دانلود مقاله ژنتیک

انگور انگور با انواع خاکها خود را تطبیق داده و عناصر غذایی مورد نیاز آن نسبت به سایر محصولات باغبانی کمتر است اما کمبود هر کدام از آنها حتی به مقدار کم نیز تاثیر زیادی بر کیفیت و کمیت محصول خواهد داشت .

تاثیر عناصر مختلف بر انگور و علایم کمبود آنها: زت(N): باعث افزایش رشد شده و علائم کمبود آن تا زمانی که خیلی شدید نباشد به آسانی قابل تشخیص نیست .

ولی در کمبودهای شدید برگها کم رنگ و مایل به زرد شده ورشد شاخه ها کاهش می یابد .

فسفر(P): در تبدیل قند به نشاسته نقش داشته ولی کمبود آن در تاکستان ها شایع نیست .علائم کمبود بستگی به واریته آن دارد(شکل1و4).

پتاسیم(K): باعث بهبود کیفیت انگور شده از نرم شدگی و لهیدگی و ریزش پیش از موعد حبه ها جلوگیری نموده و مانع رسیدگی ناهماهنگ آنها می گردد .علائم کمبود آن در قسمت میانی ساقه ها دیده می شود .

حاشیه برگها کلروز شده حبه ها ریز می ماند و قسمت پایین خوشه متلاشی و خشک می گردد و حبه ها کشمش مانند می شوند .(شکل2) روی(Zn):از ریزش حبه ها چلوگیری نموده و به ساخت هورمون اکسین کمک می کند در صورت کمبود.

محل اتصال دمبرگ به پهنک توسعه نیافته و باریک می ماند.

گیاه دچار کمبود اکسین شده و رشد آن مختل می گردد.

حبه ها نا رس باقی مانده و شروع به ریزش می کنند.

منکنز(Mn): نقش آن مشارکت در سیستم های آنزیمی و تولید کلروفیل است.

علائم کمبود معمولا تا سه هفته پس از گلدهی ظاهر شده و این علائم با زرد شدن بین رگبرگها آغاز می گردد و اغلب در برگهای جوان دیده می شود.(شکل3) بر(B): این عناصر در فعالیتهای حیاتی گیاه نقش عمده ای داشته.

باعث ساخت پکتین شده و مقاومت گیاه را نسبت به سرما و بیماریها افزایش میدهد و به رشد ریشه نیز کمک می کند.

در صورت کمبود اختلالاتی در رشد و نمو دانه گرده به وجود می آید که میزان محصول را به شدت کاهش می دهد.

علائم کمبود بر در انگور به آسانی قابل تشخیص است.

به طوری که بوته های با کمبود شدید.

میوه نداشته و برخی از خوشه ها سوخته و خشک می شوند و فقط ساقه خوشه همراه با چند حبه باقی می ماند.

کوجه فرنگی مقدار عناصر مصرفی سبزیجات به طور متوسط بیش از اکثر محصولات دیگر است و 80 درصد آن در طی 2 تا 3 ماه در اختیار گیاه باید قرار بگیرد .

گوجه فرنگی از محصولاتی است که ضمن نیاز به کودهای اصلی به کود میکرو نیز احتیاج دارد .

تاثیر عناصر مختلف بر گوجه فرنگی و علائم کمبود آنها : ازت (N) : باعث افزایش رشد رویشی شده و در نهایت در تولید گل و میوه بیشتر موثر می باشد ، کمبود این عنصر در گوجه فرنگی باعث به تأخیر افتادن رشد ، تغییر رنگ طبیعی گیاه ، کوچک و نازک باقی ماندن برگها و تغییر رنگ آنها از سبز مایل به زرد به ارغوانی ، سفت و فیبری شدن شاخه ها ، زرد شدن جوانه های گل و ریختن آنها ، کوچک ماندن میوه و کاهش شدید محصول می شود .

فسفر (p) : نقش اصلی این عنصر در تنظیم زمان رسیدگی محصول می باشد همچنین باعث افزایش مقاومت گیاه در برابر بیماری ها شده و در بهبود کیفیت و ظاهر میوه نقش مهمی دارد .

اولین علامت کمبود فسفر در گوجه فرنگی ایجاد رنگ ارغوانی در سطح زیرین برگها می باشد .

بعد از آن شاخه ها باریک و فیبری شده ، دمبرگها کوچک و میوه دهی به تاخیر می افتد .

پتاسیم (k) : باعث افزایش مقامت گیاه در برابر تنش های مختلف محیطی شده و در بهبود کیفیت گوجه فرنگی مؤثر است .

در صورت کمبود این عنصر ، گوجه فرنگی آهسته تر رشد می کندو رنگ آن سبز مایل به آبی تیره یم شود .

برگهای جوان کاملا چروکیده و قسمتهایی که تحت تذثیر کمبود قرار گرفته اند گاهی به رنگ نارجی براق درآمده و اغلب شکننده و قهوه ای شده و بالاخره می میرند .

