سبزوار
شهرستان سبزوار واقع در غرب استان خراسان رضوی با 17718 کیلومتر مربع مساحت از شمال با شهرستانهایث جاجرم و اسفراین در خراسان شمالی، از شرق با نیشابور، از جنوب با شهرستان کاشمر، خلیل آباد و بردسکن و از مغرب به استان سمنان محدود می گردد. بر اساس آخرین تقسیمات کشوری این شهرستان دارای هفت بخش بنامهای مرکزی، جغتای، جوین، روداب، خوشاب، داورزن و ششتمد، هفت شهر و 27 دهستان است. کوههایق جغتای عامل جدائی دشت جوین از جلگه اصلی سبزوار بوده و در جنوب آن نیز کوه میش قرار دارد. به تغبیر دیگر سبزوار محصور در میان ارتفاعات شمالی و جنوبی است. چهره منطقه شرقی و شمالی این شهرستان کوهستانی و دارای اقلیمی معتدل و در قسمتهای جلگه ای با هوای گرم همراه است. تنها دو رشته رودخانه در فصلی به نام (کال شور) در این ناحیه وجود دارد که سیلابهای دشت جوین و دشت سبزوار را به نمکزارهای کویر هدایت می کند.
SITUATION AND GEOGRAPHICAL SPECIRCATIONS
Sabzevar has been located on the west of Khorassan and restricted to Jajarm and Isfarayen in northern Khorassan and to Neyshaboor in east and Kashmar and Bardaskan in south and Semnan Province in west. Based upon the last divisions of the country, this city has seven districts named Markazi,Joghtay, Jovein,Roodab, Khooshab,Davarzan and Sheshomtad, 7 towns and 27 villages. Joghtay Mountains is a separation factor between Jovein plain and Sabzevar plain and Mish Mountain is also placed on the south. In other words, Seabzevar is surrounded by northern and southern mountains. The east and north areas of this city is mountain and it climate is temperate. There are two seasonal rivers named Kal Shoor that conducts flood water of Jovein plain and to salt desert.
پیشنه ی تاریخی
به استناد قرائن باستان شناسی، محوطه های کهن این ناحیه به صورت زیستگاه های وسیع حداقل در هزاره سوم پیش از میلاد را در بر می گیرد و از طرفی نشانگر ارتباط فرهنگی ساکنان آن با اقوام متمدن در ایران مرکزی، سیستان و آسیای میانه است. در دوره تاریخی جوین و سبزوار جزء قلمرو پارتیان بوده و وجود آتشکده آذربرزین مهر اهمیت تاریخی و مذهبی این منطقه را در دوره ساسانی نشان می دهد. سبزوار که در گذشته بیهق نامیده می شود در دوران اسلامی شاهد حوادث و تهاجمات بی شماری بوده است. ابتدا خسروگرد مرکز ولایت بیهق بود و از سدهای میانی این دوره جای خود را به قصبه سبزوار داد. مهمترین رویداد این ولایت حمله غزها در دوره غزنوی و سلجوقی و پس از آن به سال 617 ه.ق یورش سپاهیان مغول به این ناحیه بود تا اینکه بیداد ایلخانان و دست نشاندگان آنها در اواخر سال 736 ه.ق موجب قیام گروهی به نام (سربداران) گردید.
SITUATION AND GEOGRAPHICAL SPECIRCATIONS
By virtue of archeology evidences, the old yard of this area as a living place are referred to third thousand BC. Moreover, it indicates the cultural relation between its residents and polite nations in center of Iran, Sistan and middle Asia In historic period, Jovein and Sabzevar is a part of Partian domain. Theie is a historical fire altar named Azathar Zin mehr that belongs to Sasani period .Sabzevar that called Beyhagh before has had many attacks and events in Islamic period. At first Khosro gerd is the center of Beyhagh. One of the most important events is Ghaz attacks in Saljooghi and Ghaznavi periods in 617 Hria and Moghol attacks to this area. Ilhkanan revolution cause to people’s insurrection named Sarbedaran.
