دانلود مقاله جامعه شناسی

-1-مقدمه

از پیدایش زندگی بر سطح کره زمین میلیاردها سال می گذرد. آن چه که تا قبل از پیدایش انسان در این روند چهره نمود و آن را به شرایط فعلی رهنمون ساخته است نتیجه کنش متقابل میان محیط و اجزای غیرزنده آن از یک سو زیستمندان تاریخ حیات زمین از سوی دیگر میباشد اما ظهور انسان در پهنه طبیعت و فعالیت هایی که برای تداوم زندگی خویش قرار داده است، به ویژه در دوران پس از انقلاب صنعتی، نمود بیشتری یافته تا حدی که به جرات می توان گفت این رویداد رابطه انسان را با طبیعت برای همیشه دگرگون ساخته است. نگاهی گذرا بر وضعیت محیط زیست جهان به ویژه در دویا سه دهه اخیر نشان میدهد که آثار مخرب فعالیت های نابخردانه انسان در طبیعت به آستانه بحرانی خویش نزدیک شده است. آثار بروز این آشفتگی در محیط زیست را می توان به صورت تخریب لایه اوزن، کاهش تنوع زیستی، آلودگی دریاها، اقیانوس ها،منابع آب های سطح وزیرزمینی ،تغییرات شدید اقلیمی( افزایش میانگین دمای کره زمین در اثر پدیده گلخانه ای، افزایش احتمالی سطح آب دریاها در نتیجه آب شدن یخ های قطبی، تغییر الگوهای بارش در سطوح جهانی و..) باران های اسیدی و نابودی جنگل ها و.. مشاهده نمود.

بر هر اندیشمندی پوشیده نیست که ادامه روند فعلی در درازمدت به سود هیچ زیستمندی نخواهد بود. با آگاهی از وضعیت فعلی و دورنمای نه چندان رضایت بخش آتی، می بایست دست روی دست گذاشته وتنها به آینده چشم دوخت؟

عوامل آلوده کننده ومخرب محیط زیست در کشور، هر چه بوده و هر چه باشد. اینکه مادر برابر محیط زیست به غایت آلوده قرار گرفته ایم که اگر درجهت مقابله به این بحران وحل معضلات زیست محیطی اقدام نکنیم، آینده ای پس غم انگیز درمحیط زیست درانتظار ماست.

2-1-بیان مساله تحقیق

امروزه حفاظت وشیوه استفاده از محیط زیست [1]به عنوان یکی از از شاخص های توسعه پایدار[2] مدنظر صاحب نظران ومصافل گوناگون علمی وپژوهش است.مدیران وبرنامه ریزان نیز با تدوین برنامه های توسعه اقتصادی- اجتماعی این واقعیت را سرلوحه امور خود قرار داده اند. البته این امرزمانی حائز ارزش است که برنامه های اقتصادی-اجتماعی مبتنی بر توسعه پایدار باشد.

چرا که این نوع توسعه، خواستارعدم تحمیل آسیب های اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی برای نسل های آینده است وهمواره پیشگیری را مقدم بر درمان میداند و درراستای چنین نگرشی، توجه به محیط زیست و در شهرها، روستاها واقصی نقاط کشور، یک واقعیت انکاناپذیر است. زیرا محیط زیست درجامعه انسانی از ابعاد گوناگون با بحران عظیمی مواجه است.لذا جهت تحقق توسعه و به منظور جلوگیری از تخریب فزاینده محیط زیست ابتدا به بررسی عوامل اجتماعی موثر بر آلودگی های محیط زیست[3] و در ادامه به پی آمدهای ناگوار آن اشاره میشود.

