اهمیت نظام آموزش و پرورش :
نظام آموزش و پرورش بنا به ضرورت تغییرات اجتماعی یکی از سازمانهای پیچیده و بزرگ اجتماعی در هر کشوری محسوب می شود و با رشد و توسعه اجتماعی و فرهنگی و اقتصادی پیوندی ناگسستنی دارد و به تدریج از یک حالت ساده ابتدایی به یک حالت پیچیده در آمده است . ثمر بخشی این نظام از یک سو ، تبدیل انسانهای مستعد سالم ، بالنده ، متعادل و رشد یافته است و از سوی دیگر تامین کننده نیازهای نیروی انسانی جامعه در بخشهای متفاوت فرهنگی ، اجتماعی و اقتصادی است . به دلیل چنین اهمیتی است که در عصر حاضر همه دولتهای جهانی از کوچک و بزرگ ، قدرتمند و ناتوان و صنعتی تا در حال توسعه ، پرداختن به آموزش و پرورش مردم خود را در شمار وظایف اساسی می دانند و برای همگان ، سراسری و حتی اجباری کردن آن ، تعهدات سنگینی در قانونهای اساسی و بنیاد خود می گنجانند و درصد زیادی از تولید ناخالص ملی و بودجه جاری کشور را به این امر اختصاص می دهند . امروز به دلیل گسترش علوم و تجارب بشری و توسعه فن آوری و پیشرفتهای صنعتی ، گرایش به سازمانهای آموزش و پرورش امری فراگیر و جهانی شده است . به حدی که یکی از شاخصهای مهم رشد هر جامعه را وسعت دامنه وظایفی می دانند که نظام آموزش و پرورش آن به عهده گرفته است . استقبال روز افزون جوامع گوناگون از آموزش و پرورش سبب شده است که دولتهای مرکزی یا ایالتی یا محلی ، سعی کنند با اتخاذ سیاستهای بخردانه ، به آرمان مردم جامعه گوناگون از آموزش و پرورش عمومی و تخصصی میزان برخورداری از آموزش و پرورش عمومی و تخصصی متفاوتند . مثلاً در برخی از کشورها آموزش و پرورش عمومی و اجباری تا پایان دوره متوسطه ، در بعضی تا پایان دوره راهنمائی و در برخی تا پایان دوره ابتدایی انجام می گیرد .
اهداف کلی آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران :
یکی از مسائل مهم تربیتی ، مشخص کردن هدفهای تربیتی است . فواید و نقش هدفهای رفتاری متعدند از جمله :
1- جهت تجربیات ، فعالیتها ، مطالعات و بحثهای معلم و شاگرد را تعیین می کنند .
2- نقطه ای را که کلیه فعالیتهای آموزش و پرورش به آن توجه دارند مشخص می سازند .
3- موجب پیشرفت دائمی هستند و در جنبه های مختلف رشد توافق و سازگاری ایجاد می کنند .
4- کوششهای افراد و گروههای مختلف شاگردان و معلمان ارزیابی پیشرفت شاگردان هستند .
5- راهنمای خوبی برای انتخاب وسازماندهی تجربیات مرکزآموزشی هستند . 6- پایه و اساس ارزیابی پیشرفت شاگردان هستند .
6-معلمان و شاگردان رابه شرکت در فعالیتهای متنوع تربیتی ترغیب می کند .
تعریف آموزش و پرورش دوره ابتدایی :
درساختار آموزش و پرورش ایران در سال 1344 ، دوره ابتدایی به عنوان اولین مرحله آموزش و پرورش عمومی اعلام شده است . در تعلیمات اجباری مصوب 1322 و مصوبات شورای عالی آموزش و پرورش مرتبط با دوره ابتدایی ، این دوره با اسامی گوناگون "تعلیمات ابتدایی " "تعلیمات اجباری " " آموزش همگانی " و "آموزش عمومی " مطرح شده است . از این مفاهیم استنباط می شود که هر آنچه در این دوره آموخته می شود جنبه عام دارد و همه دانش آموزان به این سطح از آموزش و پرورش نیاز دارند .
آموزش و پرورش ابتدایی در ایران و مراکزی به نام دبستان انجام می گیرد و دبستان عبارت از یک واحد تربیتی که به وسیله یا با اجازه وزارت آموزش و پرورش برای تربیت کودکانی که در سنین شش تاده سال هستند تاسیس می شود .
