دانلود پروژه پیشنهاد پروژه فاز صفر از طرح مطالعه و بسترسازی نظام آموزشی مبتنی بر فن آوری اطلاعات و ارتباطات (فاوا)

1- چکیده :‌ موضوع سند و معرفی بخشهای اصلی این سند حاوی اطلاعات لازم برای شناخت کلی طرح "مطالعه و بستر سازی نظام آموزشی مبتنی بر فاوا" و اختصاصا شناخت فعالیتهای لازم برای انجام پروژه فاز صفر این طرح است؛ به گونه ای که چگونگی انجام، منابع (هزینه و زمان) و مراحل انجام پروژه فاز صفر مذکور قابل تشخیص و تخمین باشد.

سند در دو بخش اصلی تنظیم شده است.

در بخش اول این سند ابتدا موضوع و صورت عمومی کل طرح تبیین می‌شود.

سپس در بخش دوم، برای آنکه برنامه‌ریزی و طراحی تفصیلی طرح میسر و ممکن باشد، انجام این مهم در پروژه فاز صفر طرح پیش‌بینی و تبیین می‌گردد.

در این بخش، صورت، مراحل، منابع و خروجیهای پروژه فاز صفر تبیین می‌شود.

تذکر : به جهت اختصار در ادامه طرح به جای عبارت"طرح مطالعه و بستر سازی نظام آموزشی مبتنی بر فاوا" از واژه "طرح" بصورت مخفف استفاده خواهد شد.

نیز واژه های "پروژه" مخفف "پروژه فاز صفر"، "سازمان" مخفف "سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی"‌، بکار می روند.

بخش اول :‌ معرفی طرح 2- مقدمه : ضرورت و موضوع طرح در سالهای اخیر، توسعه و تحولات سریعی در دانش و فن‌آوری زمینه های مختلف بخصوص فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات (فاوا)، رخ داده است.

یکی از این زمینه ها، بکارگیری فاوا در فراروند آموزش و پرورش و شکل گیری نظام آموزشی در بستره فاوا است.

بستره فاوا بتدریج منجر به تحولات عمیقی در نظام آموزشی می شود.

تحولی که بتدریج و هوشمندانه در حال شکل گیری در نظام آموزشی است، بسیار عمیق‌تر از آن است که تصور می‌شود.

در درون و بیرون نظام آموزشی کهنه و رنگ و رو رفته امروزی، واکنشهای زنجیره‌ای پراکنده‌ای در حال شکل گیری است که دامنه فعالیت هر یک بتدریج گسترش یافته و با همگرا شدن و به هم پیوستن آنها، احتمالا در فاصله‌ای نه چندان دور، بنیادهای نظام آموزشی جدیدی بنا خواهد شد که با تحولات سریع و عمیق اطراف سازگاری بسیار زیادتری خواهد داشت.

برخلاف تصور بسیاری از مدافعان نظام کهنه کنونی، نظام آینده نه تنها از ابعاد شکلی و ابزاری متفاوت بوده، بلکه این تفاوت ماهوی خواهد بود.

نظام برتر آینده تنها به استفاده از سیستمهای رایانه‌ای توسط فراگیران و کلاسهای مجازی و نظایر آن محدود نمی‌شود.

بلکه مفاهیمی چون فراگیر، مدرک تحصیلی، آموزش، کار، کلاس، تحصیل و نظایر آن،‌ نسبت به معنای امروزی آنها دچار تحول خواهند شد.

حرکت نظام آموزشی برای استفاده وسیع از فن آوری اطلاعات و ارتباطات، چه به عنوان محمل و ابزار کمکی و چه به عنوان مبنای سازماندهی و فعالیت نظام، مستلزم بستر سازی وسیع و گسترده ای است.

این بستر سازی چه از بعد نظری و چه از بعد فن آوری و ملزومات عملی و اجرائی، پیشنیاز هر حرکت حساب شده و اندیشمندانه در این زمینه است.

هر چند که حرکتهای مختلف و متعددی در این زمینه انجام شده و می شود، اما به نظر می رسد که انجام حرکتهای دیگری نیز در این زمینه ضروری باشد؛ حتی اگر این حرکتها به نحوی با فعالیتهای جاری و سابق موازی باشد.

پرداخته شدن به وجوه مختلف و لحاظ نمودن ابعاد و نگرش از دیدگاههای متفاوت، در طرحهای مختلف و حتی موازی، و چالش ایجاد شده بین محصولات این طرحها، می تواند به پخته تر شدن محصول نهائی یعنی نظام آموزشی کمک کند.

3- اهداف طرح هدف آرمانی : انجام حرکتی برای بستر سازی شکل گیری نظام آموزشی مبتنی بر فاوا.

هدف عملیاتی : ارائه یک مدل نمونه، با توجه به تحولی که در مفاهیم و بسترهای نظری نظام آموزشی در حال شکل گیری است.

4- نکات محوری طرح نظام آموزشی آینده در پارادایم متفاوتی در حال شکل گیری است.

بسیاری از مفاهیم، بنیانهای نظری، اصول و قواعد این پارادایم با پارادیم جاری که نظام آموزشی در آن قرار دارد متفاوت است.

