هر ساله حدود 25 تا 35 درصد کل محصولات کشاورزی دنیا توسط حشرات، علفهای هرز و عوامل بیماری زای گیاهی از بین میرود و این رقم در صورت عدم مبارزه تا 80 درصد افزایش می یابد.
طبق گزارش منابع وزارت کشاورزی میزان خسارت سالیانه آفات در ایران به حدود 30 درصد می رسد.
با توجه به این مطالب فوق، زوم مبارزه با آفات ضروری است، به خصوص این که هزینه مبارزه در هر هکتار در مقایسه با افزایش راندمان تولید ناچیز می باشد (در حدود تولید اضافی).
بنابراین اقدام به این امر، از نظر اقتصادی کاملاً مقرون به صرفه است.
سم پاش های مزرعه وسایلی هستند که از آنها برای پخش مواد شیمیایی، به منظور کنترل انواع مختلف حشرات، عوامل بیماری زای گیاهی و دفع علفهای هرز استفاده میشود.
ساختمان یک سم پاش سم پاشها ممکن است دارای اجزاء مهم و مشابه زیر باشند 1-مخزن سم 2-بهم زن 3-پمپ 4-شیر تنظیم فشار یا سوپاپ اطمینان 5-فشار سنج 6-صافی ها 7-بوم (لوله حامل نازل) 8-لوله های فلزی و لاستیکی 9-سوپاپ ها یا شیرهای کنترل جریان سم 10-نازل ها یا افشانک ها 11-شاسی مخزن سم در داخل مخزن، سموم آماده شده (به صورت مایع) ریخته میشود.
مخزن سم پاش ها باید دارای مشخصات زیر باشد: 1-دارای ظرفیت کافی باشد.
2-به آسانی پر شود وتمیز گردد.
3-در مقابل فرسودگی مقاوم باشد.
4-شکل مخزن طوری باشد که مخزن به آسانی سوار شده و مایع داخل آن به طور موثر بهم زده شود.
جنس مخزن معمولاً از فولاد گالوانیزه، فولاد ضد زنگ، آلومینیوم و پلاستیک نشکن است.
بهترین جنس مخزن از فولاد ضد زنگ است.
مخازنی که از این جنس ساخته می شوند گران ترین نوع مخزن می باشند.
در بالای مخزن دهانه نسبتاً بزرگی وجود دارد که مجهز به قیف صافی دار است.
این دهانه توسط سرپوشی بسته نگهداری میشود.
برای پر کردن مخزن، کنترل وتمیز کردن داخل آن از دهانه مخزن استفاده میشود.
ظرفیت مخازن در انواع و مدلهای مختلف متفاوت است و ممکن است از حدود 20 تا 200 لیتر یا بیشتر تغییر کند.
یک دریچه تخلیه در کف اغلب مخازن تعبیه میشود که بتوان در موقع تمیز کردن مخزن مواد داخل مخزن را از طریق آن تخلیه نمود.
بهم زن[1] چون بعضی از سموم در آب حل نمی شوند، و ته نشین می گردند، برای به تعلیق درآوردن ذرات سم لازم است، مایع بهم زده شود.
بدین دلیل اکثر سم پاشها دارای نوعی بهم زن هستند.
بهم زن مکانیکی عبارت از صفحات فلزی یا پرده های ضد زنگ و مقاوم است که بر روی یک محور دوار که نزدیک به ته مخزن قرار گرفته است، سوار شده اند.
این محور در هنگام کار معمولاً با سرعت 100 تا 200 دور در دقیقه می چرخد و موجب بهم خوردن مایع می گردد در بعضی از سمپاشهای موتوری، از بهم زن هیدرولیکی استفاده میشود.
در این نوع بهم زن قسمتی از مایع از طریق لوله ای مشبک نزدیک به ته مخزن با فشار پمپ دوباره وارد مخزن می گردد.
این عمل موجب بهم خوردن مایع داخل مخزن میشود.
پمپ[2] پمپ سم پاش یک قطعه بسیار ضروری برای هر نوع دستگاه سم پاش محسوب میشود و وظیفه آن تبدیل انرژی مکانیکی به جریان مایع سم و تامین فشار مورد نیاز می باشد.
برای انتخاب هر پمپ، باید حجم، استحکام و توانایی ایجاد فشار آن در نظر گرفته شود.
