اخلاق در خانواده
موضوع : ازدواج و تشکیل خانواده
پروردگار لایزال بر اساس تعالیم آسمانی به بشر این مسئله را آموخته و نشان داده است که موجودات عالم از جفت آفریده شده اند.
• قرآن کریم درباره موجودات عالم می فرمایند : از هر چیزی جفتی آفریدیم شاید متذکر شوید. سوره ذاریات آیه 49
این آیه نشان می دهد که موجودات زنده همگی به صورت جفت وجود دارند و این مسئله توسط دانشمندان نیز اثبات شده است.
مسئله جفت بودن موجودات عالم درباره گیاهان نیز به اثبات رسیده به طوریک در قرآن کریم آمده است: آیا آنان به زمین نگاه نکردند که چقدر از انواع گیاهان، جفت پر ارزش در آنان رویاندیم ؟ سوره شعرا آیه 7
قرآن درباره جفت آفرینی انسان نیز می فرماید : از جنس شما همسرانی برای شما قرارداد. سوره مبارکه شوری آیه 11
به طور کلی اولین قدم برای ازدواج انسان را بر روی زمین خود خداوند عالم برداشته است.
بنا به روایتی از امام صادق (علیه السلام) نقل شده است که وقتی خداوند آدم وحوا را روی زمین قرار داد و آدم، حوا را مشاهده کرد به خداوند فرمود : خدایا این موجود چه چهره زیبا و جذابی دارد، من به او تمایل دارم.
خداوند فرمود : این بنده من، حوا است. دوست داری مطیع تر شود و مونس و همراه تو شود؟ عرض کرد پروردگاران اگر چنین شود من بسیار سپاسگزار خواهم شد. خداوند فرمود : اشکالی ندارد ، ولی برای کسب رضای من باید قدمی برداری ؟
آن قدم این است که حتماً مهریه ای را برای وی قرار دهی و آن مهریه این است که آئین دین من را به او تعلیم وآموزش دهی ! انسان قبول کرد و خداوند حوا را به عقد آدم درآورد.
در مسیر فطرت نیز مشاهده می کنیم که خداوند به سه طریق در دلبستگی انسانها این ویژگی را قرار داده است :
1 – انسان چه مرد و چه زن در وجود خود نیاز به همسر را حس می کند.
2 – انسان چه مرد و چه زن در وجود خود نیاز به پیوستگی را حس می کند.
3- انسان چه مرد و چه زن برای تداوم و بقای نسل نیاز به همسر را در خود حس می کند.
علاوه بر این موارد مشاهده می شود که ازدواج انسان را از کامجویی های فاسد و انحرافات زشت دوری می کند.
• پیامبر اکرم (ص) فرموده اند : هر کس دوست دارد بر فطرت من باشد باید به سنت و روش ، رفتار کند و یکی ازسنتهای من ازدواج است.
ارتباط انسانی :
موضوع : چگونگی آفرینش انسان و عالم :
هیچ یک از مکاتب بشری نمی توانند درباره چگونگی آفرینش انسان و عالم، پاسخ دقیق و روشنی را ارائه بدهند. علت این است که نگاه و دید بشر محدود است و گذشته بسیار دور و آینده دور را نمی تواند، ببیند.
به طوری که بشر می تواند پیرامون چیزی نظر بدهد که آن را در آزمایشگاه خود گرد آورد و پس از 1 الی 10 بار آزمایش و تست بتواند پیرامون آن نظر دقیق و قطعی علمی بدهد.
انسان به تنهایی نمی تواند، بدون کمک وحی چگونگی آفرینش خود و عالم هستی را درک کند چون در این باره سخن، فراوان است. تنها جواب محکم و دقیقی را که ما می توانیم درباره چگونگی آفرینش انسان و عالم بگیریم فقط از طریق وحی و قرآن کریم و بیانات ائمه معصومین (علیهم السلام) است.
• خداوند در قرآن کریم می فرمایند : ما به تحقیق آدم ابوالبشر را از خاک پاک آفریدیم .
