ماهیت تفکر:
آلفرد بینه روانشناس فرانسوی که بعدها بعلت تعبیه طرق آزمایش هوش مشهور گردید از پیشروان مطالعه کنندگان تفکر می باشد. بینه دو دختر خود را برای تحقیقات به کار برد و از آنها درخواست نمود که جریان تفکرات خود را برای وی شرح دهند وی دریافت که غالباً در تفکر تصویر یا شبح فکری یا مبادی حسی موجود نمی باشد. در نتیجه این تحقیقات برخلاف نظریات سابق خود به این نتیجه رسید که تصویرات و مبادی حسی برای تفکر از جمله واجبات نبوده بلکه پایه تفکر بر اجزایی است که دیگر قابل تجزیه و تحلیل نمی باشد.
در همین اوان اوزوالد کولپه و چند نفر از شاگردانش در (ورزبرک) شروع به تحقیقات علمی درباره تفکر نمودند. کولپه برخلاف نظریات رهبر روانشناسی آلمان ویلهلم ووفت اظهار داشت که جریات تفکر کاملاً مستقل از احساسات و تصویرات می باشد.
اولین آزمایش در این باره بوسیله کارل مار به انجام گردید، وی دو وزنه را به اشخاص ارائه داد و درخواست نمود که قضاوت نمایند کدام یک سنگین تر می باشد.
گرچه بیشتر قضاوتها درست بود ولی وقتی از این اشخاص سئوال می شد که آیا در قضاوت خود هیچ درون بینی به کار برده اند جواب منفی می دادند پس ماربد به این نتیجه رسید که یک نوع تجربه ای بایستی وجود داشته باشد که این اشخاص آن را برای قضاوت خود بکار برده اند و آنرا بطور مبهم (طرز تلقی وجدانی) نامید.
چندسال بعد کارل بوهلر جریان تفکر را از طریق پیچیده تر یعنی تعبیر امثال و حکم و افسانه ها مورد تحقیق قرار داد وی نیز به این نتیجه رسید که تفکر بدون تصویرات یا اشباح ذهنی و احساسات بوقوع بپیوندد.
مقارن با این تجربیات در امریکا رابرت وودورث مطالعات خود را درباره افکار بدون تصاویر ذهنی به طبع رسانید وی بیان داشت گرچه در درون بینی تصاویر ذهنی و احساسی وجود دارد ولی اینها در مورد محتوی یا مفهوم تفکر حائز اهمیت نمی باشد. وودورث در تحقیقات خود اهمیت وقوف و درک نسبتها را در تفکر بیان نموده و این درک نسبت ها را هسته جریان تفکر دانست. مکشوفات و نظریات فوق صریحاً بوسیله ادوارد تیخیر مورد مخالفت قرار گرفت.
وی تأکید نمود که در وجدان و شعور چیزی جز عواطف و احساسات و تصویرات نمی تواند وجود داشته باشد. وی اضافه نمود که تلقی وجدانی ، درک نسبتها و ترتیب ذهنی چیزی جز تصویرات و احساسات عقلانی نبوده و انواع جدید از ارکان تفکر نمی باشد.
در طول جنگ بین المللی اول مباحثه بر سر تفکرات بدون تصویرات نقصان یافت ولی آزمایشات ادامه یافت. توماس مور از دانشگاه کاتولیکی امریکا زمان بین ظهور معنی و تصویرات را در تفکر مورد مطالعه قرار داد وی دریافت که معمولاً معانی قبل از تصویرات به ظهور می رسد و در نتیجه معانی بایستی مستقل از تصویرات باشد یکی از شاگردان کولپه به نام اوتوسلتز وجود یک اصل راهنما یا طرح عمل را در تفکر دریافت این اصل را وی طرح انتظار و پیش بینی نامید.
