۷۰ درصد ناهنجاریهای ستون فقرات ازنوع اسکرولوزیس (قوز کمر) است.
۷۰ درصد ناهنجاریهای ستون فقرات ازنوع اسکرولوزیس (قوز کمر) است.دکتر کیهان مزدا فوق تخصص ارتوپد گفت: شکستگی ستون فقرات و تومورهای کمری نیز بعد از ناهنجاری اسکرولوزیس جزو شایعترین ناهنجاریهای ستون فقرات به حساب می آیند.وی در مورد بیماری اسکرولوزیس افزود: بیماران اسکرولوزیس از سنین ۷ تا ۸ سالگی به دلیل خمیدگی ستون فقرات دچار مشکلات تنفسی(تورال اسکرولوزیس) و مشکلات کمری (لومبال اسکرولوزیس) شده و اغلب این بیماران درسنین ۱۲ تا ۱۶ سالگی به علت شدت بیماری با مشکلات زیادی روبه رو میشوند.
قوز کمر و طرق مقابله با آن علت ایجاد انحنای کمر و یا قوز چندین عامل در بروز این وضعیت مؤثر است.
1.
بد قرار گرفتن وضعیت بدن بخصوص در هنگام نشستن که غالباً با سعی و کوشش در قرار دادن بدن در وضعیت صحیح اصلاح می شود.
2.
ضعف عضلات در بیماری های عضلانی بدن 3.
قوز که در مواردی مانند در رفتگی لگن و خمیدگی طبیعی ستون مهره ها دیده می شود.
4.
بیماری های ستون مهره ها که به وسیله بیمار و یا پزشک قابل اصلاح نیستند.
5.
شکستگی ستون مهره ها در اثر تصادف یا تومور علل مادرزادی میزان شیوع این بیماری بر اساس علل ایجاد کننده که ذکر شد درصد شیوع آن در جامعه متفاوت است.
علایم و نشانه های ابتلا به این بیماری برجستگی غیر عادی در ستون مهره ها همراه یا بدون انحناء جانبی ستون فقرات، درد، اشکال در راه رفتن، خستگی زودرس و در مراحل شدید بیماری ، اختلالات تنفسی و عصبی از علایم آن است.
روش تشخیص این بیماری بهترین روش تشخیص ، معاینه دقیق توسط پزشک متخصص است.
روشهای پرتونگاری (رادیو گرافیک) هم در تشخیص این معاینه کمک کننده است.
طرق درمان این مشکل درمان قطعی بیماری مستلزم همکاری صمیمانه خود بیمار است.
تغییر عادت در طرز نشستن غلط، استفاده از قوزبند، فیزیوتراپی جهت رفع ضعف عضلات ستون فقرات که می تواند عامل ایجاد کننده باشد، از درمانهای طبی است.
در صورتی که بیماری آنچنان پیشرفت کرده باشد که باعث بروز علائم حسی و حرکتی در اندامها، اشکالات تنفسی و یا تغییر شکل شدید ستون فقرات باشد ممکن است جراحی در درمان کمک کننده باشد.
آیا می توان از ابتلا به این بیماری پیشگیری کرد؟
در مواردی که علت ، وضعیت غلط در نشستن و یا ضعف عضلات باشد، اصلاح نشستن و برخاستن و تقویت عضلات ستون مهره ها به وسیله انجام نرمشهای سبک کمک کننده است.
آیا بیماران مبتلا باید به نکات بهداشتی – درمانی خاصی توجه کنند؟
طرز صحیح نشستن روی صندلی، رانندگی، خوابیدن، راه رفتن کمک کننده است.
اما رعایت نکات بهداشتی، درمانی براساس علل بیشمار آن متفاوت می باشد.
ممکن است در اثر بی مبالاتی و نادیده گرفتن دستورات پزشک در انجام ورزشهای مخصوص، استفاده نامناسب از قوزبندها ، بیماری عود یا پیشرفت نماید.
بی علاقگی نوجوانان و دانش آموزان به نرمش و ورزش و وضعیت بد قرارگیری آنها هنگام نشستن پشت نیمکت های مدرسه بخصوص هنگام مطالعه می تواند از علل این بیماری باشد.
