به نظر می رسد که بیماری آلزایمر در اثر فاسد شدن سلولهای منطقه هیپوکامپ که معمولا مقدار زیادی استیل کولین تولید می کنند به وجود می آیند . سلول های مغزی یا نورونهایی که آسیب دیده اند . پلاکهایی جمع می کنند و به تعداد زیادی می میرند . منطقه آسیب دیده مغز و استیل کولین در تشکیل خاطرات جدید وارد عمل می شوند به همین دلیل یکی از نشانه های اصلی بیماری آلزایمر عدم توانایی در تحکیم یک یادگیری تازه ( مثل یادآوری آدرس تازه ) و دشواری در جهت یابی است . اما خاطرات رویداهای دور معمولا کمتر آسیب می بیند .
آلزایمر چیست ؟ این سوالی است که شاید برای بسیاری از مبتلایان و نزدیکانشان ناراحت کننده باشد . آلزاییمر ، یک بیماری مغزی است که سبب از میان رفتن یاخته های عصبی مغز می شود و به بروز مشکلاتی در حافظه ، اندیشه ، احساس و زندگی روزمره می انجامد ، گاهی اوقات این بیماری ، افراد بین 69-65 سال یا حتی کمتر را هم اسیر می کند ، اما احتمال ابتلای اشخاص بیش از 60 سال بدان بیشتر است . از آنجا که طول عمر انسان به نسبت گذشته افزایش یافته است شمار افراد مبتلا به این بیماری نیز در حال افزایش است .
کمتر بیماری به اندازه آلزایمر ترسناک است . انتظار می رود تعداد مبتلایان آلزایمر ، که می توان اظهار داشت چهارمین علت مرگ در افراد بالغ پس از بیماری های قلبی ، سرطان و سکته مغزی است ، تا اواسط قرن آینده به بیش از سه برابر تعداد فعلی برسد . آلزایمر بیماری سات که به آهستگی حافظه و شخصیت افراد مسن را به یغما می برد و در نهایت ، بیماری توانانیی مراقبت از خود را از دست می دهد . افراد مسن مبتلا به آلزایمر اجبارا برای زندگی کردن به فامیل خود یا مراقبان بهداشتی حرفه ای وابسته می شوند . این بیماری پیش رونده ، متغیر و ناتوان کننده است و تقریبا نیمی از اختلالات مغزی افراد بزرگسال و پیر را تشکیل میدهد . این بیماری ابتدا به عنوان یک اختلال پیر مغزی ( زوال عقلانی ) پیشرس و نسبتا نادر تلقی می شد ولی امروز آمار آن را به اختلال مغزی ( زوال عقلی ) تیپ آلزایمر که پس از 65 سالگی ممکن است عارض شود می افزایند و به همین سبب شمار این بیماران فزونی یافته است « آلزایمر » معمولا بین 50 تا 60 سالگی آغاز می شود . گرچه در موارد نادری نیز دیده شده که بیمار جوان تر باشد . تخریب فعالیتهای ذهنی در این بیماری گسترده تر و عمیق تر از انواع دیگر زوال عقلانی است در اختلال مغزی تیپ آلزایمر این تخریب کلی تر و مدت آن طولانی تر است . علاوه بر این علایم بیماری آلزایمر و سرعت پیشرفت آن در افراد گوناگون به شدت متفاوت است و هر بیماری به گونه ای خاص این بیماری را تجربه می کند با اینحال بعضی نشانه ها آنقدر در تمام موارد دیده شده است که می توان آنها را نشانه های مشخص این بیماری نام برد . « آلزایمر » نتیجه یک اختلال آرام و پیشرونده مغزی و بدنی است که نشانه آن در آغاز به اندازه ای نامحسوس است که خود بیماری و اطرافیان تا مدت ها متوجه هیچ امر غیر طبیعی نمی شوند در احل که بیماری در حال پیشرفت است تا وقتی که اختلالات به تدریج مشخص شوند و بالاخره در مرحله ای از پیشرفت ، حافظه را در بر گیرد . در این زمان است کهدرک زمان و مکان ، تکلم ، استدلال و قضاوت نیز مختل می شود به هراه آنها اختلالات حرکتی پرخاشگری ، بی اختیاری مدفوع و ادرار بیمار را به از دست دادن کامل استقلال ، وابستگی به دیگران می کشاند . این بیماری در بین اعضای خانواده مبتلا مشاهده می شود که این نشانگر ارثی بودن آن است .
متخصص مغز واعصاب مرکز آموزشی درمانی بوعلی سینای قزوین کفت : خلاقیت و استفاده از مغز موجب جلوگیری از بروز بیماری آلزایمر می شود .