در ابتدا به منظور تبیین آلودگی های زیست محیی ، به عنوان یکی از مهم ترین مسایل اجتماعی، می توان اذعان داشت، محیط زیست از سویی پهنه گسترده ای از عناصر آب ،خاک، هوا و دیگر ذرات معلق را در بر دارد که خود بستر حیات و مبنای فعل وانفعالات انسان، حیوان ونبات را فراهم می نماید وعرصه ظهور وتوسعه تمدن های بشری کره زین را مهیا می کند و از سوی دیگر تمامی فعالیت های اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی وتوسعه علوم و فناوری ونیازهای بشری روابط تنگاتنگی با محیط زیست دارند و در صورت بی توجهی به محیط زیست وآلوده نمودن آن توسط فرد یا سازمان های غیرمسئول در هرنقطه ای از کره زمین میتوان خسارات جبران ناپذیری بر نقاط دیگروارد نماید وتعادل سیستمیک چرخه حیات را نامتعادل سازد که به عنوان نمونه می توان به نابودی جنگل ها و اثرات نامطلوب آن بر سایر عناصر اکوسیستم طبیعی اشاره نمود.

به گونه ای که تخریب جنگل در کشورهای در حال توسعه ها نه تنها موجب از بین رفتن چوب وفرآورده های جنگلی می شود بلکه سبب از دست دادن چرم و گوشت حاصل از حیوانات وحش، طغیان رودخانه ها،خشکسالی،فرسایش خاک،نابودی گیاهان رشد یافته در خاک های سطحی وحتی ماهیان میگردد که متاسفانه با توجه به اهمیت فوق العاده جنگل و نقش مهم آن در چرخه حیات ،سهل انگاری های زیادی در این زمینه صورت می گیرد. چنانچه در جامعه ایران نیز به دلیل عدم برخورداری از مدیریت مدبرانه ،بسیاری از جنگل ها در حال نابودی است که نمونه بارز چنین سوء تدبیری ، احداث آزاد راه تهران-شمال است که در پی آن بیش از 30 میلیون متر مربع از اراضی جنگلی اطراف بزرگراه که اکثرا جزء اراضی ملی بوده در معرض فروش قرار گرفت.(خورسند، 1383) و بدین شکل عدم حفاظت از حریم پاک طبیعت وجنگل های پهن برگ شمال که از نادرترین جنگل های جهان است ،ضربه ای جبران ناپذیر به عرصه طبیعی وارد می نماید در پی آن،با شهرک سازی وایجاد استراحت گاه در اراضی مجاور بزرگ راه ،عملا زمینه ای برای تخریب هر چه سریع تر این موهبت بزرگ الهی فراهم می شود و مردمی که شهرها را به غایت آلوده نموده اند. در کوله بار خود آلودگی ها را برای این طبیعت پاک نیز به ارمغان می آورند. و به شکلی فزاینده درجریان طبیعی آلوسیستم اختلال ایجاد می کنند.

از این رو ، با عنایت به نقش آلودگی های زیست محیطی در چرخه حیات و رشد روزافزون چنین حوادثی، وبا قبول این پیش فرض که مناطق شهری کشورهای در حال توسعه ،دارای عملکردی نسبتا مشابه می باشند. پژوهش حاضر بر آن است، تاشهر ملارد را به عنوان مدل کوچکی از سیر فزاینده آلودگی های زیست محیطی در جوامع در حال توسعه مورد بررسی قرار دهد.

شهر ملارد، همچون دیگر شهرهای احتمالی تهران به دلیل نزدیکی به پایتخت، ضمن استفاده مستقیم و غیرمستقیم از امکانات اقتصادی، آموزشی و خدماتی شهر تهران ،از تسهیلات ارزان تر مسکن نیز برخوردار می باشد. به همین جهت ،سرازیر جمعیت تهران راجذب نموده است و از سوی دیگر، دسترسی مناسب به شبکه های ارتباطی از جمله آزاد راه تهران- قزوین و نزدیکی به شبکه راه آهن تهران-تبریز،مهاجرینی از گروهای قومی متعدد را در خود جای داده است. لذا رشد بی رویه جمعیت، تناسبی با امکانات موجود نداشته و در بسیاری از موارد مزارع و باغ هایی را که در زیبایی و پاکیزگی شهر نقش موثری داشتند، تخریب وتغییر کاربری داده وواحدهای مسکونی، اداری، تجاری و.. مجاز وغیرمجاز را احداث نموده اند که موجبات آلودگی هوا،خاک ،آب ،صوتی و..را به دنبال دارد.

