دانلود مقاله طرح اشیا در تمدن اسلامی -فرش

مقدمه

فرش ایران بر آمده از هنر اصیل و قدمت آداب ها و رسوم های زیبای ایرانی می باشد. فرش هایی ایرانی با نقوش و تزئینات خیالی باغ گونه خود به جان و روح انسان ، توان زندگی را هدیه می کند.

با توجه به مطالعات انجام شده توسط محققین و کارشناسان هنری، اولین فرش یافت شده به نام پازیریک به ایران و بافنده ایرانی اختصاص دارد. پس این هنر در مملکت و سرزمین ما دارای اعتبار و اصالت خاصی می باشد.

فرش ایران در دوران های مختلف و زمان های گذشته دارای تاریخ و اتفاق هایی می باشد که اطلاع داشتن از آنها باعث می گردد تا به اصل هنر، قدمت هنر و به خدای عشق هنر برسیم.

در این مجموعه به بررسی هنری و اقتصادی فرش ایران در دوره پهلوی می پردازیم تا بیشتر بدانیم و قدردان این هنر و دستان توانمند راهی آن باشیم.

فرش ایران

قالی بافی هنری است  که تقریباً از اوایل تمدن بشری در میان چادرنشینان به سبب نیازی که بدان داشتند، به وجود آمد. بی شک اولین زیراندازی که انسان نخستین در کف غارها و چادرها و مساکن خود برای مقابله با سرما و رطوبت و گرد و خاک به کار می برد، پوست شکار بوده است که به دلیل نداشتن روش دباغی صحیح، دوام کافی نداشت و خیلی زود از بین می رفت. لذا جستجو برای یافتن و بافتن زیرانداز و کفپوش مناسب ادامه یافت تا با آشنائی به بافندگی ( با آموختن از عنکبوت و یا پرندگان ) و با استفاده از نوعی نی، حصیربافی آغاز شد..

بی دوامی حصیر، نیاز به کفپوش دیگری را الزامی ساخت تا اینکه کم کم ریسیدن پشم و بافتن آن آغاز شد و زیراندارها از حصیر به گلیم و بعدها به قالی تبدیل شد.

آسیا به عنوان مهد تمدنهای بزرگ شناخته شده است، آسیائی ها دوهزار سال قبل از اروپائیان برنز را شناختند، همه پژوهشگران بر این نکته اعتراف دارند که قالی و قالی بافی هم از آسیا شروع شده است. انان بر این عقیده اند که ترکستان، ایران و قفقاز مهد اولیه این هنر بوده است.

 از عباراتی که در انجیل و ادبیات کلاسیک آمده است به این نتیجه می رسیم که هنر شرقی قالی بافی مدتها قبل از میلاد مسیح شناخته شده بود و وجود داشته است.

هومر، حماسه سرای معروف قرن هفتم پیش از میلاد یونانع صحبت از " کاناپه ای که با یک قالی ارغوانی مفروش شده بود " می کند.

گزنفون، مورخع فیلسوف و سردار آتنی که در سال 401 پیش از میلاد به جنگ با ایران باسمان پرداخته، گزارش کرده " ایرانی ها عادت دارند که بر روی قالی های نرم استراحت کنند."

امروزه منطقه وسیعی شامل کشورهای آسیای صغیر، ترکیه، قفقاز، ایران، ترکستان، پاکستان، افغانستان، هند، تبت، چین، مصر، اسپانیا و حتی کشورهای شبه جزیره بالکان ( رومانی) را می یابیم که هنر و صنعت قالی بافی در آنها وجود دارد. طبق شواهد موجود، ایرانیان نخستین قومی بودند که به قالی بافی  پرداختند و در این زمینه سرامد جهان شدند، معروفترین قالی های مشرق زمین به ویژه ایران، در طول تاریخ زبانزد خاص و عام بوده است. ممتازترین قالی هایی که زینت بخش موزه های دنیا هستند اکثراٌ در ایران و توسط هنرمندان ایرانی بافته شده اند.