لذا فقط شکل دادن به یک زیر ساخت فنی یا ایجاد چند ابزار کافی نیست.

بلکه ایجاد بنیانهای نظری، معماری نظام آموزشی در پارادایم جدید،‌ و فرهنگ سازی و تربیت نیروی انسانی در حوزه پارادایم جدید، به عنوان ملزومات کار تلقی می‌شوند.

نقص در هر یک از این ابعاد، منجر به عدم امکان شکل گیری طرح در پارادایم جدید و غیر عملیاتی شدن آن و یا ارائه تصویر ناقصی از پارادایم جدید خواهد شد.

این طرح مبتنی بر یک گام مقدماتی ارائه و انجام می‌شود.

این گام مقدماتی شامل پژوهشی است که توسط ارائه دهنده طرح و با هزینه شخصی انجام شده است.

تلاش این پژوهش در تبیین ابعاد پارادایم جدید در حال شکل گیری و شناسائی خصوصیات و ساختار نظامی بوده است که در آن پارادایم در حال تولد است.

کتاب "نظام برتر، آینده آموزش و آموزش آینده"، به عنوان نتیجه این پژوهش توسط ارائه دهنده طرح منتشر شده است.

به عبارت دیگر کتاب نظام برتر،‌ مانیفست و شیرازه اصلی طرح حاضر را تشکیل می دهد.

طرح حاضر تلاش می‌کند تا با ارائه یک مدل عملیاتی، چگونگی تحقق نظامی را که در کتاب نظام برتر تبیین شده است، به صورت ملموس نشان دهد.

به همین لحاظ کتاب نظام برتر به عنوان مستندات گام قبلی طرح محسوب می‌شود، و درک صحیح ابعاد مطرح شده در طرح، مستلزم مطالعه این کتاب است.

(شکل 1).

هدف عملیاتی طرح ارائه یک مدل نمونه در پارادایم جدید در حال شکل گیری است.

این طرح تلاش می‌کند تا با ارائه یک مدل نمونه، در محدوده کوچک، ابعاد پارادایم جدید را ترسیم نماید.

این مدل نمونه، چگونگی تحقق و ساختار نظام آموزشی جدید را نشان خواهد داد.

با توجه به ابعاد مختلف طرح، و لزوم ترسیم دقیقتر ابعاد طرح، انجام یک پروژه فاز صفر برای ترسیم این ابعاد لازم است.

پروژه فاز صفر،‌ مشخص می‌کند که فعالیتهای طرح باید چگونه و به چه شکل انجام شود.

این پروژه ابعاد مختلف طرح از جمله تبیین دقیق مدل نمونه و خصوصیات آن، محدوده اجرای طرح و وسعت مدل نمونه، روشهای انجام کار، گامهای انجام کار و ملزومات و منابع لازم را مشخص می سازد.

خروجی های پروژه فاز صفر،‌ شامل مستندات شناخت و تبیین دقیق مسئله و نیز دستور العملها و RFPهای پروژه های طرح خواهد بود.

(شکل 1) پژوهش مقدماتی کتاب نظام برتر مانیفست طرح پروژه فاز صفر مستندات عمومی طرح RFP RFP RFP RFP پروژه ...

پروژه ...

مدل نمونه درس افزارها نیروی انسانی فرهنگ زیر ساختها ابعاد نظری معماری شکل 1 :‌ طرح گامها و موجودیتهای اصلی طرح به صورت یک نظام کاملا منسجم، فراهم کننده بستره ای است که از وجوه مختلف، حرکت به سمت شکل گیری یک نظام نوین را حمایت می کند.

از یک سو بنیانهای نظری لازم برای شکل گیری نظام جدید تبیین می شود، از سوی دیگر بسترهای فنی برای امکان پذیری عملی نظام ایجاد می شود، از سوی دیگر نمونه عملی در یک مجموعه آموزشی فراهم می شود، و از سوی دیگر فرهنگ سازی لازم و تربیت نیروی متخصص برای عملی سازی طرح انجام می شود.

و در محوریت این حرکتها، طراحی معماری نظام مورد نظر انجام می شود.

مجموعه این حرکتها که در پروژه های 6 گانه طرح در نظر گرفته شده است، ما را در راهیابی به یک نظام نوین، و ترسیم دقیق ابعاد آن (فراتر از متن کاغذی یک کتاب یا طرح یا مصوبه یا هر چیز دیگر) یاری می کند.

شکل 2 تجسمی بهتر از ارتباط بین پروژه ها و نقش و جایگاه خروجی آنان را امکان پذیر می کند.

هر چند که نگاه طرح به کل نظام آموزشی است، اما دامنه اجرائی طرح به محدوده مدل نمونه که در ابعاد طرح توضیع داده خواهد شد، محدود خواهد شد.

طرح قرار نیست الگوئی را برای کل نظام آموزشی به صورت دستوری ارائه کند.

یعنی قرار نیست کل آنچه که در مدل ایجاد و نشان داده می‌شود، پس از طی کردن مراحل آزمایشی به کل نظام تعمیم داده شده و ابلاغ شود.

