دانلود تحقیق جمجمه

مقدمه : استخوان های جمجمه تحت عنوان‌های استخوانهای کاسه سرو صورت مورد مطالعه قرار می‌گیرند.

استخوانهای‌های کاسه سر که 8 تا هستند.

4 تا فرد میانی و دو تا زوج و طرفی هستند.

استخوانهای فرد شامل پیشانی، اتموئید، اسفنوئید و اکیپستال می‌باشند.

استخوان های زوج شامل پرئیتال و تمپورال است.

پرتونگاری ساده جمجمه به خصوص در رابطه با شکستگی‌ها، شکل سل تورسیک و نشان دادن کاسیفیکارلیون‌های داخل جمجمه‌ای هم‌چنان به عنوان اولین قدم در روش‌های تصویر برداری جمجمه‌ می‌باشد.

قبل از شروع پرتونگاری از جمجمه باید کلیه اشیاء اُپاک مانند سنجاق سر، گوشواره، دندان‌های مصنوعی و عینک و سایر اجسام فلزی را از سر بیمار گرفته تا موجب بوجود آمدن آرتیفکیت در فیلم نشود.

یکی از نکات خیلی مهم در پرتونگاری از جمجمه در وضعیت‌های مختلف توجه داشتن به امتداد سوراخ پس سری با مهره‌های گردنی است که بادی آنها در یک امتداد و یک راستا قرار بگیرد.

پس برای بیماران چاق بالشتک غیر حاجب در زیر سربیمار و در بیماران لاغر در زیر قفسه سینه گذاشته می‌شود.

در اطفال و بیماران بدحال از تجهیزات رادیولوژی مثل سربند، نگهدارنده سر، کمپرسور و غیره ضروری است.

پرتونگاری متداول از جمجمه در وضعیت‌های روبرو و نیم‌رخ انجام می‌شود.

که ممکن خوابیده روی تخت و یا نشسته یا ایستاده در مقابل بوکی صورت بگیرد.

در صورتیکه بیمار بدحال باشد و در اطفال که نمی‌توانند به صورت دمر بخوابند حالت AP انجام می‌شود.

روش‌های دیگر پرتونگاری جمجمه شامل وضعیت‌های PA و Ap Axial تحت عنوان‌های Hass , Caldwell , Town و برای مطالعه قسمت‌های مختلف جمجمه و ساختمان قاعده جمجمهSMV می‌گیریم.

در بیمارانی که در حال اغما و مشکوک به شکستگی مهره‌های گردن می‌باشند.

وضعیت روبرو یا نیمرخ با اشعه افقی یا crosstable صورت می‌گیرد.

نکته: در پرتونگاری جمجمه برای تهیه تصاویر با کیفیت مناسب از بیماران می‌خواهیم که نفس خود را در مرحله دم یا بازدم نگه‌دارند.

PA-Axial , PA: کاست 30×24 : حالت PA جمجمه برای ارزیابی بهتر پتروس‌های گیجگاهی حدقه‌های چشم و عدم تابش مستقیم اشعه x به چشم‌ها توصیه می‌شود.

درحالت خوابیده پشانی و نوک بینی در تماس با تخت یا بوکی به حالت عمودی قرار می‌گیرد.

هر دو دست از آرنج خم می‌شود و در طرفین شانه‌ها ثابت می‌شود.

سر بیمار کمی به پایین خم شده تا ombl عمود بر سطح فیلم بشود.

در بیماران چاق زیرپشانی بالشتک غیرحاجب می‌گذاریم.

اشعه زیر برجستگی پس سری وارد و از نازیون خارج می‌شود.

در حالت PA، فرونتال، حدقه چشم به واسطه هرم‌های پتورس اشغال می‌شود، کریستاگالی و سینوس‌های پشانی، سلول‌های هوایی اتموئیدال خلفی بوضوح قابل دیدن است.

در حالت PA-Axinl ْ15 به سمت پا که نمای کالدول گفته می‌شود.

اشعه از بالای برجستگی پس سری وارد و از نازیون خارج می‌شود.

ساختمان‌هایی که در این حالت می‌بینیم مثل حالت PA است.

هرم‌های پتروس در ثلث تحتانی حدقه‌های چشم تصویر شده و نیز سلول‌های هوایی اتموئیدال قدامی به وضوح قابل رویت است.