شاخه ها سخت و چوبی شده ، ریشه ها خوب رشد نکرده و اغلب باریک باقی می مانند .

بر (B) :‌نقش عمده ای در فعالیتهای حیاتی گیاه داشته و تقسیم سلولی بافتهای مریستمی ، تشکیل جوانه های برگ و گل ، ترمیم بافتهای آوندی و در نقل و انتقال مواد محلول در بین سلولها نقش مهمی ایفا می کند .

در صورت کمبود ، میوه ها لکه لکه شده و نقاط چوب پنبه ای روی میوه ظاهر شده وباعث رسیدگی بی موقع محصول می شود .

آهن (Fe) : این عنصر در ساختن سبزینه گیاه دخالت دارد و علائم کمبود آن در بوته گوجه فرنگی به صورت زرد شدن بین رگبرگی برگها است که البته خود رگبرگها سبز باقی می ماند .

زرد شدن از قاعده برگچه ها شروع و به سمت نوک گسترش می یابد .

و به طور کلی کمی خشک و سوخته می شوند .

منگنز (Mn) : این عنصر فعال کننده آنزیمهای مختلف است و باعث تسریع جوانه زنی و رسیدگی میوه می شود و در صورت کمبود ، برگها به تدریج زرد شده و حالت سوختگی به خود می گیرند .

گیاه به شکل باریک و دراز رشد کرده و شکوفه ها کم می شوند .

همچنین تغییر شکل و پیچیدگی برگچه ها از علائم دیگر آن است یونجه یونجه یکی از مهمترین محصولاتی است که به منظور تغذیه دام مورد استفاده قرار می گیرد ، لذا علاوه بر افزایش عملکرد باید با تامین عناصر میکرو ، کیفیت آن را بهبود بخشید .

تاثیر عناصر مختلف بر یونجه و علائم کمبود آنها : ازت (N) : به طور کلی یونجه نیاز به ازت خود را از طریق رابطه همزیستی با باکتریهای تثبیت کننده ازت به دست یم آورد و استفاده بیش از حد کودهای ازته باعث کاهش عملکرد و افت کیفیت می گردد .

در صورت کمبود این عنصر برگها کوچک و نازک و سبز روشن شده و ریشه ها نازک می شوند .

فسفر (P) : این عنصر باعث گسترش سیستم ریشه ای گیاه شده و عملکرد را افزایش می دهد .

در اثر استفاده از کودهای فسفره مقاومت گیاه نستب به آفات و بیماریها بیشتر می گردد .

در صورتیکه گیاه دچار کمبود فسفر شود برگها به رنگ سبز تیره و یا بنفسش درآمده و از نوک شروع به خشک شدن می کند .

همچنین گره زایی متوقف شده و احتمال سرمازدگی در گیاه زیاد می شود .

پتاسیم (K) : حساس ترین عنصر برای یونجه محسوب می شود و باعث افزایش عملکرد می گردد .

در صورت کمبود ، ابتدا لکه های سفیدرنگی در حاشیه برگ ظاهر می شود و در نهایت زمینه اصلی برگ زرد و سپس قهوه ای می گردد و حاشیه برگها به صورت شکسته و نامنظم در می آید .

مولیبدن (Mo) : این عنصر در ساختمان آنزیمهای گیاه نقش داشته و به گره زایی کمک می کند .

کمبود آن به علت دخالت در واکنشهای احیاء نیترات باعث بروز کمبود ازت می شود .

و از علائم دیگر کمبود این عنصر این است که برگها باریک و رنگ پریده شده و شکل برگها از حالت طبیعی حالت می شود .

همچنین کم رشدی از سایر عواقب دیگر کمبود این عنصر است .

بر (B) : این عنصر در جوانه زدن گرده و در انتقال آب در گیاه نقش مهمی ایفاء می کند .

در صورت کمبود ، میان گره ها کوتاه شدن و گیاه به صورت رزت در می آید .

همچنین سیستم ریشه ای ضعیف شده و رشد متوقف می شود ذرت ذرت از محصولات مهمی است که به عنوان غذای انسان و دام مطرح است .

لذا نه تنها کمیت بلکه کیفیت آن نیز از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است .

تاثیر عناصر مختلف بر ذرت و علائم کمبود آنها .

ازت (N) : باعث افزایش مقدار پروتئین دانه ، رشد اندامهای هوایی ، و همچنین باعث افزایش عملکرد می شود .

در صورت کمبود برگهای پیر از قسمت نوک شروع به زرد شدن کرده و در امتداد رگبرگ میانی به شکل V پیش می رود فسفر (p) : به زود رسی ذرت کمک می کند .

در نتیجه باعث می شود که گیاه از تنش رطوبتی و گرمایی ، که در مرحله گرده افشانی صورت می گیرد ، اسیب نبیند و اگر گیاه دچار کمبود شود برگها سبز تیره مایل به بنفش شده ، خوشه ها کوچک می شوند و دانه ها نامنظم می رسند .

