تراکئوستومی روشی است که طی آن یک سوراخ درتراشه باز می گردد هنگامیکه یک لوله درتراشه قرار داده شد واصطلاح تراکئوستومی به کارمیرود تراکئوستومی می تواند موقت یا دائم باشد.
مراقبت پرستاری بعد ازتراکئوستومی
1- کنترل نبض ، تنفس وفشارخون بطور مرتب انجام می شود صدای ریه هرنیم ساعت باگوشی شنیده می شود.
2- ساکشن بطور مرتب برحسب نیازبیمار انجام شود
3- برای جلوگیری ازخشکی حفاظ ورقیق شدن ترشحات ، هوای استنشاقی باید گرم مرطوب باشد.
4- لوله داخلی تراکئوستومی 2-8 ساعت باید تمیز وشستشوشود (محلول شستشو بهتر است شامل یک قسمت آب اکسیژنه 2 قسمت سرم نرمال سالین باشد ) مدت این کار از10-5 دقیقه تجاوز نکند لوله خارجی هر 72 ساعت توسط پزشک تعویض می گردد.
5- پانسمان بطور مرتب تعویض شود وگار مرطوب روی مدخل لوله قرار داده شود پانسمان تراکئوستومی باید خشک وتمیز باشد برای پیشگیری ازشکستگی پوست نباید پانسمان های آلوده ومرطوب روی پوست باقی بماند.
6- ازفیکس بودن لوله تراکئوستومی بوسیله بندها آن درهمه حال (خصوصاً بعد ارپانسمان ) مطمئن باشیم بندها را پشت گردن گرده زده شود چسب زدن روی گردن می تواند بایک سرفه یا حرکت شدید جابه جا شود که جاانداختن لوله ای که ازجای خود خارج شده است مشکل است وممکن است اختلال تنفسی اتفاق بیفتد درامدن تراکئوستومی جدید ، یک اورژانس پزشکی می باشد.
7- تراکئوستومی بهبود یافته باترشحات کم نیاز به پانسمان ندارد پانسمان اطراف نباید پاره باشد زیرا ممکن است باعث افتادن اجسام ، اشیاء درلوله شود دراین صورت منجر به
نای می شود باید ازپانسمانهای مخصوص استفاده شود که امکان پارده شدن آنها وجود نداشته باشد.
8- برای ایجاد ارتباط کاغذ وقلم دراختیار بیمار قرار می دهیم به بیمار آموزش داده می شود که برای حرف زدن می تواند روی راببندد ضمناً هنگام آروغ زدن بعضی ازکلمات را میت وان بیان کند.
9- پنس تراکئوستومی ، لوله داخلی وخارجی همیشه کنار تخت باشد درصورت خارج شدن لوله تراکئوستومی ، سر پنس رادرمحل قرار داده وسریعاً پزشک را می کنیم.
10- میزان فشار کاف کمتراز18mmhg باشد هر 8-2 ساعت برای جلوگیری ازفشار و
جدارنای ، حدود 5الی 10 دقیقه هوای کاف خالی شود.
11- وضعیت بیمار بهتر است نیمه نشسته باشد توجه شود چیزی وارد نشود.
12- ترشحات حلق وترشه هر 2 روز یکبار ، جهت کشت نمونه برداری شود.
13- بهداشت دهان و دندان فراموش نشود زیرا درابتدا بیمار سوند بینی معده ای ( رابطی برای ورود غذا به معده ازطریق بینی ) دارد هر 4 ساعت یکبار دهان شویه انجام شود
14- تغذیه بیمار راابتدا ازراه سوند بینی می باشد بعد ازبرداشتن سوند بینی معده ای ، برای تغذیه ابتدا ازتکه ها استفاده می شود چون دربلع مشکل دارند رژیم غذایی باید
ومایعات باشد.
نکات ویژه در ساکشن کردن ترشحات لوله تراکئوستومی
1- دروضعیت نیمه نشسته بیمار قرار گیرد.
