دانلود مقاله گیاه دارویی

- مقدمه امروزه پیشرفت تکنولوژی و ارتباطات و دسترسی سریع به تجربیات و اطلاعات موجود در اقصی نقاط جهان، تأثیر شگرفی در رشد و توسعه در تمام ابعاد زندگی انسان گذارده است.

این تغییر و تحول پرشتاب تأثیر زیادی در فعالیت بنگاه های اقتصادی و واحد های عمومی و دولتی می گذارد، که به نوبه خود منجر به دگرگونی در مفاهیم مدیریتی این سازمان ها می گردد.

در چنین شرایطی بدلیل تاثیر گذاری شدید عوامل محیط بیرونی، مدیریت سنتی این گونه سازمانها قادر به ادامه حیات نخواهند بود و مدیریت باید شرایط را بگونه ای مهیا سازد که قادر باشد پیوسته با تحول شرایط برنامه های خود را مورد بازنگری قرار دهد، لذا در غیر اینصورت منجر به شکست قطعی در اجرای برنامه ها و رسیدن به اهداف خواهد شد.

برای رهایی از این مشکل باید برنامه ریزی های تاکتیکی که به طور سنتی در سازمان ها وجود دارد، به برنامه ریزی های بلند مدت استراتژیک تبدیل شود.

در برنامه ریزی استراتژیک تأثیر عوامل داخلی و خارجی بر مدیریت سازمان مورد توجه قرار می گیرد و این برنامه ریزی متضمن همه اقداماتی است که منجر به تعریف اهداف و به تعیین استراتژی های مناسب برای دستیابی به آن اهداف برای کل سازمان می گردد.

طبیعی است که بین پژوهش های مربوط به طرح های استراتژیکی در مؤسسات خصوصی که برای منفعت تلاش می کنند.

با طرح های استراتژیکی در سازمان های دولتی که عهده دار ارائه خدمات به جامعه می باشند، تفاوت فراوانی وجود دارد.

در واقع در سازمان های دولتی عوامل داخلی و خارجی مؤثر بر اثربخشی فعالیت ها مورد توجه قرار می گیرند.

استراتژی یک برنامه واحد و همه جانبه و تلفیقی است که محاسن یا نقاط قوت اصلی سازمان را با فرصت ها و تهدید های محیط مربوط می سازد و به نحوی طراحی می ج شود که با اجرای صحیح آن از جهت دستیابی به اهداف اصلی سازمان اطمینان حاصل شود.

مدیران ارشد سازمان، مدیران اصلی استراتژیک هستند که اختیار و مسئولیت نهایی، تنظیم و اجرای برنامه های استراتژیک برای کل سازمان به عهده آن ها است.

لذا برنامه استراتژیک باید با برخورداری از حمایت مدیر سازمان، بسان کمکی برای او تلقی شود که می خواهد با ایجاد نظام ارزش ها، ابداع روش ها و ارائه یک خط مشی پیشرو، در مسیر پذیرفته شده مشترک به سوی تحقق اهداف مشترک، گام بردارد.

هیچ برنامه استراتژیکی و یا فرآیند مدیریت استراتژیک بدون همکاری مؤثر و حمایت مدیران سازمان قابل اجرا نخواهد بود، درنتیجه ترغیب مدیران برای برنامه ج ریزی و بخصوص تفکر استراتژیک از مهمترین و ضروری ترین گام های اجرایی فرآیند مدیریت استراتژیک است.

در مجموع مدیریت استراتژیک برمجموعه تصمیم ها و اقدام هایی که عملکرد بلند مدت شرکت را مشخص می سازند، تأکید می کنند.

با عنایت به عدم کارائی و اثر بخشی فرآیند تحقیقات در ستاد وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و بخصوص در دانشگاه های علوم پزشکی تحت پوشش، در سنوات گذشته و بویژه طی سالهای 1379 و 1380، و دور شدن آن از تحقیقات کاربردی و عدم توجه به تحقیقات پایه, مفهوم تحقیق و فنآوری در این شاخه از فعالیت وزارتخانه مفهوم علمی و منطقی خود را بتدریج از دست داد و نهایتاً به عنوان نقطه ضعف بسیار زیاد در فرآیند بررسی استراتژیک وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مطرح گردید.

با تغییرات صورت گرفته در سطوح مدیریت وزارتخانه و بخصوص در معاونت تحقیقات و فنآوری این وزارتخانه نقاط ضعف درونی و تهدیدهای محیطی مورد توجه قرار گرفت، بدیهی است برای حل مسائل موجود و جاری می بایستی راه حل و تصمیمات فوری اتخاذ می شد اما برای بعضی راهکارهای بلند مدت، توجه به فرآیند مدیریت استراتژیک در دستور کار معاونت تحقیقات و فنآوری این وزارتخانه قرار گرفت.

