دانلود مقاله ازدواج از نظر اسلام

حضرت محمّد(ص)فرمود: هیچ کانونی در اسلام بر پا نشده است که نزد خداوند از کانون ازدواج محبوب تر و عزیزتر باشد.در بینش اسلامی، مقصود از «ازدواج»، پیوند زناشویی رسمی میان دو جنس مخالف است که معمولا بالغ بوده و طبق شرایط شرعی و قانونی لازم انجام گرفته است.

مقدّمه بشر از نخستین روزهای حضور خود بر عرصه خاک و شکوفایی جوانه های تأمّل و تدبیر بر شاخسار حیات، به خوبی دریافته است که خانواده بهترین مأمن انسان و شایسته ترین کانون برای تبلور سکون و اطمینان است.

این امر نشان می دهد که خانواده یکی از اساسی ترین و طبیعی ترین نیازهای انسان به شمار می آید.

بسیاری از مشکلات روانی حاصل از تنش های زندگی روزمرّه توسط یک خانواده سالم و بهنجار التیام یافته، جبران می شود.

به همین دلیل است که تحقیقات انجام شده در زمینه مسائل خانواده، در مجموع نشان می دهد که افراد ازدواج کرده به طور متوسط، سالم تر و خوشحال تر از آنهایی هستند که ازدواج نکرده اند.۱ البته خانواده می تواند به شکلی کاملا معکوس، به عنوان منبع مهم ایجاد تنش در زندگی فرد باشد، ولی اگر معیارهای زندگی سالم در خانواده رعایت گردد، می توان جلوی تنش ها را سد کرد و خانواده را به تعادل و سلامتی رساند.

ازدواج و موفقیت در آن به عنوان یک واقعه اجتماعی، زیستی و فرهنگی، به دلیل نقش بنیادین آن در تشکیل خانواده از اهمیتی بسیار برخوردار است، به گونه ای که می توان گفت: بدون ازدواج، خانواده مفهوم چندان روشن و واضحی ندارد.

ازدواج به عنوان سنگ بنای اولیه خانواده و به عنوان عاملی اساسی برای زوجیت و همدلی دو جوان و زمینه بالندگی و پیشرفت همسران به شمار می آید و انسان ها می توانند در سایه اندیشه و ایمان واقعی و در پناه زوجیتی شایسته، با اطمینان و صلابت، بر ناکامی ها و فراز و نشیب های زندگی چیره شوند و از وادی های شکست، مصمّم و استوار عبور نمایند و بتوانند از گذرگاه اسفل السافلین به سوی اعلا علّیین، که همان مقصود خلقت است، راهی بگشایند.

به همین دلیل، متفکران اخلاقی و حقوقی جوامع بشری درصدد برآمده اند تا بر استحکام این کانون بیفزایند و ازدواج، این سنّت تغییرناپذیر الهی را در جامعه، هر چه بیشتر تقویت کنند تا انسان ها ازدواج را، که یک نیاز فطری و طبیعی نه تنها برای انسان ها، بلکه حتی در میان دیگر موجودات نیز به شکل های گوناگون وجود دارد، زمینه کسب کمال خویشتن بیابند، و به قول جلال الدین رومی: بهر آن میل است از ماده ز نر *** تا بود تکمیل کار همدگر میل اندر مرد و زن حق زان نهاد *** تا بقا یابد جهان زین اتحاد ساختار ازدواج و سن آن در جوامع با همدیگر متفاوت است و در واقع، هر جامعه ای با توجه به سبک زندگی و نظام فرهنگی خود، شیوه ها و روش های خاصی در زوجیت به وجود آورده است.

این امر در فرهنگ اسلامی نیز موردتوجه ویژه بوده است، بخصوص توصیه گردیده است ازدواج در زمان مناسب آن انجام گیرد تا برکات معنوی، روانی، تربیتی و اجتماعی بیشتری نصیب همسران جوان گردد تعریف ازدواج تعریف های متعددی برای واژه «ازدواج» ارائه شده است که به یکی از آنها اشاره می شود: «ازدواج فرایندی است از کنش متقابل بین دو فرد، یک مرد و یک زن، که برخی شرایط قانونی را تحقق بخشیده اند و مراسمی برای برگزاری زناشویی خود برپا داشته اند و به طور کلی، عمل آنان مورد پذیرش قانون قرار گرفته و به آن ازدواج اطلاق شده است.

در بینش اسلامی، مقصود از «ازدواج»، پیوند زناشویی رسمی میان دو جنس مخالف است که معمولا بالغ بوده و طبق شرایط شرعی و قانونی لازم انجام گرفته است.

اهمیت ازدواج ازدواج هسته اول ایجاد خانواده و به نوبه خود، واحدی در سنگ بنای جامعه انسانی است.

ازدواج زمینه ساز مطلوب ترین فرصت برای زیباترین تلاقی چشم ها، گیراترین تبادل کلام ها، استوارترین گام ها، تجلّی متعالی ترین ارزش ها و محبوب ترین کانون نزد خالق متعال است.۴ حضرت محمّد(صلی الله علیه وآله)فرمود: هیچ کانونی در اسلام بر پا نشده است که نزد خداوند از کانون ازدواج محبوب تر و عزیزتر باشد.

