اصولاً ساختمان را از لحاظ مصالح مصرفی و نوع کاربرد آن می توان به دو دسته تقسیم نمود .
2-1-1) ساختمانهای بتنی ساختمان بتنی ساختمانی است که برای اسکلت اصلی آن از بتن آرمه ( سیمان ، شن ، ماسه و فولاد بصورت میل گرد ساده و یا آجدار ) استفاده شده باشد در ساختمانهای بتنی سقفها به وسیله تاوه ( دال های ) بتنی پوشیده می شود و یا از سقفهای تیرچه و بلوک و یا سایر سقفهای پیش ساخته استفاده می گردد و برای دیوارهای جدا کننده ( پارتیشن ها ) ممکن است از انواع آجر مانند سفال تیغه ای ، آجر ماشینی سوراخ دار ، آجر معمولی کوره ای و یا تیغه گچی و یا چوب استفاده شده و ممکن است از دیوار بتن آرمه هم استفاده شود .
در هر حال در این نوع ساختمانها شاه تیرها و ستونها از بتن آرمه ( بتن مسلح ) ساخته می شود .
2-1-2) ساختمانهای فلزی در این نوع ساختمانها برای ساختن ستونها و پلها از پروفیلهای فولادی استفاده می شود در ایران معمولاً ستونها را از تیرآهنهای I دوبل و یا بال پهن های تکی ( آهنهای H ) استفاده می نمایند و همچنین برای اتصالات از نبشی – تسمه و برای زیرستونها از صفحه فولادی استفاده می شود و معمولاً دو قطعه را بوسیله جوش به همدیگر متصل می نمایند سقف این نوع ساختمانها ممکن است تیرآهن و طاق ضربی باشد و یا از انواع سقفهای دیگر از قبیل کامپوزیت، تیرچه بلوک و غیره استفاده گردد .
برای پارتیشنها می توان مانند ساختمانهای بتنی از انواع آجر و یا قطعات گچی و یا چوب یا سفالهای تیغه ای استفاده نمود .
در هر حال جدا کننده ها می باید از مصالح سبک انتخاب شوند .
2-1-3) ساختمانهای آجری در ساختمانهای کوچک که از چهار طبقه تجاوز نمی نمایند می توان از این نوع ساختمان استفاده نمود اسکلت اصلی این نوع ساختمانها آجری بوده و برای ساختن سقف ها در ایران معمولاً از پروفیلهای فولادی I ( تیرآهن I) و آجر بصورت طاق ضربی استفاده می گردد و یا ازسقف تیرچه و بلوک استفاده می شود در این نوع ساختمانها برای مقابله با نیروهای جانبی مانند زلزله باید حتماً از شناژهای روی کرسی چینی و زیر سقفها استفاده شود ( در مورد شناژ بالا و پائین در فصل ساختمانهای آجری توضیح داده خواهد شد ) در ساختمانهای آجری معمولاً دیوارهای حمال در طبقات مختلف روی هم قرار می گیرند و اغلب پارتیشنها نیز همین دیوارهای حمال می باشند حداقل عرض دیوارهای حمال نباید از 35 سانتی متر کمتر باشد .
2-1-4) ساختمانهای خشتی و گلی این نوع ساختمانها در شهرها بعلت گرانی زمین کمتر ساخته می شود و بیشتر در روستاهای دور که دسترسی به مصالح ساختمانی مشکل تر است مورد استفاده قرار می گیرد .
اسکلت اصلی این نوع ساختمانها از خشت خام و گل می باشد و تعداد طبقات آن از یک طبقه تجاوز نمی کند ودر مقابل نیروهای جانبی مخصوصاً زلزله به هیچ وجه مقاومت نمی نمایند باید از ساختن این نوع ساختمانها مخصوصاً در مملکت ما که از مناطق زلزله خیز دنیا می باشد جداً جلوگیری بعمل می آید .
بجز انواع فوق ساختمانهای دیگری نیز وجود دارد مانند ساختمانهای چوبی که بیشتر در نواحی مرطوب که دارای جنگلهای فراوان بوده و در نتیجه چوب به قیمت ارزان در دسترس قرار می گیرد ساخته می شود مانند شهرهای جنوبی اطریش و یا بعضی از ایالات آمریکا .
ساختمانهای چوبی در ایران بعلت کم بودن جنگل کمتر ساخته می شود و همچنین ساختمانهای سنگی که بیشتر در مناطق کوهستانی مورد استفاده قرار می گیرد ممکن است ساختمانی مرکب از دو یا چند نوع از انواع فوق ساخته شود مانند ساختمانهای فلزی و بتنی و یا فلزی و آجری و غیره .