با این حال، باستان شناسان و مورخان اروپائی تمایلی برای اعتراف به این موضوع ندارند زیرا که قالی بافی در غرب ویا در سرزمین های مستعمره غربیان بوجود نیامده است و ذاتی کاملاٌ شرقی و بعضاٌ ایرانی دارد.

ما نیز در این جستار سعی داریم تا با ارائه آخرین نظریات و دستاوردهای علمی براساس مستندات و شواهد،تصویر روشنی از تاریخ فرشبافی ایران، بلکه جهان را ارائه نمائیم.

فرش ایران در دوران پهلوی

در این دوران طرحی برای حمایت از صنعت فرش و فروش بافان نوشته می شود. که قبل از بیان طرق حمایت صنعت فرش ذکر مطالب زیر ضروری است :

1. صنعت فرش با توجه به جمع کثیر کارگران شاغل در این صنعت و خانوادۀ آنها و همچنین ارزی که از این راه عاید مملکت می شود بسیار حیاتی است.

2. به طور کلی در کشورهایی که سرمایه گذاری کم است توجه به صنایع دستی و خانگی در برنامه هایاقتصادی و عمرانی و تولیدی از اهم مسائل است زیرا برنامه های عمرانی متأسفانه متوجه شهرها و بهبود وضع سکنۀ آن هستند و موجبات رکود کار و ایجاد بیکاری را دهات و شهرستان ها فراهم می کنند و صنایع دستی و خانگی را از بین می برد.

3. مادام که برنامه های عمرانی چنین اهدافی را تعقیب می کنند بایستی صنعت فرش مورد حمایت شدید دولت قرار گیرد.

4. در برنامه های آتی عمرانی بایستی بهبود وضع قراء و روستاها و عمران شهر و ده مورد کمال توجه قرار گیرد به قسمی که ایجاد کارهای فراوانی که در این مناطق می کند و به تدریج کارگران زاید درصنعت فرش را به کارگاههای صنعتی و تولیدی می کشاند.

5. توجه به امر توزیع عادلانۀ ثروت از طریق بهبود وضع مادی کارگران و به خصوص ساکنین دهات و روستاها بایستی مورد توجه قرار گیرد، زیرا مادام که سطح درآمد عمومی پایین است هر قدرهم تعداد مدارس فراوان باشد اولیای اطفال به جای اعزام آنها به مدارس به فروش و معامله و وادار کردن آنها به کار پرداخته و از این راه کسر درآمد خود را جبران می کنند.

لهذا تنها پس از اجرای نظرات فوق است که می توان مسأله حمایت اطفال و جلوگیری از کار آنان را در صنعت فرش به مورد اجرا گذاشت :

الف) حمایت ازصنعت فرش برای این که بتوان مشکلات فرش را برطبق برنامه و به طور اساسی حل نموده و به اضافه در پیشرفت کار و بهبود وضع آن نظارت صحیح به عمل آورد و در هر مورد راهنمایی و یا در صورت لزوم اتخاذ تصمیم سریع معمول گردد لازم است که به طور کلی امر صنعت فرش به عهدۀ یک کمیتۀ مرکزی درتهران مرکب از نمایندگان سندیکاهای کارفرمایی و کارگری فرش ، وزارت اقتصاد ، وزارت کار و خدمات اجتماعی ، سازمان برنامه ، سازمان های خیریه ، شرکت سهامی فرش ایران ، وزارت فرهنگ، ادارۀ کل هنرهای زیبا و همچنین شوراهای محلی در شهرستان ها و مراکز فرش باقی قرار گرفته و اقدامات زیر به عمل آید :

1. اقدامات داخلی

آنچه در این زمینۀ حمایت از صنعت فرش و افزایش تولید و بهبود آن در داخل مملکت بایستی به عمل آید عبارت است از :

تهیۀ استانداردها: برای تهیه استانداردهای مربوط به مواد اولیه، نقشه، رنگ و بافت کمیسیون هایی تحت نظر کمیتۀ اصلی و مرکب از نمایندگان ادارۀ کل هنرهای زیبا، شرکت سهامی فرش ایران، نمایندگان سندیکای کارفرمایان قالی بافی، نمایندگان سندیکاهای کارگران قالی بافی و تعدادی از متخصصین مربوطه درهر مورد تشکیل گردد.

