دانلود مقاله دیابت و طب سنتی

بیماری دیابت از نارسایی‌های مهم غدد داخلی است که حدود 100 میلیون نفر از مردم دنیا مبتلا به آن می‌باشند.

سازمان جهانی بهداشت در آینده‌ای نه چندان دور تعداد بیماران دیابتی را چندین برابر پیش‌بینی می‌کند که در این‌صورت یکی از مهمترین عوامل مرگ و میر مردم در نیا محسوب می‌گردد.با توجه به نقش گیاهان دارویی در درمان بیماری‌ها، این مطالعه با هدف مروری بر اثر هیپوگلیسمی گیاهان صورت گرفت.

از گذشته بسیار دور تا بحال در طب سنتی استان گلستان، مردم بومی منطقه از ترکیبات طبیعی و موثر گیاهان دارویی و بومی استان، جهت پیشگیری و کنترل این بیماری استفاده می‌کنند.

از این‌رو در این مقاله، فقط گیاهانی را که در منطقه از آن جهت پیشگیری و درمان بیماری دیابت، توسط مردمی بومی منطقه مورد استفاده قرار می‌گیرند، را مورد بررسی قرار داده است، مانند: سیر (llium Sativa)، پیاز (A.cepa)، (A.paradoxum) الزویا پیاز کوهی برگهای تازه‌ی (Ocimumbasilicum)، ریشه گیاه پنجول (Potentilla fulgns) برگ‌های زیتون (Oleaeuropea)، پودر برگ و دانه شنبلیله (TrigonellaFoenum – graecum)، گشنیز (Corianderum sativa) ، یونجه (Medicago satvas )، گزنه (Urtica dioica)، برگ‌های داراواش (Viscum Album) گل‌های آقطی (Sambucus nigra) و گل‌های انار (punica granatum).

نتایج تحقیقات آزمایشگاهی و کلینکال، روش عصاره‌گیری، زمان برداشت گیاه، اندام مورد استفاده، نحوه‌ی مصرف آن در غذا و دارو و به کارگیری آنها به عنوان چاشنی در برنامه‌ی غذایی بیماران دیابتی که اثرات مفیدی را در کاهش قند خون دارد و جزئیات مکانیسم اثر بقخشی مواد موثره‌ی هر یک از آنها مورد بحث قرار خواهد گرفت.

کلمات کلیدی (Key words): گیاهان دارویی استان گلستان – مصرف سنتی، دیابت، قند خون.

مقدمه: دیابت یا بیماری قند یک بیماری غیر واگیردار است که تعداد قابل توجهی از افراد جامعه به آن مبتلا هستند.

در این بیماری قند خون به صورت مزمن افزایش می‌یابد که علت آن کمبود یا نبود انسولین و یا اشکال در آن می‌باشد‌، دیابت انواع مختلفی دارد: در نوع اول آن (دیابت نوع 1) که در کودکان و نوجوانان دیده می‌شود و اغلب برای درمان آن نیاز به تزریق انسولین می باشد و در نوع دو ( دیابت 2) که شایعترین نوع دیابت است و معمولاٌ در افراد بالای 30 سال دیده می‌شود (دیابت بالغین)، این بیماران معمولاٌ چاق هستند.

دیابت بارداری بیشتر ممکن است از ماه پنجم حاملگی ایجاد شود و بعد از زایمان بهبود می‌یابد.

این افراد احتمال ابتلا به دیابت بیشتر است.

افراد چاق، کم تحرک، ‌کسانی که سابقه دیابت را در یکی از افراد خانواده درجه یک (پدر، مادر، خواهر و برادر) دارند، کسانی که تغذیه نادرست دارند و بیش از حد از غذاهای شیرین و چرب استفاده می کنند، زنان حامله و افرادی که دچار فشار خون بالا هستند احتمال ابتلا به دیابت بالغین در آنها بیشتر است .همه ساله تعداد زیادی از بیماران دیابتی بر اثر عوارض بیماری جان خود را از دست می دهند یا دچار از کار افتادگی می‌شوند.

این بیماری می‌تواند موجب سکته‌های قلبی و مغزی، نارسایی کلیه، کوری، قطع پا و ...

شود.

با توجه به نقش گیاهان در درمان بیماری‌ها، این مطالعه با هدف مروری بر اثر هیپوگلیسمی گیاهان دارویی در در درمان دیابت نوع 1 و نوع 2 صورت گرفته است.