ساختمانها از لحاظ کاربرد به انواع ساختمانهای مسکونی ، اداری ، بیمارستانها ، انبارها ، مدارس و مکانهای عمومی مانند باشگاهها و ورزشگاهها و غیره تقسیم می شود که مطالعه در این زمینه بیشتر بعهده مهندسین معمار می باشد .
2-2) پی کنی 2-2-1) اصولاً پی کنی بدو دلیل انجام می شود .
1- دسترسی به زمین بکر با توجه به اینکه بار ساختمان بوسیله دیوارها یا ستون ها به زمین منتقل می شود در نتیجه ساختمان باید روی زمینی که قابل اعتماد بوده و قابلیت تحمل بار ساختمان را داشته باشد بنا گردد برای دسترسی به چنین زمینی ناچار به ایجاد پی برای ساختمان می باشیم .
2- برای محافظت پایه ساختمان برای محافظت پایه ساختمان و جلوگیری از تأثیر عوامل جوی در پایه ساختمان باید پی سازی نمائیم در این صورت حتی در بهترین زمینها نیز باید حداقل پی هائی به عمق 40 تا 50 سانتی متر حفر کنیم .
2-2-2) تقسیم بندی زمینها از نظر مقاومت در مقابل بار ساختمان بطور کلی زمینها به چند دسته تقسیم می شوند .
الف – زمینهای خاکریزی شده ( زمینهای خاک دستی ) مانند بعضی از اراضی شمال تهران و خندق های پر شده که همه بوسیله خاک دستی پر شده اند مقاومت این زمینها بسیار کم بوده و قدرت مجاز آنها در حدود 80 گرم بر سانتی متر مربع می باشد این زمینها بدون پی سازی ویژه مانند شمع کوبی و غیره به هیچ وجه برای ساختمان مناسب نیستند .
ب – زمینهای ماسه ای مانند زمینهای سواحل دریا این زمینها برای ساختمانهای سبک مناسب هستند و در حدود 1 تا 2/1 کیلوگرم بر هر سانتی متر مربع بار تحمل می نمایند و در بعضی از انواع زمینهای سواحل دریا که ماسه ای بوده و بکلی فاقد خاکهای چسبنده می باشد ( خاک رس ) بیش از 500 گرم بار تحمل نمی کنند در این گونه زمینها نیز باید برای ساختمانهای سبک طبق شرایط محلی پی سازی ویژه صورت بگیرد و برای ساختمانهای بزرگ ابعاد پی باید با توجه به مطالعات مکانیک خاک و بر طبق محاسبه ساخته می شود .
ج – زمینهای شنی اگر این زمینها دارای دانه بندی خوب باشند بطوریکه دانه های ریز فضای خالی بین دانه ها درشت تر را پر نموده و تولید جسم توپر و متراکمی کرده باشد و این دانه بندی بوسیله ماده چسبنده بهم متصل باشد ( خاک رس به اندازه لازم ) برای ساختمان بسیار مناسب بوده و مقاومت مجاز آن در حدود 5/2 و حتی 5/3 کیلوگرم بر سانتی متر مربع می باشد به این گونه زمینها زمین دج گفته می شود .
د- زمینهای رسی – این زمینها بدو دسته تقسیم می شوند .
1- زمینهای رس خشک که فشاری در حدود 5/1 کیلوگرم بر سانتی متر مربع را تحمل می نمایند مانند زمینهای جنوب تهران .
2- زمینهای رس تر ( آبدار ) – این زمینها بواسطه وجود آب فراوان داخل خاک دارای سستی های زیاد بوده و قدرت مجاز آن بر حسب درصد آب موجود در آن متفاوت است باید توجه نمود که اعداد داده شده در فوق برای مقاومت مجاز زمین در خاکهای مختلف کاملاً تقریبی بوده زیرا تعیین مقاومت مجاز خاک به عوامل دیگر از قبیل آب های تحت الارضی و درصد خاکهای چسبنده و غیره نیز بستگی دارد .
شکل 2-1 پی نواری 2-3) ساختمانهای آجری نخستین مرحله در ساختمانهای آجری مانند سایر ساختمانها پی سازی می باشد که این کار بعد از گود برداری و پی کنی باید صورت بگیرد معمولاً برای ساختمانهای آجری که دیوارهای اصلی حمال می باشد از پی های نواری استفاده می شود پی های نواری را در امتداد دیوارهای حمال و تیغه ها با عمق و عرض معین حفر می نمایند .
2-3-1) عمق پی های نواری: در زمینهای خوب حداق عمق پی های نواری در حدود 50 سانتی متر می باشد و اگر در این عمق به زمینی بکر دسترسی نباشد باید عمق پی را تا زمین بکر ادامه داده .