پمپ هایی که در سم پاشهای امروزی به کار می روند عبارتند از: 1-پمپ های پیستونی (ساده و موتوری) 2-پمپ های دیافراگمی 3-پمپ های پره ای 4-پمپ های چرخ دنده ای 5-پمپ های غلتکی 6-پمپ های سانتریفوژی پمپ پیستونی ساده این پمپ از یک استوانه و یک پیستون کوچک که در داخل استوانه قرار گرفته است، تشکیل میشود.
این پمپ دارای سوپاپی است که خروج هوا را از پمپ ممکن می سازد و از ورود هوا به داخل استوانه به صورت برگشت جلوگیری می کند.
پمپ های پیستونی ساده بیشتر در سم پاشهای دستی، پشتی و چرخدار غیر موتوری مورد استفاده قرار می گیرند.
پمپ های پیستونی موتوری ساختمان کلی این پمپ ها شامل یک و معمولاً دو تا سه سیلندر و پیستون و ضمایم مربوطه است سیلندرهای پمپ های چند سیلندری، ممکن است به طور عمودی پهلوی یکدیگر یا روبروی هم به طور افقی یا خوابیده قرار گرفته باشند.
برای به کار انداختن این پمپ ها از محور توان دهی تراکتور، موتور تیلر یا موتور کوچک جداگانه ای که روی پمپ نصب میشود، استفاده می گردد.
حرکت رفت و برگشت پیستون ها از طریق میل لنگ و دسته پیستون ها تامین می گردد.
دسته پیستون ها به میل لنگی که داخل محفظه پر از روغن قرار گرفته متصل می شوند و حرکت دورانی میل لنگ (از طریق دسته پیستون ها) باعث رفت و برگشت پیستون ها می گردد.
در موقع پایین رفتن هر یک از پیستون ها (تنفس) سوپاپی که به مخزن سم متصل است باز شده و هنگام بالا آمدن پیستون (تراکم) سوپاپ مذکور بسته میشود و سوپاپ خروجی باز گردیده و مایع سم با فشار وارد محفظه فشار میشود.
محفظه فشار، کپسول فلزی مقاومی است که مایع تحت فشار را درون خود ذخیره می کند.
چون حرکت پیستونها و خروج مایع سم به طور متناوب انجام می گیرد لذا محفظه فشار با ذخیره مایع سم فشرده شده باعث پخش یکنواخت سم می گردد.
روی محفظه فشار یک یا دو شیر خروجی قرار دارد که به لوله های لاستیکی سم پاش متصل است، همچنین فشار سنجی روی محفظه نصب شده تا میزان فشار درون آن را نشان دهد.
برای جلوگیری از ترکیدن محفظه فشار، یک سوپاپ اطمینان روی لوله خروجی نصب شده است تا چنانچه فشار از حد لازم بیشتر شد یا در موقع کار پمپ، شیرهای خروجی بسته بود، سوپاپ در اثر فشار باز شده و مایع مجدداً به مخزن اصلی برگردد.
فشار تولید شده از پمپ بسته به تعداد سیلندر و توان موتور تا حدود 30 تا 50 اتمسفر می رسد و مقدار سمی که پاشیده میشود بین 26 تا 227 لیتر در دقیقه است.
پمپ دیافراگمی[1] عمل پمپ کردن در پمپ دیافراگمی به وسیله حرکت یک دیافراگم قابل انعطاف به وجود می آید.
وقتی دیافراگم به طرف پایین حرکت می کند مایع از طریق سوپاپ ورودی به داخل محفظه بالای دیافراگم کشیده میشود وهنگامی که دیافراگم به طرف بالا میرود، مایع داخل محفظه، با فشار از طریق سوپاپ خروجی خارج می گردد.
پمپ پره ای[2] این نوع پمپ دارای یک چرخ دنده لاستیکی (لاستیک نئوپرین[3]) با پره های قابل انعطاف می باشد که روی یک محور دوار سوار شده است.
محفظه پمپ موجب فشرده شدن پره ها می گردد.
با چرخش محور دوار، پره ها هم به چرخش در می آیند و باعث پمپ کردن مایع می شوند.
پمپ چرخ دنده ای[4] در این نوع پمپ یک جفت چرخ دنده در داخل محفظه بسته کار می کند.
امروزه از این پمپ ها کمتر در سم پاشها استفاده میشود زیرا میزان فرسودگی این پمپ ها در مقابل مایعات سم زبر و ساینده بسیار بالاست.
پمپ های چرخ دنده ای قابل تعمیر نیستند و پس از خراب شدن، باید تعویض شوند.