با عنایت به موارد مذکور، آلودگی های زیست محیطی شهر به عنوان مساله ای حاد قابل بررسی است که در این خصوص با در نظر گرفتن اهمیت به سزای عوامل اجتماعی، در نخستین گام تحقیق، پرسش های بنیادین ذیل مطرح می گردد:

-کدام یک از عوامل اجتماعی برآلودگی های زیست محیطی اثر گذار است؟

چه دیدگاه هایی در این زمینه مطرح است؟

3-1-ضرورت های اجرایی تحقیق

جامعه انسانی در مرحله خطرناکی که از تخریب محیط زیست و مرگ ونابودی طبیعت ومنابع آن قرار دارد که خسارات جبران ناپذیری را موجب می گردد. لذا نگرانی از وضعیت کنونی و شرایط ناگوار نسل های آینده که با کمبود منابع ویا محیط آلوده تری زندگی خواهند کرد، دغدغه خاطر افکار ومجامع گوناگون علمی و پژوهشی را فراهم می نماید. به گونه ای که هر یک با رویکرد نظری خاص، به بررسی عوامل اثرگذار بر آلودگی های زیست محیطی پرداخته اند. اما تحقیق حاضر، درجهت بازکردن فضایی برای احقاق یکی از حقوق شهروندی  و بررسی یکی از مهم ترین مشکلات شهری، ضمن شناخت و آگاهی از عوامل گوناگون، با بیان جامعه شناختی به بررسی این مساله مهم اجتماعی می پردازد.

بنابراین ، از منظر خاص جامعه شناختی، در بیان ضرورت انجام تحقیق حاضر،به موارد ذیل می توان اشاره نمود:

-از آنجائیکه محیط زیست و توسعه پایدار یکی از محورهای اساسی در برنامه توسعه چهارم محسوب می شود، لذا،ضروری است درجهت ارتقاء وتعالی توسعه پایدار به مساله آلودگی های زیست محیطی توجه نمود.

-منطقه مورد بررسی توانمندی های بالقوه ای برای توسعه دارد که به دلیل عدم برنامه ریزی صحیح در بهره برداری از آن ها، خود منشاء شکل گیری مسایل اجتماعی گوناگونی شده است آلودگی های زیست محیطی، یکی از مهم ترین آن ها بوده و پیامدهای ناگواری را به وجود آورده است.

با توجه به عدم برنامه ریزی صحیح در جمع آوری و دفن بهداشتی مواد زاید(زباله)و ضعف در پاکیزگی شهر وانجام پاره ای اقدامات غیراصولی همچون، نصب سبدهای زباله بر روی جوی آب وریزش شیرا به آلوده نمودن آب، پرداختن به مساله آلودگی زیست محیطی ضروری به نظر می رسد.

4-1-اهداف تحقیق

با توجه به محورهای مطروحه در مساله تحقیق ونقش عوامل اجتماعی درشکل گیری مساله آلودگی های زیست محیطی و با در نظر گرفتن بعد کاربردی تحقیق حاضر، در جهت شناسایی نسبی عوامل متعدد، به اهداف فرعی زیر اشاره می شود:

1-شناخت عوامل اجتماعی موثر برآلودگی های زیست محیطی در شهر ملارد

2-اولویت بندی عوامل اجتماعی موثر بر آلودگی های زیست محیطی شهر ملارد

3-تهیه مدل تحلیلی برای مطالعه دقیق مساله تحقیق

4-ارائه راهکارها وپیشنهادات در رابطه با موضوع تحقیق.

