و در نهایت از تفاضل آنها به سود یا زیان قبل از کسر مالیات می رسیم که با کسر مالیات (در صورتی که موسسه سود داشته باشد) به سود یا زیان بعد از کسر مالیات یا همان سود یا زیان ویژه خواهیم رسید .
صورت حساب سود و زیان به روش دو مرحله ای : در این روش ابتدا درآمدهای عملیاتی آورده شده در ادامه هزینه های عملیاتی ذکر می گردد که از تفاضل این دو به سود یا زیان عملیاتی می رسیم در مرحله بعد درآمدهای غیر عملیاتی و هزینه های غیر عملیاتی آورده می شود که از تفاضل این مرحله و مرحله قبل به سود و زیان قبل از کسر مالیات می رسیم که با کسر مالیات به سود و زیان بعد از کسر مالیات یا همان سود و زیان ویژه خواهیم رسید .
به صورت حساب سود و زیان صورت حساب درآمد یا صورت حساب عملیات نیز گفته میشود .
مهمترین بخش صورت حساب سود و زیان قسمت پایانی آن یعنی سود یا زیان ویژه است که نتیجه فعالیت یک واحد تجاری را نشان می دهد که آیا واحد تجاری در طول دوره مالی فعالیتش سود آور بوده است و یا خیر.
به طور کلی صورت سود و زیان یک واحد خدماتی به روش تک مرحله ای به صورت زیر می باشد : موسسه خدماتی ............
صورت حساب سود و زیان برای سال مالی منتهی به 29/12/×× درآمد ها : درآمد خدمات ×× کسر مشود هزینه ها : هزینه اجاره ×× هزینه بیمه ×× هزینه حقوق ×× هزینه آب و برق و تلفن ×× جمه هزینه ها (××) سود (زیان) قبل از کسر مالیات ×× مالیات (×) سود (زیان) ویژه ×× حالا با توجه به مطالب ارائه شده در بالا و با توجه به مفروضات درسهای قبلی صورت حساب سو و زیان برای موسسه خدماتی محمد و حسن یه شکل زیر تهیه میشود : موسسه خدماتی محمد و حسن صورت حساب سود و زیان برای دوره مالی منتهی به 31/2/84 درآمد : درآمد خدمات آموزشی 5.000.000 کسر میشود هزینه ها : هزینه اجاره 1.000.000 هزینه حقوق 1.000.000 هزینه آب و برق و تلفن 250.000 جمع هزینه ها 2.250.000 سود و (زیان) قبل از کسر مالیات 2.750.000 مالیات به ماخذ 25% (687.500) سود (زیان) ویژه 2.062.500 * سود(زیان) ویژه :چنانچه درآمد های یک واحد مالی نسبت به هزینه های آن بیشتر باشد آن واحد مالی دارای سود بوده و اگر هزینه ها نسبت به درآمد ها بیشتر باشند واحد مالی دارای زیان است .
** درآمد های عملیاتی و هزینه های عملیاتی به مواردی گفته میشود که مستقیماً مربوط به عملیات جاری و اصلی شرکت است و در غیر اینصورت از اصطلاح درآمد و هزینه غیر عملیاتی استفاده میشود .
بطور مثال در موسسه خدماتی محمد و حسن درآمد آموزشی جزو درآمد های عملیاتی بوده و اگر همین موسسه با فروش یکدستگاه خودرو منافعی به دست بیاورد چون جزو عملیات جاری آن نبوده بنابر این درآمد آن غیر عملیاتی محسوب میشود .
*** مآخذ 25% طبق قانون مالیاتهای مستقیم محاسبه شده است .
صورت حساب سرمایه یکی از صورتهای مالی است و بیانگر خلاصه تغییراتی است که در سرمایه یک واحد تجاری طی یک دوره مالی یا یکسال مالی روی می دهد .
صورت حساب سرمایه با سرمایه اول دوره شروع شده در مرحله بعدی اگر مالکین شرکت سرمایه گذاری مجدد در موسسه خود انجام داده باشند مبلغ این سرمایه گذاری به سرمایه اول دوره اضافه میشه همچنین اگر سود ویژه هم در طی همان دوره کسب کرده باشند مبلغ این سود نیز به سرمایه اول دوره اضافه می شود اما در ادامه اگر مالکین برداشتی از حساب شرکت کرده باشند یا اینکه در طی دوره زیان ویژه داشته باشند ، این دو مبلغ از سرمایه اول دوره کسر می شود که در نهایت به مبلغ سرمایه پایان دوره خواهیم رسید .
پس به طور کلی تغییرات در سرمایه به دو صورت می باشند 1- تغییراتی که باعث افزایش در سرمایه اند 2- تغییراتی که باعث کاهش در سرمایه اند همانطور که متوجه شدید مبلغ سرمایه گذاری مجدد و سود ویژه باعث افزایش در سرمایه شده و مبلغ برداشت مالکین از حساب شرکت و زیان ویژه باعث کاهش در حساب سرمایه می شوند .