2- ضرورت طی فرآیند مدیریت استراتژیک در صنعت گیاهان دارویی در مرحله اول و به منظور جهت گیری سریع از نظر سیاستگذاری و انتخاب استراتژی، دو مقوله پزشکی مولکلولی و بیوتکنولوژی به عنوان مواردی که می توان تحقیقات را در آن جهت سوق داد مورد توجه قرار گرفت و دو مجموعه تحقیقاتی شبکه پزشکی مولکولی و شبکه بیوتکنولوژی با روش مدیریت استراتژیک، بررسی، تحلیل و انتخاب استراتژی گردید و سپس ساختار اولیه برای ایجاد شبکه ها با هماهنگی با سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور طراحی و بودجه مورد نیاز تامین گردید.

یکی دیگر از فعالیتهائی که بسیار حساس و اثر گذار بر فعالیت معاونت تحقیقات و فنآوری وزارتخانه و سایر ذینفع های اصلی به حساب می آمد، فعالیت مربوط به گیاهان داروئی بود که در نابسامانی مطلق بسر می برد.

با عنایت به این معضل و عزم راسخ معاونت تحقیقات و فنآوری وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی، ایجاد شبکه تحقیقات گیاهی داروئی و دستور کار قرار گرفت و از اواخر پائیز و عملاً از ابتدای دیماه سال 1380 مقدمات مطالعه و بررسی این مقوله آغاز گردید.

صنعت گیاهان داروئی از جمله فعالیت هایی است که رشد قابل ملاحظه ای در جهان دارا می باشد، نرخ رشد سالانه 15 تا 20 درصد تحول عظیمی را در بخش داروسازی در جهان ایجاد نموده است.

صنعت گیاهان دارویی در ایران با دارا بودن سه عامل بسیار مهم منابع طبیعی غنی، منابع علمی کاربرد گیاهان دارویی در سلامت در کتب بازمانده از دانشمندان گذشته و نیروی انسانی متخصص در رشته های مختلف داروسازی به ویژه فارماکوگنوزی، می تواند سهم قابل ملاحظه ای در GDP کشور داشته باشد.

از آنجا که برآیند فعالیت های مرتبط با صنعت گیاهان داروئی در راستای حفظ و ارتقاء سلامت جامعه قرار می گیرد، تدوین استراتژی و جهت گیری کلان در این صنعت جزء ماموریت های وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی خواهد بود و سایر سازمانهای دولتی که به نوعی در صنعت فوق مسئولیت دارند، باید در چهار چوب ماموریت سازمانی خود، هماهنگ با استراتژی فوق عمل نمایند.

با توجه به اهمیت موضوع و وسعت عملیاتی آن که از کاربری زمین، کشت و برداشت سنتی و صنعتی گیاهان داروئی و همچنین برداشت گیاهان خودرو که در بهینه جغرافیائی کشور به وفور وجود داشت شروع می شد و تا مرحله نگهداری و سپس مراحل فرآوری و تولید و نهایتاً استاندارد سازی و بسته بندی و رقابت در بازار جهانی این صنعت ادامه داشت.

در نتیجه، دامنه و وسعت عملیات و ذینفع های متعددی که در این فرآیند حضور موثر داشتند معاونت تحقیقات را بر آن داشت که به این مقوله با نگرش استراتژیکی توجه داشته و از طریق اجرای فرآیند مدیریت استراتژیک نسبت به شناخت عوامل و ذینفع های اصلی و اثر گذار درونی و برونی، حمایت کننده و تضعیف کننده اقدام نماید تا در مجموع بتوان استراتژی توسعه صنعت گیاهان داروئی را بعنوان بخشی از سامانه سلامت تبیین نمود.

3- اهداف طرح تدوین استراتژی در شبکه تحقیقات گیاهان داروئی می تواند وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی را در رسیدن به اهداف ذیل کمک نماید: 1- تدوین برنامه های بلند مدت و عملیاتی حوزه معاونت تحقیقات و فناوری در زمینه تحقیقات داروهای گیاهی.

2- تعیین الویت های پژوهشی گیاهان داروئی و تخصیص منابع مالی.

• ایجاد هماهنگی در کل فعالیت های مرتبط با صنعت گیاهان داروئی در سایر سازمانهای دولتی و ایجاد سینرژنی سازمانی درونی و بیرونی از طریق تعیین حدود وظایف و مسئولیت مدیران سازمانهای ذیربط.

• هدایت پژوهشی دانشگاه ها، مراکز تحقیق و سازمانهای ذیربط برای اخذ تصمیم نهایی.

• هدایت و سازماندهی سامانه خدمات درمانی طب گیاهی.

• حمایت و هدایت ارتقاء تکنولوژی تولید داروهای گیاهی.

