دانلود مقاله قارچ های خوراکی صدفی

وجودگرما و هوای مرطوب در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری محدودیت های عمده ای در امر کشت و پرورش بسیاری از قارچ های خوراکی متداول، مانند قارچ دکمه ای Agaricus bisporus و شی تا که Lentinula ایجاد می کند.

قارچ چینی با رشد برروی کاه برنج، قارچی مناسب برای مناطق گرمسیری بوده و در این مناطق از اهمیت زیادی برخوردار است.

کشت و پرورش قارچ های صدفی، نسبت به سایر قارچهای خوراکی، بسیار ارزان و کم هزینه است.

انتخاب و پرورش این قارچ در صنایع تولید غذایی برای کشاورزانی با درآمدهای محدود می تواند منبع درآمدی مناسب باشد.

گونه های پلوروتوس از جمله قارچ های خوراکی می باشند که در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری از رشد مطلوبی برخوردارند.

در حال حاضر گونه های متعددی از قارچ پلوروتوس شناخته شدند که با برخورداری از قدرت تولید بالا و کیفیت مناسب، در شرایط حرارتی بالا نیز رشد مطلوبی دارند بسیاری از گونه های پلوروتوس برروی چوب های پوسیده یا در حال پوسیدن و نیز در سطح تمام چوب های سخت و بقایای چوبی از جمله خاک اره و ضایعات کاغذ و بقایای قهوه (تفاله قهوه، پوست ها، ساقه ها و برگر ها) ساقه های سبز موز، پوست غوزه پنبه، کنجاله پنبه، بقایای آگاو، کنجاله سویا و بسیاری از مواد لیگنوسلولزی دیگر رشد کنند.

کشت پلوروتوس در کشورهای جنوب شرقی آسیا، اروپا و آمریکا بسیار رایج است و در طول فصول رشد، می توان آنرا پرورش داد اغلب گونه های آن رشد میسلیومی بالایی داشته و براحتی مواد سلولزی را کلونیزه می کنند به گونه ای که قادرند این مواد را قبل از تخمیر، (کمپوست شدن) تجزیه نموده و مورد استفاده قرار دهند.

لذا قدرت ساپروفیتی بالایی دارند.

از نظر تغذیه ورفع گرسنگی و نیز احیای اقتصاد کشاورزی، در کشورهای در حال توسعه پرورش گونه های پلوروتوس نسبت به سایر قارچ های خوراکی، از اهمیت و امتیاز بالایی برخوردار است.

در سالهای اخیر میزان تولید قارچ قارچ صدفی از 169000 متر یک تن در سال 1987، به 909000 متر یک تن در سال 1990 افزایش یافته است.

آنچه در مورد قارچ های صدفی مهم و قابل توجه است، تبدیل توده سابستریت بستر به اندام های باردهی قارچ و راندمان بیولوژیکی آن – اغلب با بیش از 100 درصد است که از نظر تولید قارچ در دنیا، حداکثر میزان تولید محسوب می گردد.

در مراحل تجزیه و تخریب کاه خشک، حدود 50 درصد توده به صورت گاز دی اکسید کربن، 20درصد به صورت آب، 20درصد به صورت کمپوست مصرف شده، 10 درصد نیز تبدیل به ماده خشک اندام باردهی قارچ می شود.

به طوری که این مقدار ماده خشک، معادل تبدیل 25درصد توده تر سوبسترای بستر به قارچ تازه است.

این امر کاملاً به مرحله و زمان برداشت قارچ نیز بستگی دارد.

قارچ های صدفی حاوی پروتئین های اصلی و ضروری بوده که بر اساس وزن خشک قارچ مقدار آن برابر 35-15 درصد در منابع علمی گزارش شده است.

این قارچ ها همچنین حاوی مقادیر قابل توجهی از اسیدهای آمینه آزاد است.

به علاوه این قارچ ها مملو از ویتامین های مفید از جمله ویتامین C (gr 100/gr 144-30 ) و ویتامین B، نیاسین gr100/ mg109 می باشند.

تفاوت های موجود در گونه های قارچ صدفی از نظر میزان مواد غذایی، به چند عامل بستگی دارد.

از جمله مقدار پروتئین قارچ تحت تأثیر نوع ماده مصرفی دربستر ومیزان سوبسترا می باشد.

تفاوت میزان ترکیب غذایی وعملکرد قارچ های نژاد پلوروتوس بسیار محرز است.

برای اطلاعات بیشتربه مقالاتی که دررابطه با خواص غذایی قارچ های صدفی ایل کاتان (1991) رای وهمکاران (1988) وبانو وراجاراتنام (1988) مراجعه کنید.درخصوص مشکلات موجود در زمینه پرورش قارچ های صدفی ،بطور اهم به سه نکته باید توجه کرد: 1- این قارچ ها خیلی سریع وزود فاسد می شود.

به نحوی که فقط به مدت چند روز درفروشگاه مواد غذایی قابل نگهداری است.

2- به علت پخش گسترده اسپورهای قارچ در سالنهای پرورش ، سلامت کارگران حساس باخطر جدی مواجه است.