ازدواج و گزینش همسر، انتخاب مطلوب ترین همراه و ترسیم روشن ترین طریق سعادت و پاسخی مناسب به عالی ترین نیاز فطری انسان یعنی وصول به کمال و سعادت است، و به این معنا حضرت علی(علیه السلام)اشاره فرمود: هیچ یک از یاران رسول خدا(صلی الله علیه وآله)ازدواج نکرد، مگر اینکه ایشان پس از ازدواج آنان فرمود: ایمانش کامل شد.

ازدواج در منطق قرآن کریم، به وجودآورنده مطمئن ترین و آرام بخش ترین رابطه ها و آغازگر زندگی همراه با طراوت، مودّت و ایثار است.

از آیات و نشانه های قدرت خداوند این است که برای انسان از نوع خود، همسرانی آفرید تا در کنار آنان، به آرامش و سکون نایل آیند و بین آنان دوستی و رحمت قرار داد.

در تفسیر این آیه، گفته شده است: منشأ گرایش مرد به زن و آرمیدن مرد در سایه انس به زن مودّت و رحمتی است که خداوند بین آنها برقرار کرده و این مودّت الهی و رحمت خدایی غیر از گرایش غریزی نر به ماده است که در حیوانات هم وجود دارد; و از این رهگذر است که زن محبوب رسول اکرم(صلی الله علیه وآله)واقع شده است; فرمود: من از دنیای شما، سه چیز را دوست دارم: زن، بوی خوش و نور چشم من در نماز است.

چیزی که مایه سکون است همان مودّت و رحمت الهی است که جاذبه ای معنوی بین زن و مرد ایجاد می کند، وگرنه شهوات نمی تواند نشانه ای از نشانه های خدا باشد و موجب آرامش گردد.این پیوند مقدّس، روان پرالتهاب و مضطرب جوان را به ساحل آرامش نزدیک می کند و او را در دریایی از صفا و مودّت غوطهور می سازد و موجب می شود تا این دو همسر جوان در کنار همدیگر، با نشاط زندگی مشترک را آغاز کنند.

البته این نتیجه وقتی حاصل می گردد که در انتخاب همسر و تشکیل خانواده، معیارهای شرعی و اخلاقی رعایت شود.

ازدواج علاوه بر آرامش روانی و ارضای غریزه جنسی، تعهّد و تکامل اجتماعی را در پی داشته و زمینه ساز بروز استعدادها و توانمندی های نهفته درونی می گردد.

شهید مطهّری درباره نقش ارزنده ازدواج می گوید: «...

یک پختگی و پویایی وجود دارد که جز در پرتو ازدواج و تشکیل خانواده پیدا نمی شود، در مدرسه پیدا نمی شود، در جهاد با نفس پیدا نمی شود، در نماز شب پیدا نمی شود; این کمالات را فقط باید در ازدواج و تشکیل خانواده به دست آورد.

و لذا، هیچ وقت نمی شود که یک کشیش، یک کاردینال به صورت یک انسان کامل در بیاید، اگر واقعاً در کاردینالی خودش صادق باشد.» آیهٔ اللّه مکارم شیرازی در این زمینه می نویسد: «بعد از ازدواج، شخصیت انسان تبدیل به یک شخصیت اجتماعی می شود و خود را مسئول حفظ همسر و آبروی خانواده و تأمین وسایل زندگی فرزندان آینده می بیند.

به همین دلیل،تمام ابتکار و استعداد خود را به کار می گیرد و از ظرفیت هایوجودی خود کمال استفاده را می برد و به بالندگی بیشتری نایل می شود.» آثار تربیتی ازدواج ازدواج اولین گام یک فرد، برای ایجاد و تکوین زندگی مشترک با فردی از جنس مخالف است.

چنانچه این گام در زمان مناسب و به شکل صحیح و سنجیده برداشته شود، کارکردهای مناسب و پیامدهای سازنده آن در طول زندگی مشترک ملموس خواهد بود.

در این مقام، به برخی از آثار تربیتی ازدواج به طور گذرا اشاره می شود.

1-کمالات معنوی علّامه محمّدتقی جعفری در پاسخ این سؤال راسل که چرا اسلام این قدر به ازدواج بها داده و آن را قانون قرار داده، گفته است: «اسلام با ازدواج می خواهد انسان واقعی به وجود آورد، و مسئله انسان و انسانیت مطرح است.» ازدواج در فرهنگ اسلامی، پیوندی مقدّس است که موجب حفظ دین، افزایش ثواب عبادات، و به وجودآورنده مودّت و رحمت است.

ازدواج همچنین عاملی مؤثر در حفظ پاک دامنی و طهارت دل هاست.

رسول گرامی(صلی الله علیه وآله)می فرماید: هر کس می خواهد خدا را در حال پاکیزگی و طهارت ملاقات کند به وسیله ازدواج عفّت پیشه سازد.

