دانلود تحقیق بزهکاری در کودکان

مقدمه بسیاری از دانش پژوهان ، متفکران و مصلحان اجتماعی عصر حاضر را با نام های متفاوتی چون « عصر تکنیک » ، « عصر ارتباطات » ، « دهکده جهانی » و رهبری از راه دور نامیده اند .

البته رهبری از راه دور نه تنها در مورد ماهواره ها و فضاپیماها صادق است ، بلکه هدایت از مسافت دور به وسیله رسانه های گروهی در مورد انسان نیز صدق می کند .

تا قرن بیستم ، رهبری و ارشاد انسان رویارو و براساس ارتباط بود ، در صورتی که در عصر حاضر ارتباطات یک طرفه و از راه دور صورت می گیرد .

به طوری که بین شنونده و گوینده ، یا بهتر بگوییم بین موثر و متاثر به طور نسبی فاصله زیادی وجود دارد .

برخی معتقدند که رسانه های گروهی دارای چنان قدرتی هستند که می توانند نسلی تازه در تاریخ بشر پدید آورند ، نسلی که با نسل های پیشین بسیار متفاوت است .

لازرسفلد و مرتن ( Lazer seld & Merton ) در تشریح این عقاید متفکران می نویسند : « وسایل ارتباط جمعی جدید ابزاری بس نیرومندند که می توان از آن در راه خیر و شر با تاثیری شگرف سود برد و چنانچه کنترل مطلوب وجود نداشته باشد ، امکان استفاده از این وسایل در راه شر بیشتر از خیر آن است .(1) » تقریبا" در اکثر کشورها ، به ویژه کشورهای در حال رشد ، تعداد نسل جوان بیشتر و دلبستگی آنان بر رسانه های جمعی فزونتر است .

تحقیقات انجام شده در شهر تهران ، حاکی از آن است که بیشتر تماشا کنندگان تلویزیون ، کودکان زیر 15 سال و بعد از آنان بانوان خانه دار و سپس جوانان بیشتر از 15 سال هستند .

(2) امروزه بررسی اثرات این وسایل از پیچیده ترین مباحث انحرافات اجتماعی است .

به همین دلیل ، جامعه شناسان در صحت نتایج و پژوهش هایی از این قبیل ، تردید نشان می دهند .

البته علیرغم تاثیر انکار ناپذیر رسانه های جمعی در آموزش فرهنگ سازی ، القاء عقیده و غیره باید اذعان داشت که در زمینه اثر این وسایل در رفتار انسان ، تحقیقاتی بعمل آمده است که البته تحقیقاتی که بتواند اثرات تلویزیون سینما و مطبوعات را در انحراف و بزهکاری جوانان در کشور ثابت کند بسیار کم است .

در این تحقیق تاثیرات رسانه های تصویری چون تلویزیون ، سینما ، ویدئو ، ماهواره و مطبوعات در بزهکاری کودکان و نوجوانان مورد بررسی قرار می گیرد .

1- ستوده ، هدایت الله ، مقدمه ای بر آسیب شناسی اجتماعی ، نشر نور ، سال 1373 ، ص 203.

2- شیخاوندی داور ، جامعه شناسی انحرافات آسیب شناسی جامعه ، نشر مزیدیز ، سال 1373 ، ص 344 .

فصل اول بزهکاری تاریخچه بزهکاری در دوره قدیم و قبل از رواج یافتن تفکر علمی ، ناهنجاری امری ذاتی و سرشتی تلقی می شد و متفکران قدیم معتقد بودند افراد همانطور که خصوصیات جسمانی مثل رنگ مو ، چشم و غیره را از والدین خود به ارث می برند ، به همان ترتیب رفتارهای خود را نیز از والدین دریافت می کند .

به نظر آنها افراد یا ذاتا" نیکو سیرت هستند ، و یا بد سیرت و این سرشت و ذات هم امری طبیعی است و از هنگام تولد شکل گرفته است .

لذا افرادی که ذاتا" بد سیرت هستند کجرو و منحرف باقی می مانند زیرا طبیعت و دست تقدیر آنها را چنین آفریده است و کاری هم از دست بندگان ساخته نیست .

این تفکر سنتی با آغاز مطالعات علمی و بررسی های گوناگون در زمینه بزهکاری از بین رفت و بعد از آن تبیین های متعددی از جانب بسیاری از صاحب نظران در مورد بزهکاری ارائه گردید و از اوایل قرن بیستم مسئله بزهکاری و شناخت شخصیت منحرفان به منظور اصلاح و پیشگیری آنان بیش از پیش مورد بحث و بررسی قرار گرفت .

