دانلود تحقیق تاریخچه حفظ قرآن

خداوندا, من در کتاب   ورات امتى مى بینم که انجیل شان در سینه هایشان جاى دارد و آن را از حفظمى خوانند .

مناجات حضرت موسى

پیدایش حفظ قرآن

پیامبر اسلام در چهل سالگى به مقام شامخ نبوت برگزیده شد وقرآن در بیست و سه سال به مناسبت رویدادهاى مختلف بر قلب مبارک وى فرود آمد .

در این مدت , صحابه به سفارش آن حضرت درنگهدارى آیات الاهى مى کوشیدند . آن ها آیات الاهى را بر پوست واستخوان هاى شانه و دنده ى حیوانات , چوب هاى درخت خرما,سنگ هاى سفید پهن , کاغذ و پارچه مى نگاشتند (5) .و براى برخوردارى از پاداش معنوى به خاطر مى سپردند .

حفظ آیات الاهى نخستین گام در راه نگاهبانى از قرآن به شمار مى آمد, زیرا از یک سوخط آن روز کوفى بود و به سبب نداشتن نقطه و اعراب به شکل هاى مختلف خوانده مى شد, و از سوى دیگر, تقریبا همه ى مردم بى سوادبودند وتنهاباحفظقرآن مى توانستندعشق خودبه کتاب خداوندراآشکارسازند .

هنگامى که پیامبر اکرم (ص ) در غار [حرا] به سر مى برد,فرشته یى در برابرش حضور یافت و گفت : بخوان . پیامبر فرمود:خواندن نمى دانم . آن گاه بى هوش شد . وقتى حضرت به هوش آمد,فرشته گفت : [اقراء باسم ربک الذى خلق ....[ (6) امام صادق (ع ) فرمود: بسم اللّه الرحمن الرحیم . اقراء باسم ربک ...

اولین آیاتى است که بر نبى اکرم (ص ) نازل شد .

اولین مرحله , مرحله ى قرائت و به خاطر سپارى است ومرحله ى کتابت بعد از آن تحقق یافت .

از این رو, آیه هاى آغازین قرآن از [اقراء] سخن مى گوید و مراد از آن حفظ آیات در سینه ها است . اکنون این مسئله را در موارد مختلف زیر مورد بررسى قرار مى دهیم :

اصطلاح حافظ در صدر اسلام

واژه ى [حفظ] در زبان عرب در دو معنا به کار رفته است :

الف ) نگهدارى و نگهبانى  ب به خاطر سپردن ضد فراموشى 9 در قرآن مجید, این واژه و مشتقاتش تنها در معناى اول به کاررفته است .

 حافظ اسم فاعل است و در اصطلاح علوم قرآنى , به کسى مى گویند که همه ى قرآن را با تجوید و ترتیل و به کار بردن قرائت قابل قبول قرآن شناسان به خاطر سپرده باشد .

همچنین به کسى که بر سنن رسول اکرم ص  احاطه داشته , موارد اتفاق واختلاف آن را بداند و به احوال راویان و طبقات مشایخ آگاهى کامل داشته باشد, حافظ مى گویند .

برخى تعداد آن را نیز معین کرده اند و گفته اند باید فرد صدهزار حدیث با سند از حفظ باشد تا این واژه بر او اطلاق شود .

در صدر اسلام , به خاطر سپارندگان قرآن را [حافظ] نمى خواندند و با واژه هایى چون [جماع القرآن قراءالقرآن حمله القرآن  و الماهر فى القرآن  از آنان یاد مى کردند .

واژه ى حافظ پس از قرن اول یا نیمه ى دوم قرن هجرى (13)   دراین معنا به کار گرفته شد .

البته واژه ها و ترکیب هاى یاد شده در سراسر روزگار پیامبراسلام (ص ) به معناى کسى که همه ى متن قرآن را به خاطر سپرده , نبوده و پس از رحلت رسول اکرم (ص )چنین معنایى یافته است . درزمان آن حضرت , از حافظ بخشى از کتاب خدا نیز با این عبارت ها یادمى کردند .

اولین حافظ قرآن

حفظ آیات الاهى , از نخستین روزهاى نزول وحى آغاز شد . پیامبر اسلام (ص ( نخستین حافظ قرآن به شمار مى رفت و براى فراگرفتن و حفظ آن بسیار مى کوشید .