اهمیت آموزش و پرورش دوره ابتدایی :
مهم ترین دوره تحصیل در تمام نظامهای آموزش و پرورش جهان دوره ابتدایی است ، زیرا شکل گیری شخصیت و رشد همه جانبه فرد دراین دوره بیشتر انجام می گیرد . دوره ابتدایی ، در رشد مفاهیم و معانی اموری که کودک در زندگی روزمره با آنها مواجه است به نقش مهمی برعهده دارد . این دوره تداوم بخش تکوینی شناختی ، تربیتی و اجتماعی کودک که در خانواده پی ریزی شده است . همچنین دوره ای است که در آن فرصت و موقعیت مناسبی برای تحصیل ، تربیت و یادگیری شیوه ارتباط صحیح با دیگران برای کودک فراهم می گدد و استعدادهای هر کودک به تدریج شکوفا می شود با توسعه فرهنگ و تمدن بشر ونیاز انسان به خواندن ، نوشتن و حساب کردن و غیره بتدریج برتعیم آموزش همگانی و بهره گیری از تعلیمات اجباری تاکید شده است در ایران تصمیم ایجاد آموزش همگانی و توجه به آموزش ابتدائی ضرورت دارد .
زیرا در قانون اساسی معارف ، فانون تعلیمات اجباری و قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران بر عمومی بودن ، اجباری بودن و رایگان شدن این دوره تاکید شده است وفراهم کردن شرایط تحصیل در این دوره از وظایف دولت برشمرده شده است .
از آنجا که گسترش دروه پیش دبستانی به دلایلی هم اکنون مقدور نیست و اکثر کودکان قبل از دبستان تحت تعلیم و تربیت والدین قرار دارند باید کودکان سنین شش تا ده سال نه تنها از آموزش و پرورش ابتدایی برخوردار شوند بلکه ضعفها و نارساییهای تربیتی ناشی از شرایط نامساعد خانواده نیز باید در این دوره جبران شود .
از آنجا که شرط ورود به دوره های تحصیلی بعدی گذراندن دوره ابتدایی است سرمایه گذاری برای این دوره و توجه به بهبود کمی و کیفی آن زمینه رابرای توفیق دانش آموزان در دوره های تحصیلی بعد فراهم کرده و افت تحصیلی و تربینی آنان را در این دوره ها کاهش می دهد .
گسترش دوره ابتدایی در شهر و روستا موجب می شودکه همه کودکان واجب التعلیمی بتوانند دراین دوره تحصیل کنند تابدین وسیله بتدریج بیسوادی در ایران ریشه کن شود .
دوره ابتدایی امکان می دهد تا اغلب ناتوانایی های یادگیری به شکل مشکلاتی درخواندن ، نوشتن و حساب کردن ظاهر شود . این نوع مشکلات معمولاً قبل از ورود به مدرسه شناخته نمی شود .
ویژگیهای دانش آموزان دوره ابتدایی :
دوره سوم کودکی تا حدود شش سالگی تا یازده سالگی است .در این دوره شخصیت کودک سازمان یافته تر و پیچیده تر می شود و از نظر جسمی و تواناییهای ذهنی و اجتماعی تغییرات مهمی دراو به وجود می آید .
ازاین رو شناخت کودکان دبستانی برای برنامه ریزان و مدیران و معلمان دوره ابتدایی ضرورت دارد . درزیر به ذکر ویژگیهای بدنی و ذهنی کودک هفت تا ده ساله به منظور مشخص کردن اهداف دوره ابتدایی می پردازیم .
الف – ویژگیهای بدنی : هماهنیگ چشم دست کامل می شود .ماهیچه های کوچک کاملاً رشد می کنند ، سرع رشد دختران در این دوره از پسران بیشتر می شود ، رشد جسمی کودک به خصوص از نظر تکامل مراکز عصبی به جایی رسیده که می تواند به تحریکات رسیه از خارج پاسخهای کاملاً اختصاصی بدهد و غیره .
ب ) ویژگیهای ذهنی و تحول روانی : تقلید دراین دوره آگاهانه انجام می گیرد ، خودمیان بینی یا خود مداری کودک تعدیل می شود . احساس مالکیت در او قوی می شود ، از تخیل به واقعیت نزدیک می شود ، کم کم آرامش و ثبات عاطفی پیدا می کند ، به حرف زدن علاقه فراوان دارد به رفاقت با کودکان دیگر و همسالان علاقه مند است وغیره .
اهداف دوره ابتدایی : آموزش و پرورش دوره ابتدایی فعالیتی نظام دار و هدفمند است ، از این رو صاحبنظران اهداف متعددی برای این دوره ذکر کرده اند . در قانون اساسی معارف ایران مصوب 1290 به تعریف و هدف تاسیس مکتب و مدرسه اشاره شده و آمده است . مکتب و مدرسه عبارت است از تاسیساتی که برای تربیت اخلاقی و علمی و بدنی ابناء نوع بشر دایر می گردد … براساس طرح نظام آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران در سال 1367 و در جهت اهداف کلی نظام ، اهداف دوره ابتدایی در سه حیطه شناختی ، عاطفی و روان – حرکتی از طرف کمیسیون پیش دبستانی و دبستان اعلام شده که در زیرچمئ هدف در پایه اول دوره ابتدایی و چند هدف در پایه های دوم تا پنجم ابتدای رابیان می کنیم .