بلکه آنچه در مدل نمونه ایجاد می‌شود، با نشان دادن ابعاد مختلف یک نظام آموزشی در پارادایم جدید، امکان الگو برداری رفتارها یا بنیانهای نظری معماری نظام آموزشی بستره فنی مدل نمونه فرهنگ سازی تربیت نیروی انسانی شکل 2- ابعاد و ارتباط پروژه های اصلی طرح بخشهای مختلف مدل را در کل نظام آموزشی، به انتخاب خود نظام آموزشی فراهم می‌کند.

ما از ابتدای انجام طرح به دنبال صدور یک نسخه فراگیر برای کل نظام آموزشی نیستیم (اصولا این اعتقاد در ارائه طرح وجود دارد که نسخه فراگیری قابل صدور نیست).

بلکه تنها می خواهیم ابعاد مسئله را به مجموعه عوامل نظام آموزشی نشان دهیم.

انتشار نتایج طرح در نظام آموزشی با انتخاب نکات مطلوب و مشاهده اثرات و عوامل آن،‌ به صورتی خود سازمانده رخ خواهد داد.

این طرح ناقض حرکتهای انجام شده و در حال انجام برای مدل سازی نظام آموزشی با استفاده از بستره فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات نیست.

این طرح ضمن توجه به حرکتهای مذکور، سعی می‌کند رفتار و حرکت مستقل خود را حفظ نموده و امکان تطابق و بهره برداری دو طرفه را فراهم نماید.

هم طرح از حرکتهای در حال انجام، برای بهبود و اصلاح رفتار مدل خود بهره ببرد، هم مدل بتواند الگوهائی را برای اصلاح حرکتهای انجام شده فراهم آورد.

به گونه ای که حرکتهای انجام شده و این طرح، به صورت همگرا،‌ بتواند حرکتی را در نظام آموزشی کشور تسهیل کند.

5- معرفی ابعاد و پروژه های اصلی طرح این طرح و بستر سازی در چهار محور اساسی و شش پروژه تقریبا مستقل انجام می شود : الف – بستر سازی نظری و تخصصی پروژه 1- مطالعه ابعاد نظری نظام آموزشی مبتنی بر فاوا (مدل نظام برتر) پروژه 2- ایجاد دانشکده نیمه مجازی آموزش مبتنی بر فاوا و مهندسی آموزش ب – بستر سازی ساختاری (معماری) پروژه 3- مطالعه و طراحی معماری نظام آموزشی کشور مبتنی بر فاوا ج –بستر سازی عملیاتی پروژه 4- مطالعه، طراحی، پیاده سازی بستره و پشتیبانی از معماری فنی سیستمهای آموزش مبتنی بر رایانه پروژه 5- ایجاد یک گروه مدرسه آموزشی نیمه مجازی (مدرسه آزمایشگاهی) د- بستر سازی فرهنگی پروژه 6- فرهنگ سازی و فراهم سازی بستره فرهنگی برای نظام آموزش مبتنی بر فاوا طرح به گونه ای سازمان می یابد که حرکت در این چهار محور بتواند به صورت مستقل و موازی انجام شود.

انجام هر یک از پروژه ها به صورت مستقل و قطع نظر از سایر پروژه های دیگر امکان پذیر است.

این موضوع در مورد وابستگی پروژه های 2و 5 به پروژه 4، مستثنی است.

اما انجام پروژه ها در کنار یکدیگر، مع الوصف استقلال آنها، به یکدیگر برای انجام شدن بهتر و پخته تر، کمک می کند.

ضمن آنکه انجام نشدن برخی از پروژه ها، شکل گیری پارادایم مورد بحث را دچار مشکل ساخته و از این رو، دستیابی به اهداف طرح را دچار نقصان می سازد.

5-1- پروژه 1- مطالعه ابعاد نظری نظام آموزشی مبتنی بر فاوا (مدل نظام برتر) این پروژه مبتنی بر مطالعه قبلی انجام می شود که نتایج آن در کتاب نظام برتر و مقالات منتشر شده توسط ارائه کننده طرح، منعکس شده است.

این مطالعه در سه شاخه به صورت موازی انجام می‌شود : در یک شاخه به مقوله محتوای آموزشی و نگرش به علم خواهیم پرداخت و ریشه‏ها‏ی درخت آموزش را بررسی می‏کنیم.

نگرش به پدیده علم و آموزش در اسلام و ابعاد اساسی مطرح در آن، ساختارهای علمی ‏و آموزشی جزء نگر و کل نگر، مفهوم تعقل به عنوان یک عنصر محوری در آموزش، انتخاب محتوی، تربیت استعدادها و هوش در بستره آموزش مبتنی بر فاوا، خود سازماندهی ساختار محتوای آموزشی، فرادانش، رویکرد علمی و طبقه بندی علوم و آنتولوژی به عنوان مبنای سازماندهی محتوای آموزشی در آموزش مبتنی بر فاوا، از جمله مباحثی است که در این شاخه مورد تحلیل قرار خواهند گرفت.