به ویژه در این رابطه روانشناسی ، روان پزشکی و روانکاوی هم توسعه یافته بود و می شد از یافته های دانش های مذکور اطلاعات قابل استفاده و مفیدی برای شناخت منحرفان ، اصلاح و یا پیشگیری آنان بدست آورد .

در عصر ما تحقیقات و بررسی ها در زمینه بزهکاری و انحرافات مورد بحث دانشمندان رشته های مختلف است .

از جمله روانشناسان ، روان پزشکان ، روان شناسان اجتماعی ، جامعه شناسان ، حقوقدانان ، زیست شناسان ، مسئولان جامعه و بالاخره سیاستمداران و گردانندگان جامعه و بدیهی است که آن تا چه حد گسترده است .

به طور کلی پیشینه مطالعات بزهکاری در سه عرصه عمده صورت گرفته است که عبارتند از : 1- دیدگاه زیست شناختی 2- دیدگاه روان شناختی 3- دیدگاه جامعه شناختی تاریخچه اطفال بزهکار در جوامع اولیه با سرگذشت غم انگیز آن شروع می شود .

در دوران قدیم کسانی که ( اعم از طفل یا بزرگسال ) برخلاف مقررات اجتماع خود رفتار می کردند یک فرد خبیث و غیر قابل ترحم محسوب می شدند و مردم برای در امان ماندن از غضب الهی و نابودی ، متهم را به شدیدترین وجه مجازات می کردند و عفو جزء معایب به شمار می رفت و در صورت وقوع جرم از طرف کسی ، اقوام و کسان وی نیز در امان نبودند و بسا اطفال را به انتقام اینکه پدرشان مرتکب قتل یا جرمی شده بود ، به قتل می رساندند و بدین گونه عدالت را اجرا می کردند .

در اثر تحولات اجتماعی و نفوذ احکام مذهبی ، برای مجازاتها حدی قائل شدند و قصاص جای انتقام را گرفت ، قانون قصاص در قوانین رومی ، یونانی ، مصر و اسلامی وجود داشت .

مثلا" در احکام حضرت موسی ( دین یهود ) چشم برای چشم و دندان برای دندان تعیین شد ، و در این مورد نیز اطفال از انتقام در امان نبودند و در صورتی که طفلی مرتکب جرم می شد مورد مجازات قرار می گرفت .

با پیشرفت تمدن سن اطفال و میزان مسئولیت آنان در ارتکاب جرایم مورد توجه قرار گرفت و در قوانین کیفری مجازات اطفال بزهکار خفیف تر از مجازات بزرگسالان پیش بینی شد .

در قرن 13 میلادی « سنت لویی » پادشاه فرانسه فرمان صادر کرد که اطفال تا 10 سال غیر مسئولند ، و مجازات اطفال بزهکار تا 14 را پرداخت تاوان و تنبیه بدنی و شلاق تعیین نمود .

همچنین تاکید کرد که اطفال و جوانان در زندان ها از بزرگسالان تفکیک و جدا نگهداری شوند .

در روسیه طبق قانون 1742 م افراد تا 17 سال از شکنجه بدنی و مجازات مرگ معاف شدند و طبق فرمان کاترین دوم افراد تا 10 سال غیر مسئول و در صورت ارتکاب جرم برای تنبیه به والدین و یا به اربابشان سپرده می شدند و مجازات کار با اعمال شاقه در مورد اطفال بزهکار 10 تا 14 سال اجرا نمی شد و به طور کلی مجازات اطفال بزهکار تا 17 سال خفیف تر از مجازات بزرگسالان بود .

با ظهور مذهب مسیح ، عقاید اخلاقی فلاسفه آمیخته با افکار مذهبی گردید و رحم و نیکوکاری که یکی از اصول مذهب مسیح است سبب شد که روحانیون به فکر اصلاح و تربیت بزهکاران بوده و در هدایت و حمایت اطفال بی پناه کوشا باشند .

تحت تاثیر عقاید آنان در سال 813 میلادی از طرف مجمع عمومی روحانیون مسیحی پیشنهاد شد که به زندانیان مخصوصا" اطفال کاردستی آموخته شود و با نصایح سودمند آنان را به راه راست هدایت کنند .

در اجرای روشهای اصلاحی و تربیتی در سال 1602 در شهر آمستردام اولین زندان تربیتی جهت اطفال بزهکار افتتاح شد .

و در سال 1667 در شهر فلورانس ایتالیا اولین زندان به سیستم انفرادی جهت نگهداری اطفال تاسیس گردید .

