انقلاب
تحیلی از انقلاب اسلامی
همانطور که از نام تحقیق معلوم است نویسنده به تحلیل انقلاب اسلامی ایران پرداخته است . میتوان این تحقیق رابه دوبخش تقسیم کرد : در بخش اول تحقیق ضمن شگفت انگیز بیان نمودن انقلاب ایران خود انقلاب را از لحاظ مفاهیم سیاسی یک انقلاب را در یک جامعه توضیح می دهد. در بخش دوم به بیان شرایط به وجود آمده در ایران در قبل از انقلاب وروند انقلاب ایران بازگو می شود .
بخش اول تعریف انقلاب از دیدگاه مارکسیست ها وغربی ها
انقلاب از دیدگاه مارکسیست
از دیدگاه مارکسیست ها عامل اقتصادی وبدی اقتصاد یک طبقه (کارگر یا پرولتاریا) سبب شورش وانقلاب برضد سرمایه داران می شود .با وجودی که مارکس این شرایط را در هلند ،انگلیس می دید و معتقد بود در این دو کشور انقلاب مارکسیستی روی دهد در اولین انقلاب مارکسیستی در روسیه چین روی داد.
انقلاب از دیدگاه غربی ها
غربی ها دید بدبینانه ای نسبت به انقلاب دارند ازجمله متفکرین غربی که به انقلاب پرداختند می توان چنین نام برد:
جامعه شناس هنتینگتون که او انقلاب را تلاش جامعه برای مدرنیزه شدن می داند وبرخلاف مارکس معتقد است در جوامع صنعتی انقلاب روی نمی دهد.
مارویس زونیس معتقد است در برخورد با انقلاب باید چهار حوزه را بررسی کرد:
1-رهبری انقلاب 2-سازماندهی انقلاب 3-شرکت توده ها 4-پاسخ سیستم توده ها
برینتون جامعه ای که به انقلاب دچار شده را به فرد بیمار تب داری تشبیه نموده که علائم بیماری یکی یکی درآن ظاهر می شود ودر طرح تئوریک وتطبیقی در مورد انقلاب دارد که بر هر دو طرح ایراداتی وارد است.
تعریف انقلاب
از نظر لغوی به معنای دگرگونی وتحول ...ومعادل کلمه Revolution است .در قرآن کریم انقلاب به مفهوم زیروروشدن آمده است :
از نظر فلسفی انقلاب تبدیل صورتی دیگر است که کون وفساد باشد واز نظر جامعه شناسان انقلاب یک تغییر ریشه ای است همراه با خشونت وسه عنصر :ارادی ،نفی انکاروترس را دارد . از نظر سیاسی انقلاب به معنای تغییر در نماد سیاسی حاکمیت است با بررسی گفته های سیاستمداران به این نتیجه می توان رسید که انقلاب 1-مردمی است 2- با خشونت همراه است 3- ارزش ها مسلط را تغییر می دهد 4-ناگهانی است.
انقلاب درچه جامعه ای روی می دهد؟
انقلاب در جامعه ای روی می دهد که ابتدا شرایط فراهم شود بعد از آن عواملی منجر به پیروزی می شود ومرحله سوم :مرحله سازندگی انقلاب است به اختصار سه مرحله را بیان می کنیم .
شرایط اجتماعی موجود در یک جامعه قبل از انقلاب : در چنین جامعه ای گروه اقلیتی قدرت را دردست گرفته فاصله طبقاتی احساس می شود حمایت مردمی از حکومت وجود ندارد.دولت برهمه چیز کنترل دارد به عقاید مذهبی مردم توجه نمی شود حکومت مشکلات دارد وفساد رشوه خواری بیداد می کند. در این جامعه کم کم افکار انقلابی در دستگاهها رخنه می کند وقیام ها چریکی به چشم می خوردوسرانجام حرکت های مردمی شروع می شود .
شروع انقلاب : با شروع شدن انقلاب این گروهها در جامعه ظهور می کنند:
1-رادیکال ها: تندرو هستند جوان هستند وخواهان به صحنه کشاندن مردم به انقلاب و اکثرا از طبقات پایین وروستایی هستند.
2- میانه رو ها:با رژیم مخالف اند اما روش آرام را در پیش گرفته از طبقات مرفه هستند ومیانسال اند.
