اضطراب امتحان
مقدمه :
اضطراب یعنی دلهره و دلشوره و نگرانی از وجود یا عدم وجود چیزی، روی دادن حادثه یا اتفاقی ناخوشایند، ترس از شکست، عدم موفقیت و ناکامی در امتحان نرسیدن به هدف و مقصود وهرعامل دیگری که فرد را نگران کند.
اضطراب باعث تغییرات جسمانی و هورمونی زیاد در بدن از جمله تعریق، افزایش فشار خون، افزایش ضربان قلب، تغییر چهره، لرزش اندام، پرخاشگری و خشم، بی اعتمادی و ... می شود. فرد مضطرب معمولاً از اعتماد به نفس پایینی برخوردار است و به تنهایی قادر به تصمیم گیری و انتخاب نیست.
یکی از عمده ترین مسائلی که باعث اضطراب دانش آموزان و حتی دانشجویان در زمینه درس و تکالیف می شود، انباشته شدن مطالب و دروس در شب امتحان است.
طبیعی است فردی که در طول سال تحصیلی مطالعه نداشته باشد و همه مطالب را برای شب امتحان نگه دارد مسلماً از عهده آن برنمی آید و دچار یک فشار عصبی شدید و اضطراب می شود که باعث عدم تمرکز فکر و حواس شده و یادگیری حاصل نمی شود.
انجام تمرینات منظم و به موقع در طول سال تحصیلی توام با یک برنامه ریزی درسی هفتگی به شما کمک می کند تا در هنگام امتحان با آرامش و بدون هر گونه دغدغه موفق شوید داشتن انگیزه هدف و تفکر مثبت و تلقین پذیری صحیح می تواند در این زمینه بیشتر شما را یاری دهد بهتر است همیشه از الفاظ، کلمات و جملات امیدوار کننده از قبیل:
من توانائی انجام این کار را دارم و از عهده آن برمی آیم.
من قادر به اجرای یک برنامه منظم هفتگی هستم.
من دارای روحیه شاداب و توام با آرامش هستم.
و کلماتی از جمله: بله می توانم حتماً سعی خواهم کرد خوش بین هستم و ... استفاده نمائید.
شما می توانید کلمات و جملات با افکار مثبت را صبح ظهر و قبل از خواب با آرامش عضلانی چند مرتبه تکرار نمایید.
پیشینه تحقیق
اضطراب امتحان
نزدیک شدن فصل امتحانات همیشه برای دانش آموزان و داوطلبان کنکور با ظهور حالات و واکنش های هیجانی رفتاری و عصبی همراه است.
استرس و اضطراب از عوامل عدم موفقیت فرد در مواجه با مشکلات از جمله امتحانات محسوب می شود ترس از شکست یا استرس عصبی معمولاً در میان همه افراد از بزرگ گرفته تا فرزندان کوچک تحصیل کرده یا بیسواد به گونه ای وجود دارد و فقط افراد معدودی چون شناخت صحیحی از آن دارند از آثار مخرب آن در امان هستند. اضطراب امتحان یکی از موضوعات مهم و اساسی است که معمولاً در بین دانش آموزان و دانشجویان بخصوص دختران بیشتر وجود دارد. لذا این گروه همیشه در کسب نتیجه بهتر و حتی هنگام شرکت در امتحانات دچار تشویش شدید می شوند.
افراد با هدف دارای درجه اضطراب شدیدتر نسبت به افراد بی هدف هستند.
دانش آموزان و داوطلبان باید بدانند کنکور و آزمون های ورودی مانند سایر امتحانات ضمن سال تحصیلی است، همان طوری که شما در هر نوبت خود را برای یک امتحان آماده می کنید زمانی هم برای شرکت در کنکور خود را آماده کنید.
شرکت در کنکور و امتحانات پایان سال یک مسئله عادی است مانند سایر امتحانات لذا به تلاش و برنامه ریزی بیشتر نیاز دارد.
ترس از کنکور باعث شکست و عدم موفقیت می شود هر کس به تناسب نوع برنامه ریزی و تلاش خود می تواند به نتیجه مطلوب برسد.
دانش آموز و داوطلب باید آگاهانه به این موضوع بنگرد که عدم موفقیت در کنکور پایان راه نیست، شما شکست نخورده ا ید بلکه فقط در آزمون قبول نشدید، بازهم تلاش کنید و تمرین و تکرار را از سر بگیرید خود را در صحنه های دیگر زندگی محک بزنید، به فکر فرونروید، خود را فردی مضطرب، نالان و افسرده نبینید، ناامید نشوید بلکه بیشتر برنامه ریزی نمائید تا به هدف خود برسید.