فسفر (p) : به زود رسی ذرت کمک می کند .

پتاسیم (k) باعث افزایش طول دوره پر شدن دانه می شود و به رسیدگی یکنواخت و افزایش تعداد دانه در خوشه کمک کرده و ورس را کاهش می دهد ، در صورت کمبود پتاسیم برگها نسبتاً دراز و چروکیده شده و خطوط زرد طولی زیر برگ ظاهر می شود .

حاشیه برگها سوخته و قهوه ای شده ، خوشه ها کوچک باقی مانده و دانه تشکیل نمی شود .

روی (zn) :‌به افزایش ماده خشک گیاه کمک نموده و اگر گیاه دچار کمبود شود نوارهای کلروز روی برگ ایجاد شده و برگها پیچ خورده می شوند .

بر (B) به تشکیل دانه گرده کمک کرده و در ساخت دیواره سلولی نقش مهمی ایفاء می کند .

در صورت کمبود ، رشد گیاه کاهش یافته ، کوتولگی بوجود آمده و میزان تولید دانه کم می شود .

مس (cu) : در تشکیل لیگنین و ایجاد دیواره سلولی قوی گیاه کمک می کند و مقاومت گیاه را در مقابل پژمردگی کاهش افزایش می دهد .

در صورت کمبود مس ، رشد گیاه کاهش یافته ، برگها زرد و پژمرده می شوند چغندرقند چقندر از محصولات صنعتی مهمی است که برای رشد به عناصرمختلفی احتیاج دارد.

اهمیت آن تنها مربوط به تولیدقند نیست بلکه نقش مهمی درتناوب گیاهی داشته .ودرصنایع الکل سازی وغذای دام نیز کاربرد دارد تاثیر عناصر مختلف برچقندرقند وعلائم کمبودآنها: ازت(N):چقندر قند به میزان و مصرف ازت حساسیت ویژه ای داردوبرای تولید غده های بزرگ نیازبه مقدارزیادی ازت دارد ولی جذب بیش ازحد این عنصر موجب کاهش کیفیت قند وشیره می شود.درصورت کمبودازت برگها کوچک باریک ونازک می گردد.

فسفر(P):باعث تسریع رشدوافزایش عملکرد می شود ودرانتقال مواد غذایی از برگ به ریشه وقند سازی موثراست .

دراثر کمبود برگها به رنگ سبز تیره درآمده رشد گیاه متوقف می شود ودرشرایط کمبود شدید برگها ارغوانی مایل به قرمز می گردد.

پتاسیم (K): مقاومت گیاه را نسبت به تنش خشکی افزایش داده مقاومت گیاه را در مقابل آفات وبیمارها زیاد کرده وبا عث افزایش کیفیت شیره ومقدار آن می شود .

در صورت کمبود پتاسیم برگها لب سوخته می شود وداخل پهنک وبین رگبرگها پلاسیده می شود زخمهای طولی در دمبرگ بوجود می آید لکه های سفید مایل به زرد روشن و قهوه ای تیره به تعداد زیاد در حاشیه وبین رگبرگها ایجاد می شود.

بر(B):درتنظیم مقدار آب گیاه وافزایش قند نقش عمده ای داشته رشدریشه رازیاد نموده ومقاومت دربرابرسرما وبیماریها افزایش می یابد.

اگرچقندر قند دچار کمبود بر شود.دمبرگها بد شکل وشکننده می شود.جوانه انتهایی ازبین رفته ولکه های سیاهی روی تاج ریشه پیدا می شود که به داخل ریشه نفوذکرده وآن را به شکل Vوبه رنگ قهوه ای روشن تا سیاه درمی آورد.محتویات ریشه در این منطقه پوسیده لزج وگاهی ازبین می رود مرکبات تامین نیاز غذایی و ایجاد تعادل بین عناصر مورد نیاز درختان مرکبات از عوامل موثر در تولید محصول با کیفیت مطلوب ، بازارپسندی و افزایش خاصیت نگهداری میوه ، پس از برداشت می باشد .

تاثیر عناصر مختلف بر مرکبات تو علایم کمبود آنها : ازت (N) : باعث تسریع ظهور گلها و شکوفه دادن درختان در برابر شده و نقش مهمی در باز شدن جوانه های برگی و بارور شدن تخمدان دارد ، در صورت کمبود برگها سبز روشن شده و پس از مدتی شروع به ریختن کرده و شاخه ها کوتاه می شوند .

میوه ها کوچک و رنگ پریده باقی می مانند .

فسفر (p) : ضخامت پوسته را کاهش می دهد ، باعث شیرینتر شدن میوه و افزایش بازار پسندی آن می گردد .

اگر گیاه با کمبود فسفر مواجه شود ، برگهای پیر سبز تیره شده و سرشاخه ها خشک می گردد ، تعداد شکوفه ها و میوه ها نیز کاهش می یابد و پوست میوه ها ضخیم می شود .

پتاسیم (K) : عمدتاً بر رنگ یموه اثر داشته و باعث نارنجی شدن آن می گردد .