نژادهای اسپور یا کم اسپور قارچ که زواید کوتاه وگوشت ضخیمتری دارند، مدت زمان بیشتری هم قابل نگهداری می باشند.

همچنین پرورش دهندگان قارچ های صدفی ، این ارقام را بیشتر مورد توجه قرارمی دهند.

3- حشرات زیادی وارد محل پرورش قارچ های صدفی می شوند که اقدامات لازم برای پیشگیری ومبارزه با آنها، امری ضروری است که پرورش دهندگان باید مورد توجه خاص قرار دهند.

درمقایسه با سایر قارچ های خوراکی که دراین کتاب ذکر شد، قارچ صدفی بسیار مورد توجه حشراتی چون Sciarid , phorid می باشد.

این حشرات باحرکت سریع وچرخشی خود درفضا ومحیط اطراف قارچ های مزبور وقارچ های بالغ موجب پراکندگی وانتشار اسپور آنها درهوا می شوند.

تولید نژادهای جدید قارچ های صدفی از طریق همسانه سازی ارقام وحشی آن ، به سهولت امکان پذیر است.

قارچ های صدفی به رنگ های سفید، آبی ، خاکستری، قهوه ای، رنگارنگ، طلایی وصورتی دیده می شوند.

گونه صدفی Pleurotus pulmonarius که دردمای بالامقاوم بوده وکشت مصنوعی آن به سهولت قابل اجرا است از نظر کیفیت طعم، گونه شاه صدف P.

eryngii بسیار عالی است.

گونه صدفی طلایی P.

citrinopileatusوگونه رنگی صدف صورتی P.

djamor رنگ بسیار درخشانی دارند.

گونه صدف درختی P.

ostreatus سرتاسر جنگل های درختان سخت چوب، بطور گسترده ای پراکنده اند.

بین میزبان های مختلف قارچ، درمناطق معتدله تفاوت عمده ای وجود دارد.

درمحیط های کشت استریل ، فرم های دوشکلی قارچ صدفی گونه P.

cystidiosus بسیار مشابه یکدیگرند.

از نظر تولید محصول، قارچ های صدفی محصولات باارزشی می باشند که به دنبال تکامل حرفه قارچ از کمپوست مصرف شده آن به عنوان غذا برای نشخوار کنندگان، پرورش طیور وخوک استفاده می شود.

برای کسب اطلاعات بیشتر درمورد کاربرد کمپوست مصرف شده قارچ های خوراکی صدفی به عنوان غذای حیوانات اهلی به مقالات زدرازل(1977 و 1976) استرتار و همکاران(1987) زد رازل (2000) مراجعه کنید.

توده کاه که به عنوان یک منبع غذایی برای پرورش قارچ صدفی استفاده می شود، بعد از برداشت محصول، کمپوست مصرف شده آن ترکیب مناسبی برای تهیه کود برگ، کود بیولوژیک و خاک های جدید می باشد.

از کمپوست مصرف شده می توان محصولات اقتصادی دیگری را نیز تولید کرد.

این قارچ های صدفی با توانایی تولید مواد ضد نماتد، به سالم سازی محیط نیز کمک می کند.

حداقل پنج گونه از قارچ های صدفی شناسایی شده اند که حاوی متابولیت های سمی برای نماتدهاست (Thorn & Barron, 1984).

همچنین کمپوست های مصرف شده قارچ های صدفی برای پرورش گونه قارچ Stropharia- annulata در فضای آزاد، بسیار مناسب می باشد از بقایای کمپوست مصرف شده می توان به مقدار قابل توجهی آنزیم های تجزیه کننده لیگنوسلولز را استحصال کرد.از نظر تاکسونومیکی ، جایگاه جنس قارچ پلوروتوس دشوار است، به طوری که سینگر (1956) این جنس را در خانواده Polyporaceae همراه با Lentinus قرار داده است.

اما سایر محققان اظهار می دارند که این جنس باید در خانواده Tricholomataceae قرار داده شود.

اغلب جنس های پلوروتوس بررسی شده از نظر ظاهری با هم تفاوت دارند، و تا زمانی که DNA آنها مطالعه و کاملاً بررسی نگردد اختلافات موجود بین آنها به طور دقیق مشخص نخواهد شد.

نظر والتینگ و گرگری (1989) را در این زمینه که جنس پلوروتوس به خانواده Pleurotacace تعلق دارد، قابل قبول می دانیم.

گونه های زراعی پلوروتوس بیشتر از سایر جنسها شناخته شده اند و معروفترین آنها عبارتند از: 1- پلوروتوس اوستراتوس .

این قارچ یکی از گونه های شناخته شده دربین قارچ های صدفی است؛ ودرسطح تجاری روی چوب، کاه وکلش غلات وسایر بقایای گیاهی کشت داده می شود.

باردهی قارچ درطبیعت درکشورهای معتدل، درفصول پاییز وزمستان – که حرارت زیر16 درجه سانتی گراد است – صورت می گیرد.

2- پلوروتوس فلوریدا .