مطالعات انجام شده در دنیا نشان می‌دهد که بیش از 70 گونه گیاهی مختلف اثرات کاهنده قند خون دارند.

تعدادی از گیاهان بومی ایران بوده و تعداد دیگر در ایران یافت نمی شود.

در این مقاله فقط گیاهانی که در استان گلستان به وفور رشد می‌کند و در طب سنتی مردم بومی استان مصارف دارویی فراوانی دارد را مورد بررسی قرار داده‌ایم، از جمله: تخم شنبلیله، پیاز، ‌سیر،‌ پیاز وحشی،‌ پلم، گزنه،‌ انار، برگ زیتون، ریحان، پنچول، یونجه، دارواش و گشنیز.

گزنه (Urtica dioica): گیاهی علفی و چندساله که عصاره‌ی آن حاوی انواع مواد معدنی (کلسیم، پتاسیم، آهن و منیزیم)، انواع ویتامین‌ها، سیلیکن، کوئرستین، سروتونین، کولین، سیستسترول، استیگمااسترول، لیگنین، آلکالوئید، استراگالین، هیستامین، اسید سلیسیک، اسید فرمیک و ترکیبات سولفوری است که مردم منطقه علاوه بر مصرف خوراکی، مصارف دارویی فراوانی از جمله به عنوان مقوی، محرک و در درمان کم‌خونی، بواسیر، نقرص، درمان کچلی و ریزش موی سر، سیاتیک، دردهای عصبی، روماتیسم، اگزما، التهاب روده‌ای، خون‌ریزی از بینی (به علت وجود سیلیکن و همراه با گیاه دم اسب)، تحریک سیستم ادراری و در درمان هایپرتروفی پروستات و همچنین دیابت از این گیاه داشتند.

نتایج تحقیقات مشخص کرده که عصاره‌ی آبی گزنه دارای فعالیت ضددیابتی است و تا حدود زیادی مانع از جذب گلوکز در روده کوچک می‌شود و با تحریک ترشح انسولین در پانکراس باعث تنظیم قند خون می‌گردد.

به همین دلیل از آن به عنوان یک گیاه با اثر هیپوگلیسمی استفاده می‌کنند{23} انار (Punica granatum): گیاهی است درختی، درختچه‌ای و خزان‌کننده، بومی ایران و افغانستان بوده و به وفور در مناطق شمالی ایران، از جمله استان گلستان رویش دارد و علاوه بر مصرف خوراکی در طب سنتی، مردم منطقه از گل‌ها، میوه‌ها و برگ‌های آن در درمان بیماری‌های گوارشی،‌ برونشیت، اسهال، اسهال خونی، دفع کرم انگل، جزام و به عنوان قابض و تهوع‌آور و همچنین در درمان بیماری دیابت استفاده می‌کردند.

عصاره‌ی اندام‌های مختلف این گیاه حاوی مواد معدنی (آهن، پتاسیم، کلسیم)، پروتئین، ایزوپلترین (IsoPelletierin)، اسید سیتریک، ریبوفلاوین، اسید اسکوربیک، نیاسین، تیامین و برگ‌ها حاوی 11% و میوه‌ها 26% تانن و آلکالوئید می‌باشد.

در مطالعات اخیر مشخص شده است که عصاره‌ی آن در نابودی سلول‌های سرطانی سینه موثر است و باعث کاهش اکسیداسیون LDL و عدم تشکیل پلاک‌های خونی در عروق می‌گردد.

این گیاه همچنین از گذشته در درمان دیابت مورد استفاده بوده و نتایج تحقیقات نشان می‌دهد که عصاره‌ی آبی اتانولی (به نسبت 50/50-V/V در دوز 400mg/kg) تا حدی زیادی گلوکز خون را در موش‌های نرمال و مبتلا به دیابت کاهش می‌دهد.

همچنین مطالعات دیگری که بر روی ریشه انار صورت گرفته، مشخص می‌کند که عصاره‌ی ریشه قند خون را در جانوران آزمایشگاهی کاهش می‌دهد.

عصاره‌ی گل‌های انار دارای اثر ضد دیابتی بوده و استفاده از آن هم در موش‌های دیابتی و هم موش‌های نرمال منجر به کاهش قند خون می‌گردد.

این اثر شاید ناشی از افزایش مصرف گلوکز پیرامونی باشد.