به وسیله ازدواج، یکی از سرکش ترین نیروها یعنی غریزه جنسی، ارضا شده، میل به انحراف در انسان کاهش می یابد و در واقع، هوای نفس، که منشأ بسیاری از ناهنجاری هاست، تا حد زیادی مهار می گردد و مهار هوای نفس از یک سو، و رحمت و مودّت الهی که در ازدواج حاصل می شود از سوی دیگر، موجب کمال نفس و نورانیت دل می گردد; زیرا کسی که به طرف گناه و ناهنجاری نرود و مشمول عنایات الهی باشد، به نورانیت درون و قلب نایل می گردد.

2- عفّت و دوری از گناه در اثر ازدواج غریزه جنسی، که یکی از قوی ترین غرایز انسانی است، در مسیر طبیعی خود قرار می گیرد و این پدیده به نوبه خود، موجب می گردد تا انسان از گناهانی که به خاطر میل جنسی انجام می دهد تا حد زیادی مصون بماند و هیچ گاه دامن خود را به روابط جنسی نامشروع، که از نظر دین جزو گناهان کبیره است، آلوده نسازد.

همچنین ازدواج موجب می گردد تا انسان در مسیر کمال و خودسازی معنوی بیشتر قدم بگذارد و خود را از گناه دور سازد.

پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله)می فرماید: هر کس در آغاز جوانی ازدواج کند شیطانی که مأمور اوست فریاد می زند: ای وای!

او دو ثلث دینش را از دسترس من حفظ کرد، و ثلث دیگر را هم می تواند با تقوا حفظ کند.

حضرت رسول(صلی الله علیه وآله) همچنین درباره حفظ عفّت به واسطه ازدواج می فرماید: ای گروه جوانان!

هر یک از شما که می تواند ازدواج کند، اقدام نماید; زیرا ازدواج موجب می گردد تا چشم و دامن انسان از گناه باز داشته شود و عفّت انسان حفظ گردد..

به گفته دانشمندان اخلاق، انگیزه اصلی گناهان و انحرافات اخلاقی و تربیتی، سه قوّه است: ۱.

قوّه شهویه; ۲.

قوّه غضبیه; ۳.

قوّه وهمیه.

این سه قوّه در مرز تعدیل خود، در وجود انسان برای دفع مفاسد و جلب ارزش ها لازمند.

نیروی غضب برای دفاع و مبارزه با تجاوزات بیگانه، نیروی شهوات در مسیر طبیعی برای بقای نسل و لذت ها و تفریحات سالم، و نیروی وهمیه برای کسب امور عادی در حدّ طبیعی لازم است.

ولی طغیان و یا تعطیل آنها موجب افراط و تفریط شده، انگیزه انحراف و فساد خواهد گردید.

در قوّه شهویه، مهم ترین عامل تعدیل صحیح آن در شهوت جنسی، «ازدواج» است.

ازدواج موجب کنترل این قوّه شده، آن را از تجاوز و طغیان باز می دارد.

وقتی جلوی طغیان شهوات گرفته شود، زمینه برای کسب عفّت و دوری از گناه مهیّا می گردد و انگیزه گناه از بین خواهد رفت.

غریزه جنسی مانند آب رودخانه، مایه حیات است.

اگر در جلوی آن سدّی بسته شود و دریچه ای پشت سر آن قرار گیرد، آب های رودخانه، مایه حیات دام ها و گیاهان خواهد بود و جمع شدن آب نه تنها موجب ضرر و سیلاب نمی گردد، بلکه با باز کردن سد در هنگام نیاز به آب، می توان از آن استفاده بهینه و منطقی نمود.

کنترل شهوات و ارضای آن از طریق ازدواج، مانند آب رودخانه و پشت سد، مایه حیات و به ارمغان آورنده عفت و پاک دامنی در جامعه است.

3- احساس مسئولیت انسان تا وقتی تنهاست، بیشتر به فکر خود است و حرکت او به سوی بی بندوباری و هرزگی، چندان دور از انتظار نیست، بخصوص اگر دین نداشته باشد، احساس مسئولیت هم نمی کند; ولی اگر ازدواج کرد، فکر می کند که تنها نیست، بلکه پیش وجدان خود، مسئولیت زن و فرزند نیز را بر عهده دارد.

از این رو، حرکت او به سوی بی بند و باری دشوار می نماید و ازدواج مانند سدّی در سر راهش، او را کنترل می کند.

شواهد بسیاری وجود دارد که جوانان بسیاری پس از ازدواج، سر به راه شده اند و سبک سری و بیراهه رفتن های گذشته را ترک نموده اند.

این سخن نُقل مجالس شده است که جوانان ازدواج کرده در گفتار خود می گویند: «ما دیگر ازدواج کرده ایم و مثل سابق نمی توانیم به هر جا برویم.

برای ما که زن و بچه داریم، عیب است به هر راهی پا بگذاریم.

این همان «احساس مسئولیت» است که به این صورت جلوه می کند.