در حالت PA-Axial اگر چرخش تیوب به سمت پا 20 تا 25 درجه باشد شکاف فوقانی حدقه چشم را می‌بینیم.

اگر تیوب 25 تا 30 درجه به سمت پا بچرخد سوراخ روتاندوم را می‌بینیم.

نقطه تابش اشعه هم بالای برجستگی پس سری می‌شود.

سوراخ‌‌های روتاندوم در نمای واترز (WATERS) نیز دیده می‌شود.

در حالت PA-Axial به سمت سر اگر تیوب ْ25 به سمت سر زاویه بگیرد که نمای Hass metnod گفته می‌شود در این نما ساختمان‌های سل توراسیک که در سوراخ مگنوم تصویر می‌شود.

به خصوص در نزد افراد با بنیه فیزیکی بالا، بیماران بیمار بسیار چاق و سایر بیمارانی که در نمای Town قادر به پرتونگاری نشد، توصیه می‌شود.

(حالت بیمار مثل کالدول است فقط تیوب به سمت سرزاویه می‌گیرد).

اشعه پایین‌تر از برجستگی پس سری وارد و از بالای نازیون خارج می‌شود.

در این نما استخوان پس سری، هرم‌های پتروس و دور سوم سلی در سوراخ مگنوم، زایده کلونوئید خلفی، سینوس اسفنوئید و سایر قسمت‌های جمعه‌ قابل ارزیابی است.

در نمای PA-Axial در تکنیک Valdini برای نشان دادن استخوان‌های کاسه سر، سل‌توریسک و گوش می‌باشد.

در این روش در بیمارانی که به دلایل خاصی در وضعیت‌های متداول امکان ارزیابی وجود ندارد به خصوص بیماران مبتلا به platy basia (قاعده جمجمه دفرمه می‌شود).

در زاویه بین سطح clivus و کف با تابش افقی بدون چرخش تیوب انجام می‌شود.

در این روش بالای پیشانی بیمار به روی بوکی قرار می‌گیرد یکبار OMBL و یکبار IOML نسبت به سطح کاست زاویه ْ 50 ایجاد می‌کند.اندامهای شنوایی و سلتوراسیک را بدون هیچگونه چرخش تیوپ در بهترین موقعیت تشریهی مورد مطالعه قرار می‌گیرد.

1- در شرایطی که IOML با سطح فیلم زاویه ْ50 ایجاد کرده باشد، دور سوم سلی یا کانال‌های گوش داخلی و لابیرنت‌ها را می‌بینیم.

2- اگر OMBL با سطح فیلم زاویه ْ50 ایجاد کرده باشد کانال‌های گوش خارجی، حفره تمپانیک و استخوان‌های گوش (شیپوراستاش) را می‌بینیم.

اشعه از زیر برجستگی پس سری وارد و از حد فاصل سوراخ‌های گوش خارجی عبور می‌کند.

سلول‌های هوایی ماستوئید را هم در این روش می‌بینیم.

در نمای PA-Axial ْ10 به سمت سر می‌توانیم دور سوم سلی، زائده کلونوئید قدامی و خلفی که روی استخوان پیشانی در سمت بالای سینوس‌های اتموئید تصویر می‌شود.

( در این روش خط OML عمود بر کاست) با کلیشه (24×18) در PA-Axial20 تا 25 پا سر PA – سر به روی گردن خم می‌شود تا OML بر سطح فیلم عمود شود.

در این حالت لبه‌های بالایی پتروس گیجگاهی در حد یا زیر حاشیه پایینی اربیت‌ها و شکاف‌های فوقانی حدقه چشم بین بال‌های بزرگ و کوچک اسفنوئید می‌باشند.

اشعه از بالای برجستگی پس سری وارد و از لبه های تحتانی اربیت خارج می‌شود.

(کاست 24×18) در PA-Axial 20 تا 25 سر Bertel- Method خط IOML عمود بر سطح فیلم- اشعه از سوراخ پس سری وارد و از نازیون خارج می‌شود.