خمیدگی ستون مهره‌ها (اسکولیوز) نشانه‌ها: ۱.
ستون مهره‌های مشخصاً خمیده ۲.
در حالت ایستاده یک طرف لگن خاصره به‌جلو می‌آید.
مراقبت خانگی: به‌طور مرتب حالت ایستادن کودک را مورد بررسی قرار دهید.
موارد احتیاط: خمیدگی کمر می‌تواند به‌سرعت بدتر شود.
اگر به قوز کمر مشکوک هستید، سریعاً به پزشک مراجعه کنید.
خمیدگی شدید در هنگامی که کودک ایستاده است، از پشت قابل دیدن است و حتی خمیدگی خفیف هنگامی که کودک از ناحیه میان به سمت جلو خم میشود، قابل مشاهده است.
خم شدن به جلو موجب میشود که سینه برگردد و یک قسمت کمر برجسته شود.
طرق مقابله با قوز کمر علت ایجاد انحنای کمر و یا قوز چندین عامل در بروز این وضعیت مؤثر است.
۱) بد قرار گرفتن وضعیت بدن بخصوص در هنگام نشستن که غالباً با سعی و کوشش در قرار دادن بدن در وضعیت صحیح اصلاح می شود.
۲) ضعف عضلات در بیماری های عضلانی بدن ۳) قوز که در مواردی مانند در رفتگی لگن و خمیدگی طبیعی ستون مهره ها دیده می شود.
۴) بیماری های ستون مهره ها که به وسیله بیمار و یا پزشک قابل اصلاح نیستند.
۵) شکستگی ستون مهره ها در اثر تصادف یا تومور ۶) علل مادرزادی میزان شیوع این بیماری بر اساس علل ایجاد کننده که ذکر شد درصد شیوع آن در جامعه متفاوت است.
خمیدگی ستون مهره‌ها (اسکولیوز) ـ نشانه‌ها: ۱.
ـ مراقبت خانگی: به‌طور مرتب حالت ایستادن کودک را مورد بررسی قرار دهید.
ـ موارد احتیاط: خمیدگی کمر می‌تواند به‌سرعت بدتر شود.
جلوگیری از بروز قوز شست پا قوز شست پا، برآمدگی سفت و دردناکی است که در مفصل انگشت شست پا بروز می کند.این برآمدگی اغلب در زنان مشاهده می شود و معمولاً علت آن پوشیدن کفش های سفت، پنجه باریک و با پاشنه های باریک بلند است که به پا فشار می آورد.
به گفته متخصصان امریکایی زمانی که یک قوز شست پا شکل می گیرد مفصل شروع به ورم کردن می کند و به تدریج به قرمزی و دردناک شدن آن افزوده می شود.
در این شرایط ممکن است راه رفتن برای فرد دشوار شود و این برآمدگی ممکن است حتی باعث بروز آرتروز یا به هم خوردن ترتیب قرار گرفتن انگشتان دیگر پا شود.
مهم ترین وموثرترین راه برای جلوگیری از بروز این برآمدگی پوشیدن کفش های راحت و کاملاً متناسب بااندازه و شکل پاست.پاشنه و پنجه کفش باید پهن باشد و پاشنه آن ضربه گیر بوده و ارتفاع آن بیشتر از ۲ و ۴/۱ اینج نباشد.
پا پرانتزی تعریف وتشخیص: - شخص به پشت خوابیده پاهای وی راجفت می‌کنیم اصولا" دوتازانو ودوتا مچ پاباید در تماس با همدیگر قرارگیرند اگرمابین دوزانو فاصله وجود داشته باشد به آن پای پرانتزی می‌گوئیم .
اگرایستاده تست می‌کنید فاصله بسیار اندک بین دوزانو رابعنوان ناهنجاری محسوب نکنید.