4- متدولوژی طرح با توجه به تنوع و وسعت عملیات، متولی کل عملیات مربوط به استراتژی توسعه صنعت گیاهان داروئی در ابتدای امر بدلیل تعدد و تنوع ذینفع های اصلی و اثر گذار، مشخص نبود تا اینکه با پیگیری های انجام شده و عزم راسخ معاونت تحقیقات و فنآوری، این مقوله حیاتی در سطح مدیریت کلان کشور مطرح و سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور معاونت تحقیقات و فنآوری وزارت بهداشت و درمان و آموزش علوم پزشکی را متولی اولیه این امر قرار داد تا با اجرای فرآیند مدیریت استراتژیک، وظایف هر یک از ذینفع ها در فرآیند اجرائی عملیات مشخص گردد و نهایتاً برنامه ریزی، هماهنگی، هدایت و رهبری این امر صورت گیرد.

تا فرآیند اجرای عملیات از مرحله کاربری اراضی تا مرحله ورود و رقابت در بازارهای جهانی روند برنامه ریزی شده ای داشته باشد.

همچنین با توجه به شناخت کاملی که معاونت تحقیقات و فنآوری وزارتخانه از اجرای فرآیند برنامه ریزی استراتژیک داشت و در حال اجرای این فرآیند در چندین بخش وابسته به این معاونت بود، برنامه طوری تنظیم شد که تا اجرای فرآیند مدیریت استراتژیک از مرحله چشم انداز تا اجرا و تدوین فعالیت های اجرائی و نهایتا بودجه اجرائی ادامه داشته باشد (From Vision to Action) .

فرآیند مدیریت استراتژیک بطورکلی عبارتست از: شناخت و تجزیه و تحلیل، انتخاب، اجرا و ارزیابی.

تجزیه و تحلیل و شناخت یعنی تعیین و تبیین فرصت ها و تهدیدهای موجود در محیط خارجی و تعیین نقاط قوت و ضعف داخلی سازمان.

انتخاب عبارت است از ایجاد راه حل های متنوع برای حل مسئله و مقایسه، ارزیابی و انتخاب مطلوب ترین راه حل.

اجرا یعنی پیاده کردن استراتژی انتخاب شده از طریق تخصیص منابع، سازماندهی، تدوین خط مشی و بکار گیری سبک رهبری مناسب.

ارزیابی یعنی بررسی نتایج اجرای استراتژی و تحلیل آن و انجام تغییرات در صورت لزوم.

لهذا همانطور که در نمودار شماره 1 نشان داده شده است.

در مرحله اول فرآیند مدیریت استراتژیک شناسائی عوامل اثر گذار محیط کلان 1، محیط رقابتی2 و عوامل درونی 3 و همچنین بررسی ذینفع ها 4 در دستور کار قرار گرفت.

1- ( PEST ) محیط کلان سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، تکنولوژی و جغرافیایی 2- مشتریان، تأمین کنندگان، کالاهای جانشین، تازه واردان به این صنعت و رقابت میان رقبای موجود 3- نیروی انسانی، مالی، بازاریابی و فروش، تولید و عملیات، تحقیق و توسعه، عوامل مدیریتی و استراتژیک 4- ذینفع های اصلی و عمومی، درونی و بیرونی، حمایت کننده و تضعیف کننده در مرحله دوم با تحلیل نقاط قوت و ضعف درونی و تحلیل فرصت ها و تهدیدهای بیرونی (SWOT Analysis) ، میزان اثر گذاری عوامل و ذینفع ها تحلیل گردید.

در مرحله سوم، اقدام به تدوین بیانیه ماموریت و اهداف کلان و اهداف کمی گردید و همچنین استراتژی مناسب جهت نیل به اهداف و ماموریت انتخاب شد.

در مرحله چهارم اقدامات و فعالیتهای اجرائی (Activities) تدوین و سیستم ها و ساختار و رفتار مدیریتی مناسب مشخص گردید.

نکته مهم در اجرای این فرآیند توجه به اجرای "فرآیند مدیریت استراتژیک" بود و تنها به اجرای "فرآیند برنامه ریزی استراتژیک" اکتفا نشده است و بدین منظور، کمیته های خاصی تحت عنوان کمیته های استراتژیک در سطوح مختلف شبکه گیاهان داروئی تشکیل شد تا برنامه ریزان استراتژیک در فرآیند اجرای عملیات نیز نقش داشته باشند و ضمن عزم راسخ نسبت به اجرا، بتوانند به راحتی و بدور از تعصب نسبت به اصلاح مسیر و ارزیابی و پایش اقدام نمایند.

لازم به یادآوری است که متدولوژی اجرای طرح فرآیند مدیریت استراتژیک روش ذینفع ها است.

اما قابل ذکر است که با توجه به هماهنگی های صورت گرفته و علاقمندی کمیته استراتژیک سطح اول شبکه گیاهان داروئی کشور، علاوه بر استفاده از روش ذینفع ها، با استفاده از مدل ریاضی 5 عوامل اثر گذار بر فعالیت شبکه نیز مورد شناسائی قرار گرفت و توسط اعضاء کمیته استراتژیک سطح اول تحلیل شد و اولویت عوامل از نظر فرصت ها و تهدیدهای محیطی و نقاط قوت و ضعف درونی شناخته شد که در صفحات بعد به نتایج آن اشاره خواهد شد.