پمپ غلتکی[5] این نوع پمپ دارای یک استوانه دوار است که شیارهایی در سطح خارجی داشته و غلتکهایی تقریباً به طور آزاد در داخل این شیارها قرار می گیرند.
شیارها به غلتکها اجازه می دهند تا درون محفظه ای خارج از مرکز چرخش کنند.
موقعی که غلتکها از جلو دهانه ورودی پمپ عبور می کنند فضای بین آنها و دیواره محفظه بیشتر شده و مایع داخل محفظه می گردد.
مایع داخل شده، بین دو غلتک قرار گرفته و به طرف دهانه خروجی برده میشود.
با نزدیک شدن غلتکها به دهانه خروجی، فضا کاهش یافته و مایع از داخل پمپ به خارج رانده میشود.
پمپ سانتریفوژی[6] امروزه پمپ های سانتریفوژی معروفیت بیشتری پیدا کرده اند و بیشتر در سم پاشها استفاده می شوند.
این پمپ ها می توانند انواع سموم به خصوص سموم زبر و ساینده را پمپ کنند.
پمپ های سانتریفوژی دارای طول عمر زیادی هستند و در ظرفیت های گوناگون وجود دارند پمپ های سانتریفوژی دارای طول عمر زیادی هستند و در ظرفیت های گوناگون وجود دارند (شکل 4-20).
شیر تنظیم فشار یا سوپاپ اطمینان شیر تنظیم فشار که سوپاپ اطمینان نیز نامیده میشود روی سمپاشهایی که با فشار زیاد و مداوم کار می کنند قرار دارد.
با تنظیم این شیر، فشار مورد نیاز برای انجام هر نوع سمپاشی (در حد ظرفیت پمپ) را می توان تامین کرد.
در پمپ های با فشار زیاد، از این سوپاپ به عنوان یک وسیله ایمنی نیز استفاده میشود، در صورتی که فشار پمپ بیش از حد معین بالا رود، شیر یا سوپاپ باز شده و با خارج کردن فشار زیادی، مایع اضافی را از پمپ به مخزن بر می گرداند.
فشار سنج یک فشار سنج که فشار دستگاه را (در حد فشار پمپ) نشان می دهد در قسمت مایع تحت فشار قرار دارد.
فشار سنج، شخصی را که با سم پاش کار می کند متوجه فشار ایجاد شده در دستگاه کرده و او را در تنظیم شیر تنظیم فشار در به دست آوردن فشار مورد نیاز راهنمایی می کند.
صافی ها صافی ها معمولاً در سه قسمت سم پاشها به کار می روند.
این صافی ها عبارتند از: 1-صافی مخزن 2-صافی لوله 3-صافی نازل ها صافی مخزن عبارت است از یک توری با شبکه نسبتاً درشت که در هنگام پر کردن مخزن سم، برگهای ریز و سایر مواد خارجی درشت را می گیرد.
صافی لوله برای جلوگیری از ورود ذرات زنگ، براده، شن یا سایر مواد خارجی به پمپ و ممانعت از صدمه زدن به آن به کار میرود.
محل صافی بستگی به نوع پمپ دارد.
صافی نازل مواد ریزی را که موجب مسدود شدن نازل می شوند از مایع سم جدا می کند.
بوم (لوله حامل نازل) در سم پاشهای تراکتوری و هواپیماهای سم پاش، بوم عبارت از لوله افقی طویلی است که در فواصل معین روی آن نازل ها قرار می گیرند.
طول بوم حدود 5/4 تا 24 متر است.
بوم ممکن است از جنس فلز ضد زنگ یا نوعی پلاستیک مقاوم ساخته شود.
بوم سم پاشها معمولاً از سه قسمت ساخته میشود، یک قسمت در وسط و دو قسمت در طرفین.
قسمتهای بوم به وسیله لوله های کوتاه لاستیکی یا پلاستیکی به یکدیگر متصل می شوند.
قسمت مرکزی بوم معمولاً ثابت است.
دو قسمت انتهایی از طریق اتصال های قابل انعطاف به قسمت مرکزی متصل می شوند و به طور عمودی و افقی حمایت می گردند.
قسمتهای انتهایی به طرف جلو، عقب یا بالا تا می شوند.
بعضی از بومهای کوتاه یک قسمت دارند و بعضی دیگر از دو قسمت که در مرکز به یکدیگر متصل شده اند، تشکیل می شوند.
