کارگزار باید از نظر حضرت علی علیه السلام:
- حکومت را نانخورش و طعمه ای برای خود و اطرافیانش نداند.
- امانت دار و نگهبان امانت مردم (بیت المال) باشد.
- بدون دستور امام، رعیت را امر و نهی نکند.
- خزانه دار مال خدا باشد تا آن را به امام برساند. (نامه 5)
- دل مردم را با نیکویی و مهربانی روشن سازد.
- ترس و بیم را از دل و روان مردم بزداید.
- با مردم به مدارا کار کند. (نامه 18)
- با رعایا درشتی و تندی نکند و سختی روا ندارد.
- به آنان ستم نکند و خردشان نشمارد. (نامه 19)
کارگزاران و تمامی کسانی که اموال مسلمین به آنها سپرده می شود باید:
- تقوای الهی را در همه حال رعایت نمایند.
- مسلمانی را نترسانند.
- دینداری مطمئن باشند.
- خیرخواه و مهربان باشند.
- درستکار و امین باشند.
- به اموال آسیب نرسانند. (نامه 25)
- در نهان و آشکارا از خدا بترسند.
- ریاکار نباشند.
- نهان و آشکار و کردار و گفتارشان دوگانه (منافقانه) نباشد.
- زیر دستان خود را نرنجانند و دروغگویشان ندانند و به آنان بزرگی نفروشند.
- حقوق مردم را که برعهده حکومت است به تمام ادا نمایند.
- به مردم و مسلمانان خیانت نکنند.
- با امام (رهبر) مسلمین ناراستی و دغل کاری نکنند. (نامه 26)
- با مردم فروتن، نرمخو و گشاده رو باشند.
- همگان را به یک چشم ببینند. (تبعیض روا ندارد)
- با نفس خویش پیکار نمایند.
- از دین خود حمایت کنند.
- به خاطر خشنودی هیچ یک از بندگان، خدا را به خشم نیاورند.
- نماز را در وقت معین آن اقامه نمایند. (نامه 27)
- فرمانبرداران از مردم را گرامی بدارند.
- حرمت خیرخواهان را پاس دارند.
- بی گناه را به جای گناهکار نگیرند و پیمان شکن را به جای پیمان گزار نپذیرند. (نامه 29)
- در کار خود هوشیار و با کمال جدیت پایدار باشند.
- خیرخواه خردمند و پیرو فرمان حکومت و فرمانبردار امام (رهبر) باشند.
- کاری نکند که به عذرخواهی ناچار شوند.
- به هنگام نعمت، بیش از حد شاد(مغرور و غافل) و به هنگام دشواری، سست رای و ترسان نباشند. (نامه33)
- مصلحت جوی امام (رهبر) باشند.
- بر دشمنان سخت دل و ستیزه جو باشند.
- خیرخواه و کوشا و برای رهبری و نظام شمشیری برنده و رکنی بازدارنده باشند. (نامه 34)
کارگزاران باید:
- خدای را بنده (اهل طاعت و عبادت و بندگی و تقوا و علم و عرفان) باشند.
- در روزهای ترس و بیم نخوابند.
- در ساعت ها و لحظات ترس، از دشمن روی برنتابند.
- بر بدکاران از آتش سوزان تندتر باشند.
- همانند شمشیری از شمشیرهای خدا باشند که نه تیزی آن کند شود و نه ضربت آن بی اثر گردد.
- آنگاه که لازم شود، مردم را فرمان کوچیدن و آنگاه که مصلحت ببینند، آنان را فرمان ایستادن دهند.
- بدون اجازه امام (رهبر) نه برکاری دلیری کنند، نه باز ایستند و نه عقب نشینی کنند و نه پیش روند. (مطبع محض رهبر باشند)
- در برابر دشمنان سرسخت باشند. (نامه 36)
- در مهمانی های مسرفانه و خارج از عرف شرکت نکنند.