در سال 1703 م در رم زندان تربیتی مخصوص جوانان به نام سنت میشل افتتاح شد و جوانان این زندان روزها به صورت دسته جمعی کار می کردند .

شب ها در سلول به سر می بردند .

در سال 1815 م اصطلاح بزهکاری اطفال برای اولین بار در قوانین انگلستان عنوان شد و بعدها به عناوین مختلف از قبیل اطفال بزهکار یا بزهکاری جوانان و غیره در تمام دنیا متداول گردید .

(1) پس از جنگ دوم جهانی دولت ها با وجود گرفتاریهای سیاسی در صدد چاره جویی و پیش گیری از افزایش جرائم ارتکابی اطفال بر آمدند .

در فرانسه قوانین مربوط به اطفال مورد بررسی و تجدید نظر قرار گرفت .

ژنرال دوگل با تصویب قانون 2 فوریه 1945 م تمام مقررات و قوانین مربوط به اطفال را لغو کرد و اطفال کمتر از 18 سال را غیر مسئول اعلام و مجازات افراد مذکور را اجرای روشهای اصلاحی و تربیتی و درمانی تعیین نمود .

در انگلستان نیز در سال 1947 م قانون مربوط به اطفال مورد تجدید نظر قرار گرفت و اطفال کمتر از 17 سال در دادگاه های جنجه و کمتر از 15 سال در دادگاه های جنایی از محکومیت به حبس معاف شدند و در سال 1960 م نیز مجددا" اصلاحاتی در قانون مزبور به نفع کودکان انجام گرفت .

1- دانش ، تاج زمان ، دادرسی اطفال بزهکار در حقوق تطبیقی ، انتشارات کتابخانه ملی ، سال 1352 ، صفحه 9 -14 .

دول مترقی دیگر مانند آلمان ، سوئیس ، شوروی ، اسرائیل و ژاپن نیز در قوانین مربوط به اطفال بزهکار اصلاحاتی بوجود آوردند که در همه آنها سعی براین بوده است که تا حد امکان برای مجازات اطفال بزهکار از روش های تربیتی ، اصلاحی و درمانی استفاده کنند .

کودکان بزهکار کودکان بزهکار در اصطلاح علوم روانی و تربیتی امروز ، به طور کلی به افرادی گفته می شود که عموما" یک معما و یا حداقل یک مشکل تربیتی برای جامعه ، پلیس و کارگردانان دستگاه های قضایی به شمار میروند .

البته بزهکاری این کودکان دارای مراحل و شدت و ضعف فراوان است .

مثلا" از یک دزدی کوچک ، فرار از مدرسه و ...

شروع می شود و به انواع بزهکاری ها ، طغیان علیه قانون ، انجام اعمال شنیع و جنایات مانند قتل نفس ، عمل منافی عفت و نظایر آن منتهی می گردد .

این گونه کودکان نه تنها یک مشکل ، بلکه یک معما و مسئله بزرگ اجتماعی محسوب می شوند و هر متفکر اجتماعی می تواند به خود حق بدهد که درباره آنها و رفتار ضد اجتماعی آنان بیندیشد .

کودکان بزهکار غالبا" کسانی هستند که در کانون خانواده ای نابسامان ، خانواده ای که از فروغ پرتو محبت ، گرم و روشن نشده است ، پا به عرصه وجود نهاده اند و یا احیانا" از کودکی بنا به عللی ، مفهوم زندگی ثابت خانوادگی را درک نکرده اند و یا حداقل به جای محبت از ترحم دیگران برخوردار شده اند و در نتیجه رشد عاطفی شخصیت آنان متوقف مانده است .

این محرومین لطف و محبت ، این قربانیان جهل و بی مهری خانواده و محیط ، ناچار نیاز به خودنمایی و جلب توجه خود را از راههای دیگر که به زیان اجتماع است ارضا می کنند .

آنان اگر دخترند ، چه بسا به فحشا تن در می دهند ، و به خاطر اطفاء عطش محبت خویش به سهولت فریب تملق و زبان بازی مردان هوسران را می خورند و اگر پسرند ممکن است به آسانی علیه قانون و اجتماع قد برافراشته و دستهای خود را به جرم و جنایت بیالایند و به هر گونه دروغ و تقلب و دزدی و پستی تن بدهند و غالبا" بدبین .

کینه توز نسبت به همه کس باشند .