همچنین این عصاره توانایی ممانعت از مکانیسم بازجذب گلوکز را در کلیه دارد و جذب روده‌ای گلوکز را کاهش داده و از این طریق سبب کاهش قند خون می‌گردد{19,20}.

پلم (Sambucus Nigra): گیاهی علفی و دارویی است که در طب سنتی مردم منطقه از عصاره‌ی میوه و گل‌های آن به عنوان مدر , ملین , معرق , تهوع‌آور و خلط‌آور و همچنین در درمان آرتروز، ورم کلیه، سرمازدگی ,تب، دردهای قفسه سینه، سوختگی، عفونت، برفک دهان بچه، اسهال و همچنین دیابت مورد استفاده قرار می‌گرفت.

عصاره‌ی میوه و گل‌ها حاوی ترکیبات معدنی، انواع فلاونوئیدها، استراگالین، هایپروزیدایزوکوئرستین، روتین، کوئرستن، موسیلاژ، کامفرول، تری ترپن، نمک‌های معدنی، و ویتامین‌های A,C، آنتوسیانین، سامبونیگرین (Sambunigrin)و سامبوسین (Sambucine) است.

در مورد فعالیت ضد دیابتی و هیپوگلیسمی گیاه تحقیقات فراوانی صورت گرفته که نتایج این تحققات حاکی از آن است که استفاده از عصاره‌ی آبی گل‌های پلم تا حدود زیادی مقدار گلیکونئوژنز، اکسیداسیون گلوکز و انتقال 2-deoxy-glucose را در موش‌ها افزایش می‌دهد.

همچنین در مطالعات دیگری که به عمل آمده، مشخص شده که عصاره‌ی آبی این گیاه، میزان ترشح انسولین را افزایش می‌دهد.

عصاره‌ی آبی پلم (در دوز 1g/l) تا حدود 70% جذب گلوکز، 50% اکسیداسیون و 70% گلیکونئوژ را افزایش داده و به طور مستقیم متابولیسم گلوکز و ترشح انسولین را از سلول‌های B پانکراس تحریک می‌کند{25,24}.

دارواش (Viscum Album): گیاهی بوته‌ای، همیشه سبز و نیمه انگل است که سالیان درازی است که توسط مردم استان گلستان مورد استفاده قرار می گرفته و در گذشته به خدای صلح و آرامش معروف بوده است.

از برگ‌ها، سرشاخه‌های گدار و میوه‌ی آن در درمان صرع، پریشانی، سرگیجه، التهاب بافت‌ها، ناراحتی‌های تنفسی، سرماخوردگی، سکسکه، سرگیجه، سیاتیک، روماتیسم، آرتریت، ضد باکتری، ضد قارچ، ضد ویروس و پیشگیری از رشد تومور به ویژه تومورهای خونی و به عنوان محرک، مدر مسکن، ضد تومور و همچنین رفع دیابت استفاده می‌کردند.خواص دارویی این گیاه به علت وجود مواد موثره‌ی ویسکوتوکسین ((Viscotoxinساپونین، آلکالوئید، هیستامین، مشتقات کولین، کتین، پلی‌ساکارید و پروتئین‌هایی که اثر ضد توموری دارند، می‌باشد.

نتایج مطالعات اخیر نشان می‌دهد که عصاره‌ی میوه، علاوه بر افزایش انسولین در سلول‌های پانکراس، علائم بیماری دیابت را در موش‌های مبتلا، کاهش می‌دهد.

نتایج مطالعاتی که بر روی موش‌های مبتلا به دیابت که توسط Alloxan (Alloxan سلول‌های بتا پانکراس را تخریب می‌کند) دچار بیماری شده‌اند، انجام گرفته حاکی از آن است که مصرف عصاره‌ی آبی میوه داراوش، میزان گلوکز خون را کاهش می‌دهد و شاید این اثر را از طریق افزایش نفوذپذیری غشا پلاسمایی سلول‌ها نسبت به گلوکز و با ممانعت از اختلالات پیش رونده و تغییرات متابولیکی که در نهایت منجر به دیابت می‌شوند، اعمال کند]22[.

پنجول (Potentilla Fulgens): گیاهی است، علفی و دارویی که در طب سنتی از آن در رفع نارسایی‌های خونی‌، اسهال، تصفیه خون، پوسیدگی و بیماری‌های دندان و کاهش قند خون استفاده می‌کردند.