2-3-2) عرض پی : معمولاً عرض پی قدری بزرگتر از عرض دیوار روی آن ساخته می شود زیرا اولاً همیشه فشار وارده و سطح تحت فشار با هم نسبت معکوس دارند در ثانی فرض بر این است که بار وارده وسیله دیوار یا ستون به پی با زاویه 45 درجه منتقل می شود بدین جهت عرض پی را بزرگتر از عرض دیوار می گیرند و چنانچه پی از مصالح گران قیمت ساخته شوند مانند بتن و یا سنگ چین از ساختن کنارهای پی خودداری نموده و آنرا بصورت پله و یا شیب دار می سازند .
2-3-3) لایه های پی های نواری : لایه های پی سازی در پی های نواری به ترتیب از پایین به بالا عبارتند از : شفته ریزی کرسی چینی شناژ ملات ماسه سیمان برای زیرایزولاسیون رطوبتی قیر و گونی برای ایزولاسیون رطوبتی ملات ماسه سیمان برای پوشش روی قیرگونی دیوار چینی اصلی 1- شفته ریزی : پی های نواری در ساختمانهای آجری دو یا سه طبقه معمولاً با شفته پر می شوند شفته مخلوطی است از خاک مناسب و آهک شکفته و آب 2- کرسی چینی معمولاً در طبقه هم کف ساختمانها سطح اطاقها را چند سانتی متری از کف حیاط یا کوچه بلندتر می سازند به این اختلاف ارتفاع کرسی چینی می گویند معمولاً کرسی چینی به سه علت انجام می شود اول آنکه از قدیم الایام بشر تمایل داشت قدری بلندتر از کف زمین سکونت کند و بدین ترتیب احساس امنیت بیشتری می نمود دوم آنکه ارتفاع طبقه هم کف با سطح زمین مانع ورود برف و باران و برگ و خاشاک و غیره بداخل اطاقها می گردد سوم آنکه چون اغلب زمینهائی که ما برای ساختمان انتخاب می کنیم کاملاً مسطح نبوده و دارای شیب می باشند و از طرفی اطاقها و سالنهای ساختمان باید کاملاً در یک سطح ساخته شود لذا برای مسطح کردن اطاقها قسمتهای پایین را بوسیله کرسی چینی با قسمتهای بلند آن هم سطح می نمایند .
معمولاً در طبقه هم کف ساختمانها سطح اطاقها را چند سانتی متری از کف حیاط یا کوچه بلندتر می سازند به این اختلاف ارتفاع کرسی چینی می گویند معمولاً کرسی چینی به سه علت انجام می شود اول آنکه از قدیم الایام بشر تمایل داشت قدری بلندتر از کف زمین سکونت کند و بدین ترتیب احساس امنیت بیشتری می نمود دوم آنکه ارتفاع طبقه هم کف با سطح زمین مانع ورود برف و باران و برگ و خاشاک و غیره بداخل اطاقها می گردد سوم آنکه چون اغلب زمینهائی که ما برای ساختمان انتخاب می کنیم کاملاً مسطح نبوده و دارای شیب می باشند و از طرفی اطاقها و سالنهای ساختمان باید کاملاً در یک سطح ساخته شود لذا برای مسطح کردن اطاقها قسمتهای پایین را بوسیله کرسی چینی با قسمتهای بلند آن هم سطح می نمایند .
عرض دیوارهای کرسی چینی بستگی به ارتفاع آن دارد هر قدر این ارتفاع بیشتر باشد به علت وجود خاکی که در پشت آن قرار می گیرد باید پهنای آن بیشتر شود تا بتوانند در مقابل فشارهای جانبی کاملاً مقاومت نماید این مسئله در دیوارهای اطراف ساختمان که فشارهای خاک از یک طرف می باشد باید بیشتر رعابت گردد در هر حال کرسی چینی باید قدری بیشتر از دیوار اصلی و قدری کمتر از پی زیر آن باشد اگر ارتفاع کرسی چینی فقط در حدود 10 الی 15 سانتی متر باشد می تواند پهنای آن مساوی دیوار روی آن باشد باید برای کلیه دیوارها اعم از دیوارهای حمال و یا تیغه ها و پارتیشنها پی سازی و کرسی چینی انجام شود .