در سم پاشهای بسیار بزرگ طول بومها به 24 متر می رسد، لذا این بومها از پنج قسمت تا شونده تشکیل شده اند.
بومها معمولاً در جهت عمودی قابل تنظیم هستند و ارتفاع آنها (از سطح زمین) در حدود بین 50 تا 180 سانتیمتر، برای سم پاشی گیاهان با ارتفاع های مختلف تغییر می کند.
در سم پاشهای پشتی و چرخ دار، بوم وجود ندارد و نازل سم پاش به یک لوله مستقیم منتهی میشود که به آن لانس می گویند.
طول این لوله حدود یک متر یا بیشتر است.
لانس معمولاً از جنس فلز ضد زنگ و مقاوم ساخته میشود.
شیر کنترل کننده ای در ابتدای لانس قرار دارد که به وسیله آن می توان جریان محلول سم را در داخل لانس قطع یا وصل نمود.
لوله های فلزی و لاستیکی لوله های فلزی و لاستیکی محلول را در داخل سم پاشها انتقال می دهند.
فشار محلول در نقاط مختلف سم پاش فرق می کند، بنابراین لوله های فلزی و لاستیکی باید به اندازه کافی قوی باشند تا از ترکیدن آنها جلوگیری شود.
سوپاپ یا شیر کنترل جریان سم سوپاپ یا شیر کنترل جریان مایع سم برای شروع و پایان جریان مایع سم به بوم و نازلها مورد استفاده قرار می گیرد.
شیر کنترل بیشتر به صورت یک اهرم مکانیکی است.
در سم پاشهای با بوم چند قسمتی، واحد کنترل کننده جریان مایع سم، از چند شیر با دسته های مجزا تشکیل شده است.
هر یک از این شیرها، جریان مایع سم به یکی از قسمتهای بوم را کنترل می کند.
نازل یا افشانک کار نازل ریز کردن و پخش ذرات مایع سم تحت فشار است.
نازل معمولاً از فلز ضد زنگ و مقاوم ساخته شده است.
ساختمان نازل نازل های دارای چهار قسمت اصلی هستند.
1-بدنه 2-درپوش 3-نوک 4-صافی بدنه و درپوش، معمولاً تشکیل یک واحد را می دهند و صافی و نوک را نگه می دارند.
بدنه نازل ممکن است به طور مستقیم یا غیر مستقیم (از طریق یک لوله لاستیکی) به بوم متصل شود.
بعضی از نال ها قابل چرخش به اطراف هستند.
نوک نازل، مایع را به شکلهای مشخص می پاشند.
اغلب نوک های نازل در سم پاشها قابل تعویض و تبدیل هستند.
نوک های نازل با ظرفیت های مختلف و با شکلهای گوناگون پخش وجود دارند.
اندازه سوراخ نوک نازل و میزان فشار سم پاش، مشخص کننده میزان جریان مایع سم می باشد.
صافی نازل، قبل از نوک نازل قرار می گیرد.
صافی، آخرین عمل صاف کردن مایع سم را انجام می دهد و از مسدود شدن نوک نازل جلوگیری می کند.
طرح نازل ها نازل ها بر اساس طرح یا شکل پخش محلول سم مشخص می شوند.
انواع نازل ها معمولاً با طرح های مختلف عرضه می شوند و هر طرح پخش مایع سم، کاربرد مخصوصی دارد.
مهم ترین انواع طرح های پخش مایع سم عبارتند از: بادبزنی تخت، مخروطی توخالی، مخروطی توپر و طغیانی یا سیلابی.
نازل های بادبزنی تخت برای پوشش یکپارچه، مانند سم پاشی علفهای هرز به کار می روند.
برای این که پخش مایع سم در عرض نوار پاشش یکنواخت باشد و از کاهش مقدار مایع سم در طرفین نوار جلوگیری به عمل آید، از نازل های بادبزنی یکنواخت استفاده میشود.
نازل های مخروطی تو خالی و مخروطی توپر بیشتر برای سم پاشی محصولاتی که به طریق ردیفی کشت می شوند استفاده می شوند.
زاویه پخش از 30 تا 120 درجه متغیر است.
نازل های مخروطی توپر، در جایی که نفوذ سم تحت اثر فشار زیاد، لازم باشد به کار میرود.
نازل های طغیانی یا سیلابی به طور معمول برای پوشش یکپارچه به کار می روند.