اندام دارویی آن، ریشه گیاه است که حاوی 15 تا 50% تانن، کاتچین (Catechines)، الا ژیتانین (Ellagitaninys) و فلوبافن (Phlophene) است.

نتایج مطالعات اخیر حاکی از آن است که عصاره‌ی متانولی خالص ریشه‌ی پنجول، فعالیت ضد دیابتی در موش‌های مبتلا به دیابت دارد.

البته این فعالیت بستگی به مقدار و طول زمان مصرف دارد و مصرف آن قند خون موش‌های سالم و بیمار را به ترتیب به اندازه 31 و 63% دو ساعت پس از مصرف کاهش می‌دهد]21 [.

گشنیز(Coriandrum Sative): گیاهی علفی و یکساله است که علاوه بر مصرف خوراکی در طب سنتی از میوه، دانه و برگ‌های آن استفاده می‌شود و عصاره‌ی آن حاوی مواد موثره‌ی لیمونن، کامفن، میرسن (Myrcene)، پینن، ترپن و لینالول است و در درمان روماتیسم، آتروز و ناراحتی‌های سیستم هاضمه موثر میباشد و همچنین به عنوان ضد نفخ و اشتهاآور مورد استفاده قرار می‌گیرد.

نتایج مطالعات انجام شده بر روی گشنیز، نشان می‌دهد که عصاره‌ی آبی گیاه (1 mg/ml) انتقال 2-deoxy-glucose ( 6 .

1برابر)، اکسیداسیون گلوکز (4 .

1 برابر) و گلیکونتوژنز ( 7 .

1 برابر) در موش‌های دیابتی کاهش می‌دهد و همچنین مصرف عصاره‌ی آبی به میزان 0.25-1 mg/ml ترشح انسولین را از سلول‌های بتا پانکراس (به میزان 7/5-3/1 برابر) تحریک می‌کند و به بطور کلی نتایج این تحقیقات نشان می‌دهد که گشنیز دارای فعالیت ضد دیابتی، تحریک‌کننده ترشح انسولین و فعالیت شبه انسولینی است[3]..

پیاز (Allium Cepa): گیاهی علفی و چندساله که از دیرباز در طب سنتی در درمان آنژین، التهاب و عفونت و دیابت و همچنین به عنوان تب‌بر، ادرارآور، اشتهاآور، ملین و خلط‌آور، مورد استفاده مردم منطقه بوده.

عصاره‌ی این گیاه حاوی ترکیبات سولفوری، آلیسین، اسیدهای آمینه، ساپونین و فیتواسترول است.

نتایج مطالعات اخیر نشان می‌دهد که عصاره‌ی این گیاه به علت وجود مواد موثره‌ی سولفوری و گوگردی و از جمله S-methyl Cysteine Sufoxide و آلیسن در درمان دیابت موثر است.

مواد موثره‌ی S-methyl Cysteine Sufoxide (SMCS) فعالیت ضد دیابتی از خود نشان می‌دهد و نتایج تحقیقات حاکی از آن است که مصرف SMCS به طور روزانه (در دوز 200mg/kg در یک دوره‌ی 45 روزه) در موش‌های مبتلا به دیابت با تاثیر بر فعالیت گلوکز فسفاتازو HMGCOA ردوکتاز تا حد زیادی مقدار گلوکز خون را کنترل می‌کند]4,5,6,7,8[.

سیر (Allium sativa): گیاهی علفی و چندساله که در طب سنتی از برگ‌ها و bulb آن در درمان آسم، تشنج، آلودگی‌های انگلی، ‌باکتریای و قارچی، کلسترول بالا و ناراحتی‌های تنفسی و دیابت مورد استفاده بوده‌ است.

عصاره‌ی این گیاه، حاوی مواد معدنی (کلسیم و پتاسیم)، انواع ویتامین‌ها، ترکیبات سولفوری، آلیسین، آلین، اسیدهای آمینه، آلانین، آرژنین، ساپونین , ترئوتین و فیتواسترول است.

فعالیت هیپوگیسمی سیر به علت وجود یک ترکیب سولفوری به نام S-allyl Cystein Sulphoxide (SACS) پیشساز آلیسین و آلین می‌باشد.