3- شناژ شن به زبان فرانسه به معنای زنجیر و شناژ به معنی زنجیر کردن می باشد این قسمت از ساختمان که روی کرسی چینی و معمولاً در یک تراز ساخته می شود برای متصل کردن کلیه پی ها به همدیگر ایجاد می گردد در اثر وجود شناژ کلیه قسمتهای ساختمان بطور یکپارچه عمل نموده و کلیه نشستها یکنواخت بوده و نیروهای وارده اتفاقی ( مانند زمین لرزه و باد ) به یک نقطه ساختمان به تمام قسمتهای ساختمان منتقل گشته ودر نتیجه از شدت نیروی وارده در یک نقطه کاسته شده و مانع خرابی ساختمان می گردد همانطوریکه در بالا گفته شد معمولاً شناژهای افقی را روی کرسی چینی در طبقه همکف اجراء می نمایند ولی گاهی اوقات نیز در طبقات زیر هر سقف روی کلیه دیوارها شناژ اجرا می گردد و این شناژهای افقی که در پایین و بالای دیوار ساخته می شود بوسیله شناژهای عمودی در چند نقطه به یکدیگر متصل می گردد اجراء شناژ افقی و عمودی در ناحیه های زلزله خیز مانند ایران الزامی می باشد زیرا این شناژها به نسبت قابل ملاحظه ای از شدت خرابیهای وارده می کاهد .
4- قشر ماسه سیمان زیر و روی قیر و گونی زیر قیرو گونی را بدو دلیل با یک قشر ماسه و سیمان اندود می نمایند .
1- برای ایجاد یک سطح صاف و مناسب جهت اندود قیرگونی زیرا چنانچه بخواهیم بلافاصله بعد از کرسی چینی اقدام به قیر و گونی بنمائیم سطح آجر کرسی چینی بعلت ناهمواری برای قیرگونی مناسب نیست و اصولاً قیر و گونی به علت شکننده بودن از زیر و رو باید بین دو پوشش محافظ قرار گیرد .
2- چنانچه ملات عمومی که برای ساختمان مصرف می شود دارای آهک باشد یعنی برای ساختمان از ملات ماسه آهک و یا ماسه سیمان و آهک استفاده شود برای دور نگهداشتن قیرو گونی ازآهک اقدام به ایجاد یک لایه ماسه سیمان روی آجر می نمایند زیرا در غیر این صورت به سبب ترکیب قیر با آهک بعد از مدتی قیر و گونی فاسد گشته و درآن سوراخهایی ایجاد می گردد که باعث نفوذ رطوبت به سطحهای بالاتر گشته و خاصیت قیر و گونی از بین می رود چنانچه ایزولاسیون روی شناژ بتنی اجراء شود اگر سطح بالائی بتن را بوسیله تخته ماله بخوبی صاف نمایند احتیاج به قشر ماسه سیمان نیست اگر ملات عمومی ساختمان دارای آهک باشد باید روی قیروگونی هم با پوسته ای از ملات ماسه سیمان پوشانیده شود بطوریکه قیر و گونی به هیچ وجه با آهک در تماس نباشد .
5- ایزولاسیون ( عایق رطوبتی ) ایزولاسیون و یا عایق کاری به معنای جدا کردن یا جدا سازی بکار می رود ایزولاسیون انواع مختلف دارد مانند ایزولاسیون های حرارتی که در آن از پشم شیشه استفاده می کنند و یا ایزولاسیون های صوتی که در آن از انواع مانع های صوتی استفاده می گردد و یا ایزولاسیون در مقابل اشعه X در بیمارستانها برای اطاقهای رادیوگرافی که از ورقه های سرب استفاده می شود و یا ایزولاسیون های رطوبتی که انواع مختلف داد و متداول ترین آن در ایران قیر و گونی است .
6- ملات ماسه سیمان برای پوشش روی قیرو گونی برای محفوظ نگهداشتن قیرو گونی از آسیب ، مخصوصاً در ساختمانهایی که از ملات آهک استفاده می شود و می باید روی قشر قیرو گونی با ملات ماسه سیمان پوشانیده شود در جاهایی که دیوار چینی نمی شود مانند محل دریاها و یا مکانهایی که بعد از چند روز دیوار چینی می شود این قشر ماسه سیمان مانع از آسیب دیدن لایه قیر و گونی در اثر رفت و آمد خواهد گردید .
2-3-4) یک رگی کردن ساختمان بعد از پی سازی و ایزولاسیون در ساختمانهای آجری معمولاً روی پی را طبق نقشه یک رگ آجر می چینند و باصطلاح ساختمان را یک رگی می نمایند در موقع یک رگی کردن ساختمان باید دقت کافی بعمل آید که اندازه ها کاملاً مطابق نقشه باشد بعد از یک رگی کردن ساختمان مجدداً ابعاد اطاقها و راهروها و سرویسها را کنترل نموده و مخصوصاً از گونیا بودن تمام قسمتها بوسیله چپ و راست گرفتن که قبلاً در این مورد توضیح داده شد مطمئن می شویم در این مرحله عرض دیوارها کاملاً باید مطابق نقشه باشد سپس اقدام به دیوار چینی می نمایند .