مسجد جامع سبزوار
مسجد جامع سبزوار با مساحتی حدود چهار هزار متر مربع مشتمل بر ایوانهای قبله و شمالی، صحن، شبستان و رواق در حاشیه جنوبی خیابان بیهق این شهر واقع است. بنا برا شواهد معماری بخشهایی از این بنا در طول زمان بازسازی و مرمت شده است. در ضلع جنوبی ایوان قبله محراب قرار دارد بر بالای آن کتیبه ای به تاریخ 1292 ه.ق و بر راس این ایوان دو مناره آجری دیده می شود. در طرفین این قسمت شبستانهای با طاق ضربی بلند با بنای ایوان جنوبی ایجاد شده است. در دالان سمت شرقی ایوان شمالی مسجد گکتیبه هایی بصورت سنگ نوشته از دوران صفویه با تاریخهای 979 و 1136 ه.ق درباره مراعات سکنه سبزوار و دستوری از شاه طهماسب صفوی ثبت می باشد. از عمده تزئینات مسجد جامع سبزوار کاشی هفت سنگ و کاشیکاری خشتی است. این بنا بر ویژگیهای معماری سده هشتم هجری را نشان می دهد.
SABZEVAB COMPREHENSIVE MOSQUE
Sabzevar Comprehensive Mosque, 4000Sqm, contains northern porches, yards, dormitory that located on southern side of Beyhagh Street. Based upon architectural evidences, some sections of this building have been repaired during time. There is an altar on the south side of the kiblah porch and friezes on the top of it dated 1292 Hejira and there are two brick minarets on its summit and dormitories with high arch have been made in two sides simultaneously. There are friezes in petroglyph in east corridor of northern porch. One of the most important decomtions of Sabzevar Comprehensive Mosque is till works. This building shows the architectural specifications of eighth century.
بنای مصلی سبزوار
این بنای آجری در حاشیه شرقی شهر سبزوار مصلی شهر در قرن گذشته بوده است که جهت برگزاری نمازهای جمعه و اعیاد مورد استفاده قرار می گرفته و مشتمل بر چهار طاقی اصلی (فضای مرکزی)، با گنبدی بر فراز آن و ایوانی بزرگ است. عناصر معماری طرفین ایوان بصورت برجهای نیم استوانه نقش پشتیبان پایه های طرفین ایوان و جلوگیری از رانش دیوارهای این قسمت را داشته اند. فضای معماری چهارتاقی انتهای ایوان دارای گنبدی بلند است که به وسیله آجرهای خفته- راسته پوشش یافته است اگر برخی از صاحب نظران بنای مصلی را به دوره سربدرایه نسبت می دهند اما شیوه ساختمانی آن قابل مقایسه با معماری دوران صفویه است.
SABZE VAR MOSALL BUILDING
A brick building where has been located on eastern side of Sabzevar is Mosila (a placed for public prayer outside the town) in the last century. This building contains 4 main areas and a dome top of it and a big porch. The architectural components of two sides are as half cylindrical towers and play supporter role in two sides. Although many coimoisseuis believe that this building is belonged to Sarbedaran period but its constructional style is compared to architecture of Safavid period.
آرامگاه حاج ملاهادی سبزواری (اسرار)
وی در سال 1212 ق در سبزواری پای به عرصه حیات نهاد و از همان اوایل به فراگیری علوم دینی پرداخت. پس از عزیمت به شهرهای دینی و اصفهان و مشهد بازگشت و به تدریس حکمت، فقه و تفسیر مشغول شد. مدتی در کرمان متوطن گردید و سپس به زادگاه خود بازگشت و در مدرسه صحیفیه تدریس آغاز نمود. حاج ملاهادی سبزواری ملقب به (اسرار) درسال 1289 ق در سن 78 سالگی دارفانی را وداع گفت، از وی آثار ارزشمندی نظیر منظومه در فلسفه، شرح منظومه در منطق، شرح لیالی، حاشیه بر تجرید و ... بر جای مانده است.