نتایج مطالعات اخیر نشان می‌دهد که مصرف 200mg/kg (به ازا وزن بدن) از عصاره سیر غلظت قند را در سرم خون موش‌های دیابتی کاهش می‌دهد و همچنین فعالیت آنزیم‌های آلکالین فسفاتاز، اسید فسفاتاز، لاکتات دهیدروژناز و گلوکز فسفاتاز را کنترل می‌کند]9,10,11,12,13[.

پیاز کوهی (Allium Paradoxum): گیاهی علفی و چندساله است که علاوه بر مصارف غذایی، در طب سنتی مردم منطقه در تصفیه خون، رفع جوش‌های مزمن، اختلالات هاضمه، ناراحتی‌های تنفسی، درمان تصلب شرایین، کلسترول بالا و دیابت مورد استفاده بوده است و سرشار از ویتامین C، اسیدهای آمینه، مواد معدنی و ترکیبات سولفوری و گوگردی است.

نتایج تحقیقات نشان می‌دهد که عصاره‌ی پیاز کوهی در درمان دیابت موثر است.

به علت داشتن ترکیبات سولفوری و اسیدهای آمینه سولفوری، میزان قند خون را در مو ش‌های دیابتی کاهش می‌دهد]12,10[ .

ریحان (Ocimum basilicum): گیاهی علفی که در طب سنتی مردم از عصاره‌ی برگ‌ها‌، دانه‌ها و از گل‌های آن در درمان سردرد، گوش‌درد، تشنج، اسهال، بیماری‌های کلیوی و عصبی، عفونت‌های باکتریایی و قارچی و دیابت استفاده می‌کردند.

همچنین عصاره‌ی آن دارای خواص ضد باکتریایی علیه سالمونالا، الیکولای و انواع باسیلوس‌هاست.

در دفع و کشتن لارو حشرات نیز موثر می باشد.

عصاره‌ی ریحان حاوی مواد موثره‌ی کوئرستین، مریسن، روتین، لینالول، لیمونین، سینئول، استراگول، تیمول، ایوژنول (Eugenul) و ترپنوئیدهاست.مطالعاتی که بر روی فعالیت ضد دیابتی این گیاه انجام شده، نشان می‌دهد که این اثر به علت وجود ماده موثره‌ی ایوژنول (Eugenul) است, نتایج این تحقیق حاکی از آن است که عصاره‌ی متانولی برگ‌ها به صورت تزریق درون صفاقی (به میزان 400mg/kg) تا حد زیادی سطح قند خون را در موش‌های مبتلا به دیابت و سالم به ترتیب 68 و 56% کاهش می‌دهد و می‌تواند در درمان دیابت نوع 2 مثمر ثمر واقع گردد]16,15[.

ریحان (Ocimum Sanctum): گیاهی درخچه‌ای که عصاره‌ی آن حاوی سیزکوئیترپتها، ایوژنول (Eugenul)، کارواکرول، متیل کاویکول (Methyl Chavicol) و سیستترول است و در طب سنتی از برگ‌ها، دانه و ریشه آن برای درمان سرماخوردگی، عفونت‌های قارچی و باکتریایی، التهابات و به عنوان قابض و خلط‌آور استفاده می‌کردند.

نتایج مطالعات انجام شده در مورد فعالیت ضد دیابتی این گیاه، حاکی از آن است که مصرف عصاره آن یک نوع فعالیت شبه انسولینی از خود نشان داده و میزان قند خون را در موش‌های مبتلا به دیابت (توسط Streptozotoxin مبتلا شده‌اند) و سالم کاهش می‌دهد]2,17,18[.

یونجه (Medicago Sativa): گیاهی است علفی، که در طب سنتی مردم منطقه از عصاره‌ی آن در درمان آرتروز، آسم، صرع، اگزما، هموفیلی، عفونت، ناراحتی‌های روده، یبوست، بیماری‌های کبدی، فشار خون بالا، کمبود ویتامین c، مسمومیت با جیوه و دیابت استفاده می‌کردند.

عصاره‌ی این گیاه حاوی ترکیبات فیتواسترول‌ها، آلکالوئید، آسپاراژین، ساپونین، آستیگما استرول، سیستسترول، کاناورین، انواع ویتامین‌ها، انواع مواد معدنی (آلومینیوم، کلسیم، پتاسیم، روی، آهن، فسفر، منگنز و سلسیوم)، جنستین (Genestin) و تریگونلین (Trigonelline) است.