این قارچ را اولین بار درسال 1958، Block , Tsao and Han از مناطق نیمه گرمسیر فلوریدای آمریکا گزارش کردند.این گونه نیز از نظر شکل ظاهری ، مانند گونه صدفی درخت می باشد، ولی کمی کوچکتر است.

این قارچ نسبت به گونه صدف درخت محصول بیشتری داشته وقادر است شرایظ حرارتی بالایی را تحمل کند.

3- پلوروتوس ارینجی .

این قارچ بطور طبیعی درجنوب اروپا، مناطق مرکزی آسیا وآفریقای جنوبی رشد می کند و به صورت انگل روی ریشه بعضی از گیاهان خانواده چتریان Ferula sp و Erykgium campestre رشد می کند.

این گونه تا کنون فقط در سطوح آزمایشی کشت شده است .

بوی دلپذیر و کیفیت پخت مناسب، آن را در ردیف مرغوبترین گونه های پلوروتوس قرار داده است.

در بازارهای اسپانیا، افغانستان، مراکش، هندوستان و ایران به صورت تازه و خشک یافت می شود.

4- پلوروتوس سیستیدیوسوس.

این قارچ در کشور تایوان به فراوانی کشت شده و به صدف تابستانی مشهور است.

متأسفانه این قارچ بوی تندی داشته و باب طبع بسیاری از مصرف کنندگان نمی باشد.

5- پلوروتوس فلابلاتوس.

روش کشت این قارچرا بانو و سریواستاوا (1963) از هندوستان گزارش کرده اند.

لیکن اطلاعات کافی در مورد خصوصیات زراعی و امکان کشت آن در سطح جاری در دست نیست.

6- پلوروتوس کورونوکوپی.

قارچ با رنگ زرد از سایر گونه های پلوروتوس قابل تشخیص است.

کشت آن فقط در سطوح آزمایشگاهی انجام یافته است.

در طبیعت روی چوب درختان بلوط، جیر، راش و غیره رشد می کند.

7- پلوروتوس ساپیدوس.

این گونه، از نظر ظاهری تا حدودی با سایر گونه های P.

ostreatus اختلاف دارد، اما مزه آن شبیه قارچ صدفی درخت است.

اینگونه قارچ دارای اسپورهایی به رنگ بنفش روشن است.در صورتی که درP.

ostreatus اسپورهای سفید رنگ است.

8- پلوروس ساجرکاجو.

این قارچ را الین بار جادیک و کاپور (1976) در هندوستان از طبیعت جمع آوری کرده و از آن کشت خالص تهیه کردند.

فصل اول قارچ صدفی دینگری Pleurotus sajor-caju (Fr.) Singer این قارچ را اولین بارجاندیک وکاپور(1976) درهندوستان جمع آوری واز آن کشت خالص تهیه کردند.

سپس روش های کشت موفقیت آمیز آن دربخش قارچ شناسی وبیمار یهای گیاهی انستیتو تحقیقاتی کشاورزی هندوستان دهلی نو مورد بررسی قرارگرفت.

درمقایسه با سایر گونه های خوراکی پلوروتوس، این گونه بسیارمناسب ومرغوب تشکیل داده شد این قارچ به علت رشد آسان وباردهی عالی وشکل ومزه خوب به سرعت به صورت یک گونه تجاری دربسیاری از کشورها بخصوص آسیای جنوب شرقی مورد بهره برداری قرارگرفت .

قارچ خصوصیات بیولوژیکی ذیل را داراست : 1- این گونه درروی بسیاری از مواد سلولزی حاصل از بقایای گیاهی مزارع رشد می کند؛ 2- به تهیه کمپوست کامل از بقایای گیاهی نیاز ندارد وتنها نرم کردن گلشن یا کاه برای تولید قارچ کفایت می کند؛ 3- می توان آن را درداخل جعبه ها ، کیسه های نایلونی و تورهای پلاستیکی ، سبدها، قفسه ها، طبقه ها وغیره کشت داد؛ 4- مرحله پنجه دوانی قارچ P.

sajor-ciju خیلی سریع است ودراولین تولید محصول را می توان پس از دوهفته برداشت کرد؛ 5- نیازی به خا ک پوششی نیست؛ 6- می توان دردامنه وسیعی از حرارتی (22 تا 28) درجه سانتی گراد آن را کشت داد؛ 7- مقدار تولید محصول درواحد سطح بسیار عالی وبالااست .

الف: خصوصیات بیولوژیک 1- مورفولوژی قارچ صدفی هندی درهوای گرم، نرم وسفید رنگ ودر هوای سرد خاکستری رنگ است.

پایه کلاهک معمولاً خیلی کوتاه ، ورنگ آن نیز مانند رنگ کلاهک است .

کلاهک درزمان جوانی ، شبیه بادبزن است؛ اما به تدریج شکاف های عمیق برداشته وتشکیل قسمت های مستقلی را می دهد، به گونه ای از قارچ به شکل خوشه ای به نظر می رسد.

کلاهک معمولاً گود است.

اما درجاهایی که گازکربنیک (2CO ) زیاد باشد ، شکل قیف دهان گشاد را بخود می گیرد.

