شهر ری یکی از قدیمیترین شهر های ایران و از شهرهای استان تهران است.
نام کهن آن «رگا» است که «راگا» نیز گفتهاند. بنابرآنچه که در اوستا آمده ری سیزدهمین شهری است که درجهان ساخته شده است.
ری درلغت بمعنای شهرسلطنتی است. ری دوران های بسیارپرشکوهی راپشت سرگذاشته است. شهرری به عنوان یکی از شهرستان های استان تهران ، با وسعت 27 کیلومترمربع ، جمعیّتی نزدیک به یک میلیون نفر را در خویش جای داده است . محدوده شهر از شمال به بزرگراه آزادگان، از جنوب به کهریزک ، از شرق به محلّه 13 آبان و از غرب به دولت آباد منتهی می شود و دارای سه بخش به نام های : مرکزی، فشایویه، کهریزک و شش دهستان: حسن آباد، وهن آباد، قلعه نو، کهریزک، فشایویه، غنی آباد و سه شهر به نام حسن آباد، کهریزک و باقر شهر است. شهرت اصلی شهرری بیشتر به خاطر وجود بارگاه ملکوتی حضرت عبدالعظیم علیه السّلام در آن بوده است . به طوریکه تا سال ها پیش از آن به ( شاه عبدالعظیم ) یاد می شد ، ضمن اینکه این شهر از قدیمی ترین مناطق کشور نیز به شمار رفته ، آثار باستانی فراوانی را در خویش جای داده است . در واقع شهرری را می توان مادر تهران دانست امّا با گسترش تهران و انتخاب آن به عنوان پایتخت ، از توجّه به ری کاسته شد اما پس از پیروزی انقلاب اسلامی تغییرات و تحوّلات بسیاری در بافت شهری و معماری منطقه بوجود آمد به طوریکه چهره شهر کاملا دگرگون شد و مراکز متعّدد فرهنگی ، تفریحی و اجتماعی در آن تأسیس و نقاط مختلف شهر به وسیله خیابان های مدرن ، بزرگراه و پل های روگذر و زیرگذر به هم متّصل شد. نزدیکی شهرری به حرم مطهّر حضرت امام خمینی(ره) و فرودگاه بین المللی امام ، و قرارداشتن پالایشگاه تهران در محدوده آن ، اهمّیّت جغرافیایی ، اقتصادی و اجتماعی آن را دوچندان کرده است . ری به دلیل قرارگرفتن مرقد امامزادگان بسیاری که معروفترین آنها حضرت عبدالعظیم میباشد یکی از قطبهای مذهبی ایران محسوب میگردد.
ساکن و اهل ری را رازی مینامند که در نامهای زکریا رازی و ابولفتوح رازی و دیگران دیده میشود.
کوچههای انتهای خیابان عظیمآباد شهر ری را تا چندی پیش، سر کورهها می نامیدند چرا که در اطراف این محله کورههای آجرپزی بود. محمد محمدی ریشهری، از فعالان عمده نزدیک به آیتالله خمینی اهل این محل بوده.[۱]
در حدود شش کیلومتری جنوب شرق تهران ، چشمه ای نسبتا پر آب از پای صخره ای عظیم از دل سنگ بیرون می آید . این چشمه را امروزه چشمه علی گویند . لکن در روزگاران پیشین آن را نهر سورنی ( ظاهرا منسوب به خاندان بزرگ سوران همزمان با سلسله اشکانیان و ساسانیان ) مینامیده اند .مورخان و جغرافی دانان از قدیم الایام در باب بزرگی و پهناوری شهرری و اندازه و ابعاد آن اشاراتی داشته اند مانند جمله منسوب به ایزیدور خاراکسی یونانی که در قرن اول میلادی و همزمان با سلسله اشکانیان گفته است:ری از تمام شهرهای مادر بزرگتر بود. همچنین در شهرری حرم حضرت عبدالعظیم الحسنی معروف به سید الکریم وحرم یکی ازفرزندان37 گانه حضرت امام موسی بن جعفر(ع)به نام حمزه وحرم امامزاده طاهرکه نسب ایشان باهشت واسطه به امام زین العابدین (ع) میرسد
تاریخ دانان یونانی از ری به نامهای راگا و راگیا نام برده اند .در خصوص این عنوان لازم به ذکر است که در حدود سی کیلومتری کرمانشاهان در کمرگاه کوهی به نام بستون ، کتیبه ای وجود دارد . در روی این کتیبه که به زبان پارسی عهد هخامنشی ، عیلامی و بابلی کنده کاری شده ، نام ری بصورت رگا نوشته شده است . نام های مختلف این شهر در طول دورانها دلالت بر قدمت این شهر کهن دارد .در قرون اسلامی شهر ری در علوم و فنون رونق و رواج بسیار داشت . لکن در عهد پایتختی یعنی در زمان آل بویه و سلجوقیان ظهور بیشتر یافت .کتابخانه ها و مدارس مشهوری در آنجا به وجود آمد.شاهان آل بویه ، دانشمندان و عالمان را مورد بزرگداشت و تجلیل قرار میدادند و تدریس فنون مختلف از طب و نجوم و حکمت و کلام و فقه ، بازاری پر رونق یافت . گفته اند در ری باستان ، کتابخانه صاحب بن عباد به تنهایی به اندازه تمام کتابخانه های آن زمان اروپا کتاب داشت .