دلایل اضطراب:
علت اصلی و اساسی اغلب اضطراب ها و تنش ها در زمان امتحانات می تواند ناشی از عوامی چندی از قبیل:
نداشتن نگرش مثبت و سازنده نسبت به امتحان (اغلب شما تصویر بدی از امتحان دارید)
عدم برنامه ریزی منسجم هنگام مطالعه
نداشتن تغذیه کافی و مناسب
تخیلات، توهمات و ابهامات ذهنی
سلب اعتماد از خود
خستگی و فرسودگی دستگاه عصبی و کم خوابی
عدم آمادگی روحی و روانی و جسمی برای امتحان
دانش اموز داوطلب گرامی بهتر است جملات زیر برای اثر یادگیری بهتر مرتب تکرار کرده و با مثبت نگری همراه باشد.
من می توانم در درس و تحصیلات خود موفق شوم.
من می توانم آنچه را که می خوانم به یاد بسپارم.
من می توانم بر افکار پریشان خود مسلط شوم.
من توانایی خواندن تمام درس هایم را دارم.گ
نکاتی که در زمان امتحانات باید در نظر گرفت:
امتحان معیار ارزشیابی دانتسه ها و توانایی های شماست و شما می توانید از آن به عنوان ابزاری برای ارزیابی مهارت های یادگیری خود استفاده کنید.
بعضاً شرایط فیزیکی و ذهنی وجود دارد که عملکرد شما در حین امتحان را تحت تأثیر قرار می دهد.
برای عملکرد بهتر در امتحان رعایت نکات زیر ضروری است:
با اطمینان خاطر و آرامش کامل در امتحان شرکت کنید. مثبت نگر باشید .همواره جملات امیدوار کننده در ذهن داشته باشید: من برای امتحان کاملاً آماده هستم و به خوبی از عهده آن برمی آیم.
نگرانی خود را از خود دور کنید. هر گاه احساس نگرانی کردید چند نفس عمیق بکشید تا آرام شوید. قبل از امتحان با دوستانتان راجع به اضطراب و دلشوره صحبت نکنید.
آرام وی هوشیار باشید اگر حق انتخاب دارید، مکان مناسبی را برای نشستن انتخاب کنید. نیمکتی را انتخاب کنید که دارای فضای کافی باشد و راحت بنشینید.
در ابتدا نگاهی گذرا به سئوالات بیندازید. حدوداً 10% از وقت خود را برای این کار صرف کنید کلمات کلیدی (در سئوالات) را مشخص کنید و برای پاسخ دادن به سئوالات زمان بندی کنید. در حالی که سئوالات را می خوانید نکاتی که به ذهنتان می رسد و می تواند مفید باشد را در کنار آنها یادداشت کنید.
برای پاسخگویی به سئوالات از یک برنامه منظم پیروی کنید. ابتدا به سئوالات ساده تر پاسخ دهید و بعد به آن ها که نمره بیشتری دارند. سپس به ترتیب به سئوالاتی پاسخ دهید که:
مشکل تر هستند.
پاسخ دادن به آنها دقت بیشتری می گیرد.
نمره کمتری دارند.
در امتحانات تستی برای انتخاب پاسخ درست دقت کنید.
ابتدا پاسخ هایی را که می دانید اشتباه است، کنار بگذارید.
اگر تست نمره منفی ندارد، از بین پاسخ های باقی مانده، پاسخ صحیح را انتخاب کنید و یا حدس بزنید.
اگر امتحان نمره منفی دارد و شما دلیل خاصی برای انتخاب پاسخ خود ندارید، حدس نزنید.
شک نکنید، معمولاً اولین گزینه ای را که انتخاب می کنید پاسخ صحیح است پس پاسخ خود را تغییر ندهید مگر اینکه واقعاً به نتیجه قطعی رسیده باشید.
اگر جواب سئوال را بلد نیستید وقت خود را صرف آن نکنید و به سئوالات دیگر بپردازید.
در امتحانات تشریحی قبل از پاسخ دادن به سئوالات خوب فکر کنید.
ابتدا نکات مهمی را که راجع به سئوالات به ذهنتان می رسد، در پیش نویس یادداشت کنید.
این نکات را به ترتیب شماره گذاری کنید.
آن ها را تنظیم کرده و با توجه به وقت پاکنویس کنید.
در پاسخ به سئوالات تشریحی به اصل موضوع بپردازید و حاشیه نروید.
در جمله اول موضوع اصلی را بیان کنید.
مقدمه ای برای آن بنویسید.
به سئوال توجه کنید و فقط به آنچه که از شما خواسته شده پاسخ دهید. ازتوضیحات غیر ضروری و مثال های اضافی بپرهیزید.
10% وقت امتحان را برای مرور مطالب کنار بگذارید.
برای ترک کردن جلسه امتحان عجله نکنید.
در پایان تمام سئوالات را مرور کنید.