2-3-5) لایه های مختلف دیوار چینی آجر چینی به پهنای مختلف ملات 1- آجر قدمت آجر ( خشت پخته شده ) همزمان با پیدایش آتش می باشد آجر را می توان به طور خلاصه سنگ مصنوعی که از خشت پخته شده بدست می آید تعریف نمود .
خشت تشکیل شده است از خاک رس و دانه های ریز سنگ و آب دانه های خاک رس را با آب ورز می دهند تا تمام آنها در مجاورت آب قرار گرفته و تر ( آب اندود ) شود گل آجر باید دارای استخوان بندی ماسه ای متراکم باشد بدین ترتیب که گل رس دوردانه های ماسه را پوشانیده و آنها را به یکدیگر چسبانیده و فضای خالی بین آنها را پر نمایند چنانچه ماسه مخلوط در گل آجر زیادتر از حد لازم باشد در موقع خشک شدن ترک برداشته و در کوره تغییر شکل می دهد .
2-3-6) دیوار با توجه به اینکه ابعاد آجر 5/5 ×11×22 می باشد در ساختمان دیوارهای آجری را به عرض 22 سانتی متر ( یک آجر ) و یا 35 سانتی متر (5/1 آجر ) و یا 45 سانتی متر ( 2 آجر ) و یا 55 سانتی متر (5/2 آجر ) می چینند.
در ساختمانها دیوار به دو منظور ساخته می شود .
الف – برای جداسازی قسمتهای مختلف ساختمان به این نوع دیوارها پارتیشن یا جدا کننده و یا تیغه می گویند تیغه دیواری است به پهنای 5 یا 10 و یا 20 سانتی متر .
تیغه های بلند و طویل را نمی توان به پهنای 5 یا 10 سانتی متر ساخت زیرا تیغه های 5 یا 10 سانتی متری با ابعاد زیاد ایستا نخواهد بود چنانچه بخواهیم تیغه های 5 سانتی متری را با طول و یا ارتفاع زیاد بسازیم باید بین دیوار به فاصله های 5/1 تا 2 متر نبشی کشی نمائیم در غیر این صورت این دیوار ها با کوچکترین تکانهای جانبی فرو خواهد ریخت و در مقابل زلزله کوچکترین مقاومتی از خود نشان نمی دهد ملات تیغه های 5 سانتی متری معمولاً گچ و خاک است در بعضی از ساختمانها تیغه ها را با بلوکهای گچی پیش ساخته به ضخامت 10 سانتی متر نیز می سازند این نوع پارتیشنها بیشتر در ساختمانهای فلزی و بتنی به کار می رود .
ب – دیوارهای حمال این نوع دیوارها که دیوارهای اصلی ساختمانهای آجری می باشند برای انتقال بار ساختمان به زمین ساخته می شوند و فقط در ساختمانهای تمام آجری مورد استعمال دارند حداقل ضخامت این نوع دیوارها 35 سانتی متر است ( 5/1 آجر ) این دیوارها علاوه بر حمال بودن عهده دار جداسازی بین قسمتهای مختلف ساختمان نیز می باشند .
3- ملات ملات ماده چسبنده ای است که بین دو قشر از مصالح ساختمانی قرار گرفته و آن دو قشر را به خود می چسباند ملات یکی از مهمترین مصالح مصرفی در ساختمان است که در همه جای ساختمان به شکلهای مختلف مصرف می شود بهمین دلیل باید در انتخاب ملات و عیار مواد تشکیل دهنده آن دقت کافی نمود .
خواص ملات ملات باید دارای خاصیت چسبندگی باشد .
از نظر تحمل بار قدرت ملات باید حداقل مساوی مصالحی باشد که در بین آنها قرار می گیرد زیرا در غیر این صورت ارزش مقاومت مصالح مصرفی را پایین می آورد .
ملات باید به صورت ارزان و فراوان در دسترس باشد .
ملات باید خاصیت شکل پذیری داشته و بخوبی روی دیوار پهن شده و سطح صافی ایجاد نماید .
2-3-7) انواع ملات ملاتهایی که بیشتر در ایران مصرف دارند عبارتند از : الف – ملات گل آهک ب – ملات ماسه آهک ج – ملات ماسه سیمان د – ملات ماسه سیمان – آهک ه – ملات گچ و – ملات گچ و خاک الف – ملات گل آهک ملات گل آهک ارزانترین و ضعیفترین ملات بوده و همانطوری که از اسم آن معلوم است ماده چسبنده در آن آهک شکفته می باشد این ملات که برای آن استانداردی تهیه نشده سابقاً در ایران بیشتر مصرف می شد ولی به تدریج با شناخته شدن سیمان و ماسه و شناخته شدن خواص آن و همچنین با توجه به افزایش تولید سیمان در مملکت از مصرف این ملات کاسته شده و امروزه تقریباً به کلی مصرف آن در شهرها منسوخ گردیده است .