(عوامل تابش می‌شود بخاطر نفوذ اشعه از زیر جمجمه) در این روش کف اربیت‌ها و شکاف‌ های تحتانی حدقه‌های چشم بین سایه‌های تغیه‌های خارجی پتریگوئید استخوان اسفنوئید و زایده کندیلار فک پایین می‌باشد.

(کاست 24×18) چشم برای چشم هم نمای PA-Axial به سمت پا را داریم.

با استفاده از کاست‌های روزولوشن بالا به منظور کاهش درشتنمایی تصویر و جلوگیری از آرتیفکیت درست در تماس با چشم توصیه می‌شود.

OML باید عمود باشد.

اشعه 30ْ به می‌چرخد.

برای خارج شدن هرم‌های پتروس از حدقه‌های چشم شده و در زیر حاشیه پایینی حدقه چشم تصویر می‌شود.

از بیمار می‌خواهیم که در زمان تابش از پلک زدن و حرکت دادن چشم‌ها خودداری ‌نماید.

(کاست 24×18) برای چشم نمایی تقریباً شبیه waters هم گرفته می‌شود.

این روش به این خاطر گرفته می‌شود که در پرتونگاری از چشم در رابطه با اجسام خارجی بسار کوچک ممکن است که در روش PA-Axial پتروس گیجگاهی در داخل چشم موجب پوشاندن جسم خارجی می‌شود برای اینکه پتروس را از حدقه چشم خارج کنیم نمای واترز می‌گیریم.

بیمار حالت PA خوابیده، اربیت در مرکز کاست، چانه و نوک بینی درخط وسط کاست، گردن به اندازه‌ای خم می‌شود که خط OML با سطح افقی فیلم زاویه ْ50 ایجاد کند.

اشعه از ورتکس وارد و از حد فاصل بین حدقه‌های چشم عبور می‌کند.

(بیمار نباید پلک بزند و چشم را حرکت بدهد.) در حالت PA-Axial سر چشم در مسیر تابش اشعه مستقیم قرار گرفته و اینکه تصویر پتروس و اربیت‌ها با بزرگنمایی دیده می‌شود.

تیوب 15 تا 20 به سمت سرمی‌چرخد (Reverscaldwel) نقطه تابش اشعه هم در نقطه نازیون متمرکز می‌شود.

در کلیشه AP-Axial , AP ساختمان‌های مشابه PA-Axial , PA دیده می‌شود.

(کاست 30×24) (Towne –M) AP-Axial، این نما اختصاصی است برای مطالعه استخوان‌ های پس سری، سوراخ مگنوم و بقیه قسمت‌های جمجمه.

بیمار حالت AP و چانه به سمت پایین تا خط OML عمود بشود.

در بیماران چاق بهتر است که نشسته یا ایستاده گرفته بشود.

یا در حالت خوابیده بالشتک غیر حاجب در زیر ناحیه پس سری قرار دهیم.

اگر OMBL بر سطح فیلم عمود نشود.

می‌توانیم خط Ioml را عمود کنیم.

اشعه با چرخش تیوب به سمت پا در محل رویش موی سر و یا 6 cm بالاتر از گلابلا ْ30 نسبت به OMBL و ْ37 نسبت به IOML متمرکز می‌شود.

اشعه از سوراخ مگنوم خارج می‌شود.

(Towne –M) AP-Axial، این نما اختصاصی است برای مطالعه استخوان‌های پس سری، سوراخ مگنوم و بقیه قسمت‌های جمجمه.

درنمای تاون هرم‌های پتروس به شکل قرینه، ناحیه خلفی سوراخ پس سری، دور سوم سلی، زادیه کلوئید خلفی، استخوان پس سری و قسمت خلفی استخوان‌های آهیانه‌ ای دیده می‌باشد.

اگر در نمای تاون تیوب به سمت پا 40 تا 60 زاویه بگیرد نسبت به OMBL سوراخ پس سری و سوراخ‌های ژوگولار را مطالعه می‌کنیم.

در بیمارانی که دچار ضربه و یا آسیب‌های مهره‌های گردن شدند و قادر به عمود کردن خط IOML , OMBL بر سطح فیلم نیستند مقدار چرخش تیوب به سمت پا بیش از ْ37 خواهد بود.

در بیماران اورژانسی‌ نمای تاون به این صورت که سر حالت lat و کاست به صورت عمود در پشت سر (lat.D) و تیوب با ْ30 پا انجام می‌شود.