متخصص مغز و اعصاب مرکز آموزشی درمانی بوعلی سینای قزوین گفت : خلاقیت و استفاده از مغز موجب جلوگیری از بروز بیماری آلزایمر می شود . دکتر مظفر حسین نژاد افزود : افرادی که در مشاغل ساده تر فعالیت می کنند و خلاقیت و تفکر ندارند ، بیشتر از از سایر افراد در معرض خطر ابتلا به بیماری آلزایمر هستند . وی اظهار داتش : تحقیقات نشان می دهد ، افرادی که کمتر از هفت سال تحصیلات دارند بیشتر از دیگران در معرض ابتلا به آلزایمر می باشند . حسین نژاد گفت : آلزایمر یک بیمار پیشرونده مغزی است که در سن بالای 60 سال شیوع بیشتری دارد و در برخی موارد در افرادی که زمینه ارثی دارند در سن های پاییین تر نیز بروز می کند .
این متخصص خاطر نشان کرد : 10 درصد جمعیت بالای 60 سال و 50 درصد جمعیت بالای 80 سال کشور به آلزایمر مبتلا هستند و شیوع یان بیماری در ایران با کشورهای دیگر تفاوت ندارد و تا کنون مطالعات دقیق در این زمینه در کشور انجام نشده است . وی با اشاره به اینکه فقط 10 درصد عوامل ژنتیکی در بروز بیماری آلزایمر دخالت دارد . افزود : عوامل محیطی نظیر تغذیه نامناسب ، فعالیت های کم فکر ، نداشتن خلاقیت ، استفاده نکردن از قوای ذهنی و محدود بودن تعامل اجتماعی منجر به ابتلا به بیماری آلزایمر می شود . این متخصص مغز واعصاب بیان داشت : آلزایمر توانایی شناختی مغز را در جنبه های مختلف کم می کند و در شناخت افراد ، تجسم فضایی ، قضاوت کردن و تکلم بیماران تاثیر می گذارد به گفته وی ، آلزایمر ممکن است با نشانه هایی همچون بیماری های عصبی ، بدبینی و حالت های تهاجمی ، اضطراب ، بی قراری و افسردگی ، خود را نشان دهد وی یادآور شد : بیماران آلزایمری مستعد به عفونت هستند و از آنان باید بیشتر مراقبت شود ، بنابراین از این بیماران نباید توقع انجام کارهای پیچیده و دشوار داشت .
علت بیماری
علت واقعی این بیماری هنوز معلوم نیست هیچ کس دقیقا نمی داند از چه رو بعضی از اشخاص دچارش می شوند و پاره ای جان سالم به در می برند . تقریبا 10 درصد افراد بالای 60 سال ، زوال عقل دارند و حدود نیمی عقل دارند از آنها مبتلا به آلزایمر می باشند . آلزایمر نوعی بیماری ناهمگن از نظر ژنتیکی است که در تمام نژادها دیده می شود . 5 درصد بیماران دچار بیماری خانوادگی با تظاهر زود هنگام ، 15-20 دصد دچار بیماری خانوادگی با تظاهر دیررس ، 75 درصد مبتلا به بیماری تک گیر می باشند . 10 درصد موارد آلزایمر خانوادگی ، توارث اتوزومی غالب و بقیه چند عاملی را نشان می دهند .
مهمترین یافته های شناختی بیماری آلزایمر ، رسوب دو پروتئین رشته ای پپتید بتا آمیلویید تاو در مغز می باشد . پپتید بتا آمیلویید که از پروتئین رمز گردانی شده توسط یکی از ژنهای مستعد کننده به بیماری آلزایمر خانوادگی بوجود می آید ، در پلاکهای آمیلویید یا پیری در فضای خارج سلولی مخ مبتلایان به آلزایمر یافت می شود . پلاکهای آمیلویید ، حاوی پروتئینهای دیگر علاوه بر بتا آمیلویید می باشند . از جمله آپولیپو پروتئین E که این هم توسط نوعی ژن مستعد کننده به آلزایمر ) APOE ( رمز گردانی می شود .
اشکال هیپر فسفریله پروتئین تاو ) TAU ( ، کلافهای نوروفیبریلاری را تشکیل می دهند که بر خلاف پلاکهای آمیلویید در داخل نورونهای آلزایمر یافت می شوند . تاو یک پروتئین مرتبط با میکرو توبولهاست که بطور وافری در نورونهای مغز بروز می یابد . این پروتئین ، تجمع و پایداری میکروتوبولها را که بر اثر فسفوریلاسیون کاهش می یابد ، تقویت می کند . تشکیل کلافه های و نورو فیبریلازی تاو ظاهرا یکی از علل استحاله نورونی در بیماری آلزایمر است .