احساس مسئولیت پایه مراقبت و کنترل و دوری از هرزگی و اعتیاد و سایر انحرافات خواهد شد.

احساس مسئولیت همان وجدان اخلاقی و «نفس لوّامه» است که نقش بسیاری در پاک زیستی و انضباط رفتاری دارد.

وجدان اخلاقی و احساس مسئولیت در حقیقت، دادگاه کوچکی در درون جان انسان است.

هنگام کار نیک، احساس آرامش درونی به وجود می آورد و روح انسان را لبریز از شادی و نشاط می کند، و هنگام خطا و جنایت، طوفانی از غم و اندوه در درون جان پدید می آورد.

چنین احساسی قطعاً نیروی مهمی برای جلب سعادت و دوری از هرگونه انحراف است.

آری، ازدواج صحیح، نقش سازنده ای در ایجاد چنین احساسی در انسان دارد.

پافشاری اسلام در تحقیق برای انتخاب همسر بسیار قابل توجه است.

زیرا سهلانگاری و بیتوجهی در این امر مهم، ممکن است نسلهای بعدی را به بدبختی و بیماری مبتلا کند.

یعنی از طریق ازدواج با افراد نالایق، خصوصیات و آفتها بیماریهای گوناگون جسمی و روحی به فرزندان و نسلهای بعدی انتقال مییابد.

لذا رسول اکرم ص در روایتی میفرماید.

برای نطفههای فرد جای مناسب برگزینید چرا که خویشاوندان همسر نقش اساسی در تکوین کودک دارند.

و در معانی الاخبار ص 47 از حضرت پیامبر نقل شده است که: همسر مانند گردنبند است، بنابراین بنگر که چه کسی را به همسری برمیگزینی اسلام به خاطر حفظ سلامت نسل و عدم انحطاط و سقوط خانوادهها تأکید فراوان به عمل آورده که با افراد نالایق، نادان و احمق فرومایه ازدواج نشود.

چنانچه امام صادق ع میفرماید.

شما را از ازدواج با احمق برحذر میکنم که همنشینی با او و فرزند حاصل از او موجب تباهی است (مزرع کافی ج 2 ص 13و 11) برای انتخاب صحیح همسر روانشناسان و متخصصان امور، معیارها را ذکر کردهاند.

این معیارهای باید به خوبی در مد نظر گرفته شوند تا انتخاب صحیح و درست صورت گیرد.

1- ظاهر طرفین مورد پسند باشند: زوجین باید از نظر ظاهر و قیافه یکدیگر را بپسندند.

زندگی کردن با فردی که از نظر ظاهر پسندیده نیست کاری بسیار مشکل است.

بنابراین دختر و پسر در ابتدا باید یکدیگر را ببینند و در نظر بگیرند که آیا وضعیت ظاهری فرد مقابل برای وی قابل قبول است یا خیر.

و در چه درجهای از اهمیت قرار دارد.

آیا میتواند با مشکلی که در ظاهر طرف مقابل وجود دارد کنار بیاید و یا برعکس تحمل آن برایش آسان نیست.

در نظر بگیرد که آیا میتوان آن مشکل را رفع و یا برطرف نمود.

و برای برطرف نمودن آن چه راههایی وجود دارد و چه محاسنی به آن معایب را میپوشاند و در چه حدی.

برای انتخاب صحیح همسر روانشناسان و متخصصان امور، معیارها را ذکر کردهاند.

2- برخورداری از سلامت جسم و روان: باید تحقیق نمود که زوجین اختلال ژنتیکی و روحی ندارند.

اختلافاتی مانند تالاسمی، هموفیلی، دالتونیسم، اسکیزوفرنی از بیماریهای ارثی میباشند که با تحقیق و آزمایشهای دقیق خونی میتوان به آنها پیبرد اختلالاتی مانند افسردگی ـ وسواس ـ شخصیتهای پارانوئید(بدبین) و میستریک و نارسیستیک(خود شیفته) جزء با مشاوره روانشناسی قابل تشخیص نمیباشند.

با اینکه میتوان در ظاهر تا حدودی به افسردگی و وسواس اسکیزونرنی و دیگر بیماریهای جدی روانشناختی پیبرد، اما در اغلب موارد مشاوره ازدواج برای زوجین ضروری است تا ابعاد شخصیتی آنان و اختلالات نهان آنها بارز شود.

معلولیتهایی که احیاناً در زوجین وجود دارد، قبل از ازدواج باید عنوان شود تا بعدها مشکلی ایجاد نشود.

طرفین با آگاهی کامل از سلامت جسم و روان یکدیگر باید به اتخاذ تصمیم بنشینند.

.3- سن: تفاوت سنی مطلوب از نظر روانشناسان 8-3 است.

مرد باید از زن بزرگتر باشد.

4- تحصیلات: تحصیلات زوجین یا باید برابر باشد یا تحصیلات مرد بیشتر از زن باشد و بهتر است فقط یک مقاطع فاصله داشته باشند بدینصورت که اگر مرد لیسانس است زن لیسانس یا دیپلم باشد.