ب- ملات ماسه آهک ماسه مصرفی برای این نوع ملات باید ماسه خاکی باشد یعنی ماسه ای که درصد خاک آن بیشتر باشد این نوع ماسه که به آن ماسه کفی هم می گویند از بستر رودخانه ها بدست می آید آهک مورد نیاز در این نوع ملات در حدود 300 الی 400 کیلوگرم آهک در متر مکعب ماسه است این ملات بیشتر برای آجر چینی استفاده می شود .
ج – ملات ماسه سیمان این ملات که مرغوب ترین نوع ملات در ساختمان می باشد باید با ماسه شکسته و یا ماسه رودخانه ای کاملاً شسته تهیه شود مقدار سیمان مصرفی در این نوع ملات بین 300 الی 600 کیلوگرم در متر مکعب می باشد نظریه اینکه سطح مخصوص ماسه به علت ریزی دانه از سطح مخصوص شن و ماسه بیشتر است و از طرفی سیمان باید مانند فیلم نازکی دور تمام دانه ها قرار گرفته و باعث چسبیدن آنها به یکدیگر بشود مقدار سیمان مصرفی در ملات بیشتر از مقدار سیمان مصرفی در بتن می باشد از این ملات می توان در تمام قسمتهای ساختمان استفاده نمود مانند آجر کاری – کاشی کاری – سیمانکاری – فرش کف – سنگ کاری و غیره .
د – ملات ماسه سیمان آهک به این ملات که ملات با تارد و یا ملات حرامزاده می گویند از ملاتهای خوب و ارزان و محکم ساختمان می باشد ماسه این نوع ملات می تواند ماسه رودخانه ای بوده و چند درصدی هم خاک داشته باشد برای ساختن این ملات باید در حدود 100 الی 150 کیلوگرم سیمان و 150 الی 200 کیلوگرم آهک در مترمکعب ماسه مصرف نمود این ملات بیشتر در دیوار سازی و آجرکاری مصرف می شود .
این ملات و سایر ملاتهای آهکی را نمی توان برای مکانهایی که با قیر در تماس می باشد مصرف نمود زیرا آهک قیر را فاسد می نماید .
بعد از مصرف ملاتهایی که در آن سیمان به کار رفته باید تا چند روز حداقل 3 الی 4 بار دیوارهای ساخته شده را آبپاشی نمود زیرا در غیر این صورت بسرعت آب ملات خشک شده و در نتیجه فعل و انفعالات شیمیایی سیمان جهت سخت شدن ملات متوقف می گردد و ملات به صورت جمسی جدا از هم در می آید که به آن ملات سوخته می گویند .
هیچ یک از ملاتها مخصوصاً ملاتهای سیمانی نباید در حرارتهای کمتر از صفر درجه مصرف شود زیرا در این صورت آب موجود در ملات یخ بسته و فعل و انفعالات شیمیایی در سیمان انجام نمی شود و در نتیجه ملات سخت نمی شود و بعد از ذوب شدن یخ به علت فاسد شدن سیمان ملات سخت نخواهد شد .
ه – ملات گچ و گچ خاک این ملاتها بیشتر در موقع ساختن طاق ضربی و دیوارهای تیغه ای 5 سانتی متری به کار می رود درصد خاک و گچ بستگی به سرعت گیرایی گچ دارد و معمولاً حدود 50 درصد گچ و 50 درصد خاک رس مصرف می شود علت اضافه نمودن خاک رس در گچ این است که اولاً گچ و خاک ملاتی دیر گیرتر از ملات گچ خالص است و در ثانی وجود خاک در گچ آن را پلاستیک تر می کند ( خاصیت شکل پذیری ملات را بیشتر می کند ) ملات گچ و خاک و گچ از ملاتهای زود گیر می باشد .