نمای latral (R, L) کاست 30×24 حالت خوابیده و ایستاده انجام می‌شود.

روتین آن حالت خوابیده روی تخت است.

بیمار بروی شکم خوابیده قسمت راست یا چپ روی تخت خط OMBL عمود و IOML به موازات محور طولی کاست می‌باشد.

برای ثابت کردن وضعیت سر دست نیمه بالا آمده از فصل آرنج خم و در جلوی صورت قرار می‌گیرد.

در کودکان و افراد پیر می‌توان اسفنج یا بالشتک غیرحاجب در زیر چانه وضعیت سر را ثابت کنیم.

در بیماران بدحال و تصادفی به خصوص بیماران مشکوک به شکستگی مهره‌های گردن، پرتونگاری نیم‌رخ جمجمه را بدون جابجا کردن بیمار از حالت طاقباز روی برانکارد با قرار دادن کاست به صورت عمودی در نیمه راست یا چپ و با تابش افقی صورت بگیرد.

اشعه 2 اینچ (cm5) بالای سوراخ گوش خارجی، و یا حد فاصل بین گلابلا و برجستگی پس سری می‌باشد.

در حالت lat: استخوان‌های کاسه سر، سل‌توریسک با کیفیت مناسب دیده می‌شود.

سقف حدقه‌های چشم، نواحی ماستوئیدها، بال‌های بزرگ اسفنوئید، سوراخ‌های گوش خارجی، شاخه صعودی فک پایین و مفاصل گیجگاهی فکی به روی هم منطبق می‌شود.

فک پایین نباید به روی مهره‌های گردن تصویر بشود.

( در این حالت جایگاه غده هیپوفیز به خوبی تصویر می‌شود).

کلسفیکاسیون‌های داخل جمجمه‌ای، تغییرات عروقی کاسه سر، افزایش فشار داخل جمجمه‌ای بخصوص در اطفال که باعث باز شدن درزها می‌شود.

افزایش ضخامت استخوان در قسمت‌های مختلف کاسه سر، تغیر شکل توراسیک و شکستگی‌ها بخصوص ترک‌های بسیار کوچک در پرتونگاری نیمرخ دیده می‌شود.

SMV : (30×24) کاست برای نشان دادن ساختمان‌های پتروس در قاعده جمجمه به صورت قرینه، زواید ماستوئید، سوراخ‌های اووال، اسپاینازوم، کانال‌های کاروتید، سینوس‌های اسفنوئید و اتموئید، فک پایین، تیغه استخوان بینی، سینوس‌های فکی زایده ادنتوئید، استخوان پس سری و در صورت کاهش عوامل تابش قوس‌های زیگوما است.

خط IOML موازی سطح کاست.

بیمار خوابیده، ورتکس در تماس با سطح تخت زیر بیمار چند بالشتک قرار می‌دهیم.

روتین آن حالت ایستاده است.

ورتکس در تماس با بوکی گردن کاملاً کشیده، اگر IOML موازی نباشد.

تیوب به اندازه‌ای به طرف سر می‌چرخد تا امتداد آن عمود بر خط IOML قرار بگیرد.

در صورتیکه بیمار نتواند به صورت SMV قرار بگیرد نمای VSM می‌گیریم.

بیمار روی شکم خوابیده، چانه به روی سطح افقی تخت، مفصل آرنج خم شده و دست‌ها در طرفین سر و گردن قرار می‌گیرد.

گردن به جلو خم شده تا IOML موازی سطح فیلم بشود.

اشعه پایین‌تر از ورتکس عمود بر IOML و از حد فاصل بین دو زاویه فکی خارج می‌شود.

در صورتیکه نتواند در این وضعیت IOML موازات سطح فیلم قرار بگیرد تیوب به طرف پا می‌چرخد به منظور عمود شدن امتداد تابش بر خط IOML.

از این وضعیت اختصاصاً جهت ارزیابی قسمت‌های جلویی ساختمان قاعده جمجمه و سینوس‌های اسفنوئید استفاده می‌شود.

در حالت Ap –Axial پا سر حالت Ap و چانه پایین‌ آمده تا IOMLعمود بر سطح کاست بشود.