تهیۀ مواد: برای اینکه مواد اولیه به نحو مرغوب و نیز یکسان تهیه و در اختیار بافندگان و یا کارگاههای بافندگی فرش قرار گیرد کمیتۀ مرکزی بایستی سعی نماید که شرکت هایی از کارفرمایان این صنعت چه برای تهیۀ مواد اولیه ( پشم – نخ ) و چه برای تهیۀ رنگ های طبیعی و همچنین برای تهیۀ نقشه های اصیل تشکیل گردد تا بدین وسیله با امکانات زیادتری که از این راه فراهم می شود مشکلاتی را که صنعت فرش از لحاظ تهیۀ پشم و شستشو و رنگ آن و همچنین تهیۀ دارهای قالی و نخ و سایر موادی که لازم دارد برطرف شود.

آموزش: برای تفهیم و آموزش و نظارت صحیح در اجرای استانداردهای مواد اولیه ، رنگ ، نقشه و بافت هنرستان ها و یا کلاس هایی در هر محل برای مقاطعه کاران و استادان قالی باف تشکیل گردد. درمدارس روستایی نیز تشکیل این کلاس ها ضروری است .

تخصیص (تخصص) اعتبار: اعتباراتی برای اعطای وام به صاحبان کارگاههای قالی بافی و نیز مقاطعه کاران و همچنین شرکت های تعاونی روستایی منظور و در صورت امکان مواد اولیه، نقشه و رنگ مورد لزوم آنها تأمین و تسهیلاتی در امر فروش، خصوصاً برای شرکت های تعاونی تولید روستایی فراهم شود. اعطای اعتبارات مشروط به رعایت مصوبات کمیتۀ اصلی در زمینۀ مقررات مربوط به تولید و شرایط کار می باشد.

کارگاههای نمونه: شرکت سهامی فرش ایران همان طور که منظور از تشکیل آن نیز این بوده است، به جای رقابت با کارفرمایان این صنعت با ایجاد کارگاههای نمونه در هر محل قسمت اعظم مساعی خود را صرف راهنمایی کارفرمایان و کارگران قالیباف وخصوصاً روستاییان قالی باف نماید. شک نیست که تشکیل این کارگاهها درامر پیشرفت و بهبود تولید و آموزش کارگران سهم بسزایی خواهد داشت .

سازمان های کارفرمایی قالی بافی: برای جلوگیری از رقابت های زیان بخش و همچنین تأمین وحدت مساعی و نیز تهیۀ امکانات بیشتر تشکیل سندیکا یا سازمان کارفرمایی قالی بافی کاملاً ضروری است و بدیهی است بدون تشکیل سندیکا یا سازمان مزبور هر نوع اقدامی که از طرف دستگاههای مختلف به عمل آید اثرات مورد نظر را از لحاظ حفظ و حمایت صنعت فرش نخواهد داشت .

منع صدور فرش های نامرغوب: به موازات اقدامات فوق بایستی تصمیمات شدیدی در مورد منع صدور فرش های نامرغوب که باعث تنزل بازار فرش ایران درخارج خواهد شد اتخاذ گردد و به طور کلی فرش های صادره از مملکت با اجازۀ مقامی که کمیتۀ مرکزی در تهران و یا شوراهای محلی در شهرستان ها تعیین می نمایند باشد .

تشویق قالی بافان: با معرفی هنرمندان قالیباف چه درداخل مملکت وچه در خارج با اعطای جوایز و هدایا و همچنین انتشار شرح حال و مشخصات آثارهنری آنان نه تنها موجبات دلگرمی و تشویق آنها فراهم شود بلکه بدین وسیله غیرمستقیم به ارتقای سطح مرغوبیت قالی نیزکمک شایانی بشود.

تشویق صادرات: درمورد صادرات فرش نیز بایستی از طرف دستگاههای مربوطۀ دولت کمک های تشویقی لازم به عمل آید و جوایزی نیز در نظر گرفته شود و حتی در مورد صدور فرش به کشورهایی که حفظ بازار فرش در آنها مورد لزوم است. در صورت ضرورت مبلغی نیزدولت کمک نماید.