نه مرد فوق لیسانس و زن دیپلم و پائینتر و برعکس.

بهتر است هر دو تحصیلات دانشگاهی داشته باشند و یا هر دو دیپلمه باشند.

حتی المقدر بهتر است تحصیلات مرد بیشتر از تحصیلات زن باشد.

تحصیلات کمتر مرد به هیچ وجه مورد تأیید نیست.

5- شغل: شغل طرفین باید مورد بررسی قرار گیرد.

آیا مرد به ادامه فعالیت و کار زن راضی است یا نه؟

آیا زن میتواند از کار در بیرون از منزل منصرف شود؟

آیا اختلافی بین تمایل زن(برای کارکردن) و مرد وجود دارد یا نه؟

این موارد باید قبل از ازدواج بررسی شوند.

اما شغل مرد و در صورت شاغل بودن زن، شغل زن باید ثابت و سالم باشد در اکثر مواقع تغییردادنهای بیدلیل شغل میتواند ناشی از وجود کی نوع اختلال شخصیت باشد.

فردی که بدون دلیل موجه دائماً شغلش را عوض میکند برای ازدواج مناسب نیست در ضمن مشاغلی مانند کوپنفروشی دست فروشی شغل ثابت محسوب نمیشود.

اما شغل باید سالم باشد محیط کار طرفین از نظر اخلاقی و اجتماعی محیطی سالم باشد تا به بافت خانواده لطمه نزند در کتاب شرح نهجالبلاغه بنابی الحدید ج 20 ص 270 میخوانیم امیرالمومنین فرموده است وقتی محیط اجتماع آلوده باشد.

سجایای انسانی بیرونق و زیانآور میشود و برعکس رذائل در جامعه رایج و سودبخش میگردد.

همچنین در کارهایی مانند قاچاق، کارهای خلاف و غیرقانونی نباید مشغول باشد مرد باید دارای شغل و درآمد باشد.

6- اقتصاد خانواده: طرفین ازدواج نباید از دو طبقه مختلف اقتصادی باشند وضعیت مالی و مادی خانواده‌ها باید برابر باشد تفاوت زیادی نداشته باشد چه در مورد زن و چه در مورد مرد این نکته صدق میکند.

هر دو باید در یک سطح باشند.

از نظر وضعیت اقتصادی حداقل در رفاه نسبی باشند چنانچه در بحارالانوار ج 15 ص 236 می‌خوانیم: موسی‌بن جعفر ـ ع ـ فرمود: خوشبخت انسان با ایمانی است که برای گذراندن زندگی درآمد کافی داشته باشد.

7- وضع فرهنگی خانواده: خانواده‌ها باید هم‌فرهنگ باشند و در یک سطح فرهنگی قرار گرفته باشند.

مثلاً خانواده‌ای که شغل آنان بازاری است و خانواده ای که جزء طبقه فرهنگی محسوب می‌شود هر کدام فرهنگ زندگی خاص خود را دارند و در یک سطح قرار نمی‌گیرند در عین حال زوجین باید هم دین باشند یعنی هر دو مسلمان یا هر دو مسیحی علاوه برآن باید مذهب باشند هر دو شیعه هر دو سنی هر دو کاتولیک و غیره.

روانشناسان معتقدند بهتر است زوجین حتی هم‌زبان باشند یعنی ازدواج ترک با ترک کرد با کرد و ترکمن با ترکمن موارد بسیاری از طلاقها ناشی از عدم هماهنگی وضع فرهنگی زوجین می‌باشد.

گاهی اوقات فقط اختلاف زبان منجر به گسستگی پیوند زناشویی شده است.

نقش خانواده به دوستان و آشنایان در زندگی فرد باید بررسی گردد.

محیط دوستان نزدیکان همسایگان اگر نامناسب باشند در روی افراد تأثیر قابل توجهی دارند.

شعر زیر گواه این مطلب است.

پسر نوح با بدان بنشست خاندان نبوتش گم شد سگ اصحاب کهف روزی چند پی‌نیکان گرفتار و مردم شد و در کتاب شرح نهج‌البلاغه می‌خوانیم: حضرت علی ـ ع ـ فرمود: از مصاحبت با افراد فاسد بپرهیز زیرا طبیعت به طور ناآگاه بدی و ناپاکی را از طبع منحرف می‌دزدد در حالیکه تو از آن بی‌خبری 8- اخلاق و ایمان: اخلاق یعنی خوش‌رویی ـ عصبانی نبودن ـ پرخاشگری نبودن تحمل داشتن و صبور بودن همچنین عدم اعتیاد به مواد مخدر و الکل نیز در این مقوله جای میگیرد.

الکل هم حیا را می‌برد و هم خشونت می‌‌آورد.

لذا در انتخاب همسر باید دقت نمود تا فرد از نظر اخلاقی موردی نداشته باشد زوجین باید از تحمل و صبر برخوردار باشند تا بتوانند معایب یکدیگر را تحمل نموده و در مواقع بروز مشکلات صبوری نشان دهند کسانیکه از صبر بی‌بهره‌اند امکان بروز اختلافات روحی در آنان وجود دارد.