5- مدل مشابه Space 5 – شناسائی، تحلیل و عوامل اثر گذار برفرآیند فعالیت شکبه گیاهان داروئی همانطور که اشاره شد کمیته های استراتژیک در سطوح مختلف در ارتباط با فرآیند مدیریت استراتژیک تشکیل شد.

کمیته های استراتژیک و وظایف آنها عبارتند از: 1/5 - کمیته استراتژیک سطح اول شبکه گیاهان داروئی این کمیته متشکل از خبرگان فعال در امر تحقیق و مطالعات در زمینه گیاهان داروئی می باشند که عمدتاً از اعضاء هئیت علمی دانشگاههای کشور تشکیل شده است.

تعداد اعضاء فعال کمیته مذکور با توجه به جلسات متعدد 12– 9 نفر در جلسات مختلف بود و در مورد عوامل اثر گذار بر فعالیت گیاهان داروئی مباحث زیادی صورت گرفت و در نهایت با روش طوفان مغزی (Brain Storming) و روش دلفی (Delphi) و به اتفاق آراء در 17 سرفصل عوامل محیط کلان و محیط رقابتی و منابع درونی شامل: عوامل محیط کلان و رقابتی: 1 – عوامل سیاسی 2 – عوامل اقتصادی 3 – عوامل اجتماعی 4 - عوامل تکنولوژی ( محیط کلان ) 5 – عوامل جغرافیائی 6 – میزان قدرت چانه زنی مشتریان 7 – میزان قدرت چانه زنی تامین کنندگان 8 – خطر ورود رقبای جدید (تازه واردان) 10 – میزان رقابت بین رقبای موجود عوامل منابع درونی: 11 – منابع بازاریابی و فروش 12 – منابع مالی 13 – منابع تولید و عملیات 14 – منابع نیروی انسانی 15 – منابع تحقیق و توسعه درونی (R & D) 16 – منابع مدیریتی 17 – منابع استراتژیک مورد شناسائی قرار گرفت.