این کودکان چرا به جرم و جنایت دست می آلایند ؟

آیا آنان فطرتا" جانی آفریده شده اند ؟

یا آنکه بیمارانی روانی اند و در اثر ابتلای به یک بیماری روحی مرتکب جرم و جنایت می گردند ؟

و یا مسئله و مشکل دیگری دارند ؟

و بالاخره با آنان چگونه باید رفتار کرد و از ابتلا به بزهکاری به چه نحو باید جلوگیری نمود ؟

آیا حبس و نگهداری در زندان یا موسسات تربیتی توانسته است تعدادشان را کاهش دهد ؟

و اگر نمی تواند ، عیب کار کجاست ؟

از کودک بزهکار ؟

و یا از گرداندگان این موسسات که نتوانسته اند به درون وی مراجعه کنند و مشکلش را دریابند و در صدد رفع ناراحتی و معالجه اش بر آیند ؟

شمار زیادی از کودکان بزهکار و مرتکبین اعمال خلاف قانون کسانی هستند که تنها بر اثر یک اختلال جزئی در ترشح یکی از غدد درونی * و بر هم خوردن توازن شیمیایی بدن خود ، کج خلق و در نتیجه خلاف کار و بزهکار می شوند .

کسانیکه دچار اختلال پاروای از این غدد می گردند به آسانی نمی توانند با زندگی و مردم از در آشتی در آیند ، کیفرهای سخت و پر شکنجه ، زندان با اعمال شاقه و نظیر آن نمی تواند اخلاق این گونه اشخاص را تغییر دهد .

آنها بیمارند باید آنها را به جای کیفرهای شدید یا نگهداری در موسسات تربیتی ، معالجه و مداوا کرد و برای سازش مجدد با خانواده و اجتماع آماده نمود .

(1) آیا موسسات تربیتی ما در برنامه کار خود تا کنون توجهی به این موضوع داشته اند ؟

به هر حال نگهداری طفل در موسسات آموزشی و تربیتی مخصوصا" در سنین کم مسائل و مشکلات فراوان ایجاد می نماید .

به طور مثال در کانون اصلاح و تربیت طفل از مهر و محبت خانوادگی محروم و از کمبود محبت رنج می برد و به همین لحاظ حس کینه و انتقام جویی در او تقویت می گردد و به خاطر سلب آزادی اش نسبت به اجتماع بد بین می گردد و یا اطفال در کانون های تربیتی ممکن است با افراد منحرف آشنا شده و با طرح دوستی و تشکیل باند برای آینده نقشه های خطرناک طرح کنند و تعلیمات آموزشی و حرفه ای کانون ، نه تنها آنها را به سوی یک زندگی سالم راهنمایی نکند بلکه وجود دوستان ناباب و نفوذ آنان آینده خطرناکی را برایشان پی ریزی نماید .

آیا موسسات تربیتی ما در برنامه کار خود تا کنون توجهی به این موضوع داشته اند ؟

1- ناصرالدین صاحب الزمانی ، محمد حسن ، روح بشر ، تهران ، موسسه مطبوعاتی عطایی ، چاپ هفتم ، صفحه 56 تا 65 .

* غده پاراتیروئید غده ای است که در جلوی گردن قرار دارد و با ترشح ماده خاصی عهده دار توازن مقدار کلسیم در خون است .

در صورت خوب کار نکردن این غده مقدار کلسیم خون پایین آمده و تغییر در اندازه کلسیم خون با تغییرات ناگوار شخصیت توام است و سبب کج خلقی و ناسازگاری طفل می گردد.

همان کتاب ص 65 .

فصل دوم بررسی تاثیر تلویزیون بر بزهکاری کودکان و نوجوانان افزایش رسانه های ارتباط جمعی به شکل گسترش انفجاری تلویزیون در دهه 1950 در آمریکای شمالی ، همانند دیگر قاره ها نبوده است .

بطوری که ظرف مدت یک سال ، ( 1950 -1945 ) میزان آن به بیش از یک میلیون دستگاه رسید .

سریع تر از هر جای دیگر تلویزیون در خانه هایی نفوذ کرد که کودکان کم سن و سال در آنها سکونت داشتند .

در آمریکا احتمال یافتن تلویزیون در خانوارهای دارای کودک زیر 12 سال دو برابر خانوارهای بدون اولاد بود .

(1) تلویزیون رسانه ای همه جا حاضر است که محتوای آن به دقت تهیه شده و غالبا" واقع گرایی آن ، کودکان را جذب استنباط مفهومی از محتوای تلویزیون دارند و نه درباره زندگی واقعی جهانی که تلویزیون ظاهرا" آن را ترسیم می کند ، چندان چیزی می دانند .