همچنین عصبی شدنها و پرخاشگریهای ناگهانی ناشی از عدم تحمل و صبوری است که می‌تواند منجر به بروز مشکلاتی دیگر من جمله کتک‌زدن و فحاشی‌ها و درگیریهای لفظی و بدنی شود اعتیاد به مواد الکل نیز این مشکلات را به بار می‌آورد.

لذا داشتن وجدان و ایمان و اعتقادات مذهبی و صداقت و وفاداری از جمله ویژگیهای فردی است که به همسری انتخاب می‌شود.

هر یک از زوجین باید در مورد خانواده طرف مقابل و فضائل اخلاق و رذائل اجدادی اطلاع داشته باشند از نظر اسلام فضائل یا رذائل آباء و اجداد و نیاکان در نسلهای آینده بدون شک اثر دارد و فرزندان وارث خصوصیات آنان می‌باشند خداوند متعال از زبان حضرت نوح ( ع ) فرموده است: پروردگارا: این مردم کافر و گمراه را از صفحه روزگار برانداز، چه اگر آن‌ها را به حال خود واگذاری از طرفی مایه گمراهی دیگران می‌شوند و از سوی دیگر فرزندانی که می‌آورند جز آلوده و پلید نخواهد بود.

ترجمه سوره نوح، آیه‌های 26-27 اسلام به خاطر پاکی نسل ، مراقبتهای عمیق و لازم به عمل آورده است و تأکید نموده که با افراد بداخلاق و ناشایسته ازدواج صورت نگیرد در کتاب مسائل‌الشیعه ج 5 ص 10 آمده است: حسین‌بن بشار واسطی به حضرت امام رضا ( ع ) نامه‌ای نوشت: یکی از بستگانم درخواست وصلت با من دارد ولی بداخلاق است حضرت در جواب نامه فرمود اگر اخلاقش بد است با او ازدواج نکن.

با معیارهایی که ذکر شد که البته لزوماً کافی نیستند، می‌توان به انتخاب و تصمیمی عاقلانه مبادرت نمود به خاطر داشته‌ باشیم برای یک ازدواج موفق یکی از شرایط انتخاب صحیح است.

ازدواج ـ انگیزه‏ها، هدفها و نظر اسلام آیات صریح قرآن مبین این است که سرشت و طبیعت مخلوقات در این جهان همسرگیری و ازدواج است نه تنهایی و تنها زیستن.

منشأ هستی انسان این است که خداوند آدم و سپس از همان جنس حوا را آفرید، تا همسرگیری همراه با وجود یافتن و هستی انسان شروع شود.

خداوند متعال فرموده است: «خداوند شما را از یک نفس آفرید و از آن همسر او را خلق کرد» .

(1) ازدواج بدین طریق جاری و همه عناصر هستی از انسان و حیوان تا گیاه و دیگر چیزهایی که نمی‏دانیم در برگرفت.

خداوند بزرگ می‏فرماید: «از هر چیزی جفت آفریدیم باشد که به خود آیید» .

(2) و «منزه است خدایی که همه جفتها را چه آنچه از زمین می‏روید یا از (جنس) خودتان و چه آنچه نمی‏دانند، آفرید» (3) .

هنگامی که قوم نوح نسبت به دعوت پیامبرشان نافرمانی کردند، سنت و فرمان الهی بر آن قرار گرفت که طوفان آنان را در خود فرو برد، نوح از پروردگار خود دستور یافت که در کشتی از هر چیز، جفتی را برگیرد خداوند متعال می‏فرماید: «پس در کشتی از هر چیز، جفتی قرار داده» (4) .

بیشتر محققان از این جا درمی‏یابند که همسرگیری، یک سنت دقیق هستی و در سطحی وسیع جایگاه خود را در اجزای هستی یافته، و هر نوع از موجودات را به دو نوع تقسیم نموده است و در هر نوعی با سری مغایر با نوع دیگر تجلی نموده است.

این سنت الهی نتیجه خود را جز وقتی که این دو سر خلقت با یکدیگر در آمیزند، نمی‏دهد، و بدون این آمیزش، این سنت الهی تعطیل می‏شود و پیوسته این جذبه ازلی، هر فرد از افراد این دو جنس را به دیدار دیگری می‏خواند .

(5) هدفهای ازدواج با این سرشت هماهنگ بوده و این هدفها در مورد مرد، نیاز او را به زن و در مورد زن، نیاز او را به مرد تکمیل می‏سازد، تا همان همسرگیری که بدان اشاره نمودیم انجام گیرد.

و این مؤید این نظر آیه کریمه‏ای است که بطور دقیق و روشن موضوع را توضیح می‏دهد.

خداوند بزرگ می‏فرماید: «و از نشانه‏های خداوند این است که برای شما از جنس خودتان همسرانی بیافرید تا بدانها آرامش گیرید و بین شما دوستی و شفقت قرارداد» (6) .