درقسمت زیرین کلاهک تیغه های متعدد بلند، متوسط ، کوتاه وخیلی کوتاه بصورت متناوب تشکیل می شود.

کلاهک بطرف پایه ی آن قراردارند.

چهاربازیدیو اسپور برروی هر بازدیدیوم مشاهده می شود.

درحالی که درگونه Agaricus bisporus فقط دربازدیدیو اسپور روی هر بازدیدیوم قراردارد.

2- چرخه زندگی این قارچ درموقع بلوغ تعداد زیادی اسپور تولید می کند که بطور متناوب آزاد می شوند .

این اسپورها از طریق باد پخش شده ودر روی سابستریت های مناسب جوانه می زنند ومیسلیوم اولیه را بوجود می آورند.

سلول های میسلیوم اولیه فقط یک هسته دارند.

تلاقی بین دو میسلیوم اولیه حاصل این دو اسپور مختلف، ولی سازگارمنجر به تولید میسلیوم ثانویه می شود.هر سلول میسلیوم ثانویه دو هسته دارند .

میسلیوم ثانویه به سرعت رشد کرده وگره های اولیه را بوجود می آورد.

این گره ها یا دکمه ها، بارشد خود اندام های باردهی قارچ را بوجود می آورند.

پلوروستوس یک قارچ هتروتالیک است .

بنابراین تلاقی میان دو هیف مختلف وجداگانه از دو اسپور سازگار متفاوت برای تشکیل اندام باردهی قارچ ضروری است.

3- احتیاجات غذایی درطبیعت اغلب گونه های پلوروتوس ، روی اندام های زنده ویا مرده گیاهی که از نظر مواد غذایی وویتامین ها فقیرند ، رشد می کند.

برای رشد میسلیوم وتولید اندام باردهی قارچ معمولاً از مواد غذایی موجود درترکیبات لیگنین – سلولزی موجود درگیاه گندم وجو، ساقه های ذرت ، کاغذ ،خاک اره وبقایای گیاهی دیگر، استفاده می کنند.

البته افزودن سایر موادغذایی به محیط کشت وتکمیل آن بااستفاده از موادی چون پروتئین ، آرد ، سویا، سبوس گندم وبرنج، نیتراسدیم، یا نترات کلسیم، باعث تسریع در رشد قارچ وافزایش کیفی وکمی محصول شده است.

4- شرایط زیست محیطی مناسب دربین عوامل فیزیکی، درجه حرارت تأثیر کمتر ی داشته وقارچ می تواند رنج وسیعی از تغییرات درجه حرارت را تحمل کند.

درطی مرحله پنجه دوانی بسته به گونه قارچ، باید درحرارت بین 20 تا 30 درجه سانتی گراد ثابت نگهداشته شود.

درگونه P.

sajor-caju بهترین درجه حرارت برای رشدمیسلیوم 25 درجه سانتی گراد است.

تشکیل اندام های باردهی درحرارت 15 تا 25 درجه سانتی گراد وبیشترین میزان آن درحرارت 22 تا 26 درجه سانتی گراد است.

درگونه P.ostreatus درجه حرارت بهینه برای تشکیل اندام باردهی درحدود 16درجه سانتی گراد است.

غلظت بالای 2CO موجب تحریک رشد میسلیوم درهمه گونه های زراعی می شود افزایش 2CO درحد 2 تا 28 درصد ، سبب افزایش رشد میسلیوم وقارچ می شود، ولی غلظت 5/37 درصد ، مانع رشد میسلیوم می باشد علاوه براین افزایش غلظت 2CO دربستر ، سبب برتری قارچ دررقابت باسایر میکروارگانیسم هایی که نمی تواند غلظت بالای 2CO را تحمل کند می شود.

میسلیوم قارچ قادر است تحت شرایط نیمه هوازی (درغیاب اکسیژن زیاد) رشد کند؛ ولی برای تولید اندام باردهی باید اکسیژن کافی دراختیار قارچ قرارداده شود PH مطلوب دربستر بین 5/5 تا 5/6 است.

درمراحل اولیه تشکلیل اندام باردهی ، نور مناسب اهمیت بسیار زیادی در افزایش محصول خواهد داشت.

ب: پرورش قارچ صدفی قارچ صدفی P.

sajor-caju را می توان درفضاهای سربسته کشت داد .این فضا می تواند یک اتاق ، گاراژ وحتی آلونک ساده ای باشد که کاربرد زیادی برای سایر امور ندارد.

تنها برقراری نور وتهویه مناسب درآن پوشش های کاهگلی سقف ودیوار ساختمان های روستایی ، عایق مناسبی برای ممانعت از افزایش شدید درجه حرارت ناشی از تابش مستقیم خورشید است.

1- تهیه بذر قارچ صدفی .

تولید بذر قارچ معمولاً برروی دانه های گندم ، صورت می گیرد.

اگرچه دانه های جو وسورگم نیز برای این کار مناسبند.