مقدار ویتامین C را افزایش داده و ریزیش میوه ها را از درخت کاهش می دهد و اگرگیاه کمبود پتاسیم داشته باشد ، نقاط صمغی روی برگ ظاهر می شود که به تدریج بزرگ شده و سیاه یا قهوه ای می گردد .

و میوه ها خشن ، بدرنگ و کم آب می شود.

منگنز (Mn) :‌در واکنشهای آنزیمی گیاه نقش داشته و به فتوسنتز نیز کمک می کند .

در صورت کمبود کمبود منگنز حاشیه برگهای جوان سبز روشن شده و اطراف رگبرگها سبز تیره باقی می ماند .

با شدیدتر شدن علایم کمبود نواحی سبز کم رنگ روی برگ گسترش یافته و لکه های سفید رنگی روی آنها پدید می آید .

بر (B) :‌به عنوان تنظیم کننده عمل می کند ، اثرات ناشی از کمبود کلسیم را به تاخیر می اندازد ولی نمی تواند جایگزین آن شود .

اگر گیاه با کمبود بر مواجه شود لکه های آبگز روی برگهای جوان ظاهر می شود که بعداً قهوا ای یا خشک می شود .

رگبرگها ضخیم و شکافدار ،‌میوه ها کوچک و چروکیده شده و ماده صمغ مانندی داخل آن جمع می شود.

روی (zn) : بر رشد شاخه های جوان تاثیر داشته و جوانه های برگ و گل را افزایش می دهد .

در صورت کمبود روی جوانه های برگی باد کرده ولی باز نمی شوند ، برگها باریک ، نازک و روشن تا سفید هستند .

این مجموعه به شاخه ها حالت مشعلی و لختی خاصی می دهد که اصطلاحاً به آن کچلی درخت گفته می شود پوست میوه ها کلفت ، سفید ، ضخیم و میوه غیر قابل فروش می شود .

گلهای زینتی گلها و گیاهان زینتی نه تنها به عناصر ماکرو احتیاج دارند بلکه عناصر میکرو نقش مهمی در بهبود کیفیت آنها دارد و با مشاهده اثرات مثبت مصرف بهینه این کودها باید باغداران را به استفاده از کودهای میکرو تشویق نمود .

تاثیر برخی عناصر میکرو بر گیاهان زینتی و علائم کمبود آنها : آهن (Fe) : این عنصر مقدمه تشکیل کلروفیل بوده و نقش آن در واکنشهای تنفسی گیاه انکارناپذیر است .

همچنین آهن باعث حفظ کیفیت گلهای بریده می شود .

یکی از مشخص ترین علائم کمبود آهن ایجاد علائم کلروز بر روی برگهای جوان است ولی رگبرگها سبز باقی می ماند .

معمولا برگها کوچک مانده و حتی گلها نیز شفافیت خود را از دست می دهند .

منگنز (Mn) : در فعال کردن سیستم های آنزییمی و واکنشهای اکسیداسیون احیاء نقش داشته و آنزیم ضد اکسین را غیر فعال می کند .

در اثر کمبود این عنصر گیاه بد شکل شده ، برگها دچار کلروز می شود و زمانیکه کمبود به حد بحرانی برسد .

رشد گیاه متوقف می گردد .

بر (B) : باعث افزایش گلدهی شده ، نقش مهمی در گرده افشانی ، جوانه زنی و جلوگیری از نفوذ عوامل بیماریزا به داخل گیاه دارد .

در صورت کمبود فاصله میان گرهها کم شده ، ساقه نازک می شود ، اندازه برگ کاهش یافته ، گیاه تغییر شکل پیدا کرده ، برگها و گلها خشک می شود .

مس (Cu) : یکی از مهمترین عناصر بوده و ویژگی مس این است که هیچ کاتیونی نمی تواند جایگزین آن شود .

همچنین باعث شادابی و طراوت گیاه می گردد .

اگر گیاه دچار کمبود مس شود .

برگها ظاهری قلاب مانند به خود می گیرد .

لبه برگها به طرف مرکز برگ لوله شده و جوانه انتهایی از بین می رود .

آگلونما ( (Aglaonema treubii گیاهی است از خانواده آراسه با برگهای ابلق خود گیاه بسیار زیبایی است ، ساقه ها کوتاه و برگهای بیرون آمده از غلاف ، نیزه ای شکل و خم شده به طرف پایین با طول 12 تا 15 سانتیمتر مقاومت خوبی در برابر سایه و خشکی دارند .

نیازها : نور :به نور کافی احتیاج دارد از آفتاب مستقیم بیزار است و تقریبا در همه جای آپارتمان که مقداری نور طبیعی داشته باشد می ماند .

دما :در زمستان باید در داخل خانه نگهداری شود و تا 10 درجه سانتیگراد را نیز تحمل می کند .

آبیاری :اجازه دهید در بین دو آبیاری سطح خاک گلدان خشک شود زیرا آب زیادی باعث پوسیدگی می شود خاک :مانند دیفن باخیا به خاک برگ نیاز دارد .