همانطور که در بالا ذکر شد، این گیاه از گذشته تا به امروز در درمان دیابت مورد استفاده بوده و عصاره‌ی آن مقدار خون را در موش‌های مبتلا به دیابت و سالم کاهش می‌دهد.

استفاده از عصاره‌ی آبی یونجه انتقال 2-deoxy-gloucos (8 .

1 برابر)،‌ اکسیداسیون گلوکز (7 .

1 برابر) و گلیکونئوژنژرا (6 .

1 برابر) افزایش دهد و سبب ترشح انسولین از سلول‌های بتا پانکراس گردیده و فعالیت شبه انسولینی دارد.

بنابراین از این طریق قند خون را کنترل می‌کند]14[.

شنبلیله (foenum–graecum Trigonella): گیاهی است علفی و یکساله که عصاره‌ی آن حاوی مواد موثره‌ی ساپویین‌های استروئیدی، آلکالوئید، تریگلونین، تریگوکومارین، تری متیل کومارین، دایوسجنین (Diosgenine), یاموژنین (Yamogenin) و فیتواستروژنها است.

مردم منطقه، علاوه بر مصرف خوراکی، به طور سنتی از پودر دانه این گیاه در درمان آرتروز، برونشیت، زخم،‌ یبوست، کلسترول بالا و دیابت استفاده می‌کردند.

مطالعاتی که بر روی فعالیت ضددیابتی شنبلیله صورت گرفته، نشان می‌هد که استفاده از پودر دانه،‌ بر کاهش سطح گلوکز خون در افراد دیابتی، بویژه در دیابت غیروابسته به انسولین موثر است و همچنین گلوکز خون را در افراد دارای دیابت نوع 1 کاهش داده و تحمل قندی (Glucos Tolerance) را هم در دیابت نوع 1 و هم نوع 2 بهبود می‌بخشد.

نتایج مطالعاتی که در مورد عصاره‌ی آبی و اتانولی برگ‌های شنبلیله صورت گرفته، نشان می‌دهد عصاره‌ی اتانولی آن هیچ تاثیری بر کاهش غلظت قند خون در موش‌های عادی ندارد، اما استفاده‌ی درون صفاتی (تزریق) آن به مقدار 0.8g/kg در موش‌های مبتلا به دیابت تا حد زیادی قند خون را بعد از 2 تا 24 ساعت پس از مصرف کاهش می‌دهد، ولی مصرف عصاره‌ی آبی شنبلیله چه به صورت خوراکی و چه تزریقی، تاثیر هیپوگلیسمی در موش‌های نرمال و دیابتی دارد]1,2[.

زیتون (Olea europea): گیاهی درختی، همیشه سبز و دارای مواد موثره‌ی فلاونوئید، آپیژنین، لوتئین، الئوروپین (Oleuropien) و الئوروپزید (Oleuropeoside) است.

علاوه بر مصرف خوراکی، از میوه‌ی زیتون در گذشته مردم منطقه به طور سنتی از برگ‌های آن در درمان فشار خون بالا، عفونت‌های باکتریایی و ویروسی، آفت، تشنج، سرگیجه، سردرد و دیابت استفاده می‌کردند.

از مهمترین مواد موثر آن، Oleuropienاست که خاصیت ضدسردرد و سرگیجه دارد.

همچنین در درمان عفونت‌های باکتریایی و ویروسی موثر است.

فعالیت ضد دیابتی برگ‌های زیتون به علت وجود ماده موثره‌ی Oleuropeoside است که میزان این ماده در فصل‌های سرد سال و به ویژه در زمستان بیشتر می‌شود.

نتایج مطالعاتی که بر روی فعالیت هیپوگلیسمی برگ‌های زیتون انجام شده، حاکی از آن است که ماده موثره‌ی Oleuropeoside (در دوز 16mg/kg) باعث آزادسازی انسولین از سلول‌های بتاپانکراس و افزایش جذب محیطی گلوکز می‌شود و از این طریق قند خون را کاهش می‌دهد H.

H.

Al-Hakiem.November 1997.Hypoglycaemic and antihyperglycaemic effects of Trigonella foenum-graecum leaf in normal and alloxan induced diabetic rats Vats V, Grover JK, Rathi SS.Ethnopharmacol.

2002 Jan;79(1):95-100.Evaluation of anti-hyperglycemic and hypoglycemic effect of Trigonella foenum-graecum Linn, Ocimum sanctum Linn and Pterocarpus marsupium Linn in normal and alloxanized diabetic rats.