2. اقدامات خارجی

ثبت نقشه: از طرف مقامات مربوطۀ دولتی بایستی نسبت به ثبت رساندن نقشه های اصیل ایرانی در مراجع بین المللی اقدام شود.

دفاتر نمایندگی: درشهرهای بزرگ اروپا و امریکا بایستی به تأسیس دفاتر نمایندگی اقدام و کارشناسانی نیز در اختیار دفاتر مزبور گذارده شوند. دفاتر مزبور بایستی ضمن راهنمایی فروشندگان فرش تبلیغات وسیع و مؤثری را در زمینۀ معرفی فرش های ایران و بحث دربارۀ نقشه ها و رنگ ها و همچنین ایجاد اعتماد بین خریداران به عمل آورند.

قراردادهای بازرگانی: در حال حاضر با تصمیمات بازار مشترک اروپایی سال به سال بر میزان تعرفۀ گمرکی فرش در کشورهای عضو بازار مزبور افزوده می شود. در این باره بایستی از طرف مقامات مربوطۀ دولتی اقدام عاجلی دربارۀ تقلیل تعرفۀ گمرکی و ایجاد تسهیلات لازم در مورد صادرات فرش به کشورهای دیگر به عمل آید.

ایجاد نمایشگاه: در هریک از کشورهای اروپایی و یا امریکا بایستی نمایشگاههای دائمی فرش و یا سیار تحت نظر دفاتر نمایندگی تشکیل گردد .

حمایت از کارگران فرش

با اقداماتی که در زمینۀ حمایت از صنعت فرش به عمل می آید بدون تردید عواید حاصله از فرش که در حال حاضر در حدود 1 قیمت آن (پس از کسر قیمت مواد و هزینه ها ودستمزد) خواهد بود افزایش3 می یابد و امکان اجرای مقررات قانون کار و حفظ بهداشت کارگران قالی باف در کارگاههای شهری فراهم خواهد شد. به همین لحاظ به موازات حمایت های فوق اقدامات زیر نیز در زمینۀ حمایت از کارگران فرش باف به عمل آید :

الف) تأسیس سندیکاهای کارگران کارگاههای فرش بافی

ب ) انعقاد قراردادهای دسته جمعی بین سندیکاهای کارگران فرش بافی و سندیکاهای کارفرمایی و یا کارفرمایان در مورد دستمزد و شرایط کار .

ج ) تأسیس شرکت های تعاونی برای کارگران قالی باف .

در صنعت قالی بافی از لحاظ تشکیل شرکت های تعاونی باید ابتدا کارگاههای مربوط به این صنعت را تقسیم بندی نمود :

1. کارگاههای شهری که توسط سرمایه داران اداره می شود و در حدود عدۀ زیادی کارگران مشغول کارند.

2. کارگاههای انفرادی و یا خانوادگی داخل شهرها .

3. کارگاههای دهات که به صورت صنایع روستایی و فعالیت تکمیلی روستایی برای اضافه درآمد به بافت قالی اشتغال دارند .

4. کارگاههای مربوط به شرکت دولتی فرش .

علی الاصول در میان هر چهار دسته مسائل مختلفی را می توان مورد بررسی قرار داد :

1- تغذیۀ صحیح کارگاههای شهری از نقطه نظر نیروی کار کارگر و جلوگیری از بیماری ها و زود میری .

2- تهیۀ مواد اولیه ( پشم ، رنگ و امثالهم ) .

3- تشویق و تقویت کارگاههای دهات که برای تکمیل درآمد قلیل روستایی فعالیت می کنند.