3-محافظه کاران :با انقلاب میانه ی ندارند .
در چنین جامعه ای نقش رهبری مهم است یک رهبر با داشتن ایدئولوژی مناسب جامعه خویش می تواند انقلاب را به پیش ببرد وپیروز نماید.
مرحله سوم :مرحله سازندگی بعد از انقلاب
این مرحله سخت ترین مرحله برای یک رهبر است زیرا رهبر با انواع مشکلات مثل: توقعات از انقلاب بالاست نیروی مناسب جایگزین برای نهادها ندارد و هنوز درگیری بین گروههای انقلابی وجود دارد.
در قدرت یابی بعد از انقلاب باید گفت رادیکالها چون مشغول سرکوبی هستند میانه روها که از تخصص علمی هم برخور دارند بیشتر شانس قدرت یابی دارند البته باید گفت به دلیل سهل انگاری ومحافظه کار ی و عدم توانایی در پاسخگوئی به مردم انقلاب برکنار می شوند.در این میان نقش رهبری پررنگ است که با حفظ وحدت وسه رکن (رهبری ،مردم وایدئولوژی )انقلاب را به پیش می برد وجلوی آفات انقلاب که شامل نفوذ فرصت طلب ها رجعت به گذشته و خستگی نیروهای انقلابی را با درایت حل می نماید.
با این پیشگفتار به بررسی انقلاب اسلامی ایران می پردازیم
شرایط سیاسی ایران قبل از انقلاب اسلامی
در ایران از دوران قبل از اسلام وبعد از اسلام همراه حکومت سلطنتی بوده دو سلسله قبل از انقلاب اسلامی قاجار وپهلوی بود .در دروان حکومت قاجارها که روس ها و انگلیسی ها در ایران نفوذ داشتند به دلیل بی عرضگی شاهان قاجار قسمت های وسیعی از خاک ایران در شمال شرق وشمال غرب دریای خزر ومنطقه افغانستان از ایران برای همیشه جدا شد. آخرین پادشاه قاجار احمد شاه بود چون تامین کننده خواسته های انگلیسی ها فردی قزاق به نام رضا خان را اجیر نمودند که ابتدا احمد شاه قاجار کودتا کرد و بعد از 4سال در سال 1303تاجگذاری نمود. از اقدامات رضا خان کشف حجاب وبی توجهی به مذهب بود. رضا خان در جنگ دوم جهانی حمایت از آلمانی ها سبب شد که انگلیسی ها اورا برکنار وپسرش محمدرضا شاه ایران نمایند با همکاری نزدیک فروغی. چهارده سال اول سلطنت محمد رضا شاه از نا آرام ترین دوران حیات سیاسی اوست :متفقین ایران را اشغال نموده بودند .گرچه متفقین خیلی سریع ایران را ترک کردند فقط روسها دیرتر ایران را ترک کردند که قوام السلطنه با حیله دادن نفت شمال باعث شد آنان را از ایران خارج نماید. در حزب لیبرال وکمونیزم در ایران رشد یافته بود.در این زمان دکتر مصدق با همکاری نزدیک آیت الله کاشانی قضیه ملی شدن نفت را مطرح کرد از گروه فدائیان اسلام هم نباید فراموش کنیم که دست به ترور های انقلای می زد .شاه مخالف بود اما با ترور هژیر ورزم آرا ترسید ملی شدن صنعت نفت را پذیرفت ومصدق را نخست وزیر نمود مصدق به دلیل دور شدن از آیت الله کاشانی حمایت مردمی خود را از دست دادوبا کودتا سیا برکنار شد . در سال 1339 شاه در حزب ملیون ومردم را تاسیس کرد .با نخست وزیری هویدا ایران وارد مرحله جدیدی شد ساواک برای کنترل برمردم به وجود آمد ،مطبوعات به شدت کنترل می شد جشن های پرهزینه شاهنشاهی تغییر تاریخ به شاهنشاهی گرچه اوضاع اقتصادی خوب بود آن هم به دلیل گران شدن نفت بود اما اقتصاد ایرانی بیمار بود با اصلاحات ارضی شاه کشاورزی از میان رفته بود روستاها به شهرها مهاجرت کرده بوند .