آن حضرت همراه پیک وحى زبانش را حرکت مى داد و شتاب مى کرد تا آنچه مى شنود فراموش نکند . مرحوم طبرسى در شان نزول آیه ى لاتحرک به لسانک لتعجل به . ان علیناجمعه و قرءانه

15  اى رسول ما  در حال وحى , شتابان زبان به قرائت قرآن بگشاى که ما خود آن را جمع کرده   در سینه ات ]نگاه مى داریم و بر تو مى خوانیم .

از ابن عباس چنین نقل مى کند:پیامبر اکرم (ص ) به سبب عشق شدیدى که به دریافت و حفظ قرآن داشت هنگامى که پیک وحى آیات را بر او مى خواند, همراه وى زبانش را حرکت مى داد و شتاب مى ورزید تا آنچه مى شنود فراموش نکند . خداوند او را از این کار بازداشت و فرمود: ما آن را برایت جمع مى کنیم .

حضرت براى اطمینان کامل از محفوظات خویش آن هارا بر فرشته ى وحى عرضه مى کرد .

در روایات متعدد چنان مى خوانیم که پیامبراسلام (ص ) در ماه رمضان هر سال قرآن را, تا آن جا که نازل شده بود, باجبرئیل مقابله و تکرار مى کرد, و در واپسین سال زندگى اش , بر خلاف گذشته , این مقابله و تکرار را دو بار به انجام رساند .

تقسیم بندی‌ قران ها

قرآن به ۳۰ بخش تقریباً مساوی به نام جزء تقسیم شده‌است. هر جزء از دو قسمت مساوی به نام حزب تشکیل شده‌است و احزاب به نصف و ربع حزب تقسیم می‌شوند (برخی نیز هر جزء را به چهار حزب تقسیم می‌کنند و در این صورت ۱۲۰ حزب داریم).

گردآوری قران

متن قرآن در سه مرحله گردآوری شد، تا نهایتاً به صورت امروزین یا اصطلاحاً «مصحف» درآمد. نخست زمان محمد. سپس زمان ابوبکر و در آخر زمان عثمان. در دوره‌های بعدی رسم الخط آن اصلاح شد

زمان محمد

در زمان حیات پیامبر، وی قرآن را بر مسلمانان می‌خواند. برخی آن را حفظ می‌کردند و برخی بر تکه‌های چرم، استخوانهای شانه و دنده گوسفند و شتر، چوب درخت خرما، سنگهای صاف و صیقلی و گاه کاغذ می‌نوشتند. از آنجا که هنوز قرآن بر پیامبر وحی می‌شد و متن آن ناقص بود، امکان «کتاب ساختن» آن وجود نداشت. «جمع قرآن در زمان رسول خدا را اصطلاحاً تألیف گویند.» (رامیار،تاریخ قرآن:۲۱۳)در زمان حیات پیامبر ۳۷ نفر حافظ کل قرآن بودند. (رامیار،تاریخ قرآن:۲۵۵) و تعداد کاتبان وحی که برای خود نسخه‌ای برمی‌گرفتند به بیش از پنجاه نفر می‌رسیده‌است.(رامیار،تاریخ قرآن:۲۵۵)

قاریان هفتگانه(قرّاء سبعه) و راویان چهارده گانه

در خواندن متن واحد قرآن چهارده شیوه یا روایت مختلف وجود داشته‌است. مشهورترین روایت که امروزه قرآن را بر اساس آن اعراب گذاری می‌کنند، روایت حفص از عاصم کوفی است، که به علی می‌رسد. تمام قرآن هایی که در ایران به چاپ می رسد از جهت صحت کتابت و انطباق با این قرائت در اداره نظارت بر چاپ و نشر قرآن کریم سازمان تبلیغات اسلامی مورد بررسی قرار می گیرد و این مسأله در پایان تمام قرآن ها ذکر شده است