با درنظر گرفتن مراتب فوق برای هر موضوع می توان یک شرکت تعاونی در نظرگرفت. مثلاً با توجه به گزارشات راجع به طرز تغذیۀ کودکان وکارگران کارگاههای بزرگ باید شرکت تعاونی مصرف کارگاههای بزرگ شهری را تشویق نمود و اولیای کارگاهها را متوجه ساخت بهداشت و سلامت کارگران و ازدیاد معدل عمر کارگر باعث بهره وری بیشتر کار خواهد بود و به عکس کارگر ناسالم و بیمار که تازه پس از پختگی و آشنا شدن به فنون صنعت پس از یکی دو سال به علل امراض مختلف از کار افتاده شده و یا دستخوش مرگ خواهد شد و ضمناً همین کارگاههای بزرگ در صورتی که در منطقۀ جغرافیایی خاص متمرکز باشند برای این که از هزینۀ تولید بکاهند می توانند یک شرکت تعاونی خرید مواد اولیه و وسایل حرفه ای به وجود آورند و در صورتیکه شرکت های تأمین و تهیه مواد اولیه به وجود آید کارگاههای انفرادی شهری که در اغلب خانه های مردم هست، می تواند با استفاده از عضویت این شرکت ها از مواد اولیۀ خوب وارزان استفاده کند .

اما دربارۀ کارگاههایی که در روستاها وجود دارد دانستن مسائل زیر ضروری است :

روستایی به علت محیط جغرافیایی یا بارور نبودن زمین و نیز سایرعوامل اجتماعی در کشورهایی نظیر کشور ما بسیار کم درآمد است و گذشته از درآمد کم در فصول مختلف دچار بیکاری است.

صنایع روستایی یکی از بهترین طرق اشتغال روستاییان فصول بیکاری یا کم کاری به کار می باشد و نیز یک درآمد تکمیلی است که درآمد سالانۀ وی را تقویت می کند.

صنایع فرعی روستایی در کشورها برسبیل سنت و آداب متفاوت است . در ایران یکی از صنایع مهم روستایی صنعت قالی بافی است. از لحاظ اقتصادی روستایی و ترقی سطح درآمد روستاییان وحفظ این صنعت بومی و ملی باید آن را از هر لحاظ تقویت نمود. مشکلات کارگاههای روستایی به شرح زیر تجربه می شود:

1. مواد اولیۀ به مفهوم وسیع خود ( پشم ، نخ ، حتی نقشه ).

2. قلت درآمد روستایی.

3. عدم بازار فروش مناسب.

با توسعۀ نهضت تعاونی روستایی که برطبق اساسنامه های چند منظوره بوجود آمده است می توان مواد اولیه توسط شرکت های تعاونی روستایی تهیه کرد و در دسترس روستاییان گذارد و از طرف دیگر برای تأمین زندگی روستاییان وبا تشویق آنها از طریق شرکت تعاونی می توان اعتباری برای ادامۀ کار در اختیار آنان گذارد و نیز شرکت ها و اتحادیۀ منطقه ای با تنظیم برنامۀ خاصی برای تقویت صنایع قالی بافی روستایی برای آنها بازار مناسبی پیدا نمایند و یا از لحاظ ترقی سطح درآمد روستاییان به شرکت های تعاونی و یا اتحادیه ها طبق توافقی با شرکت دولتی فرش و یا سازمان هایی نظیر آن سعی کنند محصولات صنعتی روستایی به قیمت مناسب فروش رود البته بایستی تذکر داد همان طور که همه جا مرسوم است می توان فروش صنایع فرعی روستایی را ( امثال قالی ) به شرکت های تعاونی فروش واگذار کرد ولی چون شرکت های تعاونی روستایی در ایران هنوز در مقدمۀ فعالیت هستند و آن طورکه شاید و باید از لحاظ عوامل گوناگون اجتماعی و اقتصادی توسعه نیافته اند می توانند همان طوری که گفته شد از طریق اتحادیه ها و یا رأساً خود شرکت ها محصولات روستایی را به بازارهای مطمئن عرضه داشته و حق العمل کمی دریافت دارند.

د ) تأسیس آموزشگاههای حرفه ایی برای کارگران قالیباف زیر نظر وزارت صنایع و معادن، وزارت فرهنگ، اداره کل هنرهای زیبای کشور، شرکت سهامی فرش ایران و سندیکاهای کارگری .

ه ) اعزام کارگران خردسال 7ساله به بالا به مدارس توسط وزارت فرهنگ .