در شاخه دوم به میوه‏ها‏ و کاربردها و نیازها خواهیم پرداخت و خواهیم دید که مطالبات و نیازهای دنیای واقعی و در حال تحول ما از درخت نظام آموزشی مبتنی بر فاوا چیست و چگونه توسط این درخت بر آورده خواهد شد.

نقش کاربردها در تعیین رویکردهای آموزش دوران آینده، آموزش مبتنی بر نیاز، یادگیری مبتنی بر علت و لایه لایه، آموزش با زندگی و آموزش زندگی، آموزش تولید برای مصرف شخصی و امپریالیسم آموزشی و توسعه، و کلیه این مباحث از دیدگاه اسلام، از مباحث کلیدی هستند که در شاخه دوم مورد تحلیل و بحث قرار می‌گیرند.

همچنین رابطه آموزش با موجودیت اصلی مرتبط با آن، یعنی فراگیر تحلیل می‌شود و چگونگی توجه به وی، هویت یافتن وی، انگیزه، آموزش مبتنی بر خصوصیات فراگیر، سفارشی سازی آموزش و آموزش شخصیت فراگیر از موارد دیگری است که در این نظام تحلیل می‌شود.

در شاخه سوم به فراروند آموزشی و سازماندهی آن به عنوان بدنه درخت آموزش پرداخته خواهد شد.

ابزارها و رسانه‏ها (به مفهوم عام آن، نه صرفا ابزارها و رسانه های آموزشی)، خودسازماندهی توسعه آموزش، ساختارهای انعطاف پذیر، سازمانهای توزیع شده، تصمیم گیری توزیع شده، همچنین مکانیزمهای کلان ارزیابی و کنترل در ساختار توزیع شده، بحران آموزش، و مهندسی آموزش از موارد اصلی مباحث این شاخه محسوب می شوند.

در ابن مطالعه ما وارد حیطه روشهای آموزشی و روشهائی نظیر درگیرکردن دانشجو با مسائل اجرائی کلاس درس، مراحل تدریس، چگونگی ارزیابی و ...

نمی‏شویم.

چنین بحثهائی یا مفصلا در کتب علوم آموزشی و از جمله فن‌آوری آموزشی وجود دارد، و یا در پژوهشهای مرتبط به آن پرداخته می شود.

چیزی که ما در این مطالعه به آن خواهیم پرداخت، بحث پیرامون ساختارهای کلان نظام آموزشی مبتنی بر فاوا و ابعاد نظری و دیدگاههای مطرح در آن، با توجه به ماهیت موضوعات کلیدی و جایگاه هر یک از آنها در تعامل با خصوصیات جامعه در حال شکل گیری آینده است.

5-2- پروژه 2- ایجاد دانشکده نیمه مجازی آموزش مبتنی بر فاوا و مهندسی آموزش پیشرفتهای وسیع و ایجاد مفاهیم، معماریها، مدلها و سازوکارهای جدید در زمینه آموزش مبتنی بر فاوا، به گونه ای است که متخصصان رشته های فعال در این زمینه نظیر مهندسی نرم افزار، فن‌آوری آموزشی و علوم تربیتی را با مجموعه وسیعی از ابعاد دانش و فن‌آوری، خارج از محدوده آموخته های خود در دوره های دانشگاهی مواجه ساخته است.

این متخصصان به نحو اجتناب ناپذیری با مفاهیم و موضوعاتی سروکار پیدا می‌کنند که در محدوده رشته های تخصصی دیگر قرار دارد.

تخصصی تر شدن فعالیتها، و داخل شدن برخی از زمینه ها در یکدیگر، لزوم تربیت متخصصان در این زمینه ها و ایجاد رشته های جدید و رشته های بین زمینه ای[1] را ضروری ساخته است.

پروژه حاضر در همین راستا تعریف گردیده است.

در این پروژه یک دانشکده، برای اولا انجام فعالیت مطالعاتی در زمینه تدوین مفاد و دروس بین رشته ای و ثانیا تربیت متخصصان بین رشته ای، تشکیل می‌گردد.

محل این دانشکده ترجیحا در شهرستان بابلسر (با توجه به محل موسسه و سایر پروژه های در حال تعریف در این زمینه و جذب نیروی متخصص، و و تمرکز زدائی جغرافیائی از شهر تهران) پیشنهاد می شود؛ هر چند که باید مطالعه دقیقتری در مورد محل آن صورت گیرد.

در این پروژه، بر خلاف برخی از تلاشهای انجام شده در زمینه تحصیلات بین رشته ای در سالهای اخیر در کشور، به جای ترغیب و هدایت دانشجویان به تحصیل توام در دو یا چند رشته مختلف تحصیلی، رشته های واحد و مستقلی با مفاد بین رشته ای تعریف و تشکیل می‌شود.

این رشته ها مفاد آموزشی مورد نیاز فعالیتهای بین رشته ای را از بین زمینه های مختلف در بر خواهد داشت.