برای تهیه بذر قارچ ابتدا دانه های گندم مرغوب را شسته ویک شب در آب خیس می کنند سپس آن را عوض کرده و دانه های خیس خرده را به خوبی در آب می جوشانند، تا کاملاً نرم شوند (عمل جوشاندن نباید تا از هم پاشیدن بذور ادامه پیدا کند)، آب اضافی را تخلیه، و گندم ها را روی یک سطح صاف پارچه ای یا توری پهن می کنند.

تا آب موجود در سطح آنها کاملاً تبخیر شود.

به منظور جلوگیری از لیز شدن و به هم چسبیدن دانه ها به میزان 2 درصد پودر کربنات کلسیم به آنها افزوده و به خوبی مخلوط می کنند و آنها را تا سه چهارم حجم در شیشه های 1 یا 5/0 لیتری تمیز می ریزند.

شیشه ها را با پوشش های پنبه محکم می پوشانندو پس از قرار دادن یک لایه ورق یا فویل آلومینیومی روی آن به مدت یک ساعت در حرارت 121 درجه سانتی گراد و فشار 15 پوند استریل می کنند.

در حال حاضر استفاده از کیسه های پلاستیکی از جنس پلی پروپلین مقاوم به حرارت مرسوم شده است.

برای این منظور کیسه هایی با ضخامت 1/0 میلی متر و ابعاد 28×18 سانتی متر را تهیه و آنها را تا نصف از گندم آماده شده پر می کنند.

یک حلقه آلومینیومی به قطر 2- برداشت محصول همانطور که اشاره شد موقع مناسب برداشت محصول قارچ زمانی است که کلاهک قارچ رشد کافی کرده باشد.

در این هنگام اطراف لبه کلاهک به طرف پایین (سمت پایه کلاهک) برگشته و قطر کلاهک به 8 تا 10 سانتی متر می رسد.

برای چیدن قارچ ابتدا کلاهک را به آرامی پیچ داده و سپس بیرون کشیده می شود، طوری که در بستر اطراف کلاهک به هم نخورد و تمامی اجزای کلاهک نیز بیرون کشیده شود.

چنانچه پایه کلاهک زیاد در بستر فرو رفته، باید به کمک یک کارد یا قیچی نیز از بستر خارج شود، بدن اینکه بستر به هم بخورد.

با رعایت این ضوابط می توان به آزادی هر کیلو گرم ماده خشک بستر حدود 800 تا 900 گرم قارچ صدفی برداشت کرد.

قارچ صدفی خرما Pleurotus pulminarius (Fr.) Quelet طبق مطالعات اخیر ویلگالیز و همکاران (1993) قارچ pulminarius P.

به طور کامل از گونه P.

ostreatus جدا شده است.

این دو گونه، از نظر زیستگاه جغرافیایی اختلاف زیادی دارند.

گونه pulminarius P.

غالباً در عرضه های جغرافیایی بالاتر نسبت به گونه ostreatus P.

رشد می کند.

گونه دوم غالباً در اراضی پست و دره های عمیق دیده می شود.؛ در صورتی که این گونه اول را در جنگل های مناطق مرتفع می توان به دست آورد.

لیکن هردو گونه برروی تعداد زیادی از درختان چوبی رشد می کنند.

گونه pulminarius P.قارچی بهاره است، در حالی که گونه ostreatus P.

در تابستان و پاییز ظاهر می شود.

هردو گونه مجموعه بزرگی از ارقام و نژادهای متنوع را شامل می شود.

این قارچ تا کنون تحت نام های مختلف از جمله قارچ هندی، قارچ خرما، در شمال هندوستان به نام دینگری نامیده شده است.

از نظر تاکسونومیکی این قارچ ابتدا در سال 1821 به عنوان pulminarius Agaricus شناخته شد.

اینگونه نیز مشابه گونه ostreatus P.و گونه P.

populinus است.

اما از نظر زیستگاه طبیعی و اشکال ماکروسیکپی و میکروسیکپی با آنها اختلاف دارد.

P.

populinus و pulminarius P.

با ترجیح سه نوبر و تبریزی سیاه یکسان می باشند.

اما آن گونه pulminarius P.معمولاً دارای رنگ دانه های تیره تری است.

اسپورهای آن نیز در مجموع کوچکتر از 10 میکرومتر است.

در حالی که در P.

populinus قطر اسپورها از 15 میکرومتر تجاوز می کند.

قارچ شناسان به اشتباه یک رقم از این قارچ را P.

sajor- caju نامیده اند.

گونه P.

sajor- caju واقعی به وسیله پلگر (1975) به جنس Lentinus انتقال داده شد و اکنون Lentinus sajor- caju نامیده می شود.

این گونه دارای یک پوشش مجزا و یک حلقه پایه دارد برروی ساقه است.

سیستم هیفی نیز آن ترکیبی از فرمهای دی میتیک و تری میتیک است.

در حالی که pulminarius P.یک قارچ مونومیتیک است که با روشن شدن اطلاعات جدید، وجود شباهت زیاد و احتمال همنام بودن گونه P.

sajor- caju با Lentinus dactyliphorus و L.

leucochorus مشخص شده است (Singer 1986).

لذا نام P.

sajor- caju برای مدت زمان طولانی اشتباه به کاررفته است.