در زمان سلجوقیان ، طغرل نخستین و برکیارق ، ری را دارالملک قرار دادند و علم و فرهنگ را در این شهر سخت رونق دادند . که از این میزان حدود 20 درصد معادل 3500 متر مربع زیر بنای ساختمان شماره یک و حدود 65 درصد معادل 6500 متر مربع زیر بنای ساختمان شماره دو بوده است .تعداد کل کلاسهای واحد در این مقطع 19 کلاس بود .در این زمان شماره دو به عنوان ساین ورزشی و سالن امتحانات مورد استفاده قرار میگرفت .
در فاصله سال 1368 تا بهمن 1372 زیر بنای ساختمان شماره یک حدود 30 درصد رشد یافته و از 3500 متر مربع به 5000 متر مربع افزایش یافته است . ساختمان شماره دو نیز حدود 20 درصد رشد یافته است و از 6500 متر مربع به حدود 8046 متر مربع افزایش پیدا میکند . تعداد کل کلاسهای درسی در این مقطع 54 کلاس بوده است . از این تعداد 19 کلاس در واحد شماره یک و 35 کلاس در واحد شماره دو بوده است .لازم به توضیح است در این دوره از سایر امکانات رفاهی دانشگاه میتوان به مواردی از قبیل آزمایشگاه و کارگاههای تخصصی ، سلف سرویس ( در مجموع 850 متر مربع )
به طوری که عبدالجبار ابن علی القمری رازیدر مدرسه خود در این شهر برای حدود 400 شاگرد تدریس میکرد . شاهان آل سلجوق نیز به ایجاد مدرسه و نشر معارف و ترویج هنر اهتمامی کافی داشتند . مجالس موعظه و خطابه نیز در آن روزگاران اهمیتی بسیار داشت و در حکم مدارس عمومی به شمار می آمد و از جمیع اصناف در آن شرکت کرده و در بحث های مختلف شرکت میکرده اند.
اماکن مذهبی در شهرری به شرح ذیل می باشد:
زمینهای کشاورزی ( برای کارهای علمی دانشجویان گروه علمی کشاورزی ) ، مراکز ورزشی ( به تعداد 2 دستگاه ساختمان شماره دو ) اشاره کرد .
بر اساس آمار و اطلاعات سال 1377 به دنبال برنامه ریزیهای وسیعی که در زمینه وسعت بخشیدن به فضای آموزشی ، رفاهی ، زیربنایی و ... به مورد اجرا گذاشته شد ، همچنین عملیات ساختمانی مجتمع یادگار امام در جوار حرم مطهر امام راحل از 5 دیماه سال 1377 شروع شد . میزان پیشرفت کار به حدی وسیع و سریع بود که موجب تعجب و تحسین بازدید کنندگان می شد .
رئیس مجلس شورای اسلامی در ادامه سفر خود به شهرستان ری از تصفیه خانه فاضلاب جنوب تهران بازدید و در جریان روند بهداشت تصفیه خانه فاضلاب تهران قرار گرفت.
غلامعلی حداد عادل در ادامه سفر یک روزه خود به شهرستان ری در جمع مدیران و مسئولان شرکت فاضلاب تهران و تصفیه خانه فاضلاب جنوب تهران در شهر ری این طرح را یکی از طرح های ضروری و حیاتی خواند و اظهار داشت: اقدامات انجام شده در زمینه فاضلاب تهران نشانه جامع نگری مدیران ذیربط است.
وی افزود: در حالی که قرن 20، قرن نفت بوده است قرن 21 قرن آب است و منشا قدرت در جهان خواهد بود.
"امروز کشورهایی که مناطق کوهستانی دارند و از نظر کشاورزی عقب هستند اما آب دارند به آینده خود امیدوارند که هم به دیگران آب بفروشند و هم از طریق سد آبی انرژی تولید کنند."
رئیس مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه جنگ های بزرگی بر سر آب برپا خواهد شد تصریح کرد: نمونه آن اختلاف عراق و ترکیه بر استفاده از آب فرات و یا سوءاستفاده اسرائیل از منابع آبی اردن است. اینها نمونه هایی از مسائل حقوقی دنیای فعلی و آینده خواهد بود که با افزایش جمعیت و حفظ تعادل میان مصرف آب و منابع موجود نشانه مدیریت صحیح است.
وی افزود: مدیریت آب و جلوگیری از هدر رفتن آن مسئله مهمی است. دشت تهران از دشت های حاصلخیز است و احتیاج دارد که از آن محصولات کشاورزی تولید شود و این برای تهران یک نعمت است.
حداد عادل خاطرنشان کرد: اولویت این است که آب سالم را برای شرب استفاده کنند و از پسآب برای کشاورزی استفاده نمایند.
وی وضعیت آبی شهرری را نامناسب خواند و گفت: با افزایش مصرف آب در تهران وضعیت روستای اطراف شهرری غیر قابل سکونت شده است. یک واقعیت منفی دیگر استفاده از فاضلاب برای زمین های کشاورزی است که این مورد بسیار خطرناک است که البته با تصفیه فاضلاب آب سالم به مردم و کشاورزان خواهد رسید.