این نازل ها، مایع سم را با ذرات درشت تر پخش می کنند و گاهی اوقات به تنهایی در سم پاشهای بدون بوم به کار می روند.
شاسی شاسی سم پاشها باید محکم باشد و قابلیت متصل شدن بوم به آن و سوار کردن سایر قسمتها را داشته باشد.
انواع سم پاشها سم پاشها به دو دسته محلول پاشها و گردپاشها تقسیم می شوند.
هر کدام از این دو دسته، خود می تواند در انواع مهم زیر طبقه بندی شوند.
1-سم پاشهای دستی 2-سم پاشهای پشتی بدون موتور 3-سم پاشهای پشتی موتوری 4-سم پاشهای چرخدار موتوری 5-سم پاشهای تراکتوری سوار 6-تریلرهای سم پاشی (سم پاشهای چرخ دار) 7-هواپیماهای سم پاش سم پاشهای دستی سم پاشهای دستی که غالباً ساختمانی شبیه به تلمبه امشی دارند در منازل برای مبارزه با حشرات خانگی و در گلخانه ها و باغچه های خیلی کوچک به کار می روند.
ساختمان تلمبه امشی از یک مخزن و یک پمپ تشکیل شده و پیستون پمپ به وسیله دست در داخل سیلندر به حرکت درآمده و هوا را ضمن حرکت به جلو به دو قسمت نامساوی تقسیم می کند.
پیستون، یک قسمت از هوا را وارد مخزن کرده و قسمت دیگر را مستقیماً در انتهای استوانه از روزنه کوچکی به خارج می فرستد.
لوله باریکی در داخل مخزن تعبیه شده و مایع به وسیله فشاری که از هوای بالا در اثر حرکت پیستون حاصل میشود وارد لوله باریک شده و در انتهای لوله در اثر برخورد با قسمت دوم هوا به صورت ذرات بسیار ریزی در می آید.
هوای درون مخزن مایع را به صورت قطرات درشت درآورده و پشت سر هم به خارج پرتاب می کند و هوای قسمت دوم این قطرات را به صورت ذرات ریز در می آورد.
در بعضی دیگر از انواع تلمبه امشی، تمام جریان هوا از روزنه اصلی با فشار خارج می گردد، در این تلمبه ها مایع بر اثر ایجاد خلاء در سر لوله باریک و فشار جو موجود در مخزن از لوله باریک بالا آمده و در مقابل روزنه به صورت ذرات ریز در می آید.
در این صورت باید روی سرپوش مخزن سوراخ ریزی برای ورود هوا وجود داشته باشد (شکل 16-20).
سم پاشهای پشتی بدون موتور این سم پاشها به وسیله دو بند مثل کوله پشتی روی شانه های شخصی که سم پاشی می کند قرار می گیرند و معمولاً شامل دو نوع با فشار متناوب و با فشار دایم هستند.
سم پاش پشتی با فشار متناوب (کتابی) در این سم پاش که به سم پاش کتابی معروف است، مایع سم به وسیله فشار موجود در منبع کوچکی از سم پاش خارج میشود.
فشار در آن متناوب می باشد، یعنی، کسی که با این سم پاش کار می کند با یک دسته تلمبه می زند و با دست دیگر سم پاشی می نماید.
درپوش دهانه مخزن مجهز به یک صافی توری سیمی است.
ظرفیت مخزن معمولاً 10 لیتر یا کمی بیشتر است.
پمپ این سم پاش ها از نوع پیستونی یا دیافراگمی است.
فشار پمپ سم پاش در این نوع سم پاشها معمولاً حدود 3 تا 4 اتمسفر است.
در اثر حرکت دسته اهرمی شکل سم پاش، دیافراگم داخل سم پاش منبسط میشود و مایع سم از روزنه ای که در حد فاصل بین مخزن اصلی و دیافراگم قرار دارد مکیده شده و سپس در اثر انقباض دیافراگم، مایع از محفظه بالای دیافراگم، از روزنه دیگری وارد محفظه فشار می گردد.
از آنجا که محفظه فشار به لوله لاستیکی و لانس متصل است مایع از محفظه فشار به نازل می رسد و پخش می گردد.
بهم زن درون مخزن نیز حرکت رفت و برگشتی خود را از اهرم دسته سم پاش می گیرد.
سم پاش با فشار دایم (استوانه ای) مخزن این سم پاش معمولاً استوانه ای است و ظرفیت آن حدود 10 تا 19 لیتر است.