تحقیقات متعددی که در آمریکا و انگلستان در مورد تاثیر تلویزیون بر روی بچه ها به عمل آمده می توان ابتدا این نتیجه را گرفت که تلویزیون مثل سایر وسایل ، چون بچه ها را با مسائل و ارزش های افراد بالغ در تماس قرار می دهد ، اضطرابهای آنان را در مورد آینده شان و به طور کل احساس عدم امنیتشان را افزایش می دهد و خیلی زود پیچیدگی ، شرایط خانوادگی و اجتماعی و انسانی را بر آنها آشکار می سازد .

(2) امروزه ، بسیاری از دارندگان دستگاه گیرنده تحت تاثیر برنامه های تلویزیونی « تلویزیون سالاری » قرار گرفته اند که البته با توجه به علاقه شدید خرد سالان و نوجوانان به برنامه های تلویزیونی ، به زحمت می توان آنها را قانع کرد که به موقع پیش از پایان برنامه های تلویزیونی به خواب روند یا به موقع تکلیف مدرسه خود را آماده کنند .

1- شرام ویلبر ، تلویزیون در زندگی کودکان ما ، ترجمه محمود حقیقت کاشانی ، نشر مطالعات صدا و سیما، سال 77 ، ص 17 و 18 2- ستوده هدایت الله ، مقدمه بر آسیب شناسی اجتماعی ، نشر آوای نور ، سال 1373 ، ص 206 .

در دهه اخیر با پیشرفت فرستنده های ویدئویی و تلویزیونی تهیه کنندگان ، انواع فیلم ها و برنامه ها را برای مردم ساخته اند .

اگر در گذشته تماشاگران فیلم های سینمایی با اختیار فیلم دلخواه خود را انتخاب می نمودند و بعد خانه را به سوی سینما ترک می کردند ، ولی امروزه مسئولان و کارگزاران تلویزیون بدون اینکه به اثرات نیک و بد فیلم ها در گروه های سنی و جنسی مختلف توجه کنند ، آنها را به خانه هایی که دریچه تلویزیون به روی آنها باز می شود ، صادر می کنند و افراد خانواده ، زن و مرد ، خرد و کلان بدون اینکه انتخاب داشته باشند ، چشم و گوش خود را به این فرستنده می سپارند .

کودک چگونه از تلویزیون استفاده می کند ؟

آمار ارقام مربوط به استفاده کودک از تلویزیون بیانگر این است که در 3 سالگی از هر سه کودک یک نفر ، در 5 سالگی از هر 5 کودک چهار نفر و در کلاس اول از هر 10 کودک 9 نفر تلویزیون تماشا می کنند .

در سالهای اول تحصیل ، زمان متوسطی که یک کودک صرف تماشای تلویزیون می کند دو ساعت در روز است .

از این سالها به بعد مقدار فوق در کلاسهای ششم و هفتم به اوج سه تا چهار ساعت می رسد و آن گاه ، به آرامی طی سالهای دبیرستان افول می کند .

از نظر تماشای تلویزیون بین کودکان اختلافهای فردی زیادی وجود دارد .

برای مثال کودکان باهوش تر تا حدود سن 11 سالگی از تماشاگران پرو پا قرص تلویزیون به شمار می روند و پس از این سن ، تمایل می یابند که از تلویزیون کنار بکشند و به سمت چالش های فکری به ظاهر بزرگتر آثار چاپی روی آورند .

یک کودک نوجوان معمولی در شانزده سال اول عمر خود همان میزان وقت صرف تماشای تلویزیون می کند که صرف مدرسه می کند .

زمانی بیشتر از آنچه که وی صرف بقیه رسانه ها می کند .

سلیقه های کودکان ، بیانگر حرکت سریع آنان از به اصطلاح برنامه های کودک به سمت برنامه های وسترن ، حادثه ای ، نمایش های جنایی ، موسیقی مورد پسند عامه و سایر برنامه های عمدتا" خاص بزرگسالان است .

کودکان دلبستگی زیادی به تلویزیون دارند .

اگر قرار باشد که کودکان بدون وجود رسانه ها سر کنند ، این رسانه ها ، رسانه ای است که بیش از همه کمبود آن را حس می کنند .

اگر از آنان بپرسید که مایلند چه تغییری در تلویزیون ب وجود آید ، تقریبا" بطور کامل از بیان آن عاجزند ، عمدتا" پاسخ آنان این است که می خواهند مقدار بیشتری از آنچه را که هم اکنون می بینند ، مشاهده کنند .