صورت سرمایه یک واحد خدماتی به طور کلی به صورت زیر تهیه میشود : موسسه خدماتی ..................
صورت حساب سرمایه برای دوره مالی منتهی به 31/02/84 سرمایه اول دوره ××× اضافه میشود : سرمایه گذاری مجدد ××× سود ویژه ×× ××× کسر میشود : برداشت ×× زیان ویژه ×× (××) افزایش (کاهش) در سرمایه ××× سرمایه پایان دوره ××× نکته : در طول یک سال مالی شرکت یا سود دارد یا زیان ، اما من در صورت حساب سرمایه بالا هر دو مورد را اشاره کردم که با توجه به اینکه شرکت شما سود داشته یا زیان می توانید مبلغ موجود را در محل مناسب از صورت حساب سرمایه قرار داده و به این ترتیب سرمایه پایان دوره را محاسبه نمایید .
حال با توجه به مطالب بالا صورت حساب سرمایه با توجه به اطلاعات مالی موسسه خدماتی محمد و حسن به شکل زیر ارائه میشود : موسسه خدماتی محمد و حسن صورت حساب سرمایه برای دوره مالی منتهی به 31/02/84 سرمایه اول دوره 50.000.000 اضافه میشود : سرمایه گذاری مجدد 10.000.000 سود ویژه 2.062500 12.062.500 کسر میشود : برداشت 1.500.000 (1.500.000) افزایش در سرمایه 10.562.500 سرمایه پایان دوره 60.562.500 صورت سود و زیان جامع به طرق زیر به اهداف گزارشگری مالی کمک میکند: الف .ترکیب اطلاعات مربوط به جنبه عملیاتی عملکرد و موارد مرتبط با آن با سایر جنبههای عملکرد مالی واحد تجاری.
ب.ارائه اطلاعاتی که همراه با اطلاعات مندرج در سایر صورتهای مالی اساسی، برای ارزیابی بازده سرمایهگذاری در یک واحد تجاری مفید واقع شود.
صورت سود و زیان جامع باید موارد زیر را به ترتیب نشان دهد: الف .سود یا زیان خالص دوره طبق صورت سود و زیان.
ب .سایر درآمدها و هزینههای شناسایی شده به تفکیک.
ج .تعدیلات سنواتی.
با توجه به مطالب فوق صورت سود و زیان جامع زمانی کاربرد خواهد داشت که کلیه موارد لازم ( 3 مورد بالا در آن منعکس شوند ).
در نتیجه مورد الف (سود یا زیان خالص دوره) در صورت سود و زیان شناسایی و منعکس می گردد.مورد ج (تعدیلات سنواتی) نیز در صورت وجود (معمولا" در شرکتها وجود دارد)در گردش سود یا زیان انباشته شناسایی و منعکس می گردد.ولیکن مورد ب (سایر درآمدها و هزینههای شناسایی شده به تفکیک) که شامل موارد زیر می باشد: الف .درآمدها و هزینههای تحقق نیافته ناشی از تغییرات ارزش داراییها و بدهیهایی که اساساً به منظور قادر ساختن واحد تجاری به انجام عملیات به نحو مستمر نگهداری میشـود و به موجب استانداردهای حسابداری مربوط مستقیماً به حقـوق صاحبـان سرمایـه منظـور میشود (از قبیل درآمدهـا و هزینههای ناشی از تجـدیـد ارزیابی داراییهای ثابت مشهود).
ب.درآمدها و هزینههایی که طبق استانداردهای حسابداری به استناد قوانین آمره مستقیماً در حقوق صاحبان سرمایه منظور میشود (از قبیل مابهالتفاوتهای حاصل از تسعیر داراییها و بدهیهای ارزی موضوع ماده 136 قانون محاسبات عمومی).
در شرکتها بسیار به ندرت اتفاق می افتند و وجود دارند، در نتیجه : هرگاه اجزای صورت سود و زیان جامع محدود به سود یا زیان خالص دوره و تعدیلات سنواتی باشد، ارائـه صورت سود و زیان جامع ضرورتی ندارد.
در حال حاضر، بموجب استانداردهای حسابداری ایران و یا به استناد قوانین،برخی درآمدها و هزینه ها در صورت سود و زیان دوره منظور نشده و در صورت سود و زیان جامع منعکس و در بخش حقوق صاحبان سهام ترازنامه طبقه بندی می گردند.از جمله این اقلام می توان به موارد زیر اشاره کرد: 1- مازاد تجدید ارزیابی داراییهای ثابت مشهود،داراییهای نامشهود و سرمایه گذاریهای بلندمدت.
2- سود و زیان تسعیر داراییها و بدهیهای ارزی در شرکتهای دولتی مشمول ماده 136 قانون محاسبات عمومی.