جنس مخزن از فلز ضد زنگ و معمولاً از برنج یا فولاد ضد زنگ است.
فشار سم پاش به وسیله یک پمپ پیستونی ساده دستی که در قسمت داخلی بالای مخزن قرار دارد تامین میشود.
شخصی که سم پاشی می کند، پس از این که مخزن را در حدود نصف تا از مایع سم پر کرد، تلمبه می زند و هوا تحت فشاری در حدود 5 تا 6 اتمسفر در داخل مخزن (در بالای مایع) حبس می گردد، سپس شیر خروجی مایع سم را باز می نماید و شروع به سم پاشی می کند.
این سم پاشها بهم زن ندارند و برای بهم زدن مایع سم کافی است که هر چند دقیقه یکبار شخصی که سم پاشی می کند خم و راست شود تا مایع داخل سم پاش بهم زده شود.
سم پاشهای پشتی موتوری (اتومایزر) این سم پاشها به نامهای مختلف، سم پاش پشتی موتوری، سم پاش با حجم کم یا سم پاش اتومایزر نامیده می شوند.
به طور کلی سم پاشهایی که مایع سم در آنها تحت فشار نباشد و قطرات مایع سم در اثر برخورد با جریان شدید هوا تبدیل به ذرات بسیار ریز شوند، اتومایزر نامیده می شوند.
قطر ذرات مایع سم در این نوع سم پاشها در حدود 100 میکرون است.
بنابراین می توان با حجم معینی از مایع سم سطح بیشتری را سم پاشی نمود مشروط به این که غلظت محلول سم نیز زیاد باشد.
مخزن مایع سم سم پاشهای پشتی موتوری معمولاً پلاستیکی بوده و ظرفیت آنها حدود 5/7 تا 23 لیتر است.
مایع سم از مخزن به نازل، توسط یک شیر قابل تنظیم کنترل می شود.
موتور سم پاش از نوع دو زمانه بنزینی بوده و در زیر مخزن مایع سم نصب شده است.
توان موتور معمولاً حدود 2 تا 3 اسب بخار است.
موتور، پروانه دمنده ای را که به طور عمود قرار گرفته است، به حرکت در می آورد.
پروانه، چریانی از هوا را با سرعتی در حدود 92 تا 100 متر در ثانیه با حجمی در حدود 650 تا 700 متر مکعب در ساعت ایجاد می کند.
جریان هوا از یک زانویی با زاویه 90 درجه عبور می کند و وارد لوله تخلیه قابل انعطاف (لوله جریان هوا) میشود.
نازل سم پاش، نزدیک دهانه خروجی لوله تخلیه هوا یا در انتهای زانویی 90 درجه قرار دارد.
مایع سم خارج شده از نازل، در اثر برخورد با جریان هوا، به ذرات بسیار ریز تبدیل شده و به خارج از لوله تخلیه هوا هدایت می گردد.
با سم پاش پشتی موتوری در شرایط مساعد، روزانه در حدود 2 تا 3 هکتار را می توان سم پاشی کرد.
سم پاشهای چرخ دار موتوری این سم پاشها دارای یک موتور بنزینی دو زمانه با توان 2 تا 3 اسب بخار می باشند.
مخزن آنها بزرگ بوده و در حدود 100 تا 200 لیتر ظرفیت دارد.
پمپ مولد فشار معمولاً از نوع پمپ های پیستونی موتوری چند سیلندر است که به وسیله موتور سم پاش کار می کند.
روی محفظه فشار این سم پاش سنجی نصب شده است.
فشار تولید شده در حدود 30 اتمسفر است.
مقدار مایع پاشیده شده معمولاً در حدود 15 تا 30 لیتر در دقیقه است.
مایع سم به وسیله سوپاپ اطمینان و لوله برگشت مرتباً بهم زده میشود، زیرا در موقعی که پمپ کار می کند ولی سم پاشی انجام نمیشود، سوپاپ اطمینان مایع را به مخزن بر می گرداند.
سم پاشهای چرخدار موتوری برای سم پاشی مزارع بزرگ و باغات میوه مناسب هستند.
سم پاشهای بادبزنی سم پاشهای بادبزنی نوع جدیدی از سم پاشهای تراکتوری هستند که مجهز به بادبزنهای قوی می باشند.
این سم پاشها در انواع سوار و کششی وجود دارند.
ظرفیت سم پاش ها بر اساس مقدار و سرعت هوایی که دمیده میشود تعیین می گردد.