2- فشار دستگاه ساکشن باید از 120 میلی متر جیوه بیشتر نباشد.
3- کاتتر ساکشن راحدود 50- 40 ساتنی متر درهر داخل لوله تراشه وارد
ودرلوله تراکئوستومی حدود 30 – 20 سانتی متر کاتتر ساکشن راوارد می شود.
4- ساکشن راروشن نموده ودرحالیکه کاتتر رابصورت 360 درجه بین دوانگشت خود می چرخانیم خارج می کنیم .
5- انرژی غلیظ وچسبنده باشند ساکشن مشکل است حدود 2 تا 3 سی سی ( وحداکثر 10 سی سی ) محلول نرمال سالین را جهت رقیق کردن ترشحات لوله تراکئوستومی وارد می کنیم وباآمبوبگ 4-3 تنفس عمیق داده می شود زیرا ورود مایع به تراشه سبب تحریک سرفه کردن می شود.
6- هربازساکشن (وسیله ای برای خارج کردن ترشحات ) نباید بیشتر از 15-10 ثانیه طول بکشد زیرا ساکشن طولانی شبب بروز اختلالات قلبی می شود.
7- بین دفعات ساکشن حداقل 30- 20 ثانیه فاصله باشد واکسیژن 100% به بیمار داده شود.
8- درافرادیکه تراکئوستومی دارند معمولاض انجام ساکشن سبب تحریک سرفه می گردد درصورت بروز سرفه ساکشن متوقف وکاتتر را خارج می کنیم
9- همیشه برای ساکشن ابتدا دهان راباکاتر ساکشن می کنیم وکاتر بعد انداخته می شود وبرای ساکشن لوله تراکئوستومی یک کاتر تمیز استفاده شود.
خارج کردن لوله تراکئوستومی
برای خارج کردن باید شرایط زیر رادارا باشد.
1- تعداد تنفس کمتر از 35 باردردقیقه وبیمار حداقل تا 2 ساعت تنفس ارادی داشته باشد.
2- فلکس سرفه وبلع طبیعی باشد
3- بیمار هوشیار باشد وتوانایی خروج ترشحات راداشته باشد.
4- بیمار دروضعیت نیم نشسته قرار می گیرد سپس دهان دراطراف کاف بادقت ساکشن می شود تا هنگامیکه کاف خالی می شود ترشحات اطراف آن نشود چند تنفس عمیق به بیمارداده می شود کاف لوله راخالی کرده درانتهای بازدم لوله خارج می شود ازنظر صحبت وبلع وتنفس ونبض بیمار کنترل می شود.
5- برای خارج کردن لوله تراکئوستومی گاهی لوله رابه تدریج بالوله های کوچکتر عوض می کنند تا تنگ وبه تدریج بسته شود ودائماً ازنظر تنفس مورد بررسی قرار می گیرد.
موارد استفاده تراکئوستومی
1- نیاز به راه هوایی مصنوعی برای طولانی مدت
2- برای اتصال بیمار به دستگاه و
3- مسدود شدن راه هوایی فوقانی
4- خونریزی ازراه هوایی فوقانی
5- سوختگی های راهها ی هوایی فوقانی
6- ناتوانی در تمیز کردن ترشحات راه هوایی تحتانی
7- بیماری عفونی دیفتری ، فلج اطفال
8- ضربه وشکستگی حنجره ونای
مزایا
1- راه هوایی مطمئن
2- باوجود داشتن تراکئوستومی می تواند غذا بخورد وبه کمک صحبت کند.