سوره مؤمنون آیه 12
فلسفه آفرینش :
به طور کل این فکر که عالم چگونه بوجود آمده و فلسفه آفرینش انسان چیست، همیشه فکر انسان را به خود مشغول کرده است. حال انسان اگر بخواهد فلسفه آفرینش انسان را بررسی کند، باید ابتدا فلسفه آفرینش عالم را برای او معلوم شود.
اگر انسان به قرآن کریم و روایات ائمه معصومین (علیهم السلام) نیک بنگرد، می بیند که خدا در قرآن کریم و ائمه در روایات معتبر خود فرموده اند، عالم فلسفه وجودی و آفرینش آن تکامل است.
به طور کل سیر عالم به سوی تکامل است که ما این سیر تکاملی را می توانیم در روی زمین از نباتات و گیاهان گرفته تا تمام موجودات، مشاهده کنیم.
• عمل موجود ذی الشعور برای یکی از این سه هدف می باشد :
1 – برای نفع خود
2. برای نفع خود و دیگری
3 – برای نفع دیگری
در مورد خداوند 2 مورد اول متصور نیست و محال است ، چرا که خداوند بی نیاز مطلق است و خداوند برای به تکامل رسیدن انسانها، انسان را آفرید و زمینه های تکامل را برای او فراهم کرد. پس فلسفه آفرینش انسان که جزئی از عالم است، از فلسفه آفرینش عالم جدا نیست. انسان برای رسیدن به کمال آفریده شده است، که کمال او در بندگی خداوند است.
موضوع : اهداف ازدواج :
معمولاً هدف از ازدواج مختلف است ولی به طور کلی تقریباً سه محور اهداف مشترکی را می توان بیان کرد.
1 – نجات از سرگردانی و تشکیل خانواده
2 – ارضای نیاز جسمانی
3 – تداوم نسل
* خداوند در قرآن کریم می فرمایند : برای شما همسرانی آفریدیم تا با آنها انس بگیرید.
* امام علی (علیه السلام) در این باره می فرمایند : تزویج کنید که سنت رسول خدا است
* امام رضا (علیهم السلام) در این باره می فرمایند :هیچ کس فایده ای بدست نیاورد، که بهتر از همسر شایسته باشد. همسری که وقتی به او نگاه می کند، شادمانش می گرداند و درغیاب او نفس خودش و مال او را نگهداری می نماید.
علاوه بر این ویژگی ها، انسان های مؤمن و معتقد ویژگی های دیگری را نیز در نظر می گیرند ، آنه علاوه بر اینکه یک زندگی مشترکی را می پذیرند و مسؤولیت فردی و اجتماعی را برعهده می گیرند، سعی می کنند به واسطه این ازدواج از گناه به دور باشند و با عمل شایسته و صالح به خدا نزدیکتر شوند.
• پیامبر (صلی الله علیه و آله) می فرمایند : وقتی اراده کنم تمام خوبیهای دنیا و آخریت را برای شخص مسلمان جمع کنم به او قلبی خاشع و زبانی ذکر و بدنی که بر بلاها صابر باشد، عطا می کنم و همسر مؤمنی به او می دهم که هر وقت به او نگاه می کند خشنودش سازد و در غیاب او حافظ نفس خویش و مال او باشد.
• نخستین وظایف زن و شوهر :
• از جمله وظایفی که برعهده زن و شوهر است، شناخت درباره همدیگر است، به طوری که نقاط ضعف و قوت یکدیگر را بشناسند و به واسطه این شناخت عیوب یکدیگر را برطرف کنند و به یکدیگر کمک کنند تا به سوی کمال حرکت کنند.
موضوع : اهمیت ازدواج:
خداوند در قرآن کریم انسان را به ازدواج تشویق کرده است و دستوراتی را در این خصوص قرار داده است.
• خداوند در قرآن کریم خطاب به پیامبر(صلی الله علیه و آله) می فرمایند : ما پیش از تو نیز پیامبرانی فرستادیم، برای آنها فرزندان و همسرانی قراردادیم .