عوامل ایجادکننده : 1- زود راه افتادن بچه 2- چاقی بیش از اندازه 3- نرمی استخوان 4- عادات غلط 5- قنداق کردن بد بچه 6- عدم تعادل عضلانی muscle Im Balance یعنی کوتاهی عضلات خلفی داخلی ران ( نیم عشائی ونیم وتری) وضعف عضلات خلفی خارجی ران( دوسررانی و کشنده پهن نیامی) عوارض پای پرانتزی : 1- کوتاهی قد 2- ظاهرناخوشایند 3- درد درمفصل زانو بعلت فشردگی بیش ازحد طبیعی درداخل وکشیدگی رباطها درسمت خارج 4- آرتروز زودرس 5- کاهش تحمل پذیری پا درمقابل فشارهای مکانیکی 6- خستگی زودرس حرکات اصلاحی 1- اگرعلت این ناهنجاری وزن زیاد باشد کاهش وزن شخص مدنظر قرارگیرد.
2- اگرعلت این ناهنجاری بیماریهای متابولیکی وراشیتیسم باشد درمان دارویی صورت می‌گیرد 3- اگرعلت این بیماری تغییرات ساختارهای استخوانی باشد به احتمال زیاد با حرکات اصلاحی قابل اصلاح نخواهد بود.
و یکی از راههای درمان در مراحل نهایی جراحی می باشد.
ثابت کردن محل تکه برداری توسط پیچ و پین پلاک 4- اگرعلت این ناهنجاری پارگی رباطهای خارجی زانو باشد تقویت عضله چهارسررانی به‌اصلاح این ناهنجاری کمک خواهد کرد 5- اگرعلت این ناهنجاری قدرت پیش از حد عضله نیم غشای ونیم وتری باشد کشش این عضلات به اصلاح ناهنجاری کمک خواهد کرد .
مثلا": شخص به پشت خوابیده پای خود رابه خارج چرخانده، دراین حالت درمانگر یک دست خود را زیرمچ پا قرارداده ودست دیگرخود را روی زانوی شخص قرارمی دهد ومچ پارا به سمت بالا کشیده وزانو را به سمت پائین فشارمی دهد.
6- اگرعلت این ضایعه ضعف عضله خلفی خارجی زانو (دوسررانی وکشنده پهن نیامی) باشد تقویت این عضلات باید مد نظر قرارگیرد.
برای تقویت عضله دوسررانی شخص پای خود را به سمت خارج چرخانده وروی شکم می‌خوابد وزانوی خود را خم می‌کند دراین حالت درمانگر به مچ پای وی مقاومت اعمال می‌کند.
برای تقویت عضله کشنده پهن نیام شخص به پهلو می‌خوابد پای خود را به hyper extention می‌برد وعمل abduction را انجام میدهد دراین حالت درمانگر به زانوی وی مقاومت اعمال می‌کند.
تذکر: · وقتی که وقتی که بچه بدنیا می‌آید یک انحراف فیزیوژیک بصورت پای پرانتزی مشاهده می‌شودرفته‌رفته این انحراف پاکم شده ودریکسال وهفت ماهگی پاهاصاف میشوند گفته میشود ممکن است این صاف شدگی تاسه سالگی طول بکشد بعداز آن پا یک انحراف فیزیولوژیک طبیعی ازنوع پای ضربدری پیدامی کند رفته رفته این انحراف کم میشود این صاف شدن مجدد ممکن است در سن 4الی 6 سالگی صورت گیرد .
کشش پا در ناحیه مفصل زانو برای باز کردن فضای مفصلی و کش بافتهای عمقی کوتاه شده که این کجی را دائمی کرده اند نیز دراصلاح درازمدت این کجی موثر است که حتما باید تحت نظر فیزیوتراپیست باشد.
نمونه ای از کشش دستگاهی که این انحراف را بدون عمل اصلاح می کند.
اسکلیوز اسکولیوز پاپشت کج: تعریف: عبارت است از انحراف ستون فقرات همراه چرخش ستون مهره بطوریکه زوائد شوکی بطرف تقعر و بدنه مهره‌ها به سمت تحدب قرار گیرد میزان شیوع اسکولیوز : میزان شیوع اسکولیوز حدود 2درصد الی 5درصد گزارش شده است .