از طرف دیگر با توجه به اینکه هدف ایجاد این دانشکده، تربیت متخصصین برای ایجاد سیستمهای آموزش مبتنی بر فاوا و استفاده از این سیستمها در موسسات آموزشی، و در نهایت تشکیل موسسات آموزشی مجازی و نیمه مجازی و الکترونیک است، لذا سازماندهی مفاد آموزشی این دانشکده بر اساس درس افزارهای آموزش به کمک رایانه و ایجاد یک دانشکده مبتنی بر این سیستمها، اولی و دارای اهمیت بسیار زیادی است.

زمانی این دانشکده آموزش مناسبی را در این زمینه تخصصی ارائه می‌کند که اولا خود از آن بهره مفید را ببرد و دانشجویان (و مدرسان) به طور ملموس با این سیستمها آشنا و از مسائل و ابعاد آن آگاهی داشته باشند.

به همین منظور ساختار این دانشکده از ابتدا به صورت یک دانشکده نیمه مجازی مبتنی بر سیستمهای آموزش مبتنی بر رایانه طراحی و ایجاد می‌شود.

تحصیل در این دانشکده به صورت حضوری و نیمه حضوری صورت خواهد گرفت.

کلیدی ترین عنصر در محور اول طرح، رشته های تخصصی است که باید در این دانشکده تاسیس و ارائه شود.

این رشته ها، رشته های بین زمینه ای، بین رشته های فن‌آوری آموزشی، مهندسی رایانه، فن‌آوری اطلاعات، علوم تربیتی، مهندسی سیستم و مدیریت (در مباحثی نظیر برنامه ریزی استراتژیک و سازماندهی) است.

توضیحات مربوط به این رشته ها و فلسفه آنها در کتاب نظام برتر، در تمام فصول کتاب و بخصوص صفحات 465 الی 472 و نیز بخش دوم کتاب ذکر شده است.

این رشته ها در سطح کارشناسی ایجاد شده و در مراحل بعدی به سطوح کارشناسی ارشد و دکتری توسعه پیدا می‌کند.

این رشته ها عبارتند از : مهندسی آموزش – گرایش نظامهای آموزشی مبتنی بر رایانه (خرد و کلان)فارغ التحصیلان این رشته توانائی تحلیل، طراحی، پیاده سازی، و نگهداری از نظامهای (کلان و خرد) آموزشی را خواهند داشت.

فارغ التحصیلان گرایش خرد، در طراحی نظامهای موسسات آموزشی که مبتنی بر سیستمهای آموزش مبتنی بر رایانه فعالیت می‌کنند، توانمند خواهند بود.

فارغ التحصیلان گرایش کلان در طراحی نظامهای ملی، دولتی و فراگیر توانمند خواهند بود.مهندسی آموزش – گرایش درس افزارهافارغ التحصیلان این رشته توانائی تحلیل، طراحی، پیاده سازی، و نگهداری از سیستم های نرم افزاری و درس افزارها را خواهند داشت.

متخصصان این رشته، در زمینه فراروند طراحی و تولید سیستمهای آموزشی و درس افزارها متخصص بوده و می‌توانند چنین فعالیتهائی را سازماندهی کنند.

مهندسی رایانه – گرایش نرم افزارهای چند رسانه ای آموزشیفارغ التحصیلان این رشته توانائی تحلیل، طراحی، پیاده سازی، و نگهداری از سیستم های نرم افزاری چند رسانه ای را خواهند داشت.

این رشته با رشته مهندسی آموزش – گرایش درس افزارها، نسبتا نزدیک است.

اما تفاوت این دو رشته در آن است که فارغ التحصیلان این رشته به مسائل سازمان ارائه درس افزار و طراحی محتوی کاری ندارند.

بلکه بیشتر با جنبه های نرم افزاری و ساختارهای نرم افزارهای آموزشی سرو کار دارند.

اما فارغ التحصیلان رشته مهندسی آموزش – گرایش درس افزارها، به ابعاد طراحی نظام ارائه و مسائل مربوط به محتوی و سازماندهی آن می پردازند.

مهندسی محیط، ابزار و تجهیزات آموزشی فارغ التحصیلان این رشته توانائی تحلیل، طراحی، پیاده سازی، و نگهداری از ابزارها و سیستم کمک آموزشی را، از بعد فنی و صرفنظر از ابعاد مربوط به نظام آموزشی و ارائه درس افزارها خواهند داشت.

فعالیت این افراد در زمینه تجهیزات سخت افزاری، محیطهای آموزش و ملزومات آموزش است.علوم تربیتی – گرایش آموزش و پرورش در نظامهای مبتنی بر فاوافارغ التحصیلان این رشته، به ابعاد انسانی آموزش و تربیت در سیستمهای آموزش مبتنی بر رایانه پرداخته و توانائی تحلیل و بکارگیری شیوه های آموزشی و تربیتی را در این سیستمها و موسسات آموزشی که مبتنی بر این سیستمها بنا می شوند، خواهند داشت.

5-3 - پروژه 3- مطالعه و طراحی معماری نظام آموزشی کشور مبتنی بر فاوا این پروژه مبتنی بر مطالعه قبلی انجام می شود که نتایج آن در کتاب نظام برتر و مقالات منتشر شده توسط ارائه کننده طرح، منعکس شده است.

بر اساس شواهدی که در مستندات نتایج مطالعات انجام شده ارائه شده است،‌ سه دوران آموزشی ترسیم گردیده است.