قابل ذکر است که به ویژه در بین کودکان باهوش تر منزلت و اهمیت تلویزیون در سالهای بین 13 تا 19 سالگی رو به زوال می گذارد .طی این سنین وسایل ارتباطی چاپی از ارزش والاتری برخوردار می شوند و رادیو ( که عمدتا" یک کانال دوم فراهم کننده موسیقی متن در هنگام خواندن و مطالعه محسوب می شود .) اهمیت جدیدی می یابد .

تلویزیون و روابط اجتماعی وقتی کودکی با خانواده یا همسالان خود روابط رضایت بخشی ندارد ، تمایل پیدا می کند که به تلویزیون رو کند و آنجا می تواند برای مدتی عرصه مسائل زندگی و احتمالا" تنش خود را کاهش دهد .

اما وقتی ما برخی دیگر از متغیرها را وارد قضیه کنیم ، این رابطه دیگر یک رابطه ساده نیست .

اگر به کودکان دارای هوش و پایگاه اجتماعی پایین توجه کنید ، چنانچه روابط آنان با والدین یا همسالان خود رضایت بخش نباشد چه اتفتقی روی می دهد .

در این حالت برخورد بیشتر موجب تماشای بیشتر تلویزیون نمی شود ، اگر امری هم روی دهد ، کاهش در تماشاست .

کیفیت روابط کودک با خانواده و گروه همسالان خود بدین ترتیب به تعیین میزان تماشای تلویزیون کمک می کند .

اما این کمک بسیار فراتر هم می رود ، در حالی که به دلیل ناکامی در روابط خانوادگی یا روابط با دوستان از پرخاشگری آکنده است ، احتمالا" در جستجوی محتوای خشونت آمیز تلویزیون است و آن را به یاد می آورد .

اگر روابط اجتماعی وی رضایت بخش نباشد احتمال دارد براساس خیال پردازی های حاصل از تلویزیون به خیال پردازی رو کند .

اگر وی برای پاسخ به نیازهای اجتماعی خویش در جستجوی خشونت بر آید ، احتمالا" آن خشونت را هنگامی که در زندگی واقعی نیاز به پرخاشگر بودن را حس کند ، به یاد می آورد و آن را زنده می کند .

تاثیرات تلویزیون تلویزیون نشان داده است که در برانگیختن سلیقه ها بهتر از برانگیختن فعالیت های فکری یا خلاق عمل می کند .

علایم کمی در دست است که نشان دهد تلویزیون باعث تعالی ذوقی افراد می شود و نگرانی هایی ابراز شده است مبنی بر اینکه تلویزیون تجاری در حال منجمد کردن در یک سطح ذوقی مبتنی بر استانداردهای رایج خود است .

برخی از پژوهشگران در زمینه تلویزیون نگرانی تاثیر این وسیله بر شکل گیری ذوق و سلیقه افراد است .

یک نگرانی واقعی وجود دارد که مبادا این بزرگ شدن زود رس و این تصاویر از زندگی بزرگسالان که در دسترس کودکان قرار می گیرد قبل از آنکه وی واقعا" آمادگی تمیز بین آنها را داشته باشد ، ممکن است گمراه کننده باشد و شاید کودکان را حتی تا آن میزان که از فرایند رشد وحشت کنند ، دلسرد کند .

سپس تاثیر رفتاری تلویزیون مطرح می شود .

این تاثیرات از آن جمله تاثیراتی هستند که بیشترین نگرانی را ایجاد کرده است ولی با این وجود ، این تاثیرات تقریبا" از همه موارد از طریق زندگی غیر تلویزیونی کودک قابل کنترل هستند .

تقلید از بازیگران فیلم ها ، همزیستی و هماهنگی نوجوانان و جوانان را با بزرگسالان دشوار کرده است .

تحت تاثیر افکار تلقین شده به وسیله فیلم ها ، ناسازگاری اجتماعی بروز می کند .

اطفال و جوانان از لحاظ تصور و تجسم ذهنی به معیارهایی می گرایند که ساخته و پرداخته جامعه دیگر و هماهنگ با ویژگی آنان است .

اگر جوانان پس از تماشای فیلم های عشقی و شهوت انگیز و تحریک کننده در تالار تاریک سینما دستخوش هیجانات می شوند ، و چون بطور طبیعی ارضا نمی شوند ، دچار حالت عصبی می شوند و دائما" با خود و زندگی در جنگ و ستیزند .

فیلم ها برای اطفال و نوجوانان رویای شیرین می سازند و در نظر آنان مجسم تر و برتر از واقعیت جلوه می کند .

هرگاه فیلم ها با توجه به عقاید و اعتقادات مذهبی ، سنن و آداب و رسوم محلی ، سطح فرهنگی ، مبانی اخلاقی و مخصوصا" گروههای سنی به دقت هدایت نشوند در بروز حالت خطرناک جرائم تاثیر خواهد داشت .