این آیه روشن می‏کند که هر یک از زن و شوهر، آرامش و قرار را در وجود دیگری یافته، و ازدواج به دوستی و مهربانی و گذشت از یکدیگر منجر می‏شود.

اگر آنچه روان‏شناسان می‏گویند درست باشد، دختر بیشتر به پدر و پسر بیشتر به مادر علاقه‏مند است، زیرا به طور طبیعی تمایل جنس نر به ماده و جنس ماده به نر بیشتر است و ازدواج مشروع این تمایل را با پیوندهای قوی و عمیق تحقق می‏بخشد، پیوندی که این آیه کریمه به توضیح آن پرداخته و می‏فرماید: «زنان برای شما همچون لباس و شما برای آنان این چنین‏اید» (7) .

حب بقاء، عالیترین هدفی است که ازدواج موجب تحقق آن می‏شود، چه این که انسان با علاقه‏اش به زندگی هر چه طولانیتر، می‏داند که به طور طبیعی در معرض فنا و نابودی است لذا می‏کوشد بقای خود را از طریق فرزندان و نوادگانش که در حقیقت ادامه وجود او محسوب می‏شوند، تأمین کند.

و با تحقق بخشیدن به این هدف، هستی، همیشه در آبادانی و عمران خواهد بود، خداوند تعالی می‏فرماید: «خداوند برای شما از جنس خودتان همسرانی قرارداد و از همسران‏تان، پسران و نوادگانی برای شما بیافرید» (8) .

یکی از هدفهای ازدواج به جای گذاشتن فرزندان است، فرزندان بهره‏ای از زندگی‏اند که قرآن کریم آن را با دقیق‏ترین شکل به تصویر کشیده و می‏فرماید: «مال و پسران زینت زندگی دنیایند» .

(9) و در جایی دیگر می‏فرماید: «پروردگارا بما از همسران و فرزندان و دودمانمان، نور چشمانی عنایت کن» (10) .

پیغمبر (ص) فرزندان صالح را از بهترین چیزهایی که پدر بجای می‏گذارد محسوب کرده، می‏فرماید : «آن گاه که آدمی می‏میرد، عمل و کردار او در دنیا به جز از سه چیز قطع می‏شود، علمی که از آن سود برده شود، صدقه جاریه (انفاق همیشه پایدار) و فرزند صالحی که برای او دعا کند.» تشکیل خانواده با ازدواج آغاز می‏شود و با تشکیل خانواده، مرد مسئولیتهای وسیعتر و دقیقتری را می‏پذیرد.

محققان معتقدند ازدواج و فرزندان، تمرین تحمل مسؤولیتها و گامی برای پذیرفتن پیامدهای وسیعتر آن در مقابل کشور و بلکه انسانیت است، بنابراین، مرد دارای خانواده نسبت به حفظ کشورش علاقه‏مندتر است، زیرا ریشه‏های عمیقی در وطنش دارد.

بر عکس، مردی که خانواده و فرزندی ندارد دارای احساس عمیقی در پذیرش مسؤولیت نسبت به کشور خود و انسانیت نمی‏باشد.

هنگامی که فرانسه در جنگ دوم جهانی، مغلوب آلمان شد، «پتیان» (11) در میان مردم کشورش فریاد زد: «آیا شما فرزند نمی‏خواهید؟

آیا زندگی خانوادگی را ترک کرده و به دنبال شهوت رفته‏اید، و آن را در هر جایی جستجو می‏کنید، توجه کنید که شهوت به چه سرنوشتی شما را سوق داده است؟!» .

با این وصف پاره‏ای از مردم ازدواج را وسیله ارضای تمایلات جنسی می‏دانند و چه بسا دیگر هدفهای ازدواج را به فراموشی سپرده‏اند و گاهی مردم را به این که کارهایشان حیوانی است وصف می‏کنند، ولی ما می‏گوییم این وصف برای آنها رسا و بجا نیست، زیرا حیوانات هم در بیشتر موارد برای تکثیر نسل و نه صرفا لذت‏جویی به این امر مبادرت می‏ورزند.

بنابراین کسانی که ازدواج را فقط برای اجابت میل جنسی می‏دانند، به درجه‏ای پایینتر از حیوان سقوط کرده‏اند عده‏ای دیگر که آن را یک هدف می‏دانند، گمراه‏ترند.

آنان به تمایل جنسی به عنوان تنها هدف اصلی توجه می‏نمایند و برای به دست آوردن آن به طریقی که آن را آسانتر و سهلتر از ازدواج می‏دانند اقدام می‏کنند، آنها نمی‏دانند ره به کجا می‏برند، در این جا و آن جا لذت مورد نظر خود را می‏جویند، و پس از برآوردن خواست شهوانی‏شان بار نومیدی و تباهی را به دوش می‏کشند.

آنان نمونه‏هایی هستند که سزاوار است به نفع خود فرد و جامعه از بین روند.

لذا شایسته است انسان برای رسیدن به مقاصد زیادی که به آنها اشاره کردیم ازدواج کند تا از لذت مداومتر و طولانیتری برخوردار گردد، نه لذتی که به لحظات رابطه جنسی محدود می‏شود.