Gray A.M.*; Flatt P.R.British Journal of Nutrition, 1999, vol.

81, no.

3, pp.

203-209(7).Insulin-releasing and insulin-like activity of the traditional anti-diabetic plant Coriandrum sativum (coriander) Kumari K, Mathew BC, Augusti KT.Indian J Biochem Biophys 1995 Apr;32(2):111.Antidiabetic and hypolipidemic effects of S-methyl cysteine sulfoxide isolated from Allium cepa Linn.

Kumari K, Augusti KT.Planta Med.

1995 Feb;61(1):72-4.Antidiabetic effects of S-methylcysteine sulphoxide on alloxan diabetes.

Kumari K, Augusti KT.Indian J Exp Biol.

2002 Sep;40(9):1005-9.Antidiabetic and antioxidant effects of S-methyl cysteine sulfoxide isolated from onions (Allium cepa Linn) as compared to standard drugs in alloxan diabetic rats.

Augusti KT, Sheela CG.Experientia.

1996 Feb 15;52(2):115-20.Antiperoxide effect of S-allyl cysteine sulfoxide, an insulin secretagogue, in diabetic rats.

Kelkar SM, Kaklij GS, Bapat VAIndian J Biochem Biophys.

2001 Aug;38(4):277-9.Determination of antidiabetic activity in Allium cepa (onion) tissue cultures.

Sheela CG, Augusti KT.Indian J Exp Biol.

1992 Jun;30(6):523-6.Antidiabetic effects of S-allyl cysteine sulphoxide isolated from garlic Allium sativum Linn.

Sheela CG, Kumud K, Augusti KT.Planta Med.

1995 Aug;61(4):356-7.Anti-diabetic effects of onion and garlic sulfoxide amino acids in rats.

Ohaeri OC.Biosci Rep.

2001 Feb;21(1):19-24.Effect of garlic oil on the levels of various enzymes in the serum and tissue of streptozotocin diabetic rats.

Mathew PT, Augusti KT.Indian J Biochem Biophys.

1973 Sep;10(3):209-12.Studies on the effect of allicin (diallyl disulphide-oxide) on alloxan diabetes.

I.

Hypoglycaemic action and enhancement of serum insulin effect and glycogen synthesis.

David L.

Hoffmann B.Sc.

(Hons), M.N.I.M.H.Garlic Gray AM, Flatt PR.Br J Nutr.

1997 Aug;78(2):325-34.Pancreatic and extra-pancreatic effects of the traditional anti-diabetic plant, Medicago sativa (lucern) B.

Lawrence - Perfumer & Flavorist 1980/2004Holy Basil Truestar Health & Healthnotes 2002.Basil Vats V, Grover JK, Rathi SS.J Ethnopharmacol.

C.

Obia, S.

S.

Ganga and A.

Igwehb .August 2000,Hypoglycaemic activity of Ocimum gratissimum in rats Julia F.

Morton, Miami, FL.1987.Pomegranate.Punica granatum L M.

Aslama, Kalim Javeda and Surender Singh.15 July 2000.Effect of Punica granatum Linn.

(flowers) on blood glucose level in normal and alloxan-induced diabetic rats G.

Syngaia, P.

Z.

Khupa, B.

Khongwirb, B.

Kharbulic and H.

Kayang.November 2002.Hypoglycemic effects of Potentilla fulgens L.

in normal and alloxan-induced diabetic mice Gray AM, Flatt PR.J Endocrinol.

1999 Mar; 160(3): 409-14.Insulin-secreting activity of the traditional antidiabetic plant Viscum album (mistletoe).

Mohamed Bnouham,Fatima-Zahra Merhfour, Abderrahim Ziyyat, Hassane Mekhfi, Mohammed Aziz.December 2003.Antihyperglycemic activity of the aqueous extract of Urtica dioica Gray AM, Abdel-Wahab YH, Flatt PR.J Nutr.

2000 Jan;130(1):15-20.The traditional plant treatment, Sambucus nigra (elder), exhibits insulin-like and insulin-releasing actions in vitro.

Alison M.

Gray2, Yasser H.

A.

Abdel-Wahab and Peter R.

Flatt .Journal of Nutrition.

2000;130:15-20.).The Traditional Plant Treatment, Sambucus nigra (elder), Exhibits Insulin-Like and Insulin-Releasing Actions In Vitro1