" کین برگ " ( Kinberg ) ، جرم شناس سوئدی می گوید : « ارتباطات جمعی و رسانه های گروهی در تار و پود افراد تلقین پذیر برای ارتکاب جرایم نفوذ می کنند .

» متاسفانه تهیه کنندگان تجاری فیلم های ویدئویی و تلویزیونی به جنبه آموزشی ، تربیتی ، مذهبی و اخلاقی آنها چندان توجه ندارند و فقط برای حفظ منابع شخصی ، فیلم هایی را که هدف تجاری دارند تهیه و به نحو اغراق آمیز در صحنه ها ، پرخاشگری ، عصیان ، خشونت ، قانون شکنی ، عیاشی و شهوترانی را مجسم می سازند .بزرگسالان به غیر واقعی و تصنعی بودن موضوع فیلم ها واقف هستند اما اطفال و نوجوانان و کسانی که آگاهی و تجربه کافی ندارند ، آنها را واقعیت می پندارند و مظهری از زندگی جدید تصور می کنند .

در صورتی که در بیرون از صحنه های تلویزیون و سینما یعنی در جامعه ، واقعیت ها به کل ، متفاوت از موضوع فیلم هاست .

امروزه تماشای تلویزیون ، بخشی از کارهای روزمره انسان است و خواه ناخواه پیامدهایی را نیز دارد .

تحقیقاتی که در کشورهای مختلف دنیا کرده اند نشان می دهد که تماشای تلویزیون فعالیتی عمده در زندگی انسانها به شمار می رود و تاثیر اجتناب ناپذیری در تمامی گروههای سنی به ویژه کودکان و نوجوانان بر جای می گذارد .

بنابراین رعایت تناسب محتوی برنامه های تلویزیونی با ظرفیتها و ویژگی های ادراکی و روانی مخاطبان و تلقی واقع بینانه از آنها برای تامین « بهداشت روانی » و « تعادل شخصیت » نونهالان ضروری به نظر می رسد .

بدیهی است که بعضی از برنامه هایی که از شبکه تلویزیونی پخش می شوند ، برای گروه های سنی کودک و نوجوان مناسب نیستند و تماشای آنها پیامدهای نامطلوبی دارد چون تعدادی از برنامه ها فقط با هدف جذب مخاطب تهیه می شوند و در آنها دیدگاه کارشناسانه لحاظ نمی شود .

در اینجاست که نقش عوامل بازدارنده و نظارتی مطرح می شود .

پدر و مادر از جمله نیروهای بالقوه نظارتی هستند که می توانند نقش بسزایی داشته باشند .

کودکان در خردسالی بطور کامل و واضح نمی توانند بین واقعیت و خیال مرزی قائل شوند ، ممکن است هر آنچه را که در تلویزیون می بینند واقعی بپندارند .

مثلا" پسر 8 ساله ای در هند در تلویزیون یک آگهی مربوط به ماشین های لباسشویی را دیده بود که در این آگهی خرس های کوچک اسباب بازی را که کثیف و سیاه شده بودند در ماشین می انداختند و می شستند تا سفید شوند .

او نیز برادر یک سال و نیمه اش را که پوستی تیره داشت در ماشین لباسشویی گذاشت تا او را بشوید و سفید کند .

اما بچه کوچک در زیر آب و فشار چرخش دستگاه خفه شد .

بنابراین چنانچه شاهد برنامه ای با محتوای ناخوشایند باشند ، به احتمال بسیار تاثیر زیانباری بر الگوهای فکری ، هیجانی و رفتاری آنان خواهند داشت .

از این رو باید به پدر و مادر آموزش داد که از فرزندانشان ، بخواهند آنچه را که در برنامه های تلویزیونی می بینند با اتفاقات واقعی مقایسه کنند .

آنان باید به کودکان تفهیم کنند که تلویزیون در واقع مانند یک داستان گو است که داستانهای آن ساختگی است .

آنان می توانند به زبانهای ساده به کودکان تفهیم کنند که چگونه از جنبه های فناورانه مانند موزیک و نور پردازی برای تحت تاثیر قرار دادن هیجانها و عواطف مخاطبان بهره برداری می شود و یک هر چقدر هم که واقعی به نظر برسد ، باز برای آنکه مهیج تر شود تغییراتی در آن صورت گرفته است .

به نظر فلاسفه ، « پالایش درونی » یا « تخلیه هیجانی »عبارت از واکنشی است که انسان در رویارویی نا برابر با سرنوشت خود نشان می دهد .