2-3-8) سقف طاق ضربی معمولاً در بین تیرآهنهای پوشش سقف انجام می شود در بعضی از شهرستانهای ایران مانند یزد طاق ضربی را با خیز بلند در حدود نیم دایره روی دهانه های تا حدود 6 متر هم اجرا می کنند برای اجرا طاق ضربی بدین طریق عمل می کنند که روی دهانه های اطاق را با فاصله های تقریباً یک متر به یک متر تیرآهن مناسب که نمره آن با توجه به دهانه اطاق به وسیله محاسبه تعیین شده است قرار می دهند و آنگاه بین آن را به وسیله آجرهای فشاری با ملات گچ و خاک پر می نمایند باید توجه نمود که آجر طاق ضربی نباید کاملاً زنجاب شده باشد ( قبل از مصرف مدتی در آب قرار گرفته باشد ) فقط باید آجر آب ندیده را بلافاصله قبل از مصرف در سطل آب فرو کرده و بعد در محل مناسب نصب نمود برای اطمینان از مقاومت طاق بعد از اتمام کار روی آن را به وسیله دوغابی از گچ می پوشانند تا کلیه منافذ طاق را که احتمالاً خالی مانده است پر نموده و جسم توپر و یکپارچه ای ایجاد نماید .
2-4) ساختمان فلزی منظور از ساختمان فلزی ساختمانی است که ستونها و تیرهای اصلی آن از پروفیل های مختلف فلزی بوده و بار سقفها و دیوارها و جدا کننده ها ( پارتیشنها ) بوسیله تیرهای اصلی به ستون منتقل شده و وسیله ستونها به زمین منتقل گردد .
مزایا و معایب ساختمانهای فلزی اجرا این نوع ساختمانها خیلی سریع پیشرفت می نماید در صورتی که برای ساختن ساختمانهای بتنی یا آجری زمان بیشتری لازم است .
ستونها و قطعات باربر ساختمانهای فلزی فضای کمتری را اشغال می نماید و این خود باعث بوجود آمدن سطح مفید زیادتر در ساختمانهای فلزی می گردد در صورتی که برای ساختمانهای بتنی مرتفع ناچار به ایجاد ستونها و دیوارهای قطور می باشیم .
ساخت قطعات ساختمانهای فلزی در خارج از محوطه کارگاه ( مثلاً در کارخانه های فلز کاری ) ممکن بوده و این خود از لحاظ دقت کار و کیفیت بهتر قطعات و همچنین از لحاظ اقتصادی به صرفه می باشد .
ساختن ساختمانهای فلزی ( البته در قسمت فلزکاری ) کمتر تابع آب و هوا و عوامل جوی می باشد در صورتی که ادامه کار ساختمانهای بتنی در هوای زیر صفر ممکن نیست بعضی از آئین نامه ها جوشکاری و چکش کاری را در هوای خیلی سرد اجازه نمی دهند .
امکان تقویت ساختمان بعد از اتمام کار و بالاخره نزدیک بودن فرضیات با عمل در ساختمانهای فلزی از مزایای آن می باشد زیرا بعضی از فرضیاتی که در ساختمانهای بتنی می کنیم به سختی با عمل وفق می دهد از جمله همگن بودن بتن و فولاد و مساوی بودن تنش و کرنش این دو ماده که عملاً این دو ماده همگن نیستند ولی در ساختمانهای فلزی چون از یک ماده استفاده می نمائیم ( فولاد ) فرضیات به عمل نزدیکتر است .
شکل 2-2 ساختمان فلزی اینها از مزایای ساختمانهای فلزی است و در عوض این نوع ساختمانها در مقابل آتش سوزی بسیار ضعیف بوده و با کوچکترین حریقی که در کنار ستونها ایجاد شود فوری فولاد گداخته شده و در مقابل بار وارده کمانش نموده و به سرعت ممانهای موجود در قطعات افزایش یافته و ساختمان خراب می شود به همین علت است که در بعضی از کشورها سازندگان ساختمانهای فلزی مجبور هستند برای ساختمان خود پله های بتنی ایجاد نمائید تا در موقع آتش سوزی ساکنان ساختمان بتوانند خود را نجات دهند .
ساختمانهای فلزی در مقابل عوامل جوی و خورندگی بسیار ضعیف بوده و به همین علت دارای عمر کوتاهتری می باشند و بالاخره به علت نازکی دیوارها ساختمان فلزی در مقابل حرارت و صوت عایق نیست .
2-4-1) پی سازی در ساختمانهای فلزی در ساختمانهای فلزی بیشتر نقطه ای استفاده می نمایند و در زمینهای سست و ساختمانهای بسیار سنگین از پی های سراسری ( رادیه ژنرال ) هم استفاده می کنند .
پی های نقطه ای پی های نقطه ای برای ساختمانهایی که بار آن به طور متمرکز ( نقطه ای ) به زمین منتقل می شود ساخته می گردد مانند ساختمانهای فلزی و یا ساختمانهای بتنی لایه های پی های تکی یا نقطه ای به شرح زیر است : زمین مناسب بتن مگر میل گردهای کف پی بتن اصلی صفحه زیر ستون یا میل گردهای ریشه پی های تکی معمولاً با ابعادی که به وسیله مهندس محاسب با توجه به قدرت مجاز تحملی زمین و بار ستون تعیین می گردد ساخته می شود این گونه پی ها را اغلب با بتن مسلح می سازند .