سوره رعد آیه 28
• خداوند در قرآن کریم می فرمایند : مردان و زنان به همسر و غلامات و کنیزان درستکارتان را همسر دهید، اگر تنگ دست باشند، خداوند به لطف خود آنان را بی نیاز می سازد و خداوند گشایشگر آگاه است.
سوره نور آیه 32
در دیدگاه ائمه معصومین (علیهم السلام) روایاتی وارد شده است که مشاهده می شود، آنان علاوه بر اینکه خودشان ازدواج کرده اند و زندگی تشکیل داده اند، این مسئله را از سنت خودشان قرار دادند، دیگران را به این امر مقدس تشویق نموده اند.
• از حضرت علی (علیه السلام) روایتی نقل شده است که پیامبراکرم (صلی الله علیه وآله) همواره مردم را به امر ازدواج تشویق می کردند و می فرمودند : هر کس دوست دارد از سنت من پیروی کند، ازدواج کند، زیرا ازدواج سنت من است.
• در روایت دیگر رسول خدا فرموده اند : در اسلام هیچ سازمانی بوجود نیامده است که نزد خداوند، محبوبتر و شریفتر از ازدواج باشد.
• در روایتی دیگر آمده است، رسول اکرم (صلی الله علیه و آله) به یکی از یاران خود دوست داشت مجرد بماند فرموده : شما که امکانات مالی دارید چرا ازدواج نمی کنید، چرا این راه را انتخاب کرده اید، اگر به این شکل از دنیا بروید، گنه کار خواهید بود.
هر یک از انسانها بر اساس نیاز فردی خویش که ممکن است متفاوت باشد، تشخیص می دهد که ازدواج کند و همسری را انتخاب کند و زندگی تشکیل دهد. ( بعد فردی) حال ازدواج یکسری آداب و قانون و حقوقی دارد که همگی افراد می بایست الزاماً از آن پیروی کنند و تابع آن باشند که این بعد اجتماعی ازدواج است.
موضوع : مذاکره و تفاهم
از دیگر وظایف زن و مرد در زندگی مذاکره و تفاهم است که نتیجه این مذاکره و تفاهم بر سه بخش است :
1 – شناخت تمایلات و استعدادها
2 – پذیرش شرایط روانی و جسمانی
3 – برنامه ریزی برای تفاهم و مذاکره
به طور کل وقتی زن و مرد با هم ازدواج می کنند. در ابتدای زندگی با دو روش تربیتی و فرهنگی مجزا در کنار هم قرار می گیرند که این تفاوت در بعضی موارد به بروز مشکلاتی می انجامد.
• حال اگر این دو نسبت به تمایلات و استعدادهای یکدیگر شناخت پیدا کنند، به طوری که به استعدادها و خواهشهای یکدیگر احترام بگذارند ، می توانند شرایط روحی و جسمانی یکدیگر را درک کنند، بطوری که از تحمیل کردن نظر خود بر دیگری اجتناب می کنند و این عمل باث می شود که بتوانند برای مشکلات خویش برنامه ریزی و آنها را حل و فصل کنند.
موضوع : نیاز انسان به ازدواج :
نظام آفرینش بیهوده و بی هدف آفریده نشده است، بلکه بر اساس حکمت بوجود آمده است.
انسان هم بر اساس حکمت آفریده شده است و دارای اهدافی می باشد. زندگی انسان بر اساس و اهداف تعریف شده نیازهایی دارد که این نیازها عبارتند از :
1. نیازبه ارضای غریضه جنسی
2. آرامش روانی
3. حفظ دین
4. حفظ نسل
پودمان آداب و معاشرت و آئین همسرداری
نیاز انسان به ازدواج
ارضای نیاز جنسی :
انسانها در برخورد با ارضای نیاز جنسی به سه نوع عمل می کنند.
1. بعضی افراد این غریضه را سرکوب و از آن صرف نظر می کنند.
2. بعضی آزادانه و بدون محدودیت دنبال کامیابی هستند و مفاسد اجتماعی در این نوع نهفته است.
3. بعضی برای قوام زندگی و بقای نسل تن به ازدواج می دهند، که اسلام نوع سوم را توصیه می کند.