هر یک از سرفصل های 17گانه فوق در قالب زیر عامل های مربوط به سرفصل مربوط بررسی و شناسائی شد و نهایتاً 57 عامل اثر گذار محیط کلان ، محیط رقابتی و محیط درونی (منابع درونی) توسط اعضاء کمیته استراتژیک سطح یک شبکه گیاهان داروئی و به اتفاق آراء (روش دلفی) مورد تحلیل قرار گرفت که نتایج آن به قرار زیر است: عواملی که در محیط کلان و محیط رقابتی ایجاد فرصت برای شبکه گیاهان داروئی کشوری می کنند عبارتند از 18 عامل و به شرح ذیل: فرصت ها: - روند جهانی شدن - باورهای سنتی در رابطه با گیاهان داروئی - نگرش دولت نسبت به فعالیت گیاهان داروئی - انرژی در دسترس - نیروی کار ارزان و در دسترس - تک نرخی شدن ارز - فرهنگ جامعه - رشد جمعیت - آموزش عامه - هرم جمعیتی - موج سبز - انتقال تکنولوژی - تنوع گیاهی - موقعیت ژئوپلیتیک ایران - رشد مشتریان - کفایت و توانائی در تولید مواد اولیه - وجود عطاران با تجربه - وجود نیروی انسانی متخصص (قابلیت رقابتی) عواملی که در محیط کلان و محیط رقابتی ایجاد تهدید برای فعالیت شبکه گیاهان داروئی کشور می کنند عبارتند از 18 عامل و به شرح ذیل: تهدیدها: - قوانین موجود - عدم وجود پوشش بیمه ای در رابطه با داروهای گیاهی - روند رشد تولید ناخالص داخلی (GDP) - وضعیت امنیت اقتصادی کشور - نحوه حمایت اقتصادی دولت - روند در آمد سرانه - نسبت هزینه های تحقیق و توسعه به کل تولید ناخالص داخلی (GDP) - سطح تکنولوژیکی کشور - حوادث طبیعی - جمع کنندگان از طبیعت و تخریب محیط زیست - نداشتن دانش کافی نسبت به کاشت ، داشت و برداشت - وجود عطاران سود جو - واردات داروهای جایگزین گیاهی - یارانه داروهای صناعی - سهم بازار ( سهم کم ) - رانت ها - نگرش پزشکان نسبت به دارو های گیاهی - مشکلات تولید کنندگان عواملی که در محیط درونی شبکه گیاهان داروئی نقطه ضعف محسوب می شوند عبارتند از 14 عامل و به شرح ذیل: نقاط ضعف: فرصت ها: - روند جهانی شدن - باورهای سنتی در رابطه با گیاهان داروئی - نگرش دولت نسبت به فعالیت گیاهان داروئی - انرژی در دسترس - نیروی کار ارزان و در دسترس - تک نرخی شدن ارز - فرهنگ جامعه - رشد جمعیت - آموزش عامه - هرم جمعیتی - موج سبز - انتقال تکنولوژی - تنوع گیاهی - موقعیت ژئوپلیتیک ایران - رشد مشتریان - کفایت و توانائی در تولید مواد اولیه - وجود عطاران با تجربه - وجود نیروی انسانی متخصص (قابلیت رقابتی) عواملی که در محیط کلان و محیط رقابتی ایجاد تهدید برای فعالیت شبکه گیاهان داروئی کشور می کنند عبارتند از 18 عامل و به شرح ذیل: تهدیدها: - قوانین موجود - عدم وجود پوشش بیمه ای در رابطه با داروهای گیاهی - روند رشد تولید ناخالص داخلی (GDP) - وضعیت امنیت اقتصادی کشور - نحوه حمایت اقتصادی دولت - روند در آمد سرانه - نسبت هزینه های تحقیق و توسعه به کل تولید ناخالص داخلی (GDP) - سطح تکنولوژیکی کشور - حوادث طبیعی - جمع کنندگان از طبیعت و تخریب محیط زیست - نداشتن دانش کافی نسبت به کاشت ، داشت و برداشت - وجود عطاران سود جو - واردات داروهای جایگزین گیاهی - یارانه داروهای صناعی - سهم بازار ( سهم کم ) - رانت ها - نگرش پزشکان نسبت به داروهای گیاهی - مشکلات تولید کنندگان عواملی که در محیط درونی شبکه گیاهان داروئی نقطه ضعف محسوب می شوند عبارتند از 14 عامل و به شرح ذیل: نقاط ضعف: - عدم شناخت بازار داخل و خارج - عدم دسترسی به اطلاعات مورد نیاز - عدم توجه به بازار سازی در زمینه گیاهان داروئی و داروهای گیاهی - عدم توجه به تبلیغات مناسب - عدم تامین منابع مالی مورد نیاز - کیفیت نامناسب محصولات و مواد خام - عدم توجه به تولید در مقیاس اقتصادی ( تولید انبوه ( Economy of Scale - ضعف در فرآوری - عدم شناخت و توجه کافی دانشگاهیان نسبت به گیاهان داروئی - عدم توجه به آموزش در سطح خواص و متخصصین - ناکافی بودن میزان بودجه تحقیقاتی - مدیریت ضعیف تحقیقاتی - مدیریت ضعیف اطلاعاتی در ارتباط با گیاهان داروئی - ارتباطات ناکار آمد سازمانی عواملی که در محیط درونی شبکه گیاهان داروئی نقطه قوت محسوب می شوند عبارتند از 7 عامل به شرح ذیل: نقاط قوت: - کفایت در تولید مواد اولیه - داروسازها - وجود گونه های بومی در ایران - وجود منابع علمی سنتی در کشور - وجود منابع طب عوام - باورهای مثبت مذهبی - سابقه تاریخی ایران در زمینه گیاهان داروئی قابل یادآوری است که بر اساس مدل ریاضی و با توجه به امتیازاتی که اعضاء کمیته استراتژیک سطح اول و در یک دامنه 5 گزینه ای به عوامل شناسائی شده اعطاء کردند، وزن عوامل نسبت به یکدیگر متفاوت است در واقع بطور مثال در مورد عوامل مربوط به تهدیدها، عامل قوانین با بیشترین وزن منفی، مهمترین تهدید محسوب شده و عامل جمع کنندگان از طبیعت و تخریب محیط زیست با کمترین وزن منفی، کم اهمیت ترین تهدید در مجموعه 18 عامل تهدیدزا محسوب می شوند.

2/5 - کمیته استراتژیک سطح دوم شبکه گیاهان داروئی متدولوژی اجرای فرآیند مدیریت استراتژیک مدل فریمن با ذینفع ها می باشد.

بر اساس این متدولوژی کلیه ذینفع های اثر گذار بر شبکه گیاهان داروئی شناسائی شد و نقاط قوت و ضعف درونی و فرصت ها و تهدیدهای محیطی شبکه گیاهان داروئی از دیدگاه ذینفع ها مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت نهایتاً اهداف و ماموریت شبکه به نوعی تهیه و تدوین گردید که خواسته ها و نیازهای ذینفع های اصلی و اثر گذار را برآورد نماید.

در مجموع 14 ذینفع اثر گذار بر فعالیت شبکه گیاهان داروئی کشور توسط اعضاء کمیته استراتژیک سطح اول شناسائی شد که 7 ذینفع عمده و به ترتیب اولویت و عبارتند از: 1 – داروسازان و پزشکان 2 – وزارت جهاد کشاورزی 3 – دانشگاهها و مراکز تحقیقاتی 4 – کارخانه ها و موسسات تولیدی 5 – کشکاران 6 – صادر کنندگان 7 – عطاران در جلساتی که کمیته اجرائی با ذینفع های شبکه تشکیل داد نتایج ذیل حاصل شده است: دیدگاه های داروسازان: 1- محدودیت ها • عدم باور بخش خصوصی توسط بخش دولتی و سیاستگذاران کشور .