و ) اقدام نسبت به تأمین دستمزد و معیشت اطفال مزبور توسط شیر وخورشید سرخ هر محل و شهرداری و جلب کمک مؤسسات بین المللی از قبیل ( یونیسف ، کاره و...) .

ز ) اعزام مددکاران اجتماعی به مراکز فرش بافی در شهرها و جمع آوری کارگران خردسال کمتر از 7 سال در مهدکودکان و تنظیم برنامه های آموزشی زیر نظر مؤسسه بنیادی پهلوی ، وزارت فرهنگ ، بنگاه های خیریه و شهرداری هر محل.

در سال 1341 وزیر کار و خدمات اجتماعی ایران در مورد صنعت فرش نظراتی دارد که در آن بیان می شود.

1- مسأله صنعت فرش از نقطه نظرهای مختلف اقتصادی و اجتماعی از دیرباز مطمح نظر بوده و در خصوص آن از گزارشات فنی دقیق گرفته تا مقالات انتقادی به تفضیل قلم فرسایی شده است و در واقع مسأله ای نیست که یا اصولاً مورد بررسی واقع نشده و یا در بوقۀ فراموشی افتاده باشد.

برعکس عدم توفیق و حتی پیشرفت درحل این مسأله مهم معلول این علت است که حل مسأله مستلزم همگامی و هماهنگی خاص بسیاری از سازمان های دولتی می باشد و متأسفانه هنوز چه در مراحل مقدماتی مطالعه و بررسی و چه در مراحل ثانوی اجرایی این همگامی و همانگی محقق و مشهود نگردیده است. خوشبختانه مأموران و بازرسان این وزارت تا کنون گزارشا ت مفصلی دراین خصوص تهیه کرده اند که علاقه مندان را از تحقیق مجدد بی نیاز می کند و خود این گزارشات می تواند در بررسی های مقدماتی امر بی نهایت مفید واقع شود.

2- در خصوص صنعت فرش عموماً دونظریۀ مختلف ابرازمی شود: یکی دایر بر اهمیت صنعت فرش دست باف به عنوان یکی از مظاهر ذوق و استعداد و نمونه های هنر باستانی این مملکت و کالای مقبول و محبوب صادراتی به کشورهای اروپایی و امریکایی و نظر دیگر مشعر بر محکومیت این صنعت به عنوان موجب وباعث نوعی بهره برداری غیر عادلانه و حتی غیر انسانی از نیروی کار افراد بخصوص اطفال و زنان.

این هر دو نظر چنانچه متعصبانه ابراز گردد از مصلحت به دور خواهد بود . زیرا از یک طرف کوشش در ابقای این صنعت به قیمت بیماری و رنجوری و محرومیت همه جانبۀ صدها هزار تن از ابنای این ملک که به هیچ وجه با برنامه های موسع تأمین و تعمیم عدالت اجتماعی منطبق نیست صحیح نمی باشد و به صرف این که قالی بافی هنر باستانی و صنعت مستظرفه و یکی از اقلام صادرات کشور است نباید زیر پا گذاشتن اصول انسانی و حقوق مسلم کارگری را نسبت به تعداد بی شماری از کارگران کشور موجه دانست و از طرف دیگر توجه به ماشینی شدن صنعت فرش و ابراز نفرت و بی نیازی نسبت به فرش دستباف قبل از جستجوی راه حلی برای دفع مفاسد و مضرات آن عجولانه و غیر منطقی به نظر می رسد.