تمرکز اشعه محل رویش موی سر و اشعه x.

دور سوم سلی و زایده کلونوئید خلفی در سوراخ پس سری تصویر می‌شود.

و امتداد اشعه خروجی در حد سوراخ‌های گوش خارجی عبور می‌کند.

(کاست 24×18) اگر ْ به سمت پا زاویه بگیرد.

دور سوم سلی و تکمه‌ سلی و زائده کلونوئید قدامی در بالای سوراخ پس سری روی استخوان پس‌سری تصویر می‌شود.

برای استخوان‌های صورت هم نمای Lat می‌گیریم.

(کاست 24×18) سر حالت OMBL,Lat عمود، سر به روی گردن خم شده تا IOML موازی کاست باشد.

سانتر اشعه پشت و زیر برجستگی گونه می‌باشد.

در کلیشه نیمرخ صورت دو نیمه راست و چپ به روی هم منطبق شدند.

(گونه باید در مرکز فیلم تصویر بشود.) Water's این نما برای استخوان‌های صورت و سینوس گرفته می‌شود.

تکنیک اختصاصی است.

بیمار دمر خوابیده یا ایستاده دست‌ها در طرفین شانه چانه به بوکی چسبیده و نوک بینی فاصله‌ دارد از بوکی .

OMBL زاویه ایجاد می‌کند.

اشعه بالای برجستگی پس سری وارد و از پره‌های بینی خارج می‌شود.

در این نما حدقه‌های چشم فک بالا، قوس‌های گونه‌ای و سینوس‌های فکی و پیشانی دیده می‌شود.

(کاست 24×18).

Rever,s water,s: اگر بیمار صدمه دیده باشد و قادر به خوابیدن روی شکم نیست توصیه می‌شود.

بیمار supin خوابیده و گردن تا حدی کشیده شده و چانه بالا آمده تا OML با سطح فیلم زاویه و خط MML با سطح فیلم زاویه قائمه ایجاد می‌کند.

اشعه در محل اتصال بینی به لب بالا متمرکز می‌شود.

در این روش اگر بیمار نتوانست گردن را کشیده نگه‌دارد.

خط MML نسبت به سطح فیلم زاویه می‌سازد و اشعه با چرخش به طرف سر به موازات خط MML در نقطه اکانتیون متمرکز می‌شود.

برای استخوان فک نمای PA و Lat گرفته می‌شود، حالت PA مثل نمای واترز می‌باشد ولی با دهان بسته، سانتر اشعه به روی برجستگی پس سری و اشعه خروجی از حد فاصل لب بالا و پایین می‌گذرد.

در این وضعیت تنه فک با کیفیت مناسب دیده می‌شود.

اگر در همین حالت تیوب به سر بچرخد نقطه تابش پایین‌تر از برجستگی پس سری می‌باشد و اشعه خروجی از حد فاصل مفاصل گیجگاهی فکی عبور می‌کند.

در این حالت مفاصل گیجگاهی فکی زیر زوائد ماستوئید دیده می‌شود.

(کاست 24×18) نمای Lat: سر بیمار Lat کامل، دهان بسته در این حالت شاخه صعودی فک پایین را می‌بینیم.

اگر سر به طرف کاست بچرخد تنه فک پایین را می‌بینیم.

اگر به طرف کاست بچرخد سمفیز فک را می‌بینیم.

در حالت Lat تیوب به سمت سر می‌چرخد سانتر اشعه زیر زاویه فکی نیمه بالا آمده است.

نکته: تنه و زوائد فکی (کورونوئید، کندیلارفک پایین) اختصاصاً در روش SMV یا VSM دیده می‌شود.

مفصل گیجگاهی فکی TMj (کاست 24×18) در نماهای Ap-Axia و Axio –lat دیده می‌شود.

سر بیمار حالت AP و گردن به جلو خم می‌شود اشعه به پا زاویه می‌گیرد.

خط OML عمود اشعه از نازیون وارد و از حد فاصل بین مفاصل گیجگاهی فکی عبور می‌کند.

این پرتونگاری یکبار با دهان بسته و یکبار با دهان باز انجام می‌شود.

