چکیده:
یکی از مسایل عمده ای که فارغ التحصیلان جوان دانشگاههای ایران خصوصاً در سالهای اخیر، با آن درست به گریبانند عدم انطباق نیازهای عملی و انتظارات شغلی آنها با محتوای دروسی است که در دانشگاهها آموخته اند. این مقوله خود نیاز به ریشه یابی مفصل و تحقیق و تفحص در جنبه های گوناگون دارد که از حوصله بحث ما خارج است.
آنچه این مقاله سعی در شکافتن و پرداختن به آن دارد، مسئله محتوای فعلی آموزش در رشته مهندسی برق و طرح نارسائیها و کمبودهای موجود در آن و در نهایت ارائه راه حلهای عملی برای رفع این مشکلات و یا دست کم کاستن از آنهاست.
شرح مقاله:
گستردگی و پیچیدگی روزافزون دانش و تکنولوژی در دنیای امروز، تنوع و گوناگونی رشته‌های مهندسی را سبب شده است. هر یک از این رشته ها نیز به نوبه جهت جهت برآوردن نیازهای تخصصی در زمینه های مختلف به گرایشهای گوناگون تقسیم شده اند. آنچه در این میان حائز اهمیت است، توجه به کارآیی ها و قابلیتهایی است که دروس ارایه شده در هر یک از این رشته ها می تواند به فارغ التحصیلان خود ارایه دهد.
آنچه در زمینه آموزش مهندسی برق خصوصاً در سالهای اخیر مشاهده می شود تا حدودی بی توجهی به جنبه های کاربردی و ایده های عملی را نشان می دهد. بطوریکه فارغ‌التحصیلان این رشته ها در بدو ورود به صحنه کار و اشتغال در صنایع، با ناتواناییهای در زمینه ارایه طرحهای عملی، ایده های کاربردی و نقشه های اجرایی مواجه می شوند.
غالباً در رابطه با ریشه یابی این مسئله به افت تحصیلی در دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی و پائین آمدن بنیه علمی دانشجویان اشاره می شود. این امر ممکن است یکی از دلایل بروز چنین پدیده ای بحساب آید، ولی تنها دلیل آنها نمی تواند باشد. ضمن بررسی دروس و واحدهای ارائه شده در رشته مهندسی برق در دانشگاهها، کمبود تعدادی از دروس کاربردی که می تواند نقش اساسی در ارائه ایده های عملی به دانشجویان داشته باشد، بچشم می خورد.
ضعف موجود در ارایه دروس مرتبط با زمینه های شغلی و علایق تخصصی دانشجویان، سبب می شود که دانشجو ناگزیر شود صرفاً جهت پر کردن سقف واحدهای لازم برای فراغت از تحصیل، دروس پراکنده ای از گرایشهای مختلف را بگذراند.
از تبعات و عوارض چنین مسئله ای می توان به کمرنگ شدن نقش مهندسین در زمینه‌های کاری، افتادن کار بدست افراد غیرمتخصص و غیر مسئول و عدم توجه به اصول فنی و استانداردها در انجام کارهای اجرایی اشاره کرد که هر یک از این موارد می تواند آسیبهای جبران ناپذیری بر پیکره اقتصاد ملی وارد آورده و سبب بروز مشکلات اجرایی متعددی گردد.
در اینجا طبقه بندی دروس و واحدهای دانشگاهی در رشته مهندسی برق، به ارایه و طرح کمبودهای موجود پرداخته و راه حلهای ممکن جهت بالا بردن کیفیت عملی و کاربردی را مورد بررسی قرار می دهیم و در پایان ضمن ارایه پیشنهاداتی در زمینه عرضه دروس جدید، نشان می دهیم که بدون دست زدن به پیکره موجود سیستم آموزشی و تنها با ایجاد تغییراتی جزئی می توان به منظور فوق دست یافت.
1-واحدهای آموزشی رشته مهندسی برق
بطور کلی واحدهای درسی را که در حال حاضر در دانشکده های مهندسی تدریس می‌شود، می توان به چهار دسته عمده دروس عمومی، دروس پایه مهندسی، دروس اصلی و دروس تخصصی طبقه بندی کرد که در اینجا هر یک را بطور جداگانه مورد بررسی قرار می دهیم.
1- 1 دروس عمومی
به مجموعه ای از واحدهای درسی اطلاق می شود که مستقیماض با رشته تحصیلی مرتبط نبوده و توسط برنامه ریزان آموزشی وزارت فرهنگ و آموزش عالی گذراندن آنها لازم تشخیص داده شده است. این واحدها در اکثر رشته های تحصیلی دانشگاهی مشترک بوده
و به بحث ما مربوط نمی شود.
2-1- دروس پایه مهندسی
این دروس در بیشتر رشته های مهندسی مشترک بوده و به منظور ایجاد بنیه علمی و نظری مورد نیاز دانشجویان برای گذراندن دروس اصلی و تخصصی ارائه می شوند.
3-1- دروس اصلی
شامل مجموعه واحدهایی است که بعنوان پیش نیاز دروس تخصصی بشمار می آیند و زیربنای فکری دانشجویان را برای جذب و دریافت دروس تخصصی فراهم می سازند. این دروس دارای طبقه بندی خاص خود بوده و با ترتیب خاصی ارائه می شوند و گذراندن آنها جهت ایجاد یک دیدگاه علمی و نظری قوی برای فارغ التحصیلان رشته های مهندسی لازم است.
4-1-دروس تخصصی
این دروس شامل مجموعه واحدهایی است که در جهت ایجاد توانائیهای توأم علمی و عملی دانشجویان ارائه می شود و فارغ التحصیلان رشته های مهندسی پس از گذراندن این واحدها بایستی قادر به تهیه نقشه های اجرایی، ارائه طرحها و ایده های عملی، مدیریت پروژه ها، هدایت کارگاه و همچنین نظارت بر اجرای پروژه های مربوط باشند.
2-نارسایی دروس تخصصی در ارائه دیدگاه عملی
اگر بر مجموعه واحدهای تخصصی ارایه شده در رشته مهندسی برق نظری بیفکنیم، کمبود درس حاوی ایده های اگر بر مجموعه واحدهای تخصصی ارایه شده در رشته مهندسی برق نظری بیفکنیم، کمبود درس حاوی ایده های عملی و جنبه های کاربردی به وضوح مشاهده می شود. این واحدهای تخصصی را می توان به دو دسته کلی تقسیم کرد. یک دسته شامل دروس مکمل دروس اصلی هستند که به منظور تقویت بنیه نظری دانشجویان و آماده کردن آنها برای ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر ضروری تشخیص داده می شوند. دسته دیگر، دروسی هستند که مستقیماً به زمینه تخصصی و علایق شغلی فارغ التحصیلان مربوط می شود. موضوع بحث ما بیشتر پیرامون این دروس است که بایستی زیربنای فکری فارغ التحصیلان را برای مواجهه با مشکلات اجرایی آماده سازند.