دانلود مقاله حمل و نقل

مقدمه

با افزایش  روز افزون جمعیت شهرها  و افزایش عرضه  وسایل نقلیه  موتوری و در نتیجه کاهش ظرفیت  راه ها  مسائل  و مشکلات  عمده ای  رادر نظام  حمل و نقل  و ترافیک  به وجود آورده است .

حمل و نقل  یکی از حوزه های  مورد مطالعه  در برنامه ریزی  شهری است  که برنامه  ریزان  شهری از دیدگاههای  مختلفی  از جمله  دیدگاه  اقتصادی  این مسائل  و مشکلات  را مورد  بررسی قرار می دهند .

طراحی و نصب  هر نوع سیستم  حمل و نقل  باید با مطالعه ی اولیه  و مقدماتی  که توسط صاحب نظران  و متخصصان  امر صورت  می گیرد  توجیه شود  هر شهری  با توجه  به امکانات  و محدودیتهای اطراف  خود پدید آمده  و در طول  سالیان  متوالی  شکل  گرفته است  بافت  و سیمای هر شهر حاصل تلاش  چندین  ساله ی  نسلهای مختلف  است  که توانسته اند  اکوسیستمی  انسانی  و در خور توجه پدید بیاورند . این  بافتها  ممکن است  حاوی  گنجینه هایی از اصول  و قواعد  معماری و شهر سازی  باشد  که باید  از گزند تخریب و نابودی  حفظ شوند  شبکه های حمل و نقل  شهری  باید به طور منظم  و به شکل  سیستمی طراحی  و احداث شوند  که هر کدام  از اجزای آن مسئولیت خود را به  طور بهینه انجام دهند  تا  مشکل و معضلی  در شبکه  بوجود نیاید .  با توجه  به محدودیتهایی که وجود دارد  سیستم های حمل و نقل  باید در عین حال  که نیازهای جابه جایی افراد جامعه  را تامین  می نمایند  از نظر منابع مالی  نیز قابل توجیه  باشند .

در این تحقیق به جنبه های  گوناگون  مسائل اقتصادی ترافیک  و بررسی آن  در وضعیت حمل و نقل  مشهد  می پردازیم .

چکیده

حمل و نقل  درون شهری بخشی از تهسیلات  شهری به شمار  می رود که  از دو بخش حمل و نقل  عمومی و حمل و نقل  شخصی  تشکیل  شده است .  حمل و نقل  عامل پویایی جامعه است  و یکی از اهداف  مهندسی ترافیک  تامین  حمل و نقل  اقتصادی راحت  و ایمن برای کالا و انسان است .(تازه های ترافیک – 1382،ص 58)

در مطالعات حمل و نقل  سعی در ایجاد  تعادل  بین عرضه و تقاضا ست .  منظور  از عرضه کلیه تهسیلاتی  است که  برای حرکت هر چه  شهر عابرین پیاده  ووسایل  نقلیه  در شهر  ارائه  می شود  مانند شبکه  معابر سواره رو ، پیاده رو ، چراغهای راهنمایی ، تابلو ها و ... منظور  از تقاضای حمل و نقل  میزان  حجم تردد عابرین پیاده  ووسایل  نقلیه  در یک دوره زمانی مشخص  مبی باشد  که از گذرهای مخصوص طراحی شده در شهر عبور میکنند.

معییارهای که برای انتخاب نوع سیستم  حمل و نقل عمومی  در نظر گرفته  می شود  شامل موارد زیر می باشد :

معیارهای  اقتصادی و بهره برداری شامل : 1. ظرفیت  شبکه                2. هزینه های سرمایه گذاری    3. ظرفیت  سیستم  حمل و نقل              4. سودمندی سیستم

معیارهای اقتصاد ملی            

اثرات  غیر قابل  سنجش

هزینه های ناشی  از پارکینگ  را می توان  در موارد زیر بررسی  کرد :

1. هزینه زمین : الف) هزینه تملک زمین      ب) هزینه زمین برای زمین های که کاربردی پارکینگ دارند .            