پرسش ما از این گروه این است: وقتی که نیروی جنسی ضعیف شده یا از بین برود چه حالی خواهند داشت؟

آنها جوابی ندارند جز این که بگویند: تنهایی و تباهی ...

شخصی را می‏شناسم که از ازدواج بخاطر قبول مسؤولیت در برابر خواهرانی که پدر برایش بجا گذاشته روی گردانده است، اوقات بیکاریش را با رفتن به باشگاهها و مسافرتها پر کرده و پیوسته دوستان عاقلش سر او فریاد می‏کشیدند: برای وقت پیری‏ات ازدواج کن، این شخص همیشه مردد و دو دل بود اما خیلی زود خواهران با رفتن به خانه بخت او را تنها گذاشتند .

بالا رفتن سن، علت دیگری بود که او را از ادامه خوشیها و مسافرتهایش بازداشت و چنین شد که یک روز یا دو روز می‏گذشت، ولی از خانه بیرون نرفته و کسی در خانه او را نمی‏زد .

بهتر است کمی بیشتر در باره لذت جنسی صحبت کنیم، لذتی که همراه با نوع انسان است.

برخی از دانشمندان آن را نیرنگ طبیعت نسبت به جنس مذکر و مؤنث می‏دانند، زیرا فرزند، بزرگترین مسؤولیتی است که پدر و مادر آن را به دوش می‏کشند و بارداری و تولد و تربیت، بارسنگینی است که پدر و مادر آنها را متحمل می‏گردند.

قرآن کریم به این سختیها اشاره کرده، می‏فرماید : «انسان را به احسان نسبت به پدر و مادر سفارش کردیم، (زیرا) مادرش او را با زحمت حمل و با سختی وضع نمود در حالی که مدت بارداری و شیرخوارگی او سی ماه است.» (12) در آیه دیگری می‏فرماید: «مادرش او را با رنج و ضعف حمل و در مدت شیرخوارگی او که دو سال است زحمت او را پذیرفت» (13) و چه بسیار از مردم که به قصد فرار از این زحمات از ازدواج امتناع می‏ورزند، لذا طبیعت نیرنگ خود را به کار می‏برد همانند کاری که شکوفه انجام می‏دهد و زنبور عسل را به منظور عمل لقاح به سوی خود جذب می‏کند.

این نیرنگ این بار در همان لذتی است که همراه با عمل جنسی است بدین جهت شایسته است انسان در این نیرنگ زیاده روی نکرده، آن را هدف قرار ندهد، زیرا حقیقتا هدف نیست.

ضمن آن که غریزه جنسی را می‏توان نادیده گرفت این غریزه در انسان و حیوان موجود است حیوان به صورت نامنظم خواست آن را بر می‏آورد بشر نخستین نیز این خواست را به همین شکل اجابت می‏کرد، ملت عرب و دیگر ملتها با عمل اشتراک در زن و یا تعدد شوهران ـ اگر بشود آنها را شوهران بنامیم ـ آشنا بوده‏اند.

در این روزگار هر نوع روابط جنسی را مجاز و آزاد می‏دانست و پرواضح است که این کار نابسامانیهای بسیاری را در جامعه ایجاد می‏کرد و در نهایت، زن، که جاذبیت خود را از دست داده، تباه و معطل به سبب این زندگی احمقانه باقی می‏ماند، بچه‏ای که نتیجه این روابط بود نیز به همین وضع رها می‏شد و پدری نداشت تا مسؤولیت او را به دوش گیرد.

و همه ادیان موضوع ازدواج را برای نظم بخشیدن به این غریزه به صورت قانونی، و رساندن انسان به درجه و مرتبه‏ای که شایسته اوست، مطرح کرده‏اند، خداوند تعالی می‏فرماید: «براستی که ما بنی‏آدم را عزت و کرامت بخشیدیم» (14) بی‏شک جزئی از کرامت انسان این است که خداوند او را از درجه حیوانی و از حدود زندگی بدوی و ابتدایی که به زندگی حیوانات نزدیکتر است ارتقاء بخشد، ما در کتاب «اسلام» از مجموعه «مقایسه ادیان» یادآور شده‏ایم که دوری جستن از ازدواج در غرب و بسنده کردن به روابط جنسی بدون ازدواج رجعتی به زندگی بدوی و به وجود آورنده مصیبتی است که خانواده و نسل بعد را مورد تهدید قرار می‏دهد.

از روابط نامشروع و آنچه آن را (مادر دوشیزه) یا شوهر نکرده می‏نامند، هزاران فرزند به وجود آمده که پدری برای خود نمی‏شناسند.

آمارهای رسمی بیانگر این نکته‏اند که در میان هر نه کودک متولد شده در لندن، در 1960 یک کودک متعلق به مادری است که ازدواج نکرده است و این عددی بس بزرگ است.

این آمارها نشان می‏دهند تعداد این گونه متولدین در لندن و در همان سال 57368 کودک است.

(15)