( به طور کلی علت بیماری آلزایمر آسیب برگشت ناپذیر یا از دست رفتن سلولهای مغز به علل ناشناخته است )
مغز زنگ می زند
برخی دانشمندان معتقدند این که « علت آلزایمر چیست » اهمیتی ندارد چرا که در نهایت این آسیب اکسیداتیو است که بر اثر مروز زمان مغز را مبتلا می کند و در ایجاد این بیماری نقش دارد . وقتی بدن برای تولید انرژی اکسیژن را می سوزاند این فرآیند ملکول های ناپایداری تولید می کند که به نام رادیکال های آزاد معرفند . این ملکولهای ناپایدار الکترونها را از ملکولهای سالم بدن می دزدند ، تا خودشان را متعادل کنند و به این صورت به تمام سلولهای بدن از جلمه سلول های مغزی صدمه می زنند . آلودگی هوا ، دود سیگار ، مصرف الکل و … از عواملی هستند که سبب ایجاد رادیکال های آزاد می شوند .
تشخیص بیماری :
تشخیص بیماری آلزایمر از دیگر اختلالات مغزی . به روش حذفی انجام می گیرد ( زیرا بعضی از این اختلالات قابل درمان هستند ) بنابراین نخست پزشک می کوشد نوع اختلال را مشخص کند و تمام عوامل دیگر را ممکن است علایم بیماری آلزایمر را ایجاد کند ، حذف می کند : از جلمه بیماری افسردگی ، اثر ثانوی بعد از داروها در تداخل با داروهای دیگر ، کمبود ویتامین ها ، اختلالات هورمونی و متابولیکی ، بیماری های ناشی از الکلی بودن ؛ نیز بیماری هایی که مرکز دستگاه عصبی را فرا می گیرد . مثل عفونت ناشی از سیفلیس ، بیماری پارکینسون ، هانتینگون ، غده های مغزی و زیاد شدن آب جمجمه با آب طبیعی .
هر یک از این بیماری ها علائمی دارند که ممکن پزشک را در تشخیص به اشتباه بیندازد . وقتی پزشک مطمئن شده که اختلال مغزی بیماری اش ناشی از هیچ یک از بیماریهای فوق نیست ، دستور یک معاینه کامل بدنی را می دهد .
این کار شامل الکتروکاردیوگارم ، شمارش خون ، اندازه گیری الکترولیت ها ، تست های کبدی و تیروئیدی ، جستجو برای یافتن احتمالی عفونت سیفلیس ، احتساب سرعت رسوبی خون تئین ، غلظت داروهای مصرفی و خون بیمار است . ضمنا پزشک دستور گرفتن الکتروآنسفالوگرام ، یک سی تی اسکن و عکسبرداری از ریه ها و M.R.I برای کشف احتمال نارسایی عروق می دهد . اگر پس از این بررسی دقیق پزشک به وجود بیماری آلزایمر مشکوک شد بیمار را برای یک بررسی روان پزشکی ، معاینه عصبی و انجام تستهای روانی عصبی وآزمونهای بررسی روانی می فرستد . با همه این احوال ، در حال حاضر هیچ آزمایشی برای تشخیص بیماری آلزایمر وجود ندارد و به خود پزشک مربوط است که بتواند نشانه های این بیماری را کشف کند . تشخیص افتراقی بیماری آلزایمر ، به ویژه از طریق بررسی تمام آزمونهای روانی برای آشکار کردن کاهش اعمال عالیه مغز انجام می شود ؛ ولی این آزمون ها هنگامی به راستی ارزشمندند که بیمار در اوایل بیماری باشد . گاه چشم پوشی بسیار زیاد اطرافیان بیمار از بعضی رفتارهای او سبب می شود که خیلی دیر متوجه بیماری و هنگامی به پزشک مراجعه کنند ، که دیگر دیر شده است و بیماری پیشرفت زیادی کرده است . با توجه به این که علت ، نحوه پیدایش و روال پیدایش ضایعات مغزی در بیماری آلزایمر علی رغم پیشرفت پژوهش های علمی همچنان ناشناخته باقی مانده است ، هم اکنون هیچ گونه داروی خاصی برای معالجه این بیماری و یا توقف اختلالات مغزی ناشی از آن وجود ندارد . با این حال ، می توان برخی علائم این بیماری مثل بی خوابی ، بی قراری ، پرخاشگری ، عصبیت ، افسردگی و اضطراب را با تلقین با دارو معالجه کرد .