بسیاری از مقالات علمی منتشر شده روی عملکرد فوق العاده قارچ P.

sajor- caju برروی گلشن غلات، ضایعات پنبه دانه، ضایعات قهوه و باقی مانده های گیاهی دیگر ترکیب دارند.

بدون شک این گونه یکی از ارقام متعلق به گونه pulminarius P.

نام P.

sajor- caju برای گونه فوق مناسب به نظر می رسد.

از همین رو این قارچ نباید P.

sajor- caju نامیده می شود.

مشخصات بارز اندام های بازدهی قارچ کلاهک قارچ ابتدا محدب و در نهایت پهن و گسترده و اغلب موج دار می شود.

قطر کلاهک 5 تا 20 سانتی متر، سفید مایل به خاکستری مایل به قهوه ای رنگ است.

در دمای پایین کلاهک قارچ تیره تر شده و به رنگ خاکستری مایل به سیاه در می آید.

اطراف کلاهک صاف و موج دار است.

عواملی چون نجات قارچ نور و حرارت در تغییر رنگ کلاهک دخالت دارند.

ساقه ها به صورت غیر محوری به کلاهک متصل شده، و فاقد حلقه است.

گوشت کلاهک نازک و کمتر حالت خوشه ای یا دسته های بیش از 5-6 عددی در آنها دیده می شود.

این قارچ به صورت گسترده ای در شمال آمریکا و اروپا، شمال هندوستان، جنوب و شمال ایران پراکنده است.

زیستگاه طبیعی قارچ در شرق ایالت متحده ، این قارچ درختان سخت چوب را مورد حمله قرار می دهد.

در حالی که در نواحی غربی در نواحی مرتفع (1200-1300 متر) روی سوزنی برگ هایی چون پیسیا و نژاد رشد می کند.

این قارچ به طور معمول در بهار و تابستان یافت می شود.

خصوصیات میکروسکوپی اسپورهای قارچ ابتدا سفید مایل به زرد بوده وسپس خاکستری تیره می شود.

شکل اسپورکم و بیش استوانه ای ، با ابعاد 3-4×5/7-11 میکرون است: هیف از نوع مونومیتیک و دارای قوس اتصال است.

نژادهای ارزشمندی از این قارچ در اکثر آزمایشگاه ها و مراکز کشت قارچ وجود دارد.

این ارقام غالباً به نام P.

sajor- caju معروفند.

یک نژاد تقریباً بدون اسپور تحت عنوان 330 INRA-Somycel شناخته شده است که حدود یک صدم ارقام معمولی، اسپورتولید می کند؛ اما تولید محصول آن کم است.

مطالعه برای افزایش عملکرد نژادهای کم اسپور در جنس Pleurotus، بسیار ضروری است.

چون امکان کارو تماس، غیر الرژی بودن این قارچ را افزایش می دهد.

خصوصیات میسلیوم میسلیوم قارچ ابتدا سفید و کشیده شعاعی و سپس پنبه ای و در نهایت ضخیم و متراکم شده و در هم می پیچید.

در صورت استفاده بموقع از کشت خالص قارچ کشت خالص قارچ کشت داده شده بر روی محیط آگاردار یا دانه غلات، رشد میسلیوم ها آنقدر در هم و متراکم است که مایه کوبی با آن دچار اشکال خواهد شد.

در کشت های مهنه میسلیوم ها آنقدر ضخیم و فشرده می شوند که بریدن آنها با تیزترین چاقوی آزمایشگاهی نیز مشکل است.

میسلیوم و بذر قارچ روی دانه غلات دارای بوی مطبوع، شیرین و کاملاً مشابه قارچ صدفی است.

(جدول 1-5) روش های طبیعی کاشت قارچ ابتدا از روی درختان جنگلی جمع آوری شد.

پرورش قارچ صدفی احتمالاً به دوره پالئولیتیک یا پارینه سنگی بر می گردد.

کشت این قارچ بی نهایت ساده است.

این قارچ به خصوص برروی درختان سخت چوب از جمله توسکا، صنوبر، بلوط، افراء، سپیدار، نارون و بعضی سوزنی برگان بخوبی رشد می کند.

با توجه به قدرت رشد این قارچ برروی سوزنی برگان، استفاده از آنها برای تبدیل مواد زاید جنگل های سوزنی برگ مفید و ارزشمند خواهد بود.

این قارچ علاوه بر رشد خوب برروی درختان سخت چوب، روی ضایعات لیگنوسلولزی از جمله گلشن غلات، ضایعات پنبه دانه، باگاس نیشکر و ضایعات ذرت به خوبی پرورش داده می شود.

دانه های غلات برای تهیه بذر نسل اول، دوم و سوم سوشهای این قارچ مناسب است.

بسترهای مناسب برای تولید محصول تولید این قارچ روی تعداد زیادی از مواد آلی و ضایعات گیاهی امکان پذیر است.

به جز این مواد می توان به کاه غلات، ساقه برنج، ذرت و پنبه، باگاس نیشکر و خاک اره درختان سخت چوب اشاره کرد.

این قارچ عملکرد خوبی روی ضایعات پنبه دانه، تفاله قهوه و سایر مواد لیگنوسلولزی گیاهان زراعی و جنگلی داشته است.