روانکاوان ، پالایش درونی یا تخلیه هیجانی را چنین تعریف می کنند : « واکنش آزاد سازی نیروی روانی با یادآوری هیجانهای سرکوب شده یا تعارض های حل نشده و زیان آور برای بهداشت روانی .

» نقش پالایش تلویزیون در تماشای فیلم های تخیلی و ماجراجویانه مانند جنگ ستارگان ، استاتوتیک و ...

مهم است .

این فیلم ها طوری ساخته شده اند که با زندگی معمولی و عادی مردم مناسبتی ندارند .

روان شناسان در پاسخ به این سوال که چرا این گونه فیلم ها با این همه استقبال روبرو می شوند ، می گویند : « فیلم های تخیلی ، نقش پالایش روانی دارند .

بدین صورت که اضطرابها و تنش های زندگی تمام نشدنی است و انسان همیشه با ناکامی و اضطرابهایی رو در روست .

» فیلم های تخیلی به انسانها اجازه می دهند که به طور موقت بر اضطرابها و ضعف های خود پیروز شوند و از طرف دیگر بینندگان این فیلمها از اینکه این بلاها بر سر آنها نیامده خوشحال می شوند .با قهرمانانی که با ناکامی ها ، دشواریها و ناملایمات روبرو می شوند همانند سازی کنند ، خود را به جای آنان می گذارند و بر مشکلات پیروز می شوند .

آیا تلویزیون خشونت را یاد می دهد و موجب بزهکاری می شود ؟

برخی از کودکان قوانین جهان خیال را با قوانین جهان واقعیت اشتباه می گیرند ، کودکانی که هنگام تماشای تلویزیون پرخاشگری را نیز به همراه می آورند .

به احتمال بیشتر اعمال پرخاشگرانه برنامه های تلویزیونی را به یاد می آورند .

بزهکاری رفتاری پیچیده است که معمولا" رشد آن منبعث از چندین ریشه است .

عمده ترین این ریشه ها معمولا" وجود نوعی فقدان بزرگ در زندگی کودک است که اغلب عبارت است از خانواده از هم پاشیده ، یا نوعی احساس مورد پذیرش واقع نشدن از طرف والدین یا گروه همسالان کودک ، تلویزیون حداکثر یک علت جانبی است .

داستانهای خشونت آمیز وحشتناک ، مسائلی چون مناقشه ، قدرت و همبستگی بشری را مطرح می سازند .خشونت و وحشت ، جزئی از اسطوره ، ادبیات و دیگر ابعاد فرهنگی محسوب می شوند .

رسانه های گروهی ، وحشت و خشونت را ساده سازی و استاندارد کرده ، سپس آنها را به عنوان بخشی از آداب و سنن روزمره وارد زندگی بسیاری از خانواده ها می کنند .

قرار گرفتن در معرض وحشت و خشونت از خردسالی آغاز و در طول زندگی ادامه می یابد .

فرهنگ جدید از صحنه های خشونت و وحشت تولید شده توسط رسانه ها اشباع شده است .

و این امری است که گریز ناپذیر به نظر می رسد .

مطالعات انجام شده در زمینه قرار داشتن در معرض خشونت رسانه ای نشان می دهد که در این زمینه مسائل دیگری نیز مثل رواج خشونت و وحشت در محتوای رسانه های مختلف ، موقعیت اجتماعی – اقتصادی ، جنسیت و برخی از الگوهای گزینشی موثر هستند .

(1) 1- گربنر جورج ، خشونت و وحشت در رسانه ها ، ترجمه داوود جعفری ، ص 15 .

پژوهش ها در زمینه تاثیر « خشونت تلویزیونی » بر رفتار کودکان و نوجوانان نشان می دهد ، این نوع مشاهدات به رفتار در خانواده ، مدرسه و جامعه تعمیم می یابد .

از جنبه کوتاه مدت این تاثیر ، تحقیقات متعدد نشانگر این امر است که کودکان بلافاصله پس از دیدن برنامه ای خشونت بار به همسالان خود در خانواده یا مدرسه تعرض می کنند و رفتار خشن بروز می دهند .

در رسانه های تصویری بخصوص تلویزیون ، خشونت فراوان و تقریبا" در همه جا دیده می شود .

انواع آن عبارتند از : خشونت در فیلم های تخیلی ، خشونت در بازی ، خشونت جسمی و غیر جسمی در تراژدی ها و کمدی ها ، کارتونها ، داستانهای خانوادگی ، فیلم های ویدئویی ، داستانهای جنگی و پلیسی و امثال آن .