بتنی را مسلح می گویند که داخل آن قطعات فولادی به کار رفته باشد این قطعات معمولاً میل گرد آجدار و یا ساده می باشد .
1- زمین مناسب زمینی برای پی سازی مناسب است که قدرت مجاز آن تاب تحمل وزن ساختمان را داشته باشد در ساختمانهای بزرگ این قدرت مجاز وسیله آزمایشات مکانیک خاک تعیین می گردد.
در هر حال در موقع پی سازی باید سطح زیر پی کاملاً صاف و تقریباً تراز بوده و عاری از خاشاک و یا هر نوع عوامل خارجی باشد وباید پی سازی مستقیماً از روی خاک طبیعی شروع شود .
2- بتن مگر بتن مگر که به آن بتن لاغر یا بتن کم سیمان هم می گویند اولین قشر پی سازی در پی های نقطه ای می باشد مقدار سیمان در بتن مگر در حدود 100 الی 150 کیلوگرم در متر مکعب است در پی های نقطه ای بتن مگر به دو دلیل مورد استفاده قرار می گیرد .
برای جلوگیری از تماس مستقیم بتن اصلی پی با خاک برای رگلاژ کف پی و ایجاد سطح صافی برای ادامه پی سازی ضخامت بتن مگر در حدود 10 سانتی متر می باشد و معمولاً قالب بندی(چوبی یا آجری ) از روی بتن مگر شروع می شود .
3- میل گردهای کف پی اصولاً بتن نیز مانند سایر مصالح ساختمانی در مقابل نیروهای کششی ضعیف بوده و در محل تارهای کششی ترکهایی در آن ایجاد می شود لذا برای جلوگیری از ترکیدن بتن ، در محل تارهای کششی میل گردهای فولادی قرار می دهند .
فولاد آلیاژی است که از دو عنصر اصلی آهن و کربن و عناصر فرعی دیگری تشکیل گردیده است مقدار کربن این آلیاژ بر حسب نوع فولاد آن از 2/0 الی 3/0 درصد درآهن متغیر می باشد در بتن فولاد به صورت میل گردهای ساده به علامت مصرف می شود میل گرد را با قطر آن می خوانند با سیستم متریک میل گرد با قطرهای 2 و 3 و 4 و 5 و 6 و 8 و 10 و 12 و 14 و 16و 50 و ...
وجود دارد .
تارهای کششی در پی های نقطه ای در کف پی بوده و میل گردها را در دو جهت به صورت مشبک ( در حدود 5 سانتی متر بالاتر از کف ) روی بتن مگر قرار می دهند .
این آرماتورهای شبکه ای را که از قبل به اندازه متناسب ( در حدود 5 سانتی متر کوچکتر از ابعاد پی ، 5/2 سانتی متر از هر طرف ) بافته شده است در کف پی قرار داده و زیر آن را با تکه های کوچک شن و یا تکه های بتن قدری بالاتر از کف پی قرار می دهند به طوری که در موقع بتن ریزی این شبکه کاملاً در بتن غرق بشود و یا می توان ابتدا در حدود 5 سانتی متر در کف پی بتن ریخت و بعد این آرماتورها را روی آن قرار داه و بتن ریزی را تا ضخامت تعیین شده در نقشه ادامه داد ولی این کار همیشه ممکن نیست زیرا اغلب مواقع وجود شبکه های شناژ مانع این کار می گردد که محل برخورد آرماتورهای چپ و راست را باید با مفتولهای غیر فنری 3 یا 4 به یکدیگر متصل نمود باید توجه داشت که سرکلیه آرماتورها به صورت چنگک خم شده و یا به صورت گونیا برگردانیده شود .
ویبراتور موتور برقی یا بنزینی کوچکی است که در بتن تولید ارتعاش نموده و بتن را به تمام گوشه های قالب هدایت می نماید و در نتیجه مانع ایجاد فضای خالی در داخل بتن می گردد ولی باید توجه داشت که اگر بتنی را بیش از حد لازم ویبره نمائیم دانه های درشت تر آن در زیر قرار گرفته و دانه های ریزتر و همچنین دوغ آب سیمان در رو قرار می گیرد که این خود باعث غیر یکنواختی و ضعف قطعه بتنی می گردد بهتر است در صورت امکان همزمان با بتن ریزی با تکه های میل گرد و یا سر تیر باریکی از جنس چوب بتن کوبیده شود و یا با نواختن ضربه های ملایم به پشت قالب چوبی بتن را ویبره نمائیم .