بنای آرامگاه این فیلسوف بزرگ در میدان زند شهر سبزوار واقع است. فضای داخلی آرامگاه شامل طرحی چلیپائی شکل بوده که در آن حجره ها و اتاقهایی تعبیه گردیده است تزئینات، ترمیم و استحکام بخشی آرامگاه در اوایل سال 1340 ش توسط انجمن آثار ملی انجام شده است.
کارشیکاریهای رنگارنگ بر زمینه لاجوردی و گنبد فیروزه ای رنگ بنا به جلوه و شکوه خاصلی بخشیده است. بنای اولیه آرامگاه کمی پس از وفات حاج احمد ملا هادی سبزواری توسط (میرزا یوسف مستوفی المالک) ساخته شد.
HAJ MOLLA HADI SABZEVARI`S TOMB
He was born in Sabzevar in 1212 Hejria and learned religion sciences. After leaving to Mashhad and Isfahan, he returned to Mashhad and taught philosophy, religious, interpretation and habited in Kerman for sometime and returned to birthplace and start to teach Sahfieh School. Haj Molla HAdi Sabzevari called Asrar died in 1289 Hjria. His works are the poem philosophy and explanation of the poem in logic. His tomb had benn lacated on Zand square in Sabzevar. This tomb has rooms where decorated and repaired by National Monument Association. There are colorful tills one the ultramarine filed and turquoise dome. At first, thist building was made after the death of Haj Molla Hadi Sabzevari.
بعقعه امام زاده یحیی
این بنا در تقاطع خیابان اسرار و بیهق شهر سبزوار قرار دارد و مشتمل بر فضای د اخلی گنبددار، ایئوان و مناره ها و دو فضای ارتباطی است. گنبد بقعه با کاشیهای زیبای فیروزه ای رنگ پوشیده شده و نمای بنا از خیابان بیهق نیز با کاشیهای بسیار نفیس آراسته گشته است. گویا کهن ترین بخش بنا گنبد خانه آن است. که با پلبان مربع و بصورت چهار ایوانی به سبک ویژه معماری سده هشتم و هفتم ساخته شده است. تزئینات نمای بقعه در سال 1380 ق نصب شده و فضای داخلی آن مزین به کاشی، گچ، سنگ و آینه کاری است. این مکان در حال حاضر بعنوان یک زیارتگاه مورد احترام و توجه بوده و مکان تاریخی گردشگری نیز به شمار می آید.
IMAM YAHYA`S TOMB
This building located on the cross of Asrar and Beyhagh streets in Sabzevar and contains a domed space, proch and minaret and two internal areas. A dome of this tomb is covered with turquoise tills. The oldest section of this tomb is a domed house where has 4 porches and was made with architectural style of eight and seventh centuries. The internal space are decrated with till, plaster, stone and mirror.
مسجد پامنار
این بنای مذهبی کهن ترین مسجد شهر سبزوار است که در ضلع جنوبی خیابان بیهق قرار دارد. بنای امروز مسجد با وسعت تقریبی 350 متر مربع مشتمل بر شبستان ستوندار و صحن ضلع جنوبی است که بخش الحاقی به این مسجد محسوب می گردد. شهرت این بنا به پامنار به سبب وجود مناره ای مجاور ایوان با ارتفاع بیش از (20 متر) است. ساقه این مناره آراسته به تزئینات و کتیبه ای در معقلی است که در بخش پائین آن به صورت برجسته دیده می شود. بنا به نوشته متون این مسجد در سال 317 ه.ق به همت (امیر ابوالفضلی زیاری) تجدید بنا گردید و در سال 420 ه.ق نیز توسط خواجه امیرک دبیر برای آن مناره ای ساخته شد. بر اساس مرمتها و بازسازی ها در قرون مختلف قدمت این بنا از قرون اولیه اسلامی تا صفویه و معاصر تخمین زده می شود.