در حالت Lat: سر بیمار در حالت lat، OMBL عمود، اشعه 25 تا 30 به پا ـ سانتر آن 5/1cm جلو و 5cm بالای سوراخ گوش خارجی می‌باشد.

در این حالت مفاصل TMj در جلوی سوراخ گوش خارجی تصویر می‌شود.

در حالت دهان باز کندیل فکی باید جلوی حفره فکی تصویر بشود.

در حالت دهان بسته کندیل فکی باید در مرکز حفره فکی تصویر بشود.

برای سینوس‌های پارانازال نمای Lat و کالدول و واترز و SMV و PA و VSM و M-Rhese گرفته می‌شود.

در حالت Lat: سر Lat کامل، OMBL عمود، اشعه 5/2cm پشت گوشه خارجی حدقه چشم متمرکز شود.

(کاست 24×18) سینوس‌های پیشانی و اتموئید قدامی در نمای Caldwell دیده می‌شوند.

(قبلاً توضیح دادیم.) در نمای Water's سینوس‌های فکی، حفرات بینی، سینوس‌های پیشانی و اتموئید دیده می‌شوند.

(کاست 24×18) سینوس‌های اتموئیدال خلفی و اسفنوئید در نمای SMV و VSM دیده می‌شود.

می‌توانیم برای بررسی سینوس اسفنوئید از روش water's با دهان باز و نیمرخ هم استفاده کنیم.

(قبلاً توضیح دادیم).

در حالت PA: سر حالت OMBL ,PA عمود بر فیلم می‌باشد.

اشعه روی برجستگی پس سری و اشعه خروجی از نازیون عبور می‌کند.

در این حالت سلول‌های هوایی اتموئید خلفی بالای اتموئید قدامی تصویر می‌شود، اگر سر در این حالت ثابت باشد و تیوب 10ْ به سر بچرخد، سینوس اسفنوئید به روی استخوان پیشانی تصویر می‌شود.

Lat جمجمه به 3 صورت M – Lyshlom , Suhuller – Henshen: Axiolat گرفته می‌شود قبل از پرتونگاری هر دو لاله گوش به جلو خم می‌شود و با نوار غیرحاجب ثابت می‌شود سر lat، OMBL عمود، IOML به موازات سطح فیلم می‌باشد.

اشعه 5/2 cm پشت سوراخ گوش خارجی متمرکز می‌یابد.

در روش Henshen تیوب پا زاویه می‌گیرد.

(سلول‌های هوایی ماستوئید، حفره‌ ماستوئید، EAM و IAM دیده می‌شود.

در روش Suhuller تیوب پا زاویه می‌گیرد.

(EAM و IAM و سلول‌های هوایی ماستوئید، سینوس و صفحات دورال و مسیر عروق ماستوئید دیده می‌شود.

در روش Lyshlom تیوب پا زاویه می‌گیرد.

(سلول‌های هوایی ماستوئید، EAM ، IAM لابیرینت و کانال کاروتید دیده می‌شود.

(کاست 24×18) برای بینی هم نماهای Lat و water's و تانژانسیل گرفته می‌شود.

در نمای Lat: سر Lat روی کاست، OMBL عمود، IOML موازی محور کاست.

اشعه کمی پایین‌تر از نازیون روی بینی متمرکز می‌شود.

درLat بینی استخوان‌های بینی و ساختمان نسج نرم را می‌بینیم.

در حالت water's به دلیل تابش اشعه به سایر استخوان‌های صورت و عدم وجود فیلم آرواره‌ای و یا کاست کوچک انجام می‌شود.

دندان آسیاب بزرگ ْ 30 اشعه پشت و پایین گوشه خارجی حدقه چشم دندان‌های فک پایین دندان آسیاب کوچک ـ تیوب سر ـ تابش اشعه از دندان آسیاب کوچک فک بالا به فک پایین.

دندان آسیاب بزرگ تیوب اشعه افقی اشعه از دندان آسیاب بزرگ به فک پایین.

پایان.

منابع و مأخذ: 1- کتاب تکنیک‌های پرتونگاری جمجمه ـ نوشته: فضل‌الله تورچیان موضوع کنفرانس: ارائه دهنده: خدیجه عبادی تاریخ کنفرانس: 29/1/86 محل کنفرانس : بیمارستان حضرت فاطمه زهرا ساری