• دانشگاهیان نگرش عامه مردم را پذیرا نیستند .

• وزارتخانه های ذینفع به دلیل حفظ اقتدار خود کار را به دست بخش خصوصی نمی سپارند .

• معمولا شرکت های دارویی از جمله شرکت ه ای بسیار موفق در جهان هستند در صورتیکه در ایران چنین نیست.

• ورود به مافیای دارویی در جهان بسیار مشکل است .

• تصدیگری دستگاههای دولتی اقتصاد کشور تقریبا ً فلج کرده ( بیش از 80% اقتصاد در اختیار دولت است ) • در قبال سفارش خارجی بدلیل عدم ثبات قیمت ها و وجود رانت ها نمی توان صادرات داشت .

• اطلاعات پایه تولید کنندگان عمدتاً غلط است .

• تا حدود سه سال قبل بازار بدلیل عدم مداخلات دفتر گل وگیاه ثبات نسبی داشت .

• در اراضی واگذاری جهاد به مردم جهت کشت گیاهان دارویی عملا کشت واقع نمی شود .

• اتحادیه گیاهان دارویی منسجم وجود ندارد .

• عملا به دلیل مسایل قانونی ، فشار باندهای موجود ، خلاقیت وجود ندارد .

• نظارت بر عطاریها وجود ندارد و عطاریها گیاهان آلوده توزیع می کنند .

• جهاد دانشگاهی علیرغم داشتن زمین و بودجه بدلیل نداشتن تخصص و اطلاعات لازم در کشت عملا شکست خورد .

• نظارت های وزارتخانه اشکال دارد.

- توقعات • در ایجاد و راه اندازی شبکه گیاهان دارویی افرادی واقعاً معتقد و عاشق باید فعالیت نمایند.

• در صنایع آرایشی و بهداشتی بدلیل کاهش تصدی گری وزارتخانه می توان رشد روز افزون را مشاهده نمود.

• در این صنعت باید یک سری دستورالعمل و سیاست ها تکلیف همه دست اندر کاران را روشن نماید.

• انتظار می رود که جایگاه گیاهان دارویی در نظام سلامت و اقتصاد کشور روشن شود.

• در راس وزارتخانه برای گیاهان دارویی باید فرد عالم قرار گیرد.

دیدگاه های پزشکان: 1- محدودیت ها • جدا شدن علوم تغذیه از علوم پزشکی باعث خسارتهای زیادی شده است .

• در دانشگاهها در زمینه تغذیه و اثرات آن بر سلامت بحث مناسب نمی شود .

• عدم کل نگری توسط پزشک و گرایش صرف تخصصی مشکلات ایجاد کرده است .

• سیاست گذاران و تصمیم گیران کشور تا بحا ل در مقابل توسعه گیاهان دارویی مقاومت می کردند .

• شناخت کامل و یکسان از مقوله گیاهان دارویی در کشور وجود ندارد و باید تعاریف را مشخص و یکسان کرد.

• به نگهداری گیاهان دارویی به عنوان یک موضوع علمی توجه نشده است .

• به تفاوت های مزاجی توجه ویژه توسط پزشکان نمی شود .

• تعداد پزشکانی که درمان گیاهی می کنند بسیار کم است و در نیتجه اثر گذاری کمی بر جامعه دارند .

• استفاد ه از گیاهان دارویی در جامعه کاملاً جا نیفتاده است.

• دست های نامرئی با شکل گیری این فعالیت ( گیاهان دارویی و داروهای گیاهی ) مخالفند .

- توقعات • تعدادی از گیاهان دارویی مفید تعیین و برای تولید و استاندارد کردن آن ها اقدام شود.

• تربیت پزشکان بیشتر از طریق اصلاح قوانین آموزش و ایجاد NGO ها > اقدام شود .

• از تجربیات هند ، چین و سایر کشورهای پیشرو استفاده شود .

• انتظار می رود نوعی تحول آموزشی (عام ـ خاص )در زمینه گیاهان دارویی صورت گیرد .

• انتظار می رود که شناسایی منابع در زمینه گیاهان دارویی صورت گیرد.

• مقوله گیاهان دارویی باید در دانشگاهها جایگاه مناسب خود را بدست آورند.

• به روشهای درمانی در مقوله گیاهان دارویی در دانشگاهها توجه شود.

• باید بازار داخل کشور را شناسایی و هدف قرار داد.

• انتظار می رود که فعالیت عطارها کاملا تحت کنترل باشد .

آموزش لازم و مکمل به آنها داده شود.

• تاثیر دست های پنهان و عوامل سیاسی را باید مد نظر قرار داد • تبلیغ و ترویج در زمینه گیاهان دارویی باید صورت گیرد.

• برای پزشکان باید بصورت هدفمند آموزش داد نه از طریق ویزیتورها .