2. هزینه آماده سازی زمین

3. هزینه های ثابت  ماهیانه ناشی از مصرف آب ، برق ، تلفن

4. هزینه های پرسنلی سالیانه

هزینه های ناشی از تراکم ترافیک  به شرح زیر می باشد : - اتلاف وقت افراد      - اتلاف سوخت      - هزینه های ناشی از تصادفات     - هزینه های ناشی از آلودگی محیط زیست

-برنامه ریزی حمل  و نقل درون شهری :

اقتصاد آنگونه  که توسط  علمای این علم تعریف  می شود به معنای  به دست اوردن  سود حداکثر  از پول در بلند  مدت است  یا می توان  گفت اقتصاد به  معنای تامین  حداکثر  ممکن نسبت به سود هزینه است .  یکی از هدف های ترافیک  تامین  حمل و نقل  اقتصادی  راحت و ایمن برای کالا  و انسان است .

( حمید بهبهانی – 1374 – صفحه 81)

نظام  حمل و نقل ترافیک به عنوان  بخشی  از فعالیت  های شهری بیان  کننده پویایی و حیات  یک مجموعه  شهری است  به شک  بدون جابه جایی نمی توان  شهر را زنده تصور نمود این  فعالیت  چنان بازندگی  ها      شده است .  که تقریباً نمی توان  آن را جدا از فعالیت های روز به شمار  آورد .  یک شهر  از دو عنصر  اصلی توده های ساختمانی  وفضا تشکیل  شده است  . توده های  ساختمانی تمام مکان هایی مسقف را شامل می شود  این مکان ها دارای کاربدهای گوناگون  از قبیل  مسکونی ، تجاری ، اداری ، خدماتی و... هستند .

فضا تمام  مکان هایی را که  دارای سقف نیست شامل  می شود بنابراین  شبکه  معابر ، پارکینگ  های روباز ، ارک ها ، فضاهای سبز  داخل  محدوده ساختمان ها و... جزء فضاهی شهری محسوب  میشوند  بافت  و محیط کالبدی  شهر ترکیبی از این دو عنصر  است  و تفاوت های فیزیکی شهر ها  از نحوه  ترکیب و تعداد توده های ساختمانی  وفضا  به وجود  می آیند . بدین ترتیب  اگر تمام  ابنیه  ساخته شده  توسط   به عنوان عناصر  توده ساختمانی  در مجموعه  بافت شهری تلقی شود  بخش قابل توجهی از فضای  میان آن ها  به معابر در شبکه  حمل و نقل  اختصاص می یابند . (مهندسین مشاور آمود راه – 1376- صفحه 14)

جمل و نقل  عامل پویایی جامه است  برای داشتن  یک سیستم  حمل و نقل  کارا که  بتواند  تحرک مطلوبی در جامعه  پدید آورد  می بایست  برنامه ریزی  دقیقی نمود . این برنامه ریزی  باید بتواند نیازهای  جامعه را براورده سازد و قطعاً موفقیت  آن منوط به (تازه های ترافیک – 1382- صفحه 58) شناخت همین نیازهای می باشد  برای برنامه ریزی  تسهیلات حمل و نقل دانستن این که مردم  و کالا چرا  و چگونه سفر  میکند بسیار مهم است .  مردم باسیستمی مسافرت  میکنند  که متناسب با نیازها و هم چنین در دسترس آن ها باشد . اگر فاصله های کوتاه  مانند چند  خیابان آن طرف  تر رادر نظر بگیریم  ممکن  است پیاده  حرکت کنند  با ازدیاد  فاصله بین مقصدهای مورد نظر  و مبدا نیاز به سیستم مکانیکی خواهد بود  مانند اتومبیل  شخصی  وسایل  حمل و نقل عمومی ،ترو و ... 80 تا 90 درصد  اغلب سفرهایی که در یک منطقه شهری انجام می شودیا اتومبیل  است مردم برای رفع نیازهای خود در فعالیت های مختلف سفر میکنند مانند کار،خرید ،تفریح به علت  اینکه تمام فعالیت ها در ساختمان  ها قرار دارند سفر را میتوان عمل رفتن از یک ساختمان به ساختمان دیگر فرض کرد . می توان گفت  که سفر تابع کاربری  زمین است تعداد سفرهایی که با مقصد یک قطعه زمین خاص انجام  می شود نه تنها تابع میزان  استفاده  از آن است  که با            سطح زیر بنا به کل زمین مشخص میشود  بلکه به موقعیت  و میزان دسترسی آن قطعه زمین نسبت به                زمین های منطقه نیز بستگی دارد برای انجام یک برنامه ریزی منطبق بر نیازهای یک منطقه درک و تشریح نوع و مقدارسفرهایی که درآن انجام می شود  بسیار مهم است . هم چنین اهداف و مقاصدی که باید به آن ها رسید باید به طور کامل وواضح تعریف شود.