3- بخشی از وجوه دریافتی توسط شرکتهای آب و برق از مشترکین(که طبق قانون به عنوان حقوق عمومی طبقه بندی می شود).
4- تفاوت تسعیر صورتهای مالی واحدهای مستقل خارجی.
موارد زیر از جمله دلایلی است که باعث عدم تحقق درآمدها و هزینه های فوق گردیده و لذا بندرت صورت سود و زیان جامع،همراه صورتهای مالی شرکتها مشاهده می شود: 1- بطور کلی مازاد تجدید ارزیابی داراییها در شرکتها(به استثنای شرکتهای دولتی که طبق مقرارت برنامه های سوم وچهارم توسعه اقتصادی کشور اقدام به تجدید ارزیابی داراییهای خود نموده اند) در سال تجدید ارزیابی،مشمول مالیات می باشد.
2- استهلاک مازاد حاصل از تجدید ارزیابی داراییهای شرکتها(به استثنای شرکتهای دولتی که طبق مقرارت برنامه های سوم وچهارم توسعه اقتصادی کشور اقدام به تجدید ارزیابی داراییهای خود نموده اند)جزو هزینه های قابل قبول نمی باشد.
3- تجدید ارزیابی داراییها مستلزم پرداخت هزینه های کارشناسی و ارزیابی است.
4- از آنجا که سرمایه گذاریهای بلند مدت برای مدت طولانی نگهداری می شوند،ارزش بازار آنها از نظر مربوط بودن به انداره گیری سود و زیان دوره،اهمیت چندانی ندارد زیرا که مدیریت شرکت قصد و یا توان آن را ندارد که این ارزش را از طریق فروش آنها متبلور سازد.
به همین دلیل عمدتا از روش بهای تمام شده پس از کسر هرگونه ذخیره کاهش دائمی در ارزش استفاده می شود.البته صورتهای مالی سال 1385 شرکت رادیاتور ایران(سهامی عام) که یکی از شرکتهای پذیرفته شده در بورس می باشد،حاوی صورت سود و زیان جامع از بابت تجدید ارزیابی سرمایه گذاریهای بلند مدت می باشد.صورتهای مالی شرکت مذکور در سایت بورس قابل مشاهده می باشد.
5- سود و زیان تسعیر داراییها و بدهیهای ارزی در شرکتهای دولتی (مشمول ماده 136 قانون محاسبات عمومی) و همچنین بخشی از وجوه دریافتی توسط شرکتهای آب و برق از مشترکین(که طبق قانون به عنوان حقوق عمومی طبقه بندی می شود)،در صورت سود و زیان جامع اینگونه شرکتها منعکس می گردد .
صورتهای مالی شرکتهای یاد شده کمتر در معرض دسترسی و مشاهده می باشد.
6- طبق استاندارد حسابداری شماره 16،روش تسعیر صورتهای مالی خارجی،به رابطه عملیاتی و تامین مالی بین واحد تجاری گزارشگر و عملیات خارجی بستگی دارد.طبق بند 27 این استاندارد،عملیات خارجی به دو بخش "عملیات خارجی لاینفک از عملیات واحد تجاری گزارشگر" و "واحد مستقل خارجی" تفکیک می شود.نشانه های تشخیص عملیات خارجی به عنوان "واحد مستقل خارجی"طی بند 30 استاندارد مذکور تشریح گردیده است.در برخی موارد،تشخیص "واحد مستقل خارجی" از "عملیات خارجی لاینفک از عملیات واحد تجاری گزارشگر" به وضوع میسر نیست و طبقه بندی مناسب عملیات خارجی مستلزم اعمال قضاوت است.در حال حاضر،کمتر شرکتی در ایران دارای واحد مستقل خارجی مطابق با شرایط مندرج در استاندارد حسابداری شماره 16 می باشد.اگر صورتهای مالی شرکت ایران خودرو که دارای عملیات خارجی در کشورهایی نظیر آذربایجان و سوریه می باشد،مشاهده کنید،خواهید دید که فاقد صورت سود و زیان جامع می باشد.
داراییهای جاری: صندوق 250.000 بانک 86.312.500 بدهکاران 2.000.000 ملزومات 500.000 جمع داراییهای جاری 89.062.500 داراییهای ثابت : اثاثه 2.000.000 جمع داراییهای ثابت 2.000.000 جمع داراییها 91.062.500بدهیهای جاری : بستانکاران 500.000 جمع بدهیهای جاری 500.000 بد هیهای بلند مدت : اسناد پرداختنی 30.000.000 جمع بد هیهای بلند مدت 30.000.000 جمع بد هیها 30.500.000 سرمایه : سرمایه اول دوره 50.000.000 اضافه میشود : سرمایه گذاری مجدد 10.000.000 سود ویژه 2.062.500 کسر میشود : برداشت (1.500.000) سرمایه پایان دوره 60.562.500 جمع بدهیها و سرمایه 91.062.500