مقدار هوا در انواع بزرگ معمولاً از 140 تا 1700 متر مکعب در دقیقه تغییر می کند.
سرعت هوای دمیده شده در حدود 130 تا 240 کیلومتر در ساعت می باشد.
بادبزن، هوا را با سرعت زیاد در مسیر نازل ها به جریان می اندازد.
هوا ضمن برخورد به قطرات سم، آنها را به صورت ذرات بسیار ریز پراکنده می سازد.
نازل ها معمولاً روی نیم دایره نصب می گردند.
مایع سم، توسط پمپ، با فشار به صورت قطرات ریز پخش میشود و وزش باد شدید توسط بادبزن نیز آنها را ریزتر می کند.
سمپاشهای مخصوص درختان می توانند مایع سم را به یک طرف (طرف راست یا چپ) یا همزمان به هر دو طرف بپاشند.
برد متوسط در هنگام پاشیدن مایع سم بسته به توان سم پاش متفاوت بوده و از 3 تا 6 متر در هر طرف تغییر می کند.
تریلرهای سم پاش یا سم پاشهای چرخ دار این سم پاشها به شکل تریلر هستند و مخزن بزرگ مایع سم بر روی یک شاسی با دو چرخ حامل لاستیکی قرار دارد.
سم پاش به وسیله تراکتور کشیده میشود.
ظرفیت مخزن سم در سم پاشهای مختلف متفاوت بوده و در حدود 200 تا 3800 لیتر است.
پمپ این سم پاشها روی تراکتور مستقر شده یا در کنار مخزن نصب می گردد و حرکت خود را از محور توان دهی تراکتور یا یک موتور هیدرولیکی می گیرد.
در جلو مالبند بعضی از این سم پاشها چرخ کوچکی قرار دارد که ارتفاع آن قابل تنظیم است.
این چرخ برای تعادل سم پاش در موقعی که به تراکتور متصل نیست به کار میرود.
در دو طرف مخزن و در امتداد طول تریلر دو لوله برای خروج مایع سم تحت فشار قرار دارد که سر لوله ها در عقب مخزن به دو شیر ختم میشود.
از این دو شیر می توان به منظور سم پاشی درختان بلند، درختان باغات میوه و مزارعی که به صورت ردیفی کشت می شوند استفاده کرد.
برای سم پاشی درختان هر یک از شیرهای خروجی به یک نازل فشار قوی که مایع سم را به صورت فواره پخش می کند متصل میشود.
برای سم پاشی مزارع ردیفی بوم نسبتاً طویلی با طول 5/3 تا 15 متر بسته به نوع سم پاش به این شیرها متصل می گردد.
این سم پاش ها برای مزارع بزرگ و درختان بلند بسیار مفید و قابل استفاده می باشند.
تریلرهای سم پاش در انواع بادبزنی نیز وجود دارند.
سم پاشی با هواپیما استفاده از هواپیما برای سم پاشی، یکی از متداول ترین و با صرفه ترین روشهاست.
مهم ترین مزایای هواپیما در مقایسه با سم پاشهای معمولی عبارتند از: 1-سم پاشی با هواپیما سریع تر انجام میشود.
2-در زمان هایی که به علت نامساعد بودن وضعیت زمین زیر کشت، سم پاشهای معمولی نمی توانند داخل مزرعه شوند، سم پاشی با هواپیما به سهولت مقدور است.
3-در مزارع بزرگ ( با سطح مساوی)، سم پاشی با هواپیما در مقایسه با سم پاشی معمولی با صرفه تر است.
پخش شدن مواد سمی پاشیده شده توسط باد یکی از معایب مهم سم پاشی با هواپیما محسوب می شود.
سم پاشی با هواپیما در مقایسه با سم پاشی به وسیله سم پاشهای معمولی خطر ناکتر بوده، بیشتر تابع مستقیم شرایط جوی است و در سطوح کوچک و پراکنده، به هزینه بیشتری نیاز دارد.
امروزه از هلیکوپتر نیز برای سم پاشی باغات میوه و مناطقی که هواپیماهای سم پاش با اشکال مانوردهی روبرو می شوند استفاده می گردد.
هلیکوپتر می تواند تا حد لازم آهسته حرکت کرده و مواد سمی را به طور موثرتر پخش کند.
هلیکوپترهای سم پاش همچنین دارای ایمنی بیشتری نسبت به هواپیماهای سم پاش بوده، قادر به مانور دهی بهتری هنگام پرواز در سطح پایین می باشند و نشست و برخاست آنها آسانتر انجام می گیرد.