تکثیر :مانند دیفن باخیا تکثیر می شود یعنی هم می توان ساقه بدون برگ را به صورت افقی در ماسه کاشت یا قلمه برگدار را کاشت یا از جوانه هایی که از خاک خارج می شوند استفاده کرد .

نکته :اگر برگها خیلی آویزان هستند برگها را دسته کرده و چند روز درون روزنامه پیچیده تا برگها شکل ایستاده به خود بگیرند .

فیکوس (Ficus elastica ) : گیاهی است از خانواده موراسه که در اصل زادگاهش آسیای استوایی است در هوای آزاد ارتفاع آن به 30 متر می رسد .

گیاهی که جواب خوبی به شرایط آپارتمان میدهد.

برگها پهن و براق و چرمی با نوک تیز و به صورت متناوب در طول ساقه میرویید با ریزش برگهای پیر در قاعده ساقه گیاه حالت بد منظر به خود می گیرد که در این حالت میتوان آن را از نزدیکی سطح خاک قطع کرد تا گیاه جوان گردد .

نیازها : نور :اگرچه در سایه هم میتواند خود را زنده نگهدارد ولی رشد آن مطلوب نمی باشد از معرض نور مستقیم آفتاب در امان نگهدارید .به نور کامل نیاز دارد .

آبیاری :اجازه دهید سطح خاک در بین دو آبیاری خشک شود آب زیاد از اندازه به گیاه آسیب میرساند .

این گیاه نسبت به خشکی مقاوم است .

در تابستان هفته ای دو بار و در زمستان هفته ای یکبار کافی است خاک:بهترین خاک خاک لوم است مخلوطی از برگ پوسیده و کود حیوانی و خاک رس ( خاک باغچه ) تکثیر :گرفتن قلمه حداقل با یک برگ در بهار و ریشه دار کردن آنها در درجه حرارت 24 تا 27 درجه سانتیگراد البته در بهار معمولا همه قلمه ها ریشه می دهد .

اصلاح نباتات : اهلی نمودن گیاهان یکی از مهمترین وقایع کشاورزی در دنیای جدید است.

هدفهای کلی اصلاح نباتات افزایش عملکرد در واحد سطح بهتر نمودن کیفیت محصولات کشاورزی و تولید مواد اولیه مورد نیاز جوامع انسانی است.

ارقام و واریته‌های اصلاح شده گیاهان زراعی و زینتی هر ساله از کشوری به کشور دیگر انتقال داده می‌شود.

بدین طریق کیفیت و کمیت محصولات کشاورزی افزایش یافته و احتیاجات فراورده‌های زراعی رفع می‌شود.

در اغلب گیاهان یک یا چند ژن باارزش اقتصادی فراوان دارد.

ژنهایی که حساسیت و مقاومت گیاهان را نسبت به امراض و آفات کنترل می‌کنند در اولویت برنامه‌های اصلاح نباتات قرار دارند.

هدف اصلاحگر نبات نباید در توسعه روشهای معمول کشت نباتات اصلاحی منحصر گردد بلکه بایستی همواره در جستجوی ترکیبات نو از ژنوتیپهای مطلوب باشد.

هدف اصلاحی نهایی در هر برنامه اصلاحی افزایش عملکرد می‌باشد.

در شرایط نا مساعد افزایش عملکرد به طریق اصلاح نباتات به مقدار کم و صرف زمان طولانی ممکن است ژنهای کنترل کننده عملکرد برای بروز حداکثر پتانسیل خود به عوامل محیطی تولید وابسته می‌باشند.

به طور کلی عمدترین اهداف اصلاح نباتات را می‌توان در عناوین زیر خلاصه می‌شود.

1- بهبود کیفیت کیفیت خصوصیتی است که باعث افزایش ارزش محصول می‌شود کیفیت در جائی ممکن است به ارزش غذایی یک غله یا طعم و بافت یک میوه تلقی شود.

کیفیت جزء مهمی از هر برنامه اصلاح نباتات محسوب می‌شود.

به عنوان مثال ژنوتیپهای مختلف گندم آرد تولیدی حاصل از آن را تحت تاثیر قرار داده و نهایتاً حجم و بافت و رنگ نان را مستقیماً تحت تاثیر قرار می‌دهد.

بهرحال در گیاه اصلاح شده از لحاظ پروتئین و اسیدهای آمینه ممکن است متفاوت باشد.

در اهداف تولید نباتات علوفه‌ای توجه به کیفیت علوفه همواره مسئله خوش‌خوراکی و ارزش تغذیه‌ای را در بردارد در گیاهان زینتی کیفیت مفهومی جدا از گیاهان زراعی دارد.

خصوصیات کیفی در گلهای زینتی عمدتاً همچون شکل ظاهر، شدت و میزان عطر ساطع شده و وجود و عدم وجود تیغ، تعداد گلبرگ را شامل می شود.

