شهرستان تربت جام با مساحت تقریبی 8166 کیلومتر مربع در شرق خراسان قرار دارد. این شهرستان از شمال به مشهد از مشرق به رودخانه هریرود و ادامه آن در جنوب مرز افغانستان و شهرستان تایباد و از مغرب به شهرستان تربت حیدریه و فریمان منتهی می شود. ارتفاع این ناحیه از سطح دریاهای آزاد 928 متر است. فاصله تربت جام تا مرز افغانستان 66 کیلومتر است. که در مسیر جاده آسفالته مشهد- فریمان- تایباد به فاصله 161 کیلومتر در جنوب شرقی شهر مشهد قرار گرفته است. مرکز این دهستان شهر تربت جام و بر اساس آخرین تقسیمات دارای سه بخش به نام های: مرکزی- صالح آباد- نصرآباد و 10 دهستان و 447 آبادی دارای سکنه می باشد. چهره اقلیمی شهرستان تربت جام در بخش شمالی، کوهستانی است و رشته کوههای معروف شاه نشین بر آن تکیه زده اند، در جنوب و مغرب نیز کوههای باخرز و بزد واقع است. کوههای شاه نشین با ارتفاع تقریبی 2080 متر و عرض 48 کیلومتر به صورت پدیده ای طبیعی در امتداد شمال غربی و جنوب شرقی بین تربت جام و بخش جنت آباد قرار گرفته اند. این رشته کوه دارای جنگل های طبیعی پسته بوده و پر آب ترین کوهستان منطقه تربت جام محسوب می شود.
SITUATION AND
GEOGRAPHICAL SPECIFiCATIONS
Torbat Jam is 81 84Sqm that locates on the east of Khorassan. This city is restricted with Mashad from the north, Harir Rood River from the east, Afghanistan and Taybad from the south and Torbat Heidarieh and Fariman from the west. The height of this area is 92 8km from the sea. The distance of Torbat Jam from Afghanistan border is 66km.The center of this city is Tothat Jam and on the basis of the last divisions of the country has 3 districts named cential, Salehabad, Nasrabad and 10 villages. Ecological condition of Torbat Jam is mountain named Shahneshin in the north. Shahneshin castle is about 2080m in high and 48km in width that locates between Torbat Jam and Janatabad. This mountain has a closed frost and the fullest river in this area.
مجموعه معماری مزار شیخ احمد جامی
این مجموعه از فضای معماری بر گرد یک صحن وسیع مرکزی شکل گرفته است. مهمترین و با شکوه ترین فضاهای معماری این مکان در مجاورت آرانگاه شیخ بنا شده که شامل گنبد خانه، ایوان، مسجد کرمانی، گنبد سبز و سفید، مسجد عتیق، آب انبار و ملحقاتش می باشد.
ARCHITECTURAL COMPLEX OF SHEIKH AHMAD JAM’S TOMB
This architectuml complex is around of a big yard. The most important of architectural space has been built near to Sheikh’s tomb that includes domed house, porch, Kermani mosque, green and white dome, Atigh mosque and water reservoir.
گنبدخانه
به استناد متون کهن تاریخی و بررسی های انجام شده گنبدخانه پیش از ابنیه دیگر توسط اعقاب سلطان سنجر سلجوقی به سال 633 ه.ق پایه ریزی شده و به همت غیاث الدین محمد بن ابوبکر کرت (متوفی 643 ه.ق) توسعه یافت. فضای داخلی گنبدخانه با نقاشی های رنگارنگ و زیبا روی گچ زینت یافته و تاریخ 763 و 771 ه.ق بر انتهای کتیبه ها حکایت از مرمت و بازسازی بنا دارد. ساختار معماری گنبدخانه یادآور طرح مقبره سلطان سنجر در مرو است. گنبد بنا نیز با تلفیقی موزون از سه کنج و چهار تاقنمای هشت ضلعی ایجاد شده که سطح زرین آن با تزئینات کاربندی پوشش یافته است.
GONBAD KHANEH
(DOMED HOUSE)
By virtue of historical texts, Gonbad Khaneh was founded by Sanjar Saijooghi King’s descendants in 623 Hejria. The inside of Gonbad Khaneh is decorated by beautiful drawing on the plaster and it has been repaired in 763,771 Hejria. This architecture is similar to design of Saiar Saijooghi King’s tomb. Its dome has been made by three corners and four octagon arches.
مدرسه امیر جلال الدین فیروزشاه
از ابنیه مشرف بر صحن مزار جام (گنبد فیروز شاهی یا گنبد سبز) است. این بنا در شمال غربی واقع شده و از سمت جنوب شرقی آن به مجموعه متصل است، بنا دارای چلپایی شکل (صلیبی) و چهار ایوانی است که بر فراز آن گنبدی شکل قرار گرفته است. همچنین گنبدخانه ای چهار تاقی شکل با چهار فضای شاه نشین و دو تاق نما در بخش های شرقی و غربی آن وجود داشته است.
این بنا دارای تزئینات زیبای کاشی کاری و مدرسه ای که توسط جلال الدین فیروزشاه در سال 844 ه.ق بنا شده می باشد. برخی گنبد فیروزشاهی یا گنبد سبز را بقعه ای می دانند که بر روی سردابه ای بر پا شده است. در حال حاضر در اطراف مزار شیخ محجری سفید به طول هشت متر و به ارتفاع 50 سانتی متر ایجاد شده که به فاصله هر یک متر آن ستونی سنگی به رنگ سیاه با کتیبه هایی به خط ثلث و نستعلیق تعبیه شده است. قبر شیخ احمد جام نیز با طول 20/5 و عرض 2 متر به صورت سکو مشخص شده است.
AMIR JALALLODDIN
FIROOZ SHAH SCHOOL
This building is near to Jam tomb. It locates on northwestern and link to it on southeastern side. It has four porches that there is a red dome top of it. Also, there are a domed house on four arches with dimension of 10.5 xl 0.5 with four royal seats and two arches and an altar on the east and west side of it. One of the important architectural elements is ceiling cover that used three corners and it is near to domed house with dimension of 7x3.5 and includes an octagon altat Some people believe that green dome is a tomb that has been found on the cellar .Sheikh Ahmad’s tomb is as a platform with 5.20 in length and 2m in width there.
آرامگاه شیخ ابوذر بوزجانی
در ابتدای ورودی به محوطه شهر قدیم بوزجان در ضلع شمال شرقی و در میان قبرستان قدیمی بر روی تپه ای کم ارتفاع بنای آجری مقبره8 شیخ ابوذر بوزجانی واقع شده است. ابوالوفا محمد بن یحیی بن اسماعیل بن عباس بوزجانی، ریاضی دان مشهور ایرانی بود که در سال 329 ه.ق در شهر بوزجان پا به عرصه وجود گذاشت و بعد از طی دوره های علمی رهسپار بغداد شد و در رصدخانه آن شهر به مطالعه و تحقیق پرداخت. آرامگاه فعلی این عالم بزرگ مشتمل بر ایوان ورودی و فضای داخلی ساده ای است که در دوره قاجار بنیاد گرفته است.
SHEIKH ABOOZAB BOUZJANI’S TOMB
Jam Caravanserai locates on the south side of Kosari St. in Torbat Jam. It is four porches. Currently, the entrance of it is opened to the north. The entrance of the Caravanserai is lead to a porch and the north and south porches are lead to a large r space that they changed to arch originate by brick basics and used for stable. Also, inside of the building includes porches that lead to the chambers. Outside of this building have three towers as a half cylindrical. One of the most important places is royal seat that locates upper of the west porch. This building has belonged to Teymoori period.