(حمید بهبهانی –1374- صفحه 44)

عرضه و تقاضا در حمل و نقل :

در نظام حمل و نقل سعی در ایجاد  تعادل بین عرضه و تقاضای حمل و نقل  کلی تسهیلاتی است که بای حرکت هر چه سریعتر عابرین پیاده و وسایل نقلیه در شهر ارائه  می شود برخی از این تسهیلات  عبارتند از (شبکه ها بر مناسب سواره رو  ،پیاده رو ها ، چراغ های راهنمایی ،پل های عابر پیاده ، حمل و نقل همگانی ،تابلوهای راهنمایی)

منظور از تقاضای حمل و نقل  میزان حجم تردد عابرین پیاده و وسایل نقلیه در یک دوره زمانی مشخص می باشد  که از گذرهای مخصوص طراحی شده  در شهر عبور میکنند.

هنگامیکه بحث از تعادل  بین عرضه و تقاضا  به میان می آید  هدف ایجاد حرکتی روان و با آرامش برای عابرین پیاده ووسایل نقلیه در سیستم عرضه شده است .

برای ایجاد  تعادل عرضه و تقاضا درحمل و نقل  روش های گوناگونی وجود دارند که از آن جمله موارد زیر قابل ذکرند:

افزایش عرضه : منظور ازافزایش عرضه در حمل و نقل  ایجاد تسهیلات  بیشتر در سیستم حمل و نقل  همگانی ،افزایش تابلوهای راهنما،خط کشی معابر ،بهسازی طرح هندسی تقاطع ها ،زمان بندی تقاطع های چراغ دار، احداث راه های کمربندی ودر برخی موارد تعریض خیابان ها و… است .

کاهش تقاضا  به منظور از کاهش تقاضای حمل و نقل               استفاده  از روش هایی است که  سبب کاهش  نیاز به حمل و نقل  شود  برای مثال  ایجاد  سیستم  اطلاع رسانی پیشرفته  و جایگزینی آن به جای مراجعه  به مراکز اداری و خدماتی و جانمایی مناسب کاربری ها و … از این روش ها به شمار می آید .

افزایش عرضه و کاهش تقاضای به طور همزمان (مهندسین مشاور آمودراه 1376 – صفحه 116و117)

مسائل و مشکلات  حمل و نقل  درون شهری

تردد عابرین ووسایل نقلیه

کمبود پارکینگ

تردد معلولین

تغییرات عمده در کاربری زمین

تصادفات

حمل و نقل همگانی

زیست محیطی  (مهندسین مشاور آمودراه 1376 صفحه 17)

معیارهای انتخاب نوع سیستم حمل و نقل عمومی

محدودیت های مختلفی ممکن است  در انتخاب نو سیستم حمل و نقل  وجود داشته  باشد ،لیکن ،مهمترین معیارهای انتخاب بطور کلی بشرح زیرمی باشد :