5-1-قلمرو موضوع تحقیق

1-5-1-قلمرو مکانی موضوع تحقیق

در چارچوب فرایند توسعه پایدار، بایستی هر گونه برنامه ریزی مبتنی بر شناخت امکانات ومنابع موجود و به طور کلی موجودی محیط فیزیکی ، بیولوژیکی ،اقتصادی،اجتماعی –فرهنگی باشد. بنابراین در صورت نیاز به تدوین راهبردهای ملی توسعه پایدار ،قبل از هرگونه الگوبرداری از نسخه های توصیه شده از سوی سازمان های ملی وفراملی، باید در یک برنامه میان مدت مطالعاتی، شرایط موجود مناطق مختلف کشور را بررسی وسپس بر پایه ظرفیت محل اقدام نمود.

به این ساساس نوشتار حاضر، به عنوان بخشی از مطالعات فراگیر در خصوص آلودگی های زیست محیطی به بررسی این امر مهم در شهر ملارد پرداخته و به عنوان یکی از حلقه های مطالعه وضع موجود، آلودگیهای زیست محیطی در بعد اجتماعی مدنظر دارد.

2-5-2-قلمرو زمانی موضوع تحقیق

موضوع مورد مطالعه تحقیق، در محدوده زمانی 84-1383 بررسی می شود.

3-5-1-دامنه مطالعاتی موضوع تحقیق

با توجه به ارتباط موضوع پژوهش با حوزه های گوناگون علمی، مطالعات گسترده ای انجام گرفت و در این راستا اطلاعات اندک نگارنده در زمینه مسایل زیست محیطی و آلودگی های حاصل از آن ، نیاز به مطالعه را مضاعف نموده و در صورت بروز هر گونه اهمال در این خصوص، خلاء اساسی در روند تحقیق ایجاد می کند.

بدین منظور مهم ترین وارزشمندترین منابع مورد مطالعه که به توصیف و تحلیل وتبیین عوامل گوناگون آلودگی های زیست محیطی پرداخته اند به ترتیب زیر        می‌باشند:

1-کتب متعددی که به تبیین مساله آلودگی های زیست محیطی می پردازد.

2-کتب نظریه های جامعه شناسی برای مطالعه رویکردهای مرتبط با مسایل اجتماعی به طور عام و مسایل زیست محیطی به طور خاص.

3-کتب مرجع برای بیان دقیق مفاهیم تحقیق، سال نامه های آماری وهمچنین مستندات قانونی برنامه های توسعه اقتصادی- اجتماعی.

6-1-مفاهیم اساسی تحقیق

مفاهیم اساسی تحقیق را میتوان در دو بخش طبقه بندی نمود:

1-6-1-مفاهیم جامعه شناختی

2-6-1-مفاهیم زیست محیطی

1-6-1-مفاهیم جامعه شناختی مرتبط با موضوع تحقیق عبارتند از:

1-1-6-1-جامعه [4]:«اصطلاح جامعه درجهت مشخص ساخته گروه اجتماعی اساسی، دائمی (در برابر گروه های موقتی وتصادفی) دارای گستره ای بسیار ویک سرزمین، به کار می آید. همچنین از این اصطلاح،محتوای تداوم،وجود روابط اجتماعی پیچیده ،ترکیبی از گروه های سنی ویا مبتنی بر جنس مستفاد می شود.»(ساروخانهی ،1380 :1388)

جامعه شناسان تعاریف گوناگون از جامعه ارایه میدهند که برحسب معیارهای متعددی همچون نوع روابط اعضا، نوع روابط تولید، درجه سازمان یافتگی، عرصه جغرافیایی و.. به انواع گوناگونی قابل تقسیم می باشند.

جوامع را از نظر ساخت اجتماعی آن میتوان به شکل زیر بررسی نمود:

1-1-1-6-1-جامعه سنتی[5]:

«اساسا جامعه کشاورزی است وحول محور خانواده سازمان می یابد.بنابراین جامعه ای است که دارای تحرک اجتماعی محدود بوده و مشخصه آن نوعی تقدیرگرایی مزمن است.»(شایان مهر،1377: 206)

جامعه سنتی دارای روابط اجتماعی از نوع نخستین است وساخت آن در چارچوب کارکردهای تولیدی کشاورزی است و وجه نظر وفضای فکری مردم نیز متناسب با همین ساخت است.