رویز و باهلر (1988) با افزودن 20 درصد یونجه خشک به کاه گندم به عنوان مکمل غذایی عملکرد قارچ را به طور معنی داری افزایش دادند.از اختلاط کاه گندم و یونجه با مکمل های غذایی تدریجی، عملکرد خوبی به دست آمده است(Royse & Schisler 1987).

با توجه به ازت زیاد یونجه خشک، استفاده از آن باید در حد مطلوب و مناسب باشد؛ در غیر این صورت باعث رشد سایر قارچ ها به خصوص کپک ها شده و آلودگی بستر را افزایش می دهد (Zadarzil 1980).

جدول 1- 5 پارامترهای رشدی قارچ Pleurotus pulminarius قارچ از کارایی بیولوژیک 100 تا 200 درصدی برخوردار است ضریب تبدیل قارچ تحت تأثیر اندازه کلاهک های اندام بازدهی در زمان برداشت و وجود و یا عدم وجود چین های چهارم و پنجم قرار می گیرد.

قارچ صدفی صدف درختPleurotus ostreatus (Jacquin ex Fries) Kummer قارچ صدفی P.

ostreatus مورد توجه جمع آوری کنندگان قارچ در زمینه های پست جنوب اسکاتلند و در جنگل های چوب سخت قرار گرفت این قارچ روی تعداد زیادی از مواد سلولزی قادر به رشد است.

با شناسایی تعداد زیادی از نژادهای این قارچ، هممه آنها به آسانی کشت می شوند.

بعضی از نژادها تولید اندام های درشت می کنند تا کنون کلاهک هایی با قطر حدود 50 سانتی متر و وزن 20 کیلیو گرم، از این قارچ جمع آوری شده است.

(Stamets ,1993).

این قارچ به نام ها ازجمله قارچ صدفی،تپه صدفی،صدف درخت، قارچ حصیری و...

نامیده شده است.

از نظر تاکسونومیکی P.

ostreatus گونه تیپ جنس Pleurotus بوده و دارای زیرگونه، ارقام و نژادهای متعددی است.

تعداد زیادی ازارقامی که به عنوان P.

ostreatus طبقه بندی شده اند، در حقیقیت جزء گونه pulminarius P.

می باشند.

زیرا گونه P.

ostreatus شباهت بسیار زیادی به pulminarius P.

دارد و از نظر ظاهری جداکردن آنها از یکدیگر بسیار مشکل است.

مجموعه های غربی اغلب قارچ های صدفی که از روی سوزنی برگان، جمع آوری شده است به گونه pulminarius P.

تعلق دارند علاوه بر این pulminarius P.

به ارتفاعات جنگل های انبوه بالاتر و سوزنی برگ اطراف رودخانه ها به وفور دیده می شود؛ جاییکه P.

ostreatus کمتر یافت می شود.

به گونه pulminarius P.

در ابتدای بهار و اوایل تابستان ظاهر می شود، در حالیکه گونه را از بهار تا پاییز می توان مشاهده کرد.

یک گونه از این قارچ ها به نام P.

populinus اخیراً نامگذاری شده است (Hilber & Miller, 1992)، که روی صنوبر دو گونه سپیدار Popullus و P.

tridentate به خوبی رشد می کند.

این گونه بر خلاف گونه P.

ostreatus دارای اسپورهای زردرنگ و بزرگتر به ابعاد 3-5 ×9-12 میکرون است (Vilgalys et al, 1993).

یک قارچ صدفی دیگر به نام P.

نیز از فوریدا گزارش شده است که با P.

ostreatus مترادف می باشد.

زیرا اسپورهای هردو گونه دگربارور هستند (دگر گشن).

میسلیوم دارای قوس اتصال است و قارچ های حاصل از این تلاقی محصول خوبی تولید می کنند.

مهمترین اختلاف رقم فلوریدا حرارتی بالای آن (بالای 24 درصد سانتی گراد) برای اندام زایی است.

گازمن ( 1993) است.

اعلام کرد که در دو گونه P.

و P.

populinus با یکدیگر اختلاف دارند.

به اعتقاد دیگران P.

منحصراً یه رقم از قارچ P.

ostreatus است.

هیلبر (1982) اعلام کرد که منشأ اصلی قارچ P.

ویلگالیس (1993) با مطالعه برروی DNA قارچ، نظر هیلبر 1982 را پذیرفت.

در بعضی از منابع Stamets & Chilton, 1983 دو گونه P.

floridanus.

به اشتباه مترادف اعلام شده اند در صورتی که اختلاف آنها زیاد است و گونه دوم مدتی پیش از جنس Lentinus منتقل شده است (Pogler.

1983).

بعضی اوقات قارچ های صدفی آبی رنگ P.

columbinus نامیده می شوند که اعتبار آن مورد تردید است.

سینگر (1986) معتقد است که P.

columbinus در حقیقت یکی از ارقام متعلق به گونه P.ostreatus به نام P.ostreatus var columbinus(Quel.Apud Bres)Quel.

sapidus مربوط به آمریکای شمالی نیز باP.