معیارهای اقتصادی  و بهره برداری

معیارهای اقتصاد ملی

اثرات  غیر قابل سنجش

معیارهای اقتصاد و بهره برداری

متغیرهای مهم اقتصاد  بهره برداری که در انتخاب سیستم حمل و نقل  مناسب مورد توجه قرار می گیرند،عبارتند از :

1-1 ظرفیت شبکه

2-1 هزینه های سرمایه گذاری

3-1 ظرفیت سیستم حمل و نقل

4-1 سودمندی سیستم

به جرات می توان گفت  که معیارهای اقتصاد بهره برداری اساسی ترین  پارامترهای انتخاب نوع سیستم  حمل و نقل  هستند  زیرا بدون توجه به ظرفیت  شبکه ، هزینه های ساخت مسیر ، خرید وسیله نقلیه و تعمیر و نگهداری آن نمی توان یک سیستم مفید وبابازده مناسب برگزید.

1-1 ظرفیت شبکه

ظرفیت شبکه از این جهت عامل  مهمی است  که بدون توجه به پتانسیل  معابر و شبکه هاب حمل و نقل  درون شهری که خود تابع نوع معابر (آزادراه،بزرگراه،معابر شریانی ،معابر توزیع کننده ،معابر دسترسی و…) و میزان گسترش آنها در سطح  شهر می باشد ، نمی توان حجم معینی از وسایل  نقلیه یک سیستم حمل و نقل  را از شبکه عبور داد. لذا در انتخاب نوع سیستم حمل و نقل عمومی ، ظرفیت شبکه های مختلف موجود در مسیرهای مورد نظرمورد بررسی قرار می گیرد. گاهی لازم  میشود  برای تامین اهداف پروژه با ایجاد معابر جدید ویا بهبود وضعیت معابر موجود به ظرفیت نهایی شبکه های حمل و نقل افزود. البته اگر محدودیت های موجود از قبیل مسیل ها ،کوه ها ،آثار تاریخی و میراث فرهنگی در مسیر مورد نظر قرار داشت  باشند ، تغییر و یا احداث مسیر جدید با مشکل همراه خواهد بود. بطور کلی ظرفیت هر خط با عرض 12 فوت (6/3 متر) در شرایط ایده آل 2000 واحد سواری در هر ساعت می باشد که عملاًدر سطح معابر درون شهری ظرفیت هر خط ممکن است به کمتر از 1000 واحد سواری نیز تنزل یابد . عرض خطوط ،فاصله جانبی ، مشخصات  شانه ها ، خطوط پارک ، خطوط تغییر سرعت ، خطوط بالا رو ویژه کامیون ، ، شیب مسیر ، طول صف ، درصد کامیون و اتوبوس ، توزیع خطوط و تغییر  جهت جریان  و نقاط قطع پیوستگی  جریان (تقاطعها ) از عوامل  کاهش ظرفیت محسوب  می شوند .

2-1 هزینه های سرمایه گذاری

هزینه ها یسرمایه گذاری  اولیه  و مخارج  تعمیر  و نگهداری  سیستم ها  بدین منظور در انتخاب سیستم حمل و نقل  عمومی مورد بررسی  قرار  می گیرند  که بدون  تامین بودجه  ، اجرای  هیچ طرحی  میسر نیست و چون  حجم  پروژه های  حمل و نقل  در سطح  کلان می باشد . لذا ، اهمیت  عوامل  مذکور بیشتر  مشخص می گردد. هزینه سرمایه گذاری  تابع  ظرفیت  جابجایی  ، تعداد  ایستگاه و بزرگی آنها ، موقعیت  مسیر وغیره  می باشد .  بطور  متوسط  هزینه یک مسیر  دو خطه  برای احداث مسیر قطار  سبک شهری  وقتی که از روی سازه بتنی  عبور نماید ، حدود 16 درصد  هزینه  احداث مسیر مترو درزیرزمین  می باشد .