3- مشکلات اساسی که در حال حاضر در صنعت فرش دستباف به چشم می خورد عبارتند از : کاهش روزافزون مرغوبیت فرش که ناشی از بکار بردن مواد اولیۀ نامرغوب، رنگ صنعتی غیر ثابت و روش نادرست بافت است که در هر مورد گزارشات دقیق بخصوص در مورد فرش کرمان در این وزارت موجود است و این امر موجب شکست فرش ایرانی یا لااقل انواع خاصی از فرش ایران در بازارهای جهان گردیده است. مشکل دیگر شرایط غیرانسانی کار در کارگاه های فرش بافی است که علاوه بر هتک مسلم حرمت قوانین کار و بیمه های اجتماعی و مقاوله نامه های بین المللی که به تأیید دولت ایران رسیده است مظهر ستم و بی عدالتی و سودجویی است و کارگاههای فرش بافی را به علت نور کم و هوای غیر سالم و مزد غیرکافی ( متوسط 15ریال در روز) و کار دشوار و طولانی و مستمر( از بامداد تا شامگاه ) و عدم پرداخت مزد تعطیلات و رعایت بسیاری دیگر از مقررات قانون کار از قبیل مقررات کار اطفال و زنان و زنان باردار و عدم بیمۀ کارگران و بخصوص صورت « اجیری » کارگران فرش باف ( که در برخی موارد حتی در دفاتر اسناد رسمی نیز به ثبت رسیده است ) و غیره می توان زندان و مسلخ تعداد بی شماری از مردم زحمتکش این مملکت دانست که با کار دشوار و مزد کم و تغذیۀ غیر کافی وعدم دسترسی به فرهنگ و بهداشت درمعرض بی سوادی، ضعف و رنجوری و بسیاری بیماری ها ازقبیل سل، ضعف عمومی، نازایی و سخت زایی، فلج و رماتیسم می باشند.

4- آنچه ذکر آن ضرورت دارد این است که در کمال تأسف باید اذعان کرد که شرکت فرش ایران نتوانسته است نمونۀ خوبی برای کارفرمایان خصوصی کارگاههای فرش بافی باشد سهل است طبق گزارش مأموران مربوطه شرایط کار در کارگاههای شرکت فرش از بعضی کارگاههای خصوصی بدتر و نا سالم تر است و این حقیقت تلخ و یأس آور خود یکی از موانع اساسی هرگونه پیشرفت در زمینۀ بهبود شرایط کار در کارگاههای فرش بافی محسوب می شود. زیرا دولت که مجری قوانین کار و بیمه های اجتماعی است چنانچه کارگاهش به صورت کارگاهی نمونه در آمده و با اسلوب مدرن و روشنایی کافی و دارهای صحیح و مزد عادلانه و رعایت قوانین کار و بیمه های اجتماعی بخصوص منع کار اطفال کمتر از 12 سال ، اداره می شد کارفرمایان خصوصی بالتبع تعدیل در وضع کار خود به عمل می آورند و امر مبارزه با بی عدالتی و قانون شکنی را جدی تر تلقی می نمودند .

5- در حل مشکلات فوق همان طور که در ابتدا نیز گفته شد باید مقامات و سازمان های مختلف مملکتی همکاری و همگامی خاصی داشته باشند و آغاز این همکاری باید درک یکسان و یکنواخت از این مسأله مهم و عواقب وخیم و غیرانسانی ادامۀ وضع به صورت فعلی باشد. باید همۀ سازمانهای ذی نفع به جهاد و مبارزه با دشواری های ناشی از صنعت ملی فرش برخیزند ئ این صنعت را اولاً از راه غلط و کجی که می پیماید منعطف سازند و کارگران آنرا نیز حداقل رفاه و تأمین اجتماعی که برای سایر کارگران مملکت فراهم است برخوردار نمایند. وزیر کار و خدمات اجتماعی طی نامه ای که به نخست وزیر ایران در آن سال می نویسد در مورد نجات فرش اینطور می نویسد که :

« نجات صنعت فرش و فرش بافان » که پیوسته مورد نظر و توجه خاص بندگان اعلی حضرت همایون شاهنشاه بوده و می باشد ، باید سر فصل یکی از اقدامات جدی فوری و ضربه ای دولت قرار گیرد . دولت شرکت فرش را از صورت یک بنگاه انتفاعی صرف به صورت مرکز هدایت فنی و اقتصادی صنعت فرش و پرچم دار اصلاحات عمیق در این رشته از صنایع ملی در آورد. وزارتخانه های صنایع و معادن، بازرگانی، فرهنگ، کارو خدمات اجتماعی، سازمان برنامه، سازمان بیمه های اجتماعی ، بانک رفاه کارگران وسایرسازمانهای ذی نفع ومؤسسات خیریۀ باید کمیته ای به نام «کمیتۀ نجات صنعت فرش و فرش بافان» تشکیل دهند و برنامه های جامع برای رسیدن به هدف خود تنظیم نموده مقدمات اجرای آن را فراهم سازند. باید همه به یک اندازه خو د را در این مهم دخیل بدانند و مشکل را به عنوان یک بلیۀ مملکتی و نه امر اختصاصی سازمان معینی تلقی نمایند. تنها از این طریق است که می توان به نتایج اقدامات آینده در این زمینه امیدوار بود.