عیب هلیکوپتر سم پاش گرانی قیمت اولیه آن بوده و هزینه خرید آن حدود دو برابر هزینه خرید هواپیما می باشد.
ساختمان سم پاش هواپیما مخزن سم معمولاً در مرکز ثقل هواپیما یعنی زیر کابین خلبان نصب شده است و ظرفیت آن در هواپیماهای نوع پایپر حدود 230 لیتر است.
نازل در سم پاش هواپیما با نازل سم پاشهای معمولی کمی فرق دارد.
هر یک از نازلها دارای یک سوپاپ یک طرفه می باشند که با از بین رفتن فشار لازم (کم شدن فشار پمپ) خود به خود بسته شده و جریان مایع قطع می گردد.
وقتی قطرات مایع سم از دهانه نازل خارج می شوند در مقابل جریان هوا قرار گرفته و به ذرات ریزتر تبدیل می گردند.
نازل ها اندازه های مختلفی دارند و مقدار مایع سم خارج شده از هر یک بر حسب اندازه آنها متفاوت است.
نازلها معمولاً دارای پولک اضافی هستند که می توان در موقع لزوم آن را روی سوراخ نازل نصب کرد تا از پاشیدن مایع سم از آن نازل جلوگیری شود.
بوم به طور افقی در امتداد بالهای هواپیما و در زیر آن قرار گرفته است و معمولاً دارای 30 نازل است که هر کدام بر روی یک پایه کوچک نصب شده اند.
فاصله نازلها از یکدیگر 30 سانتیمتر است و می توان با مسدود کردن بعضی از نازلها فاصله بین آنها را زیادتر کرد.
طول اکثر بوم های هواپیماهای سم پاش کمی کوتاه تر از طول بال آنها است.
طول بوم در بعضی از هلیکوپترها گاهی اوقات 3 تا 5/4 متر بیشتر از قطر روتور هلیکوپتر می باشد.
پمپ سم پاش معمولاً از نوع سانتریفوژی است.
پمپ حرکت لازم خود را از چرخ دنده ای می گیرد که دارای یک پروانه است.
پروانه به نوبه خود توسط باد ملخ هواپیما به حرکت در می آید.
به علت محدود بودن ظرفیت حمل هواپیماهای سم پاش، مواد سمی که باید پاشیده شود معمولاً دارای غلظت بیشتری نسبت به مواد سمی است که با سم پاشهای معمولی پخش می شوند.
سم پاشی به وسیله هواپیما و هلیکوپتر از فاصله 9/0 تا 6/7 متری گیاهان و با سرعتی در حدود 130 تا 220 کیلومتر در ساعت انجام میشود.
گردپاشها گردپاشها نیز مانند سم پاشهای مایع پاش دارای انواع دستی، پشتی، چرخ دار و تراکتوری می باشند.
به طور کلی هر نمونه از سم پاش مایع پاش یا دارای همان نمونه گردپاش نیز می باشد و یا اکثر مایع پاشها با تغییری مختصر تبدیل به گردپاش می شوند.
در تمام گردپاشها، طرز ایجاد یک جریان مداوم هوا به وسیله یک بادبزن یا دمنده، شبیه یکدیگر است.
بر اثر حرکت دمنده یا بادبزن، گرد از محفظه اصلی مکیده شده و با فشار به خارج پاشیده میشود.
نازل در گردپاشها به صورت لوله ای قطور است که در جلو آن مانعی مورب یا شبیه به سر آب پاش برای پخش سم، قرار دارد.
در درون مخزن گردپاش، یک بهم زن وجود دارد تا از بهم چسبیدن ذرات گرد و کپه شدن آن جلوگیری نماید.
دریچه خروج سم از مخزن دارای یک تنظیم کننده مقدار تغذیه می باشد که می توان به وسیله آن میزان گرد خارج شده را کم یا زیاد نمود.
امروزه استفاده از گردپاشهای موتوری (تراکتوری) با ظرفیت زیاد برای بسیاری از محصولات باغی معمول است.
سرعت ثابت بادبزن و سرعت ثابت حرکت رو به جلو ماشین برای توزیع یکنواخت لازم است.
منابع و مآخذ تراکتورها و ماشین های کشاورزی –تالیف مهندس داود منصوری راد ماشینهای کشاورزی –جان برایان بل