در میوه ها و محصولات انباری که طیف وسیعی از میوه جات و سبزیجات را در بر می گیرد کیفیت معمولاًَ به مقاوم و ماندگاری خصوصیات بیوشیمیایی محصول انبار شده در برابر تغییرات طولانی مدت محیط فیزیکی را شامل می شود.

خصوصیات انباری از مهمترین شاخصهای اقتصادی را شامل می شودکه با بازار پسندی محصول ارتباط مستقیمی دارد.

2- افزایش تولید در واحد سطح: افزایش تولید در واحد سطح و استفاده از ژنوتیپهای مفید و مطلوب در هر منطقه آب و هوایی از دیگر اهداف اصلاحگران نباتات می باشد.

عملکرد گیاه در واحد سطح منعکس کننده برآیند همه اجزا گیاه می باشد.

بهرحال همه ژنوتیپهای تولید شده دارای عکس العمل فیزیولوژیکی و ژنتیکی یکسانی در شرایط مختلف نیستند.

عملکرد صفتی پیچیده است که تحت تاثیر اثر متقابل ژنوتیپ و محیط می باشد.

3- مقاومت به آفات و بیماری: برای دستیابی به حداکثر تولید، مقاوم بودن به آفات و بیماریها ضروری است علفهای هرز، حشرات بیماریهای باکتریایی و ویروسی در مقاطع مختلف از مرحله رشد گیاه بیشترین خسارت را به محصول وارد می‌کند.

اصلاحگران همراه سعی بر دستیابی به گیاهان را دارند که حاوی ژنهای مطلوب به مقاومت به آفات و بیماریها هستند.

علت مقاوم بودن بعضی از واریته‌ها را به مکانیزم فیزیولوژیکی فعال در برابر حمله آفات می‌دانند به عنوان مثال ترکیبی به نام فیتوالکین در لوبیا همراه در هنگام شیوع بیماری فوزاریوم از گیاه ترشح می‌شود که باعث بلوکه شدن و توقف توسعه بیماری می‌شود.

به هر حال از برنامه‌های اصلاحی مهم ایجاد گیاهان مقاوم می‌باشد.

مقاومت به آفات بیشترین بازده اقتصادی را برای کشاورزان نوید بخش است.

مقاوم منجر به سرشکست شدن بسیاری از هزینه‌های تحمیلی به کشاورزان و بی‌نیاز شدن به فعالیتهایی همچون سمپاش و آلودگی محیط زیست و مسائل باقیمانده سموم در بافت گیاهان زراعی با مصرف خوراکی می‌گردد.

4- مقاومت به تنشهای محیطی مقاومت از جمله عمده‌ترین اهداف اصلاح نباتات می باشد.

بیشتر تولیدات در مناطق نامساعد سرما و شوری حاصل می شود.

و گیاه مجبور است برای تولید کافی با این شرایط نامساعد مقابله کند بعضی از واریته‌های گیاهان در شرایط نامساعد محیطی و فقر حاصلخیزی خاک قادر هستند مقدار مناسبی محصول را در واحد سطح تولید کنند فلذا شناسایی ژنوتیپهای مقاوم به تنشهای محیطی از اصلی‌ترین راهکارهای مناسب برای رفع معضل مذکور می‌باشد.

تولید گیاهان هاپلوئید و دابل‌هاپلوئیدی تولید هاپلوئید و سپس دو برابر نمودن کروموزمهای آن به ایجاد دابل هاپلوئید می‌انجامد که سریعترین روش دستیابی به اینبریدینگ کامل در طی یک مرحله می‌باشد.

در روشهای متداول بهنژادی گزینش داخل نتاج به عنوان یک معضل اصلاح‌کنندگان محسوب می‌شود زیرا تعداد جمعیتهای و مزارع مختص ارزیابی هر سال افزایش می‌یابد.

مهمترین روشهای القائی تولید هاپلوئید عبارتند از: 1- میکروسپور (آندوژنز) 2- کشت گلچه 3- کشت بساک، تخمک (ژینوژنژ) کشت تخمک، دورگ‌گیری بین گونه‌ای تولید هاپلوئید به روش میکروسپور یکی از کاراترین و معمولترین روش ایجاد هاپلوئید می‌باشد میکروسپور دانه گرده‌ای است که در مرحله ابتدائی نمو در محیط کشت، گیاهچه هاپلوئید را بوجود می‌آورد، کشت بساک نیز معمولترین فرم کشت گرده است که بساکها در مرحله نموی تک هسته‌ای انتخاب می شود.

تولید گیاهان هاپلوئید به تعداد زیاد به روش کشت بساک بستگی دارد.

ایجاد هاپلوئید گندم توسط تلاقی گندم× ارزن و گندم × ذرت امکانپذیر می‌باشد.

تکنیکهای دو برابر کردن مجموعه کروموزمی (ژنوم) هاپلوئید‌ها برای تهیه گیاهان صد در صد خالص (دابل هاپلوئید) نقش اساس را ایفا می‌کند.