سندیت قرآن

منظور از سندیت اعتبار و مرجعیت یک پدیده در اثبات یا کشف یک موضوع است

سندیت تاریخی

طبق نظر «عبدالحسین زرین کوب» قرآن موجود معتبرترین سند مکتوب عربی درباره احوال پیامبر و محیط پیدایش اسلام است.[7] با توجه به آنکه تاریخ علمی نقلی است و نه استدلالی یا تجربی، سندیت تاریخی بر اساس اعتبار نقل قولها و روایتهای موجود درباره یک پدیده شکل می‌گیرد. قرآن به لحاظ تواتر روایت (تعدد افرادی که آن را نقل کرده‌اند)، وثاقت راویان (اعتماد به افرادی که آن را نقل کرد اند) و اجماع آرا (اتفاق نظر در بین افراد نقل کننده) موثق‌ترین متن زمان خود در بین مسلمانان و غیر مسلمانان است. بنابراین هیچ سند و قرینه خارجی برای سنجش صحت قرآن نیست، که از خود قرآن کم اعتبارتر نباشد[نیاز به ذکر منبع]. چانچه فردی در صحت متن قرآن، در اسناد آن به پیامبر و امثال آن شک داشته باشید، در هر سند تاریخی دیگری از آن دوران قطعاً شک خواهد داشت. لذا وثوق و سندیت قرآن به حدی است که با هیچ سند تاریخی دیگری نمی‌تواند مورد تردید واقع شود.

اما برخی دلایل برون متنی که می‌توان برای صحت قرآن آن ذکر کرد عبارت‌اند از: ۱- عدم ثبت احادیث پیامبر تا ۱۰۰ سال: از زمان عمر و به فرمان او تا زمان عمربن عبدالعزیر در پایان قرن اول هجری هیچ حدیثی از پیامبر نوشته نشده‌است و فقط قرآن ثبت شده‌است، لذا احتمال ثبت صحبتهای دیگر وی که جزء قرآن نبوده، وجود نداشته‌است. ۲- متن فعلی قرآن از معدود امور مورد اتفاق بین تمام فرق اسلامی است و چنین اجماعی بعید است ریشه در واقعیت نداشته باشد. ۳- گرچه نقل است عثمان و امویان نُسَخ قرآنی متفاوت را از بین برده‌اند، اما مخالفان آنها بعدا بر این مبنا به مخالفت با آنها نپرداخته و در دوره عباسیان و نزد شیعه نیز همین متن قرآن مورد تایید قرار گرفته‌است.۴- نهایتا برخی دانشمندان نظیر محدث نوری قائل به حذف برخی مطالب از قرآن هستند، ولی عده بسیار زیادی از علمای شیعه و سنی در رد این ادعا کتاب نوشته‌اند. ر.ک. افسانه تحریف قرآن،رسول جعفریان

آمارهایی دربارهٔ قرآن

تعداد کل آیات قرآن ۶۲۳۶ است. البته در این رقم هم اختلاف هست. مثلاً در این محاسبه، «بسم الله الرحمن الرحیم» فقط در سورهٔ فاتحه (اولین سورهٔ قرآن) شمرده شده‌است (البته بجر سوره فاتحه؛ «بسم الله الرحمن الرحیم» که در ابتدای همه سوره‌های قرآن جز سوره توبه که «بسم الله الرحمن الرحیم» ندارد- قرار دارد جزء آیه اول آنها محسوب می‌شوند.)نظراتی دیگر نیز در این باره بسیار موجود است, برای مثال اشخاصی می‌گویند ۶۶۶۶ و اشخاصی دیگر می‌گویند ۶۲۳۴.

بسته به روش شمارش و تعریف کلمه و نیز نحوهٔ رسم‌الخط, اعداد مختلفی برای تعداد کلمات و حروف قرآن گفته شده. مشهورترین آن‌ها ۷۷۷۰۱ کلمه و ۳۲۳۶۷۱ حرف است.

قرآن ۱۱۴ سوره دارد. سورهٔ ۹ قران سوره توبه «بسم الله الرحمن الرحیم» ندارد اما سورهٔ ۲۷ قران یعنی سورهٔ نمل ۲ «بسم الله الرحمن الرحیم» دارد. طولانی‌ترین سوره قرآن سوره بقره یا گاو است که شامل ۲۸۶ آیه است. کوتاه‌ترین سوره قرآن هم کوثر با ۳ آیه‌است.