2-1-1-6-1-جامعه صنعتی[6]:«جامعه ای که فعالیت های اقتصادی آن مبتنی بر صنعت است. جامعه صنعتی خود تولید کننده صنعت و هم بهره بردار آن است.» (همان :211)

«یک جامعه را زمانی می توان صنعتی تلقی کرد که نه تنها فعالیت های صنعتی در آن حایز اهمیت باشند بلکه اکثر افراد با روحیه ای عقلانی و احراز کارایی صنعتی، به کار بپردازند ونهادها نیز با چنین شیوه هایی اداره شوند. به زعم ریمون آرون[7]«جوهر یک جامعه صنعتی، کاربرد روحیه علمی در سازمان دهی کار تولید است.»(ساروخانی 1380: 174)

جامعه صنعتی بر خلاف جامعه سنتی، دارای روابط اجتماعی گسترده ای است و گروه ای ثانوی از اهمیت بیشتری برخوردارند و ساخت آن در چارچوب روابط تولید صنعتی است ودر جهت دستیابی به تکنولوژی و فن آوری های پیشرفته تلاش می کنند.

2-1-6-1-توسعه[8]: کوششی برای تعادلی تحقیق نیافته است در جهت رفع فشارها ومشکلاتی که پیوسته بین بخش های مختلف زندگی اجتماعی وانسانی وجود دارد.(شایان مهر،1377 :182)

توسعه، مفهومی است که تنها به افزایش ثروت محدود نمی شود، بلکه اهداف کیفی متعددی همچون کاهش فقر، نابرابری وبیکاری و… را نیز دربر دارد.

3-1-6-1-توسعه پایدار[9]:

بنا به تعریف کمیسیون جهانی محیط زیست و توسعه (WCED) [10] عبارتست از:«توسعه ای که احتیاجات نسل حاضر را بدون لطمه زدن به توانایی نسل های آتی در تامین نمودن نیازهای خود برآورده سازد.(1995 وour planet)

4-1-6-1-مساله اجتماعی[11]:

«اصطلاح ،مساله اجتماعی» فاقد محتوایی دقیق است:

الف: این اصطلاح می تواند وضع یا شرایط کلی اجتماعی را که دشواری خاصی پدید آورد، یا ساخت های اقتصادی نامطلوبی را که موجب بروز نابرابری های بزرگ و یابی عدالتی هایی را که صورت نهادی یافته اند، همچنین نارضایتی و نابسامانی عمومی را برساند.

ب: همچنین این اصطلاح می تواند در معنای شرایط واوضاع خاصی به کار می رود که نیاز به بهسازی داشته باشند. در این صورت ، مسایل اجتماعی ناشی از وجود عدم تعادل های جزیی، مشکلات یا بن بست هایی که خروج از آن برای افراد محروم امکان پذیر نیست، مطمح نظر قرار می گیرند.» (ساروخانی، 1380 :372)

با توجه به توضیحات فوق میتوان گفت، مساله اجتماعی در شرایطی شکل می گیرد که وضع عمومی نابسامان است واین امر ناشی از فقدان ساخت اقتصادی-اجتماعی مناسب در جامعه می باشد که منجر به شکل گیری مسایل اجتماعی دیگری خواهد بود.

2-6-1-مفاهیم زیست محیطی مرتبط با موضوع تحقیق عبارتند از:

1-2-6-1-بوم شناسی[12]:

«دانش مطالعه اکوسیستم ها که به بررسی روابط متقابل میان موجودات زنده وعوامل جاندار و بی جان محیط زیست آن ها می پردازد و غالبا با اصول کلی سروکار دارد که هم گیاهان و هم جانوران را شامل می شود.» (دولت آبادی، 1382: 84)

در بوم شناسی که برخی آن را زیست بوم یا محیط شناسی می نامند، به بررسی تعامل یا کنش و واکنش موجودات مستقر در یک محیط می پردازد.