در این ترسیم ما در انتهای دوران دوم آموزش قرار داریم و این درحالی است که دوران بعدی یعنی دوران سوم، به‌ تدریج در حال شکل‌گیری است.

تلاش ما در این مجموعه مطالعات، ترسیم ابعاد و خصوصیات دوران سوم، و با توجه به آن طراحی و تشریح یک معماری برای نظام آموزشی کشور است.

معماری که بتواند پاسخگوی نیازهای کشور به آموزش، با توجه به تحولات اخیر انجام شده و آتی باشد.

این معماری باید بتواند عناصر، دیدگاهها و رویکردهای آموزشی را به نحوی سازماندهی کند، که به بهترین وجه از منابع و شرایط موجود استفاده نموده و بیشترین بهره را نصیب کشور سازد.

[1] - interdisciplinary سازوکارهای پیش بینی شده در این معماری نظام آموزشی، باید این فرصت را به کشور ارائه نماید که نیروی انسانی موجود را برای برخورد با تحولات سریعی که در جامعه علمی و فن‌آوری و محیط اجتماعی رخ می دهد، آماده سازد.

به نحوی که از استعدادها، قدرت تفکر، خلاقیت، دانش، و سایر ویژگیها و توانائی های بالقوه افراد، برای رشد و اعتلای افراد و کشور استفاده نموده و جامعه را به سمت آرمان مطلوب اسلامی هدایت نماید.

این معماری ساختار عناصر محوری و سازوکارها را در مقوله آموزش در سطح کشور، در بستره فاوا، تبیین و الگوئی برای رفتار آنها ارائه می‌کند.

دورنمائی از معماری نظام آموزش و مدلهای تبیین کننده آن، در کتاب نظام برتر و نیز در سخنرانی با عنوان "معماری نظام آینده آموزش" ارائه گردیده که اسلایدهای آن در سایت شخصی ارائه کننده طرح قابل دسترس است و ارائه نمای (فیلم توضیح اسلایدها) آن نیز موجود است.

هدف این پروژه، مطالعه، طراحی فنی و تدوین تفصیلی دورنمای ارائه شده است.

5-4 - پروژه 4- مطالعه، طراحی، پیاده سازی بستره و پشتیبانی از معماری فنی سیستمهای آموزش مبتنی بر رایانه ایجاد یک نظام آموزش مبتنی بر فاوا، مستلزم ایجاد یک بستره فنی برای اشتراک و سازماندهی محتوای آموزشی، انجام عملیات نرم افزاری فراروند آموزش و سازماندهی فعالیتهای آموزشی در بستره فاوا است.

از یک سو تولید کنندگان درس افزارها و منابع آموزشی مبتنی بر فاوا باید بستره استانداردی را در اختیار داشته باشند که فعالیت تولید و ارائه درس افزارهای آموزشی را به شکلی منسجم، مرتبط با سایر تولید کنندگان و مصرف کنندگان، توزیع شده، و کارآمد فراهم کند.

از سوی دیگر فراگیران نیز باید با محیطی یکپارچه و همگون در درس افزارهای مختلف مواجه بوده و به راحتی به منابع مورد نیاز خود دست یابند.

در این بستره، امکان اقتصادی کردن فعالیتهای آموزشی و تعامل الکترونیکی مالی، رشد و عملی سازی شکل گیری نظام آموزشی را تضمین می کند و آن را به فعالیتی سود آور تبدیل می کند.

حرکتهای مختلفی در ایجاد چنین بستره ای صورت گرفته است که از جمله مهمترین آنها می توان به ایجاد مدل استاندارد SCORM توسط موسسه ADL اشاره نمود.

از سال 1377، دو معماری تو در تو با نامهای SOSCA و DSCA در دانشگاه پیام نور در سطح کلان طراحی گردید که اهداف ایجاد یک بستره فنی مناسب برای ایجاد سیستمهای آموزش مبتنی بر رایانه را دنبال می کرد.

به نظر می رسد که با استفاده از تجربیاتی که از شکل گیری مدل SCORM اتخاذ شده است، در صورت حمایت لازم در طراحی تفصیلی و ایجاد بسترهای نرم افزاری لازم، این دو معماری به نحو مطلوب تری بتوانند پاسخگوی نیازهای آموزشی کشورمان باشند.

اطلاعات بیشتری از این معماریها در فصل چهارم کتاب نظام برتر و نیز سایت زیر ارائه شده است : www.irit.ir/majidi/MESBAH.html همچنین برخی از ابعاد عملکرد این بستره در سخنرانی "معماری نظام آینده آموزش" ارائه گردیده که اسلایدهای آن در سایت شخصی ارائه کننده طرح قابل دسترس است و ارائه نمای (فیلم توضیح اسلایدها) آن نیز موجود است.

هدف این پروژه، مطالعه دقیقتر استانداردها و مدلهای موجود و طراحی تفصیلی معماریهای دوگانه مورد بحث، به نحو متعامل و سازگار با مدلهای معتبر بین المللی نظیر SCORM است.