مکانیزمهای دو برابر شدن ژنوم میکروسپوربه دو پدیده اتحاد هسته‌ای و دو برابر شدن میتوزی یا داخلی نسبت داده می‌شود.

در طرحهای به‌نژادی گیاهان خود گشن به تعداد نسبتاً زیادی گیاه دابل هاپلوئید جهت گزینش بهترین لاین نیاز می‌باشد.

برای ایجاد لاینهای اینبرد به روش دابل‌هاپلوئیدی در گیاهان دگرگشن نیز تعداد زیادی لاین مورد احتیاج می‌باشد.

کل‌شی‌سین مهمترین عامل شیمیایی دو برابر نمودن کروموزومی است که در سطح وسیعی بکار می رود.

کل‌سی‌سین بازدارنده رشته های دوکی شکل وعمل کننده در سلولهای در حال تقسیم گیاهان می باشد.

به ططور دقیق تر کل‌شی‌سین از تشکیل میکرو بتولها از طریق پیوند با زیر واحد پروتئین میکروبولی ها به نام تیوبولین ممانعت می کند لذا کروموزمها در مرحله متافاز یک جا وارد یک سلول می گردند که نتیجتاًَ تعداد کروموزوم سلول حاصل از تقسیم دو برابر می گردد.

گیاهان هاپلوئید در تعدادی از گونه های زراعی شامل پنبه، توت فرنگی ، گوجه فرنگی، جو و توتون و سیب زمینی و برنج و گندم و بعضی از گیاهان دیگر تولید شده اند.

اینتروگرسیون : فرایند اینترگرسیون ، به معنای وارد کردن قسنتی از مواد ژنتیکی یک گونه به گونه دیگر می تواند توسط تلاقی های برگشتی مکرر F1 بین گونه ای با یکی از والدین انجام می شود.

در اکثر موارد از اینتروگرسیون به منظور انتقال ژنهای مقاوم به بیماری از سایر گونه ها به گونه های زراعی که فاقد ژن مقاوم هستند استفاده می شود.

اصلاح گیاهان با استفاده از موتاسیون : به نظر می رسد تنوع ژنتیکی حاصل از موتاسیون مصنوعی با تنوع حاصل از موتاسیون طبیعی یکسان باشد.

بنابراین اصول اساسی استفاده از تنوع حاصله از موتاسیون مصنوعی ÿا تنوع حاصل از موتاسیون طبیعی یکسان است.

اصلاح کننده بایستی با عوامل موتاژن کاربرد آنها و نحوه ایجاد موتاسیون آشنا بوده و به تشخیص گیا هان موتانت قادر و امکانات و وسایل لازم را دارا باشد.

به طور کلی دو عامل فیزیکی و شیمیایی در ایجاد موتاسیون دخالت دارند موتاژنهای فیزیکی شامل اشعه ایکس ، گاما، نوترون و UV می باشد.

اکثراًَ‌اصلاحگران به این موتاژنها دسترسی ندارند لذا از مواد شیمیایی عمدتاًَ استفاده می کنند.

هیبریداسیون : هیبریداسیون یکی از ابزارهای متداول اصلاح نباتات کلاسیک می باشد که در واقع به تلاقی بین دو واریته برای دستیابی به ژنوتیپ برتر اطلاق می شود.

یک برنامه هیبریداسیون ممکن است به واریته های داخل یک گونه یا بین والدین چند جنس مختلف صورت پذیرد.

اصلاحگران بعد از هیبریداسیون در جستجوی ژنوتیپهای برتر هموزیگوت نیست بلکه سعی می کنند که مجموعه ای از ژنهای را انتخاب کنند که دارای اثر متقابل ژنتیکی مفید و اثرات هتروزیس هستند.

وجود پدیده هیبریداسیون امکان انتقال ژنهای مفید از یک گونه به گونه دیگر را فراهم می کند.

هیچ پدیده ای در علم اصلاح نتوانسته تاثیر ی مانند واریته های هیبرید روی افزایش مواد غذایی در دنیا بگذارد.

واریته های هیبرید به جامعه F1 که برای استفاده تجاری تولید می شوند اطلاق می شود یکی از روشهای هیبریداسیون ، دابل کراس می باشد که به خوبی نتایج مطلوب پیامد خود را به ثبات رسانده است .

کشت بافت گیاهی : کشت بافت فرایندی است که در آن قطعات کوچکی از بافت زنده از گیاهی جدا شده و به مدت کشت نا محدودی در یک محیط مغذی رشد داده می شود.

برای انجام کشت سلولی موفق بهترین حالت آن است این عمل با کشت بخشی از گیاه که حاوی سلولهای تمایز نیافته است آغاز می شود زیرا چنین سلولهایی می تواند به سرعت تکثیر یابند.

قطعات گیاه در محیط کشت می تواند به طور نا محدودی رشد کرده و توده سلولی تمایز نیافته به نام کالوس می کنند بر اینکه سلول گیاهی نمو کند و به کالوس تبدیل شوند لازم است که محیط کشت حاوی هورمونهای گیاهی مانند اکسین، سیتوکسین و جبیرلین باشد.