2-2-6-1-محیط زیست[13]:

محیط فیزیکی ،زیست شناختی و اجتماعی که موجود زنده در آن زندگی می کند و با آن در کنش متقابل است. محیط زیست گاهی به تمامی زیست کره زمین گفته می شود اما نواحی کوچک جغرافیایی ویا حتی محیط های کوچک تر از آن نیز محیط زیست می نامند.» (دولت آبادی، 1382: 90)

«محیط زیست با در نظر گرفتن یک فرد یا یک گروه مطرح می شود و میتواند شامل زمینه مادی و طبیعی ویا انسانی و جامعه شناختی شود.» (ساروخانی، 1380 : 119)

3-2-6-1- انواع محیط زیست:

درعلوم مختلف، واژه «محیط» کاربرد زیادی دارد و شامل ابعاد گوناگون اقتصادی،سیاسی،فرهنگی وروانی است. در قلمرو ومحیط زیست نیز اشکال متعدد محیط طبیعی،محیط مصنوعی یا انسانی ومحیط اجتماعی وجود دارد.

1-3-2-6-1-محیط طبیعی:

«بخشی از محیط زیست است که توسط انسان ساخته شده است و شامل کوه ها،دشت ها،رودها،دریاها،درختزارها، جنگل ها، حیات وحش می باشد که عوامل شکل دهنده محیط زیست طبیعی را میتوان به دو قسمت عوامل جاندار[14] وبی جان[15]تقسیم کرد.»(قاسمی 1380 :13).

«عوامل جاندار شامل، حیات وحش وپوشش گیاهی است وعوامل بی جان نیز، آب، هوا وخاک را در بر می گیرد.»(همان :14)

بنابراین میتوان گفت،«ساختمان شیمیایی ،فیزیکی وحالت های بیولوژیکی وخصوصیات جغرافیایی، هواشناسی و آب شناسی جزء محیط طبیعی قرار دارند و ارکان اصلی محیط زیست را تشکیل می دهند و شامل سنگ کره [16]،کره هوا[17]،کره آب[18] وکره زیست [19] هستند.» (دولت آبادی، 1382: 147)

1-1-3-2-6-1-سنگ کره:

«پوسته زمین که ضخامت آن تا هسته مرکزی زمین ادامه دارد وعمق آن حدود 80 کیلومتر از سطح زمین است و فقط در قسمت بیرونی آن یعنی زیست کره زمین [20] شکل های حیات وجود دارد.» (همان :148)

2-1-3-2-6-1-کره هوا:

«هوا کره، اتمسفر[21]،هواسپهر، پوششی از هوا که گرداگرد سطح زمین را احاطه کرده است. این پوشش، بستر زیستی انسان است و او را از اشعه فرابنفش خورشیدی محفوظ می دارد وموجب اعتدال دماهای بسیارمتفاوت سطح زمین می شود.»(همان :23)

3-1-3-2-6-1-کره آب:

آب سپهر یا آب کرده «تمام آب های روی زمین شامل اقیانوس ها،دریاها، دریاچه ها،رودخانه ها ویخ سازها که حدود سه چهارم زمین را فراگرفته است.(همان:129)

4-1-3-2-6-1-کره زیست:

زیست سپهر یا زیست کره «بزرگترین وخودکفاترین نظام های بوم شناختی شناخته شده است و شامل ،همه موجودات زنده کره زمین (گیاهی،‌جانوری ومیکرو ارگانیسم ها) وتمامی محیط فیزیکی کره زمین است که باهم در کنش متقابل اند. به عبارت دیگر بخشی از سنگ اسپهر(خشکی ها)،آب اسپهر(اقیانوس ها وآب های موجود در خشکی ها) و بخشی از هوا کره که موجودات کره زمین در آن یافت می شوند.زیست کره به معنای وسیع، زیست گاه انسان یا محیط زیست انسان است.(همان :35)

«زیست سپهر، قسمت هایی از کره زمین است که حیات موجودات زنده در آن جریان دارد وبخش های وسیع از اعماق دریاها تا قله کوه ها را در بر می گیرد.»(بوتکین وکلر،1379 :151)

بنابراین زیست کره دربرگیرنده مجموع عوامل جاندار و بی جان فضای زنده کره خاکی می باشد.