مطمئن شوید که به تمام سئوالات پاسخ داده اید.
پاسخ ها را یکبار بخوانید و در صورت لزوم جمله بندی املای کلمات را تصحیح کنید.
10- وقتی نتیجه امتحان را گرفتید آن را بررسی کنید.
- به اشکالات خود توجه نموده و سعی کنید در آن زمینه بیشتر مطالعه کنید.
- برای امتحان آخر سال سئوالات امتحانات کلاسی را دوره کنید تا تباهات گذشته را تکرار نکنید
- بهترین روش یادگیری را که برای شما موثر بوده، انتخاب کنید.
- روش هایی که برای شما کارایی لازم را نداشته کنار بگذارید.
- سعی کنید بهترین روش را پیدا کرده و بر روی آن تمرین کنید تا به نتیجه مطلوب برسید.
راه های کاهش و غلبه بر اضطراب:
رعایت نظم و ترتیب ساعت خواب، شما باید مراقب یک خواب خوب در طول شب در یک محیط و فضای مناسب توام با آرامش باشید، چون خواب شبانه بدون هر گونه دغدغه فکری می تواند شما را در فعالیت های روزمره یاری دهد.
انسجام در مصرف غذای روزانه، مصرف آب به مقدار زیاد، چرا که مصرف آب باعث کنترل اعصاب می شود، بهتر است حداقل روزی 3 وعده و در زمان خاصی غذا مصرف کنید اگر نیاز به تنوع غذایی بود در بین روز به مقدار نیاز مصرف شود.
تبسم و لبخند و داشتن چهره ای شاداب می تواند باعث کاهش اضطراب شود.
انجام فعالیت های ورزشی از قبیل:
نرمش های ساده
پیاده روی در هوای تازه
کوهپیمایی
تنفس های منظم (اکسیژن مناسب)
شنا کردن
اسب سواری و ...
شرکت در فعالیت های اجتماعی و فوق برنامه از قبیل:گ
ارتباط با دوستان، اقوام. (تقویت ارتباطات کلامی)
شرکت در مراسم جشن و شادی
شرکت در فعالیت های هنری فرهنگی علمی.
رعایت دقیق فاصله زمانی در هنگام مطالعه بر اساس جدول برنامه روزانه درسی.
تقویت باورها و اعتقادات مذهبی از جمله نماز، روزه، ذکر و دعا درمانی
انجام هرگونه فعالیتی که بتواند باعث کاهش یا از بین رفتن اضطراب شود مانند بازی، سرگرمی، استراحت روزانه و ...
اضطراب مفرط:
تعریف: تشویش و نگرانی و ترس دائمی بدون آنکه شیئی یا موقعیت به خصوصی و شناخته شده ای عامل به وجود آورنده آن باشد.
انتخاب نام اضطراب مفرط بدین دلیل است که با اضطراب طبیعی اشتباه نگردد. زیرا به طور طبیعی عوامل متعددی ایجاد اضطراب در فرد می کند. به خصوص زندگی ماشینی و قطع ارتباطات مناسب اجتماعی، سرعت تغییرات اجتماعی و گاه بی توجهی به مسائل مذهبی و ارزش های خانوادگی در افراد اضطراب هایی را به طور عادی و آن هم گه گاهی در فرد ایجاد می کند ولی زمانی به آن اختلال اضطراب مفرط می گوئیم که شش ماه دوام داشته باشد و باعث گسیختگی نسبی در زندگی روزمره فرد گردد.
تعاریف دیگری نیز ارائه شده که عبارتند از:
حالت عاطفی نامطبوعی که با تغییرات پسیکوفیزیولوژیک در پاسخ به یک تعارض درون روانی همراه می باشد. در اضطراب بر خلاف حالت ترس، خطر یا تهدید غیرواقعی است.
اضطراب یک احساس منتشر، بسیار ناخوشایند و اغلب، مبهم دلواپسی است که با یک یا چند تا از احساس های جسمی همراه است، مثل خالی شدن سر و دل، تنگی قفسه سینه، طپش قلب، تعریق، سردرد، یا میل جبری ناگهانی برای دفع ادرار، بی قراری و میل برای حرکت همان گونه که در تعاریف فوق دیده می شود، دانش آموز از چیزی نگران است که احتمال می دهد پیش بیاید ولی خود از آن حادثه آگاه نیست و قادر به بیان نگرانی و اضطراب خود نمی باشد.
درصد ابتلاء آن طبق تحقیقات بین دختران و پسران یکسان است و دانش آموزان شهری از روستا بیشتر دچار این مشکل می شوند و در بچه های اوّل خانواده، شیوع بیشتری دارد.
همچنین باید توجه داشت که بین اضطراب و نگرانی و ترس تفاوتهایی وجود دارد که مورد بررسی قرار می دهیم: