الله : خداوند یکتا ،افریدگار و مالک روزجزا نظریه اسلام را دردو قطب مختلف قرار داد . او تنها دلیل وجودی است . خداوند به اعراب پیش از اسلام شناسانده شد ،او یکی از خداوندان مکه بود . احتمالا عالی مقام ترین انها وبدون تردید خدای افریننده . اما تصور مبهم از خداوند عالی مقام ( و نه یکتا ) که در کلمه الله در مذهب مکه نهفته شده هم جامع و هم متعالی است که با موعظه های قران به خداوند زنده و رفیع تغییر می یابد .
الله در قران
روایتی در اسلام وجود دارد که می گوید سوره علق اولین سوره ای بود که به حضرت محمد ( ص ) نازل شد . بنا براین ماموریتی که به او محول شد با اولین ایات پند امیز قرانی بود . الله همانطور که در این سوره گفته شده مالک اوست ، خالق بشر و بزرگوارترین ، کسی که به انسان انچه دائمی دانست اموخت . بیشترین تکیه کلام قران ، بسم الله الرحمن الرحیم ، " به نام خداوند بخشنده مهربان " اعلام پیغام های جدایی است که در اول هر سوره تکرار می شود .
ممکن است که مرجعی به کلمه رحمان در جهان عرب قبل از اسلام باشد که به عنوان یکی از اسامی خاص الهی در نظر گرفته شده است. ریشه کلمه رحم در دوره قرون اسلامی دقیقا به مفهوم احسان ، عفو ، بخشندگی و بیان رحمت الله (بخشندگی خداوند ) است که برای نویسنده های روحانی مانند یاد اوری اگاهی پر رمز و راز الهی مرتبط با بشر است . بنابراین از ابتدای موعظه محمد ( ص ) وجود خداوند که سخاوتمند خالق و حامی بشر است توسط پیام اوری که خود نیز فرمانروا می باشد اثبات گردیده است .
درون مایه های اصلی
از یک دیدگاه تاریخی ، ما باید تفاوتهای کلی مورد پذیرش وجود را قبول کنیم . تفاوتهایی که بین سه دوره مکی و دوره مدنی تقریبا با بعضی روایات اسلامی مورد توافق است ( رجوع شود به قران ) . قران شرح الهیات وجود ، طبیعت ویژگیهای خداوند نیست . به اعتقاد مسلمانان متون قرانی سخنان خداوند است که برای بشر امده است که دران خداوند هر انچه ارزو دارد را می گوید . خداوند ولی نعمتی است که متقیانی را که کشف وشهود ( غیب ) را باور دارند موعظه می کند . خداوند به خاطر روابطش با جهان کمال متعالی در نظر گرفته شده و هر اقدام قادر مطلق تکرار رازی است اسرار امیز چون ما اورا نمی توانیم ببینیم در حالیکه او مارا می بیند . بدون خطر شکستن ریتم سوره ها و ایات بیرون کشیدن طبقه بندی موضوعات درمورد خداوند اسان نیست .
خداوند خالق روز دادرسی و جزا
او خالق همه چیز است . او خالق مطلق است ، او هر انچه که بخواهد با دستور دادن ( امر ) بوجود می اورد . او اعطا کننده همه خوبیهاست ، قاضی عالی مرتبه ( حکیم ) و عادلترین قاضی . بلند ترین سوره ها در مورد حاکمیت نامحدود خداوند ( ربوبیت ) بر خلقتش مخصوصا خلقت بشر و ویژگیهای بلند مرتبه قاضی و پادشاه ( مالک ) است .
اخرین شوک ذهنی و قلبی در مورد اخبار روز قضاوت ( یوم الدین ) و نزدیکی زمان است که فقط خداوند به ان واقف است . شیوه پند دادن ممکن است تغییر کند اما محتوای ان هرگز تغییر نمی کند . برای تنوع مضمونها که کمتر مربوط به خود خداوند است تا روابط بین خداوند ومعتقدان جامعه بستگی به موانع مواجه شده یا سازماندهی متوالی دارد . بنابراین ، به عنوان مثال ، دوگانگی مقربان و دوزخیان در پایان دوره اول مکی و تکیه کلام مدنی در مورد دورویان ( منافقان ) که خداوند انها را از بین خواهد برد .
سوره های مکی دو دوره اول بر معاد شناسی ظهور مجدد مسیح تاکید می کندکه در انها خداوند اساسا به عنوان قاضی برتری است که صلاحیت قضائی دارد زیرا او خالق مطلق بشر است . درونمایه جزا گرچه در سوره های مدنی دوباره از سر گرفته می شود اما ابعاد بدون شک اینجا و انجا تغییر می کنند . هدف از تدریس به صورت ساده در مکه پذیرش ایمان درباره رموز خداوند، قاضی و خالق ، است .
در مدینه نیز این راز و رمز همانطور که گفته شد در خاطره قلبها وجود داشت مانند شاهدی برای شناختن ارزش معاد در زندگی روزمره که به مسلمانان چه معتقدان و چه منافقان اصرار می ورزند که پیوسته متوجه اعمالشان به هنگام نزدیکی ظهور باشند . بنابراین به منافقان اصرار می ورزند که به طرف او برگردند .
اختلافات و از سرگیری های یکسانی از درونمایه ای خاص در ارائه مدیریت خدایی بر تاریخ بشر تکرار می شود . سوره های مدنی درباره جزئیات داستان حضرت ادم است که پیشوای پیامبران تاریخ از نوح تا عیسی می باشد و اراده خداوند را بر جامعه معتقدان بیان می کند . اما در اینجا مانند توالی ملاحظات پیوسته فرمان ثابت خداوند همانطور که در موعظه های مکی گفته شده شامل همه چیزهای داخل و بیرون از زمان ظاهر می شوند . زیرا خداوند پادشاه مرگ و زندگی است .
از اولین سوره ها حضرت نوح ، ابراهیم و موسی و قبایل ثمود برانگیخته شدند . در دوره دوم مکی خداوند اقوام عاد و ثمود را تهدید به روز دادرسی می کند . دوره های دوم و سوم مکی درباره شرح کاملی از تاریخ پیامبران است . قضاوت در مورد اشخاص پیوسته در قران بیان شده است .
خداوند در نوع خود بی همتا و یگانه
در اولین سوره ها خداوند ارباب شماست . بعدها او خالق ، حامی و قاضی است . او بلندمرتبه ترین می باشد . خداوند این اسماء را به خاطر این اورده که ویژگیهای ربوبیتش با بشر در ارتباط است . ویژگیهای خاص ربوبیتش که به اعتقاد اسلام متمرکز بر روی جواب دادن به اشتباهات و بی دینی بشر است جایی که می گوید : خدا یکتاست .
سوره ای از قران ایات 39 تا 43 در مورد تقبیح مکه ای هاست که برای خدا شریک و دختر می دانستند زیرا خداوند وحید است پروردگار یکتا . به معتقدان گفته شده که خداوند شما بی همتاست . این گفته پیوسته در طول کتاب تکرار شده مخوصا در طول دوره مدنی که هسته این موعظه خداوند می باشد . حضرت محمد (ص) بارهاو بارها می گوید که بر من اشکار شد که خدای شما بدون شریک است .
اما دریکی از ایات سوره های دوره اول مکی تاکید بر یکتا بودن خداوند بیشتراست در رابطه با بشر خداوند وحید یکتای بی نظیر در طبیعت خداوندی اش یکی است (احد ) . تنها و تک ، صفاتی که نشاندهنده وحدت ( توحید ) و تعالی مطلق می باشند . شهادت در اسلام به معنای شهید شدن است . در اوایل سوره هفتاد و سوم بر طبق احادیث گفته شده هیچ اولویتی بجز خداوند وجود ندارد .
دوره دوم مکی بیان می کند که : من ، پروردگارم و هیچ ربوبیتی جز من وجود ندارد این سر الهی ( من ) واقعی می باشد . کوتاهترین سوره که زمان ان مشخص نیست ولی احتمالا مربوط به دوره مدنی است سوره یگانگی ( توحید ) است : بگو او خدای یکتاست ، ان خدایی که از همه عالم بی نیاز و همه عالم به او نیازمند است ، نه کسی فرزند اوست و نه او فرزند کسی است ، و نه هیچکس مثل و مانند و همتای اوست .
خداوند بخشنده و قادر متعال
دوجنبه اسرار امیز خدا در رابطه با خلقتش می باشد : ارباب جهاندر قدرت مطلق و نیکوکاری بخشنده اش در همه دوره های قران مثل هم است که با تاکید بیان شده است . ویژگی قدرت مطلق اولین صفتی است که به وضوح شرح داده شده است . او فرمانروای شرق و غرب می باشد ، و این دقیقا چیزی است که معتقدان او را حامی و ضامن ( وکیل ) می دانند که بر قدرت بخشش و رحم تاکید مصرانه دارد .
رحمان ، رحیم ، غفور، غفار، خیرخواه ، بخشنده ، با گذشت اسمهایی هستند که در قران دائما تکرار می شوند . متون دوره مدنی ، تعهد خدا ( اسلام ) به مذهب را می رساند . اما در سوره های معاد شناسی دوره اول معتقدان خود را به بخشنده مهربان ( خداوند)واگذار می کنند . خداوند سرپناه و راهنما است . کل یکی از سوره های دوره دوم مکی خشم خداوند با عظمت ( جلال ) و بخشنده ( اکرام ) را در برابر کسانی که نیکی را تکذیب کردند نشان می دهد .