همچنین در این پروژه، طراحی و پیاده سازی سیستمهای نرم افزاری (و احیانا سخت افزاری) لازم برای شکل گیری این بستره فنی، پیش بینی شده است.

ضمن آنکه حمایت و پشتیبانی از این بستره از ابعاد مختلف نظیر بستر سازی علمی و فنی و فرهنگی، در پروژه پیش بینی شده است که فعالیتهای موسسه ADL، الگوئی مناسب برای درک چنین فعالیتهائی است.

5-5- پروژه 5- ایجاد یک گروه مدرسه آموزشی نیمه مجازی (مدرسه آزمایشگاهی) در مطالعات نظری و طراحی معماری نظام آموزش مبتنی بر فاوا، رسیدن به درکی مناسب از تحولات ماهوی، و نشان دادن واکنش مناسب، از یک طرف مستلزم نگرش و کنکاش نظری عمیقی در مفاهیم آموزش، نیازهای جامعه و تحولاتی است که در حال رخ دادن است.

اما این نگرش و کنکاش نظری که ماحصل آن حداکثر به صورت تعدادی کتاب یا مقاله نظری منتشر می‌شود، کافی نیست.

تا زمانی که استنباطهای انجام شده از این کنکاشها، و طرحها و الگوهای ارائه شده مبتنی بر آن، عملا در محیطی واقعی تجلی پیدا نکند، لمس بسیاری از پدیده ها و مفاهیم، دشوار است.

از این رو در طرف دیگر ماجرا، وجود الگوهای عملی که صریحا یافته های کنکاش مورد نظر را به صورتی شفاف نشان دهند، ضروری است.

در صورتی که بتوانیم تحولات فن‌آوری و دانشی را که در زمینه آموزش مطرح است، در محیطهای نمونه ای تجسم و پیاده سازی کنیم، می توانیم به صورت ملموس تری ماهیت تحولات و مفاهیم و رفتارهای آن را تشریح و ابعاد آن را شناسائی کنیم.

پروژه حاضر در همین راستا تنظیم و ارائه شده است.

در این پروژه قصد داریم با فراهم آوردن محیطی برای استفاده از فن‌آوری رایانه در امر آموزش در سطوح دبستان تا دبیرستان، و سازماندهی این آموزش به شکلی که بتواند از ابعاد و توانائیهای این فن‌آوری در امر آموزش به نحو مطلوب بهره ببرد، محیط نمونه ای را در این زمینه فراهم سازیم.

این محیط نمونه به ما امکان مشاهده رفتارهای نظام آموزشی را در قبال این فن‌آوری می دهد، اثرات مطلوب و نامطلوب آن را صریحا آشکار می‌کند، ما را در یافتن سازوکارهای مناسب برای برخورد با این فن‌آوری در محیط آموزشی یاری می‌کند، امکان ارزیابی و اصلاح استنباطهای نظری را به شکل تجربی می دهد، الگوئی برای توسعه این سیستمها در سایر محیطهای آموزشی و ایجاد نظام آموزشی مبتنی بر این فن‌آوری می‌شود، الگوئی برای فرهنگ سازی در سطح جامعه در این زمینه می‌شود، و به صاحبنظران علمی و اجرائی این زمینه اجازه تصمیم گیری بهتری را در واکنش نسبت به تحولات در حال رخ دادن در نظام آموزشی می دهد.

ضمن آنکه علاوه بر تمام اینها، به عنوان یک نتیجه مستقیم، فرزندانمان را از آموزش پیشرفته ای بهره مند می‌کند و امکانات جدیدی را در تعلیم و تربیت پیش پای آنان قرار می دهد.

در این طرح یک گروه آموزشی متشکل از شش مدرسه به هم پیوسته کوچک، ترجیحا در محل شهرستان بابلسر (با توجه به محل موسسه و سایر پروژه های مرتبط در این زمینه و نیروی متخصص موجود؛ و نیز تمرکز زدائی از تهران) تشکیل می‌شود.

هر چند که باید مطالعه دقیقتری در مورد محل آن صورت گیرد.

این شش مدرسه در مقاطع ابتدائی، راهنمائی و دبیرستان برای دانش آموزان پسر و دختر ایجاد می‌شود.

در این مدارس با حفظ معیارها و ضوابط تعیین شده توسط وزارت آموزش و پرورش در ارائه مفاد آموزشی و سازوکارهای عمومی، مفاد آموزشی با شکلی جدید و نوین و مبتنی بر روشهای آموزشی مناسب، با استفاده از سازوکارهای مطلوب، به دانش آموزان ارائه می‌شود.

تلاش بر این است که در یک فراروند آموزشی با توانائی بالاتر در انتقال مفاد آموزشی، و سازوکارهای آموزشی متفاوت نسبت به نظام موجود و سایر مدارس، قدرت تصمیم گیری و انتخاب بیشتری برای فراگیران بوجود آید و امکان شناسائی و رشد استعدادهای آنان، فراتر از دانش آموزان مدارس معمول گردد (ان شاء الله).

سازماندهی مفاد آموزشی این مدارس، و نظام اجرائی آموزشی آنها، حتی الامکان بر اساس نرم افزارهای رایانه ای خواهد بود.