Ostreatus همنام اعلان شده است (Vilgalys et al, 1993).

با استفاده از روش های موجود، امکان اشتباه در تشخیص و تفکیک این گونه ها وجود دارد؛ مگر اینکه از روش های مولکولی و مطالعات DNA استفاده شود.

برای اطلاعات بیشتر به مقالات علمی Vilgalys 1992, Hilber 1982 Petersen & Hughes 1992 Hilber, 1997, Key &و Vilgalys et al, 1993مراجعه فرمایید.

کلاهک در ابتدا محدب، ولی به تدریج میزان تحدب آن کاهش یافته و در نهایت پهن می شود.

قطر کلاهک ها به بیش از 5 تا 20 سانتیمتر می رسد.

رنگ آنها در ابتدا سفید بوده و پس از سفید به زرد کمرنگ، زرد پر رنگ و در انتها قهوه ای سوخته (خرمایی) در می آید.

کلاهک به ندرت به رنگ های خاکستری و قهوه ای متمایل به خاکستری دیده می شود.

سطح کلاهک یکنواخت، موّاج و شبیه صدف است.

رنگ ارقام تحت تأثیر نژاد و حرارت محیط (کم یا زیاد شدن) نغییر می یابد.

ساقه به صورت نا متقارن و غیر مرکزی به کلاهک متصل می شود.

بافت کلاهک نازک و در بعضی ارقام کلاهک ها به صورت خوشه ای و در بعضی به صورت منفرد است.

این قارچ در مجموع در مناطق معتدله و در جنگل های گرمسیری جهان انتشار دارد.

قارچ عمدتاً در بهار و پاییز بر روی درختان پهن برگ چوبی، بخصوص روی بعضی درختان سخت چوب مانند: بلوط، توسکت، سپیدار، زبان گنجشک، راش، ممرز، نارون و انواع بید و صنوبر دیده می شود (از نظر تکامانی این قارچ با قدرت ساپروفیتی بالا، روی تعداد زیادی از درختان رشد می کند).

اگر چه قارچ P.

Ostreatus روی چوب های خشک یافت می شود و این بیانگر ساپروفیت بودن آن است، اما در مواقع مناسب نیز می تواند به صورت انگل اختیاری درآید.

قارچ برروی بقایای گیاهی کمپوست شده ودرمکزیک بر روی تفاله قهوه مشاهده شده است.

رشد قارچ برروی بقایای قهوه نوید دهنده جدا شدن قارچ از جنگل و درختان چوبی و تمایل آن به رشد بر روی بسترهای غیر چوبی است.

گاهی اوقات نیزP.Ostreatus و به خصوص زیرگونه P.

ostreatus var columbinus بر روی تنه مخروط داران بویژه جنس Abies مشاهده می شود.

خصوصیات میکروسکوپی اسپورهای قارچ سفیدرنگ و تا حدودی مایل به خاکستری با ابعاد 3تا 4×5/7 تا 5/9 میکرون است.

ریسه ها منومیتیک و دارای قوس اتصال می باشد.

اغلب گونه های جنس Pleurotus از جمله P.

Ostreatus ارقام و نژاد های متعددی دارد و با فعالیت متخصصان اصلاح نژاد، هر روز بر تعداد ارقام تجاری و پر محصول آن افزوده می شود.

3001 ≠ Amycl'sو 44MW ≠ Penn state ویژه مناطق سرد است.

یکی از ارقام مناسب برای مناطق گرم را نشان می دهد که ظرف مدت کوتاهی روی گلشن گندم محصول می دهد.

این رقم در مناطق سرد کلاهک های قهوهای تولید می کند که یکی از واکنش های معمولی ارقام مختلف قارچ صدفی است.

نژاد فاقد اسپور یا دارای اسپور کمتر، برای کاشت در سطح تجاری ارجعیت دارند.

نژادهای فاقد اسپور یا دارای اسپور کمتر، برای کاشت در سطح تجاری ارجعیت دارند.

رقم بدون اسپور موسوم به 3300 ≠ somyccl که از سوی کمپانی سومسیل فرانسه معرفی شده برای کاشت مطلوب است.

برای اطلاعات بیشتر در مورد ارقام فاقد اسپور و چگونگی تکامل آنها به مقاله ایمبرنون .

لابار (1989) مراجعه کنید.

خصوصیات میسلیوم میسلیوم قارچ سفید رنگ، به صورت شعاعی رشد می کند.

مدت کوتاهی 1س از رشد بر روی محیط کشت میسلیوم های هوایی زیادی تولید کرده و کلنی، پنبه ای شکل می شود.

در این مرحله میسلیم ها به هم چسبیده و یا در هم پیچ خورده و یک توده ضخیم میسلیومی را به وجود می آورد.

میسلیوم های مسن، اغلب تولید قطره های زرد رنگی می کنند که برای نماتدهای سمی است.

کارهای تحقیقاتی فراوان بر روی این متابولیت ها ضروری است.

میسلیوم قارچ با طعم شیرین و مطبوع بویی تقریباً تقریباً بویی مشابه بوی بادام دارد.