عوارض اسکولیوز: 1- درد 2- کاهش تحرک ستون فقرات 3- اختلال در سیستم قلبی - ریوی 4- اختلال در سیستم عصبی 5- عدم تقارن در دو طرف بدن علل اسکولیوز: 1- علل ناشناخته(ایدیوپاتیک) idio patic 2- مادرزادی مثل آرتروگریپوزیس - 3- فتق دیسک 4- بیماریهای التهابی مانند آپاندیسیت 5- بیماریهای متابولیک مثل نرمی استخوان( راشیتیسم) 6- شکستگی مهره‌ها 7- انحراف لکن در اثر کوتاهی یک پا - خم شدن یک پا - عقب رفتن زانو، پرانتزی یا ضربدری شدن زانو در یک طرف یا در اثر عوامل عضلانی مانند کوتاهی نزدیک کننده‌ها، کوتاهی دورکننده ها 8- عادتهای غلط، ایستادن، نشستن و حمل اشیاء 9- بیماری هیستریک (نمایشی) 10- بعضی از بیماریها مانند سل استخوان حتی سرطانها وبیماریهای روماتیسمی نحوه تشخیص اسکولیوز: با استفاده از خط شاقولی یا خط مبدأ صفحه شطرنجی در کسانیکه اسکولیوز دارند اصولاً خط شاقولی یا خط مبدأ صفحه شطرنجی درنمای خلفی از نقاط شاخص عبور نمی‌کند.
برای تشخیص دقیق‌تر بهتر است موارد زیر را نیز بررسی کنیم .
در نمای قدامی نوک سینه‌ها - وضعیت آخرین دنده ها- هم سطحی خارهای خاصره‌ای قدامی فوقانی و بررسی نحوه عبور خط شاقولی از نقاط شاخص درنمای قدامی همچنین در نمای خلفی موارد زیر را بررسی می‌کنیم هم سطحی سرشانه‌ها، هم سطحی خارکتفها و زاویه تحتانی کتفها، هم سطحی خارهای خلفی - فوقانی لگن بهتر است موارد زیر کنترل شود : چرخش به طرفین، خم شدن‌به طرفین ، فاصله نوک انگشتان از زمین، فاصله بازوها از بدن ،بررسی چینهای پهلوهای دو طرف، علامت گذاری با استفاده از ماژیک یابرچسب اسکولیوز را از یک نظر می‌توان به دو نوع تقسیم کرد 1- اسکولیوز ساختمانی یا ثابت 2- اسکولیوز متحرک یا عملکردی اصولاً در اسکولیوز ثابت در ساختمان مهره‌ها نیز تعییر ایجاد شده است و چنین اسکولیوزی باخم شدن به جلو اصلاح نمی‌شود.
در حالیکه در اسکولیوز متحرک ساختمان مهره‌ها تغییر نکرده است و چنین اسکولیوزی غالباً با خم شدن به جلو اصلامی میشود .
چه اسکولیوزهایی پیشرفت می‌کنند؟
اصولاً گفته میشود اسکولیوزهای زیر 40 درجه ثابت می‌ماند و اسکولیوزهای بالای 40 درجه پیشرفت می‌کند و سالانه یک درجه به میزان اسکولیوز اضافه میشود گفته دیگر حکایت از این دارد که میزان احتمال پیشرفت اسکولیوزهای بالای 50درجه در حدود 90 درصد است در حالیکه اسکولیوزهای 20الی30 درجه احتمال پیشرفتی در حدود 30درصد دارند.اسکولیوزهای 30الی 50درجه احتمال پیشرفتی در حدود 60% دارند.
اندازه‌گیری اسکولیوز: یک خط مماس بر سطح فوقانی بالاترین مهره ای کهانحراف دران دیده می شود و یک خط مماس بر سطح تحتانی پایین ترین مهره ای که انحراف درآن دیده میشود رسم می کنیم سپس دو خط‌عمود برآنها رسم کرده و با استفاده از cobb angle زاویه انحراف را بدست می‌آورند «حرکات اصلاحی» اگر اسکولیوزی داشته باشیم که تحدب آن به سمت چپ و تقعر آن به سمت راست باشد حرکات زیر توصیه و تجویز میشود .