• ضرورت تولید بسته بندی داروهای خام با برچسب حاوی: نام علمی گیاه - تاثیر روی اخلاط – شاخص استاندارد – تاکید بر مصرف زیر نظر پزشک • ورود به بازار در حال توسعه گیاهان دارویی قطعا باعث کاهش واردات یا مصرف داروهای شیمیایی خواهد شد.

• ایجاد رشته های: فیتوتراپی، فارماکوگنوزی بالینی و طب ایرانی ضرورت دارد.

• ضرورت نقش فعالتر داروساز در چرخه طب گیاهی .

• سیاست گذاران کشور را باید با منافع گیاهان دارویی آشنا و آنها را حامی این صنعت نمود.

• باید حمایت و همکاری عطاران را جلب نمود.

• ضرورت ایجاد زنجیره درمانی متشکل از پزشک – داروساز گیاهی .

• از تک داروهای گیاهی باید به داروهای ترکیبی (Combination Therapy) رسید.

• در منابع گیاهان دارویی و طب سنتی باید تحقیق کامل و جامع نمود.

• نوع آموزش به دلیل توجیهی و فرهنگ سازی، بهتر است از بالا به پایین باشد : وزیر، معاونین وزیر، روسای دانشگاهها و مدیران اجرایی بهداشتی درمانی کشور باید این مفهوم را قبول داشته باشند.

دیدگاه های تولیدکنندگان: 1- محدودیت ها • تفاهم نامه سال 1367 بین وزارت جهاد کشاورزی و وزارت بهداشت برای توسعه گیاهان دارویی عم ل ا اجرا نشده است .

• تسهیلات برای تامین ماشین آلات مورد نیاز فراهم نشده است.

• حمایت از تولیدکنندگان مواد اولیه گیاهی به عمل نیامده است.

• مراکز تحقیق و توسعه بسیار ضعیف عمل می کنند.

• جلسات زیادی در این زمینه برگزار شده که بی نتیجه بوده است .

جلسات بدون تسلسل .

• پزشک به راحتی داروهای گیاهی را نمی پذیرد.

• وام با نرخ مناسب در اختیار قرار نمی گیرد.

• در صدور پروانه و مجوز همکاری لازم توسط وزارتخانه و اداره کنترل بر مواد و دارو صورت نمی گیرد.

• با توجه به موارد فوق قیمت تمام شده گران است و نمی توان رقابت کرد.

• نمونه خوب به مشتری ارائه می شود ولی در فروش کلی کالای تحویلی مطابق نمونه نیست.

• شرایط سیاسی ایران از نظر ارتباطات ایجاد مشکل کرده است.

احتمال ریسک وجود دارد.

• روش کنترلی QC-TQM در این صنعت رشد نکرده است.

2- توقعات • ضرورت ایجاد بستر مناسب برای تولید توسط بخش خصوصی و حرکت خودبخودی از طریق: تامین مواد اولیه مناسب .

اصلاح فرآیندهای اجرایی .

تحقیقات مناسب (کاربردی و پایه ای) .

رفع نیاز جامعه و بازار جهانی .

ارائه آموزش های فرهنگی و اقتصادی .

• ایجاد باور در مردم به گیاهان دارویی از طریق : رسانه های گروهی، ایجاد نمایشگاه ها و .

.

• بستر فرهنگی برای ترویج مصرف گیاهان دارویی ضروریست (از طریق آموزش در مدارس و صدا و سیما).

دیدگاه های کشت کاران: 1- محدودیت ها • مشکلات در ورود بذر ( قرنطینه ) باعث از دست دادن فصل کاشت می شود.

• مشخص نبودن مسئول در هر زمینه .

• موسسه اصلاح بذر متولی کنترل بذر در کشور است، ولی موسسه اصلاح بذر برای گیاهان دارویی وجود ندارد.

• مشخص نبودن استانداردهای بذر توسط وزارتخانه .

• در مورد اهلی کردن گیاهان وحشی ( خودرو ) در ایران کار نشده است و نمی توان به صورت صنعتی کاشت.

• شرکت های تولیدی همه کار انجام می دهند و تخصصی کار نمی کنند (عدم وجود امنیت اقتصادی و حمایت دولتی).

• عدم وجود اطلاعات تخصصی در مورد بذر (شرکت های تولید کننده اطلاعات کلی می دهند).

• عدم امکان برنامه ریزی تولید با توجه به نا متعادل بودن بازار.

• هزینه بالای آماده سازی زمین.

• نبودن دانش فنی مناسب جهت تولید و تجربه کم.

• هزینه های تولید بالا به نسبت دیگر محصولات کشاورزی.

• مشکلات تهیه بذر مناسب.

• عدم امکان نگهداری محصول تولیدی به مدت زیاد.

• مشکلات همیشسگی در زمینه فروش.

• قیمت بسیار متفاوت محصول در زمان های مختلف.

• نبود سازمان های حمایتی.

• عدم توجه کافی به تولید کنندگان موجود.

• نبود پایگاه های اطلاع رسانی.