این اصل همانند «تلقی یا تمایل ذهنی» ما به اصل «درک نسبتها» از نقطه نظر وودورث می باشد و بالاخره مباحثه درباره «تفکرات بدون تصویر» به پایان رسید و نتیجه برعلیه وونت و تیخیر بود که معتقد بودند که تفکر عبارت است از احساسات و عواطف و تصویرات ذهنی می باشد محتملاً بیشترروانشناسان امروزی با قول هاری هولنک ورث معتقدند که می گوید: افکار ما برحسب اشارات تجارب قبلی جریان دارد. در کتاب روانشناسی تفکر هولینک ورث می گوید: من درباره اشیاء و حوادثی که حضور ندارند به تفکر می پردازم مثلاً درباره عده ای از مردم که حاضر نیستند خوب – بایستی دید این تفکر را من چگونه می دهم؟ راه آسانی برای آن اینست که اشاره و گوشزدی از هرکدام در دسترس من باشد. مثلاً – کلاه یا عکس آن اشخاص و یا ممکن است من نامهای مربوطه آنها را به کاربرم یا این که در مورد تمایلات خود را در نظر گرفته و طرقی را که هرکدام از این اشخاص به روی من تأثیر گذارده اند یا عواطف خود را نسبت به آنها در نظر بیاورم. بالاخره ، عکس ، نام ، حالت صورت، تمایلات، عواطف، تصویرات همه و همه دارای معانی می باشند هر کدام از این عوامل در ذهن زنده شود شخص یا حادثه مورد نظر را مجسم می نماید یک یا همه این عوامل ذکر شده در جریان تفکر عمل می نمایند.
پایه های بدنی تفکر:
جان واتسن همه تعبیرات درون بینی تفکر را به کناری گذارد. وی اظهار داشت که تفکر چیزی جز با خود صحبت کردن نیست. واتسن معتقد بود که تفکر بصورت صحبت بدون صوت یعنی بی صدا و بوسیله حرکات غیر محسوس زبان – گلو و حنجره انجام می شود. وی برای این موضوع اطفال را مثال می زد که به صدای بلند در موقع تفکر افکار خود را بیان می نمایند و اندک اندک در اثر تأثیر محیط طفل مجبور می شود که افکار خود را بصدای بلند بیان ننموده و تفکر را در حالی که لبانش بسته است انجام دهد.
واتسن معتقد بود که تفکر تقریباً بصورت حرکات عضلانی جریان دارد و اشخاص گنگ و کر را مثال می زند که در موقع تفکر نیز مثل زمانی که سخن می گویند ایماء و اشاره را به کار می برند.
بطور کلی روانشناسان نظریات واتسن را قبول ننموده اند آزمایشات متعدد نتوانسته است رابطه صحیحی بین تفکر و اعضایی که صوت ایجاد می نمایند نشان دهد.
«وودورث» به مخالفت «واتسن» دلیل آورده است که بعضی اوقات اتفاق می افتد قادر نیستیم کلمه ای برای بیان و توضیح یک معنی که در ذهن کاملاً روشن و صریح است بیابیم و همچنین می توانیم شعری را به صدای بلند بخوانیم ، در حالیکه ممکن است فکر ما کاملاً متوجه چیز دیگری باشد. همچنین وودورث اضافه نمود که تفکر عبارت از یافتن نسبت ها است. در صورتیکه بوسیله حرکت اعضا و عضلات نمی توان نسبت ها را درک یا بیان نمود. در حال حاضر روانشناسان از دو تئوری سخن می رانند. یکی (تئوری مرکزی) و دیگری (تئوری ماشینی) برحسب (تئوری مرکزی) تفکر فقط و فقط متکی برجریان و عمل مغز می باشد . واتسن و طرفداری وی که معتقدین به «تئوری ماشینی» می باشند تفکر را نتیجه حرکات عضلانی و اعمال و تأثرات عصبی می دادند. طرفداران عقیده اخیر ثابت کرده اند که تفکر با اعمال عضلانی همراه است ولی نتوانسته اند ثابت کنند حرکات عضلانی اصل لازم تفکر بوده و یا اینکه با جریان تفکر یکی است.