- در مجالس و محافل و انجمن هایی که بر پایی آن مورد رضای خداوند نیست و غالباً جنبه ریایی و شخصیت نمایی و ... دارد شرکت نکنند.
- با پارسایی و پاکدامنی و درستکاری امام خود را یاری کنند. (نامه 45)
- برای یاری دین، رهبر را پشتیبانی کنند.
- برای خوابانیدن فتنه گنهکاران و بستن رخته های مرزی و نفوذ دشمن در خدمت رهبر قرار گیرند.
- به جا و به موقع مهربان و به هنگام، سخت گیر و قاطع باشند.
- در برابر رعیت فروتن و گشاده رو و نرم خو باشند.
- تبعیض روا ندارند.
- با رفتار خود بزرگان را به ستم وا ندارند و ناتوانان را از عدالت مایوس نسازند. (نامه 46)
- در فراوانی نعمت و مال و ثروت دگرگونی نشوند.
- اموال و ثروت خویش را در اموری که موجب نزدیکی آنها به بندگان خدا و مهربانی آنان با برادران دینی شان می باشد صرف نمایند. (نامه 50)
- داد مردم را بدهند.
- در برآوردن حاجت های مردم شکیبا باشند.
- در گرفتن حقوق دولتی از مردم، رعایا را در مضیقه و تنگنا قرار ندهند و بر آنان سخت نگیرند.
- مردم را نزنند و دست به مال مردم نبرند.
- نمازگزار باشند.
- خیرخواه مردم باشند و با سپاهیان خوشرفتاری کنند.
- در حد توان و نیرو در یاری خداوند و شکرگزاری او بکوشند. (نامه 51)
کارگزار باید:
- نیکی به بازرگانان و صنعتگران را بر خود بپذیرد.
- درباره آنان - به زیر مجموعه خود و کسانی که کارهای بازرگانان را تمشیت می کنند- به نیکویی سفارش کند.
- از احتکار بازرگانان منع کند.
- اگر پس از منع دست به احتکار زدند، محتکر را تنبیه نماید تا عبرت دیگران گردد.
- در کیفر اسراف نکند.
- بخشی از بیت المال و بخشی از غله های زمین های خالصه را در هر شهر به آنان واگذارد.
- به نیازمندانی که در دورترین نقطه - در کشور اسلامی- زندگی می کنند و به آنها نزدیک اند یکسان ببخشد.
- حق آنها را رعایت کند.
- از رسیدگی به کار و اوضاع آنان دریغ نکند.
- به آنان روترشی نکند.
- به کار کسانی که در چشم مردم خوارند و مردم آنها را خوار می دارند و به کارگزاران دسترسی ندارند رسیدگی کند.
- فردی مورد اعتماد و خدا ترس و فروتن را برای تفقد حال آنان و رسانیدن نیازمندی هایشان به خود مامور کند.
- کارگزار خود - یا با واسطه مستقیم - عهده دار یتیمان و کهنسالانی که چاره ندارند و دست سوال پیش نمی آرند باشد و به امور آنان رسیدگی نماید.
- بخشی از وقت خود را به کسانی اختصاص دهد که به او نیاز دارند. (نامه 53)
- ملاقات های عمومی ترتیب دهد تا گروه های مردم بدون حضور و مانع سپاهیان و نگهبانان، مشکلات خود را با او در میان گذارند.
- سخن درشت و سخن های نادرست مردم را بر خود هموار کند.
- با مردم به نیکی و مهربانی برخورد کند و مغرور و خود بزرگ بین نباشد.
- به مردم ببخشد، بخششی شایسته و گوارا.
- در آنچه از مردم بازمی دارد، توام با مهربانی و عذرخواهی باشد.
- به کارگزاران و مدیران زیر دست خود شخصا پاسخ دهد.
- نیاز مردم را در حداقل زمان برآورد و به خواسته هایی که کارگزاران و مدیران وی پاسخ نداده اند، خود پاسخ دهد.