مراحل اولیه :
فراموشی وقایع اخیرا اتفاق افتاده
دشواری فزاینده در انجام کارهای نیازمند قوه عقلانی مثل وظایف شغلی ، رسیدگی به امور مالیاتی یا مدیریت خانه
تغییرات شخصیتی ، از جمله ناتوانی در کنترل هیجانات و اختلال در قضاوت مراحل بعدی
مشکل در انجام کارهای ساده مثل انتخاب لباس ، یا انجام محاسبات ساده ریاضی
ناتوانی در شناسایی افراد آشنا
بی علاقگی به بهداشت شخصی یا ظاهر فرد
مشکل در غذا خوردن
گرفتن حالت تهاجمی و انکار اینکه اصلا مشکل وجود دارد
از دست دادن خودداری جنسی
گم شدن در خیابان
اضطراب و بی خوابی مراحل پیشگیری
از دست دادن کامل حافظه ، کلام و عملکرد عضلانی ( از جمله کنترل ادار و مدفوع ) در این حالت فرد نیاز به مراقبت و نظارت کامل دارد .
حالت تهاجمی شدید
نشان دادند هیجانهای کودکانه از خود
برنیامدن از عهده نظافت شخصی و لباس و پوشیدن
پیشگیری مقدم بر درمان
سالمندانی که از بیماری آلزایمر یا از اختلالهای حافظه ای سبک رنج می برند ، می توانند عادات خود را انطباق دهند . همه ما ، پیر و جوان می توانیم یک دفترچه یادداشت و یک مداد در جیب خود یا در کنار تلفن داشته باشیم و پیامهای خود را خیلی راحت در آن بنویسیم . ماحتی می توانیم یک تقویم به همراه داشته باشیم و رویدادهای پیش بینی شده ، حتی کارهای روزمره را در آن بنویسیم . اشخاصی که از افت حافظه رنج می برند ، می تانند روی روزهایی که سپری می شود خط بکشند . می توانند از داروهایی استفاده که مقدار آنها برای هر روز از هفته و ماه مشخص شده است .
برقراری نظم روزانه و کمک گرفتن از وسایل کمک حافظه بسیاری از سالمندانی را که توانایی تشکیل خاطرات تازه را ندارند از دشواریهای حاد نجات می دهد .
درمان
اگر یکی از اعضای خانواده دچار این بیماری است ،حالت خصومت آنها را به خود نگیرید . محیط خانه را طوری تغییر دهید که فرد بیمار دچار آسیب بدنی نشود .
ارگ مراقبت از ییک از اعضای خانواده که دچار این بیماری است را به عهده دارید ، از دیگران درخواست کمک کنید تا بتوانید به خود استراحت دهید . از اینکه نیاز به استراحت و فراغت دارید احساس گناه نکنید حتی اگر بیمار از این مساله احساس رضایت نداشته باشد .
اگر گروه حمایتی برای خانواده بیماران آلزایمر وجود دارد به آن بپیوندید و اگر وجود ندارد به ایجاد آن اهتمام ورزید .
افراد مراقبت کننده از بیمار می توانند برخی از مشکلات بیمار را با اجرای بعضی کارها کاهش دهند . مانند تکرار ، برای بیمارانی که مشکلی در حافظه دارند شاید یادآوری مکرر کمک کننده باشد . و اطمینان دهی که یک گفتگوی صمیمانه مختصر و در عین حال قوی می تواند بیمار مضطرب یا آشفته را آرام کند . و منحرف کردن ذهن بیمار ، که قدم زدن با بیمار می تواند در این زمینه کمک کننده باشد .
باید از تمام منابع احتمالی آلومینیوم شامل مواد غذایی ، داروهای ضد اسید معده ، برخی از انواع آسپرین و نیز بعضی داروهای ضد اسهال اجتناب شود . موادی که اسفتاده از آنها توصیه می شود عبارت اند از :
« ویتامین C » روزانه 1000 میلی گرم ، « ویتامین E » روزانه 400 واحد ، « بتاکاروتن » روزانه 10000 واحد ، « سلنیوم » روزانه 50 میکروگرم ، « ویتامین 12B ) ، روزانه 1000 میکروگرم ، « کولین » روزانه 650 میلی گرم ، « روی » روزانه 50 میلی گرم .
« ویتامین C » روزانه 1000 میلی گرم ، « ویتامین E » روزانه 400 واحد ، « بتاکاروتن » روزانه 10000 واحد ، « سلنیوم » روزانه 50 میکروگرم ، « ویتامین 12B » روزانه 1000 میکرو گرم ، « کولین » 650 میلی گرم ، « روی » روزانه 50 میلی گرم .