کاربردهای کشت بافت های سلولی : 1- تولید مواد شیمیایی گیاهان به عنوان منبع مهمی از مواد پیشتاز فراورده هایی که در صنایع مختلف مانند داروسازی، صنایع غذایی و آرایشی و بهداشتی و کشاورزی مورد استفاده اند.

2- گیاهان عاری از عوامل بیماریزایی گیاهی غلات ممکن است توسط گونه های زیادی از آفات میکروبی ، ویروس، باکتریائی و قارچی آلوده می شوند.

این آلودگیها تا حد زیادی موجب کاهش تولید فراورده کیفیت آن و توان گیاه می شوند.

آلودگی در درختان میوه بازده محصول را تا 90% کم می کند.

اساس به دست آوردن گیاهان بدون ویروس کشت مریستم انتهایی آنهاست با کشت قطعه کوچکی از مریستم می توان کالوس بدون ویروس تهیه کرد.

مواد گیاهی که از طریق کشت بافت تکثیر می شوند تغییرات ژنتیکی بالایی را نشان می دهند.

زمانی که از کشت کالوس مرتباًَ زیر کشت گرفته شود گیاهان حاصل سطح پلوئیدی متفاوتی را نشان می دهند و همینطور که بحث خواهد شد این تغییرات ناشی از کشت بافت می تواند تنوع ژنتیکی جدیدی را در اختیار اصلاح کننده نباتات قرار دهد.

پروتوپلاست فیوژن : اغلب ممکن است پیوند دو گانه گیاه خویشاوند که از نظر جنسی با هم سازگار نیستند مورد نظر باشد .بدیهی است که استفاده از روش آمیزش جنسی که معمولاًبرای پرورش گیاه به کار برده می شود در این مورد ممکن نیست اما با هم در هم آمیختگی و الحاق پروتوپلاست گیاه مربوطه می توان به همان مقصود نائل گردید .

برای انجام این کار دو روش اساسی وجود دارد.

در روش اول از مواد شیمیائی مانند پلی اتیلن گلیلول ،دکستران و اورنیتین به عنوان مواد ملحق کننده وممزوج کننده استفاده می شود که باعث تسریع در ترکیب پروتوپلاسها می گردد.

از روش دیگری به نام امتزاج الکتریکی نیز می توان استفاده کرد .در این روش چسبندگی پروتوپلاسها در یک میدان الکتریکی غیر یکنواخت به وقوع می پیوندد و در هم آمیختگی هنگامی روی می دهد که ضربان یا تناوب کوتاهی از جریان مستقیم به کار برده می شود پس از در هم آمیختگی مجموعه های ژنی هسته و سیتوپلاسم مجدداًبا هم ترکیب می شوند ودر نتیجه آرایش جدیدی از تر کیب ژنها به وجود می آید.

تغییر در تعداد و ساختار کروموزوم (مهندسی کروموزوم): اتو پلی پلوئیدی: اتوپلی ئیدی در طبیعت به عنوان مکانیسمی برای بهبود اطلاعات ژنتیکی اتفاق می افتد.

اتوتترا پلوئید است و ارقام تجاری موزوبعضی از سیب ها اتوتریلوئیدهستند.

در بعضی گونه های گیاهی افزایش معقول در تعداد ژنوم با افزایش در اندازه سلول و بزرگترشدن اندامها همراه است .

برای مثال تریپلوئید از بنیه بهتری برخوردارند و در مقایسه با سیب های دیپلوئید میوه های بزرگتری می دهند از اتو پلی پلوئیدی برای تولید میوه و گلهای بزرگ نیز استفاده شده است.

در برنامه های اصلاحی اتو پلوئیدهای مصنوعی دو هدف مهم در نظر گرفته می شود: 1)تولید یک ژنوتبپ یا ترکیبی از ژنوتیپها که برتر از بهترین دیپلوئیدها در بعضی از صفات مهم باشند 2)افزایش باروری در نباتات بذری 2-آلوپلوئیدی: بنا به تعریف یک گیاه آلوپلوئید از ترکیب و دو برابر نمودن دو یا چند ژنوم متفاوت تولید می شود .تفاوت بین دو ژنوم مختلف بستگی به رفتارکروموزمها در تقسیم کاهش کروموزومی دارد.

برای تولید آلو پلوئیدها از دو برابر نمودن تعداد کروموزومهای هیبرید استفاده می شود.

آلوپلوئیدها غالباً تتراپلوئید یا هگزا پلوئید بوده واز ترکیب ژنومهای دو وسه گونه دیپلوئید به وجود می آید .گندم بهترین نمونه آلوپلوئیدی در غلات است.

گونه های گندمی که دارای 21 جفت کروموزم هستند از تلاقی بین گونه های تترا پلوئید اهلی وگونه دیپلوئید وحشی به وجود آمده اند.