تحصیل در این مدارس به صورت حضوری، در سر کلاس (با استفاده از امکانات رایانه ای) صورت خواهد گرفت و برخی از مباحث نیز به صورت خود آموز و به انتخاب خود دانش آموزان، به آنها ارائه می‌شود.

همچنین رایانه ها در برنامه ریزی و انجام تکالیف و ارزیابی دانش آموزان مستقیما مورد استفاده قرار خواهد گرفت.

5-6- پروژه 6- فرهنگ سازی و فراهم سازی بستره فرهنگی برای نظام آموزش مبتنی بر فاوا انجام هر حرکت بنیادی، نظیر ایجاد تحول در نظام آموزشی و حرکت به سمت نظام آموزشی مبتنی بر فاوا، به عنوان مهمترین چالش، درگیر برخورد با پدیده فرهنگ است.

تا زمانی که پذیرش فرهنگی چنین حرکتی وجود نداشته باشد، فعالیتهای انجام شده در این زمینه به نتیجه نخواهد رسید.

و این پذیرش فرهنگی باید در سطوح مختلف، از عامه مردم و پائین ترین سطوح مخاطبان در جامعه گرفته تا سطوح مدیران میانی و ارشد و تصمیم گیرندگان و حتی متخصصان و دانشمندان زمینه های مرتبط، وجود داشته باشد.

هدف این پروژه به موازات سایر پروژه های مطرح شده، فراهم ساختن بستره فرهنگی برای شکل گیری نظام آموزشی مبتنی بر فاوا است.

این حرکت با انجام فعالیتهای مختلفی نظیر ایجاد برنامه های رادیو – تلویزیونی، انتشار مقالات در مطبوعات و رسانه های عمومی، برگذاری کنفرانسها و میزگردها، نمایشگاهها، دوره های آموزشی، و نظایر آن صورت می گیرد.

6- توصیف خروجی کل طرح با توجه به انجام 6 پروژه طرح، می توان انتظار داشت که در انتهای طرح، یک مدل نمونه برای نظام آموزشی ایجاد گردد.

این مدل نمونه شامل پشتوانه های نظری،‌ بسترهای عملیاتی، نیروی انسانی شامل افراد و تیمهای پشتیبانی کننده از طرح و مدل اجرائی، معماری،‌ و خود مجموعه آموزشی است که اصل و محصول اصلی مدل را تشکیل می دهد.

بدین ترتیب، خروجی های این طرح شامل موارد زیر گردد : یک (یا چند) دستگاه علمی نظری برای پشتیبانی از نظام آموزشی مبتنی بر فاوا یک (‌یا چند)‌ تیم یا موسسه تحقیقاتی برای تداوم تحقیقات و توسعه دستگاه نظری یک (یا چند) بستره فنی برای سازماندهی، هدایت و پشتیبانی از نظام آموزشی مبتنی بر فاوا چند (ین) تیم، شرکت یا موسسه عملیاتی برای تولید نرم افزارهای آموزشی در بستره فنی چند (ین) تیم، شرکت یا موسسه عملیاتی برای تولید درس افزارهای آموزشی در بستره فنی چند (ین) تیم، شرکت یا موسسه عملیاتی برای ارائه خدمات آموزشی در بستره فنی الگوئی برای معماری نظام آموزشی کشور، مبتنی بر فاوا یک (یا چند)‌ مجموعه آموزشی نمونه که در بستره فنی،‌ مطابق معماری، و بر اساس دستگاه نظری فعالیت می‌کنند.

یک (یا چند)‌ مجموعه آموزشی دانشگاهی نمونه که اولا به تربیت متخصص و ترویج علم در حوزه دستگاه نظری و بستره فنی می پردازد،‌ و ثانیا خود نیز همانند مجموعه آموزشی،‌ در بستره فنی،‌ مطابق معماری، و بر اساس دستگاه نظری فعالیت می‌کنند.

حرکتهای فرهنگ سازی برای پشتیبانی فرهنگی و نهادینه کردن معماری، دستگاه نظری و بستره فنی در سطح جامعه و اختصاصا جامعه آموزشی.

تذکر :‌ پیش بینی اولیه آن است که مجموعه های آموزشی و حدود 40%‌ ‌ تیمها و موسسات تحقیقاتی و عملیاتی پشتیبانی کننده از طرح، در یک شهرک کوچک علمی – تحقیقاتی، به عنوان شهرک پایلوت نظام آموزشی مبتنی بر فاوا گرد هم آیند؛ و باقی تیمها و موسسات در سطح کشور توزیع شده باشند.

7- سوابق حرکتهای انجام شده در این زمینه توسط مجری طرح طی 5 سال فعالیت مطالعاتی و تحقیقاتی که در این زمینه صورت گرفته است، چند پروژه تحقیقاتی انجام شده، دو معماری سیستمهای آموزش به کمک رایانه (با معماری نظام آموزشی متفاوت است) طراحی، دو مدل نمونه ایجاد، و چند مقاله و یک کتاب نیز منتشر شده است.

اطلاعات این تحقیقات در سایتهای زیر قابل دسترسی است :