تکنیک ساکشن لوله تراشه ولوله تراکئوستومی
درصورت وجود لوله تراشه تراکئوستومی باید ترشحات ریه راباساکشن خارج نمود زیرا دراین موارد مکانیسم سرفه بیمار چندان مؤثر نمی باشد ساکشن تراشه باتوجه به نیاز بیمار براساس ریه ومشاهده ترشحات ( ) انجام می شود ساکشن غیرضروری باعث اسپاسم دربرونش ها شده وبه حفاظ برونش ها صدمه می زند ساکشن بصورت زیر می باشد :
1- ابتدا وسایل لازم جهت ساکشن لوله تراشه تراکئوستومی رافراهم می کنیم این وسایل شامل ساکشن ، کانترساکشن ( قطر آن قطر داخلی لوله تراشه یاتراکئوستومی باشد ) دستکش استریل ، ظرف کوچک محتوی نرمال سلین برای شستشوی کانتربین ساکشن کردن ، سرنگ حاوی 10-15ML نرمل سالین ، رابط 2 شکل (که یک سرآن به لوله خروجی دستگاه ساکشن وسردیگر آن به کنتر ساکشن متصل می شود.
2- برای شروع کار ابتدا دستها راشسته وروش کاررابرای بیمار توضیح می دهیم ( درصورت هوشیاربودن ) حتی المکان در نیمه نشسته قرار می دهیم (45 درجه )
3- بسته حاوی کانتر استریل ساکشن راباز می کنیم ( گالرپات ) راازمخلوط نرمال سالین پر می کنیم
4- دستکش استریل را پوشیده وبادستکش استریل کانتر ساکشن رابرداشته وبه سر رابط
وصل می کنیم.
5- دستگاه ساکشن راروشن می کنیم ( فشار دستگاه از 120mmhg بیشتر نباشد زیرا سبب آسیب مخاط می شود )
6- ابتدا دهان و که بالای کاف واقع شده است ساکشن می شود سپس این کانتر دور انداخته می شود وبرای ساکشن تراشه ازیک استریل استفاده می شود.
7- درحالیکه دستگاه ساکشن خاموش است کانتر ساکشن راحدود 40-50cm درفرد بالغ درلوله تراشه وارد می شود درلوله تراکئوستومی حدود 20-30cm کانتر ساکشن وارد می شود.
8- ساکشن راروشن نموده ودرحالیکه کانر رابصورت 360 درجه بین دو انگشت خود می چرخانیم خارج می کنیم.
9- اگر ترشحات غلیظ وچسبنده باشد وساکشن آنها مشکل باشد 2-3ml (وحداکثر تا 10ml ) محول نرمال سالین را جهت رقیق کردن ترشحات می توانیم درداخل لوله تراشه یاتراکئوستومی وارد می کنیم سپس با 4-3 تنفس عمیق داده می شود وردو مایع به تراشه سبب تحریک سرفه کردن می شود.
10- برای جلوگیری از هیپوکسمی ، قبل ازشورع ساکشن کردن وبین دفعات آن به بیمار اکسیژن 100% بوسیله دستگاه داده شود ویابا متصل به اکسیژن 5-3 باتنفس بااکسیژن 100% داده شود.
11- هربار ساکشن کردن نباید بیش 15-10 ثاینه طول بکشد زیرا ساکشن طولانی سبب هپیوکسمی و می شود که ممکن است باعث ایست قلبی شود بین دفعات ساکشن حداقل 30تا 20 ثانیه فاصله باشد دراین فاصله اکسیژن 800 به بیمار داده می شود.
12- افرادیکه تراکئوستومی دارند معمولاً انجام ساکشن منجربه تحریک سرفه می گردد درصورت بروز سرفه ، ساکشن متوقف وکانتر سریعاً خارج شود زیرا وجود آن سبب اسپاسم تراشه می شود. درهنگام سرفه ، بیماربایستی دستمالی دردست داشته تا ازبیرون ریختن خلط جلوگیری شود.
13- دفعات ساکشن آنقدر تکرار می شود که تاراه هوایی کاملاً تمیز شود بین دفعات ساکشن کردن ، تجویز اکسیژن 100% ضروری می باشد درصورت لزوم بین دفعات ساکشن کردن ، کانتر درظرف نرمال سالین می شوئیم
14- باید توجه داشت که برای ساکشن چپ ، سروشانه بیمار به سمت راست چرخانده شود برای ساکشن راست عکس این عمل انجام می شود.