طی انجام مبادرات این نامه با آقای نخست وزیر در اواخر سال 41 آقای خسروانی رئیس وزارت کار و امور اجتماعی به عنوان رئیس کیتۀ نجات صنعت فرش و فرش بافان کشور برگزیده شدند و کار خود را شروع کردند.

در سال 1342 نظر مسئولین در سفارت کبرای شاهنشاهی در رم به این صورت می باشد که آیندۀ فرش ایران از نظر یک صنعت صادراتی باید تا وقت نگذشته مورد مطالعۀ دقیق قرار گیرد و یکی از دو تصمیم مؤثر در مورد آن اخاذ شود.

1. یا قبول کنیم که صنعت فرش در شرایط اقتصادی امروز ایران یک منبع جالب توجه تولید ثروت برای بافندگان یا سازندگان آن در روستاها و سرمایۀ گذاران این صنعت و یک منبع تهیۀ ارز برای کشور است و باید مورد حمایت و تشویق مؤثر قرار گیرد و دولت وظیفه ای که برای توسعۀ تولید و کمک به بازاریابی آن دارد بر خلاف امروز به نحو مؤثری به عهده بگیرد.

2. و یا این که بگوییم چون فرش بافی با صرف وقت فراوان، بهرۀ متناسب با سایر صنایع نمی دهد بنابراین یک صنعت غیر سودآور و غیر مفید است و باید صنعت دیگری را جانشین آن کرد. از نظر صادر کنندگان و تولید کنندگان فرش باید از بالا رفتن سطح در آمدها و افزایش قدرت خرید مردم اروپا و توجهی که به فرش ایران دارند استفاده کنیم و در تولید فرش چند نکته را مورد توجه قرار دهیم:

اول این که از مصرف رنگ های ارزان قیمت بی دوام شیمیایی در فرش بافی صرف نظر کنیم راه این کار ممنوع کردن ورود این قبیل رنگ ها به کشور است و به انحصار در آوردن ورود رنگ لازم برای فرش بافی به دست شرکت فرش یا موسسه دولتی مشابهی است که رنگ مرغوب لازم را وارد کند و به قیمت تمام شده در دسترس علاقه مندان بگذارد.

دوم این که قالی را مطلوب مصرف کنندۀ اروپایی تهیه کنیم و دو نکته را مورد توجه قرار دهیم یکی طرح قالی و دوم اندازه های آن است که مامصمم به حفظ قالی های باستان خود هستیم یک روز خریداران فرش متمولین بودند که کاخ ها یا اتاق های وسیع داشتند و فرش های بیست و چهار متری می خریدند ولی امروز بیشتر در آپارتمان زندگی می کنند و فرش را برای زینت می خواهند و اگر فرش بیشتر از شش متر یا هفت متر باشد خریدار معمولی از خرید آن امتناع می کند.

سوم این که طرح های اصیل ایرانی را در فرش های گران قیمت باید حفظ کرد ولی برای فرش متوسط باب بازار اروپا باید توجه به ذوق خریدار نمود و طرح های اروپایی را وارد نقشۀ قالی کرد. به علاوه باید همه جور فرش به بازار صادر کرد حتی فرش های گره نخورده که مورد ایراد بازرگانان ایرانی مقیم آلمان قرار گرفت. همان طور که چینی ها می کنند. این نوع فرش بی اندازه ارزان و برای رقابت با فرش های کارخانه ای کم قیمت اروپاست.