الف حرکات کششی: 1- آویزان شدن از بارفیکس 2- آویزان شدن از بارفیکس سوئدی بطوریکه دست راست به میله بالائی و دست چپ به میله پایینی فیکس شود.
3- شخص دست راست خود را بالا آورده وتا جایی که امکان دارد آن را به سمت بالا می‌کشد 4- شخص دست راست خود را به سمت مقابل می‌کشد.
5- شخص روی دوزانو نشسته بدون اینکه باسن خود را از روی ساق پایش جداکند سعی می‌کند به یک نقطه دور دست بادست راست خود چنگ بیاندازد.
6- شخص در حالیکه روی زمین به حالت چهار دست و پا قرار گرفته دست راست خود را بالا آورده و به سمت مقابل می‌کشد.
7- در همان وضعیت پای راست خودرا بالا آورده و به سمت مقابل می‌کشد.
8- شخص به شکم یا به پشت خوابیده دست و پای راست خود را تا جایی که ممکن است به سمت مقابل می‌کشد .
ب) حرکات تقویتی : 1- شخص به سمت راست خوابیده دستهای خود را در پشت گردن خود قلاب کرده سرو سینه خود را بالا می‌آورد.
2- شخص به سمت چپ خوابیده آرنج خود را با زاویه 90درجه روی زمین قرار داده و باسن خود را در همان سمت از زمین جدا می‌کند .
3- در حالیکه شخص ایستاده است یک وزنه نسبتاً سبک به دست راست وی داده میشود و از وی درخواست می‌گردد که تنه خود را صاف نگه دارد یاحتی به سمت مخالف خم کند.
4- اگر علت اسکولیوز مربوط به کوتاهی عضلات دورکننده (عمدتاً کشنده پهن نیام - سرینی میانی- گلوتوس مدیوس) باشددر آنصورت رفع کوتاهی این عضلات به اصلاح اسکولیوز کمک خواهد کرد.
5- اگر علت اسکولیوز کوتاهی عضلات نزدیک کننده ران باشد رفع کوتاهی این عضلات به اصلاح اسکولیوز کمک خواهد کردبا استفاده از حرکات زیر: 1- از شخص می‌خواهیم تا آنجا که ممکن است پاهای خود را از همدیگر دور کند.
2- از شخص می‌خواهیم پای خود را روی بلندی قرار داده و از پهلو روی آن خم شود.
3- اگر علت اسکولیوز کوتاهی یک پا باشد می‌توان آن را بطریق زیر اصلاح کرد.
1- با استفاده از عمل جراحی 2- اگر کوتاهی کم باشد با استفاده از کفی در داخل کفش - افزودن یک پاشنه در داخل کفش، افزودن یک پاشنه در داخل و خارج کفش با بالا بردن ارتفاع کفش هم در قسمت پنجه و هم در قسمت پاشنه، استفاده از بریس آویزان «اگر علت اسکولیوز، زانوی ضربدری -زانوی پرانتزی - زانوی‌خم شده - زانوی به عقب رفته باشد اصلاح این ناهنجاریها به اصلاح اسکولیوز کمک می‌کند» نحوه اندازه‌گیری طول اندام تحتاتی برای اندازه‌گیری طول اندام تحتانی از دو تکنیک استفاده می‌کنیم الف - اندازه‌گیری کاذب ب - اندازه‌گیری حقیقی الف: اندازه‌گیری کاذب : دراین روش برای اندازه‌گیری طول اندام تحتاتی، فرد به پشت می‌خوابد پاها کاملا" صاف وکشیده کنارهم قرارمی گیرد ومافاصله ناف تاقوزک داخلی را درهردو پا اندازه گرفته وباهم مقایسه می‌کنیم ب : اندازه‌گیری حقیقی : دراین روش مانند روش اول فردبه پشت می‌خوابد پاها کاملا" صاف وکشیده کنارهم قرارمی گیرند ومافاصله (خارخاصره‌ای قدامی فوقانی) تاقوزک داخلی را درهردو پا اندازه گرفته و باهم مقایسه می‌کنیم .
تذکر درمورد پشت گرد: یکی از راههای تشخیص ناهنجاری پشت گرد تست نیویورک می‌باشد (بزرگسالان )