- بهترین ساعات وقت خود را در بخشی از روز و شب به عبادت پروردگار اختصاص دهد.
- از رعیت به مدت طولانی پنهان نشود.
- باندبازی، قوم و خویش گرایی، دوست مداری و حزب سالاری نکند.
- بذل و بخشش بی جا و ناروا به افراد باند و جناح و اقوام و نزدیکان و دوستان خود نکند.
- در مواردی که رعیت گمان ستم از او برند، از آنها عذرخواهی کند و دلشان را از بدگمانی در آورد. (نامه53)
- در صلح با دشمنان رضای خداوند را در نظر گیرد.
- پس از آشتی با دشمن، او را دست کم نگیرد و در این مورد حزم و دوراندیشی به کار برد و خوش گمان نباشد.
- در آنچه عهده دار است خیانت نکند.
- پیمان شکنی نکند.
- از خونریزی به طور جدی اجتناب کند.
- چنانچه دچار خطا شد و فردی کشته یا مجروح یا مصدوم گردید، در پرداخت دیه تعلل نکند و از موضع قدرت بر خورد نکند. (نامه 53)
- از خود پسندی پرهیز کند، ستایش دیگران را دوست نداشته باشد و ترویج نکند.
- در نیکی کردن به رعیت بر آنان منت نگذارد.
- آنچه را انجام داده است بزرگ نشمارد.
- وعده های خود به رعیت را خلاف نکند.
- در کاری که موقع انجام آن نرسیده است شتاب نکند.
- در انجام کاری که وقت آن فرا رسیده و ممکن شده سستی نکند.
- در اموری که راه راست در آن ناپدار است ستیز و جدل نکند.
- از آنچه متعلق به همه مردم است، چیزی را به خود اختصاص ندهد.
- از غفلت در آنچه بدان توجه باید، بپرهیزد.
- در هنگام خشم، خویشتن دار باشد و تندی و سرکشی نکند.
- زود قهر نباشد و تیزی زبان را مهار کند.
- سخن نسنجیده بر زبان نیاورد.
- در قهر تاخیر کند تا خشمش فرو نشیند و عنان اختیارش به دست آید.
- به واجبات خداوند عمل و به سنت حسنه پیامبر و امام اقتدا کند. (نامه 53)
- در هر زمان و مکان از خدا بترسد. (رعایت تقوای الهی در همه حال و همه جا)
- از فریب دنیا بر خود بترسد و هیچگاه دنیا را امین نشمارد.
- هوس ها او را به هر طرف نکشاند و به او ضررهای فراوان نرساند.
- نفسش را باز دارد.
- خشم سرکش خود را کنترل کند و از خود دور سازد. (نامه 56)
- خود را از آنچه مانند آن را نمی پسندد، دور سازد.
- به کاری که خدا بر او واجب کرده مشغول سازد.
- نفس خود را محاسبه کند.
- به اندازه توانش در کار رعیت کوشش نماید. (نامه 59)
- کسی را که دست به ستم گشاید کیفر دهد ( ولو این که از نیروی مسلح و صاحبان قدرت اسلحه و ... باشد).
- شکایت از نیروهای نظامی و... را در حوزه خود به امام برساند.
- شکایت از افرادی را که جز خدا و امام توانایی برطرف کردن آن را ندارند به امام برساند. (نامه 60)
- کاری را که به عهده دارد در حداکثر توان انجام دهد.
کارگزار نباید:
- با امام خود مخالفت ورزد.
- با مردم حیله بازی کند و اموال آنان را به فریب بخورد.
- به اموال مسلمین خیانت ورزد و اموال آنان را برباید. (نامه 41)
- غنیمت مسلمانان و بیت المال را به اقوام و نزدیکان و دوستان خود دهد. (نامه 42)
کارگزاران و عاملین می بایست:
- خراج و مالیات و حقوق مالی دولت را جمع آوری و فراهم سازند.
- با دشمنان بجنگند.