نبود ماشین آلات صنعتی و حتی کارگر ماهر در برداشت محصول که گاهاً باید در ساعات محدودی از روز انجام شود.

توقعات: • تغییر کاربری کشاورزی (‌به عنوان مثال از گندم به گیاه دارویی ) که باید سوددهی و تضمین خرید داشته باشد.

• ضرورت اهلی کردن گیاهان وحشی و خدمات کارشناسی و تحقیق و توسعه توسط بخش دولتی .

• تشکیل اتحادیه های کشتکاران دیدگاه های صادر کنندگان: 1- محدودیت ها • به گونه های محدودی از گیاهان دارویی توجه تجاری شده است .

• سازمان مراتع و جنگل ها در مورد خودروها درخواست بهره مالکانه می کند و هر ساله مبلغ آن را افزایش می دهد.

• فشار موجود از طرف محیط زیست بعنوان جلوگیری از تخریب جنگل ها و مراتع.

• در طول 25 سال گذشته صادرات گیاهان دارویی کاهش داشته است.

• رقابت شدید از طرف کشورهایی مثل هند ـ مصر ـ چین ـ مراکش وجود دارد.

• بهره بانکی ایران به نسبت بهره بانکی سایر کشورها بیشتر است (حدود 10 درصد بیشتر است).

• وجود مشکلات کشت انبوه در ایران از نظر: تکنولوژیکی، بذر، کارشناسی، مدیریت، کنترل میزان سموم و کود.

• عدم وجود مبانی اولیه تحقیق در مراکز تحقیقاتی ایران از قبیل کتاب، مجله، مقالات،‌تجهیزات آزمایشگاهی.

• مشکلات در زمینه عصاره گیری که استانداردهای مختلفی می خواهد.

• هزینه های آزمایشگاهی در اروپا ( بخش خصوصی )‌ بسیار ارزان است.

• اداره استاندارد مشکل عملیاتی دارد و عملا” استاندارد ثابتی ندارد.

• از کشت مزارع هم بهره مالکانه گرفته می شود.

• دلایل کاهش صادرات: بهره مالکانه ( حتی در موارد کشت هم دریافت می شود ) جایگزینی مناطق جغرافیایی (کتیرا با زاندوم گام افریقا) داروهای شیمیایی که جایگزین داروهای گیاهی شده است.

ثابت بودن قیمت ارز طی 2 سال گذشته.

مشکلات استاندارد گیاهان دارویی حل نشده است.

آزمایشگاه تشخیصی بقایای سموم وجود ندارد.

کمک های دانشگاهی (‌از نظر آزمایشگاه ) موجود نیست.

مقررات وزارت بازرگانی ـ گمرکات.

مشکل ارتباطی با سازمان مراتع و جنگل ها.

پ رداخت های متعدد که باعث افزایش قیمت تمام شده می شود و در نتیجه قدرت رقابتی کاهش می یابد.

مجوز تولید به سختی داده می شود.

صدور بعضی از گیاهان ایران به خارج ممنوع است.

تاخیر در حمل بار بایستی با اصلاح تعرفه حمل هوایی گیاهان دارویی اصلاح شود مصرف کود و سموم نباتی (علف کش ها) و آفت کش ها بی رویه و بی ضابطه است و نیاز به آموزش دارد ورود تعدادی از گیاهان به اتحادیه اروپا ممنوع شد ولی از نظر سیاسی ترتیب اثری داده نشد (عمل متقابل به مثل) 2- توقعات • در مورد بهره مالکانه به یک روش منطقی رسیده شود.

• نیاز به مروجینی با تجربه در ارتباط با کشت ـ‌ داشت و برداشت و مراحل خشک کردن و نگهداری.

• برقراری سیستم جایزه صادراتی برای اقلام گیاهان دارویی.

• ایجاد آزمایشگاههای مورد نیاز در ایران بخصوص در ارتباط با بقایای سم موجود در گیاه.

• دولت باید برای صادرات در این رشته کمک کند.

• تشکیل کمیته صادرات که بر اساس مزیت های نسبی و رقابتی باید مشخص کند که چه گیاهی تولید و صادر شود.

• ت عرفه ای خاص برای ارسال و صدور گیاهان دارویی باید وضع شود.

دیدگاه های عطاران: 1- محدودیت • عطاران اطلاعات صحیحی از ترکیب داروهای گیاهی ندارند.

• وجود سود جویی در کار عطاران که اعتماد مصرف کننده را از بین برده و سلامت او را به خطر می اندازد.

• عطاران درجه بندی شده نیستند.

• تعداد تولیدات گیاهان دارویی در ایران بسیار کم است.

• حیطه کاری عطار تعریف نشده است.

• اتحادیه عطاران با سقط فروشان در تداخل است.

• جمع آوری کنندگان در روش جمع آوری و نگهداری مشکل دارند.

• قوانینی ناظر بر فعالیت عطاران موجود نیست.

• عطاری ها وزارتخانه را به نوعی دشمن خود تلقی می کنند.