2-3-2-6-1:محیط مصنوعی یا انسان ساخت:

محیط زیست مصنوعی توسط انسان ساخته شده است وبه عقیده پاره ای از متخصصان، محیط زیست مصنوعی، «محیط سپهر انسانی[22]»،«سپهر فکری[23]»و «سپهر فنی[24]»است. زیرا پیدایش ووضعیت موجود آن نتیجه نیروی خلاقیت وتفکر بشر است.(قاسمی ،1380 ،ص 15) و به همین جهت است که به آن محیط فرهنگ ساخت یاتفکر ساخت نیز گفته می شود، که شهرها با تمام اجزا ومحتوایشان یعنی خانه ها،مدارس، کارخانه ها،خیابان ها، فرودگاه ها و حتی زباله های کنار خیابان ها، آلودگی آب وهوا،تمیز یا کثیف بودن جویبارهای روان ومانند آن ها نیز عناصر تشکیل دهنده این قسمت از محیط زیست هستند.

3-3-2-6-1-محیط اجتماعی:

مقصود از محیط اجتماعی ،جامعه ای است که بشر در آن زندگی می کند و نهادهای اجتماعی که امور گوناگون جامعه را شکل می دهند. به عبارت دیگر این قسمت از محیط زیست از انسان هایی که درکنار و اطراف ما وجود دارند و با ما سروکار دارند و با آنها روابط متقابل داریم تشکیل می شود.(قاسمی، 1380 :16)

براساس توضیحات فوق، محیط اجتماعی از خانواده شروع می شود تا همسایگان وهمکاران، رهگذران و .. تا دولت وملت را در بر می گیرد.

در کشورهای در حال توسعه بیشتر مشکلات زیست محیطی متاثر از محیط اجتماعی است.

4-2-6-1- آلودگی محیط زیست:

«هر نوع تغییر مستقیم یا غیر مستقیم در ویژگی های فیزیکی، شیمیایی،زیست شناختی یا رادیواکتیوی هر بخش از محیط زیست مانندآب ،هوا یا زمین با تخلیه یا انباشتن آلاینده ها [25] وانجام اعمال آلاینده به نحوی که در سودمندی محیط زیست یا هر بخش از آن تاثیر زیان آوری بگذارد وشرایطی پیش آورد که برای بهداشت انسان وبهزیستی او وسلامتی پرندگان، حیات وحش وماهی ها ودیگر آبزیان و گیاهان مخاطره آمیز یا شدیدا خطرناک باشد و محیط زیست را برای امروز ونسل ای آینده ،نامرغوب ،نامطمئن ویا غیر قابل استفاده کند.»(دولت آبادی ،1382‌:201)

آلودگی های زیست محیطی، انواع گوناگونی دارد که مهم ترین آنها، آلودگی های آب ،خاک، هوا،صوتی وآلودگی های ناشی از مواد زاید وزباله می باشد.

7-1-پیشینه تحقیق:

پیشینه تحقیق که در بسیاری از موارد به عنوان «ادبیات تحقیق» یا «سابقه تحقیق» از آن یاد می شود، به کلیه منابعی اطلاق می گردد که با موضوع مورد بررسی و هدف های آن ارتباط پیدا کند. بدین جهت تحقیقات پیشین بدین جهت حائز اهمیت است که از یک سو،موجب تکمیل مطالعات انجام یافته ،می شود و از سوی دیگر ،می توان نقاط ضعف و قوت هر تحقیقی را بررسی نمود و در تحقیقات بعدی راهنمای موثری برای محقق شود.