آگاهی بر عملکرد چکیده هدف در این بررسی مشاهده از آگاهی بر عملکرد می باشد.
این آزمایش از نوع طرح های بازگشتی «ABA» و جزو مطالعات موردی (Case study) می باشد.
این آزمایش در سه مرحله صورت گرفت، بدین صورت که در هر مرحله آزمودنی با چشم های بسته تعدادی خط را می بایست مابین دو خط افقی به نام های خط پایه و خط معیار رسم می کرد.
حالت مطلوب خطوط به اندازه cm 10، یعنی فاصله بین دو خط پایه و معیار بود.
در مرحله دو متغیر مستقل که آگاهی دادن به آزمودنی از عملکردش بوسیله آزماینده بود اعمال شد.
نتیجه تجزیه و تحلیل های آماری نشان داد که آگاهی بر عملکرد این آزمودنی تأثیر خاصی نداشته است.
البته اجرای این آزمایش خالی از نقاط ضعف نبود.
مقدمه: هر فرد در طول زندگی روزمره خود با موقعیت های گوناگونی مواجه می شود که باید واکنش های خاصی را از خود بروز دهد.
در این میان واکنش فرد نمی تواند در همه موارد خود انگیخته و غریزی باشد، چون در این صورت این تعداد معدودی پاسخ برای تمام واکنش ها موجود می بود.
بلکه این واکنش ها به صورت های گوناگون در برابر محرکهای متفاوت و حتی در مقابل یک محرک در شرایط متفاوت متغیر است.
عوامل متعددی بر روی این تغییرات پاسخ ها نقش دارند که از جمله آنها می توان به یادگیری، آگاهی، عادت ….
اشاره کرد.
ادبیات پژوهش در این پژوهش، هدف بررسی اثر آگاهی روی عملکرد افراد می باشد.
پس به نظر لازم می رسد که در رابطه با چند واژه مربوط به این تحقیق توضیحاتی ارایه گردد.
یادگیری: یادگیری را می توان به راه های گوناگون تعریف کرد: کسب اطلاعات و اندیشه های تازه، عادت های مختلف، مهارتهای متنوع.
و راه های گوناگون حل کردن مسایل.
هم چنین یادگیری را می توان به صورت کسب رفتار و اعمال پسندیده، یا حتی کسب رفتار و مسایل ناپسند نیز تعریف کرد.
پس یادگیری حوزه بسیار گسترده ای را شامل می شود هرگنهان و السون (1997، ترجمه سیف، 1377) گفتهاند «یادگیری یکی از مهمترین زمینه ها در روانشناسی امروز و در عین حال یکی از مشکل ترین مفاهیم برای تعریف کردن است» (ص 18).
با این حال معروف ترین تعریف برای یادگیری این است : یادگیری به فرآیند ایجاد تغییر نسبتاً پایدار در رفتار یا توان رفتاری را که حاصل تجربه باشد گفته می شود و نمی توان آن را به حالت های موقتی بدن مانند آنچه بر اثر بیماری، خستگی، یا داروها پدید می آید، نسبت داد.
این تعریف یادگیری از تعریف کیمبل (1961) اقتباس شده است.
(سیف، 1380، ص31) تعریف گانیه (Gogne، 1985، ترجمه نجفی زند، 1373) ازیادگیری به تعریف بالا بسیار شبیه است: «یادگیری تغییری است که در توانایی انسان ایجاد می شود و برای مدتی باقی می ماند و نمی توان آن را به سادگی به فرآیندهای رشد و نمود نسبت داد» (ص21).
رفتار: رفتار به اعمال و حرکات مختلف درونی و بیرونی فرد گفته می شود.
روانشناسان رفتارها را به دو دسته رفتارهای «آشکار » و «نهان» تقسیم می کنند.
(سیف، 1380،ص33).
همه روانشناسان نیاز دارند که رفتارهای آشکار فرد را مورد مشاهده قرار دهند تا یقین کنند آیا تغییراتی که یادگیری نام دارد در فرد اتفاق افتاده یا نه.
(گیج و برلانیر، 1984،ص253) عملکرد : ما برای کسب اطلاع از میزان یادگیری فرد به رفتار قابل مشاهده یا به اصطلاح دقیقتر به عملکرد او مراجعه می کنیم عملکرد نیز مانند رفتار آشکار به جنبه های قابل مشاهده یادگیری اشاره می کند اما تفاوت آن با رفتار در آن است که رفتار به هر گونه عمل شخص گفته می شود در حالیکه عملکرد به نتیجه عمل فرد اشاره می کند که در ارزشیابی از میزان یادیگری او مورد استفاده قرار می گیرد.
(سیف، 1380 ص3) عملکرد همان محصول یادگیری است.
به قول هلیگارد و باور (1975)، تفاوت بین یادگیری و عملکرد تفاوت بین «دانستن چگونه انجام دادن کاری و انجام دادن آن کار است» (ص2).
عملکرد فرد از عواملی چون انگیزش و هیجان، شرایط محیطی، خستگی، و بیماری متأثر می شود.
(سیف 1380 ص33) متن تحقیق: این آزمایش از نوع بررسی های موردی (Case study) می باشد که در محل آزمایشگاه روانشناسی دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه علامه طباطبایی در مورخه 6/12/81 بر روی یکی از دانشجویان رشته روانشناسی بالینی صورت پذیرفته است.
فرضیه تحقیق: فرضیه تحقیق ما بدین صورت است که «آگاهی از عملکرد که به صورت بازخورد توسط آزماینده ارایه می شود بر عملکرد بعدی آزمودنی موثر است(اثر مثبت دارد) متغیرهای آزمایش: این آزمایش در سه مرحله صورت پذیرفت.
متغیر مستقل دادن باز خورد از نحوه عملکرد آزمودنی است یعنی میزان فاصله ای که انتهای خط رسم شده بوسیله آزمودنی با خط معیار دارد و متغیر وابسته طول خط های رسم شده است.
متغیر مستقل فقط در مرحله دوم اعمال می گردد.
شیوه اجرا و طرح آزمایش: این آزمایش در قالب طرح های بازگشتی و تک آزمودنی از نوع «ABA» می باشد.
مرحله اول آزمایش که مرحله «A» است، مرحله بررسی وضعیت نرخ پایه است، که در آن به مشاهده عملکرد آزمودنی در حالت عادی پرداخته می شود.
در مرحله 2 متغیر مستقل اعمال می گردد که در آن «B» می گویند.
مرحله سوم مرحله بازگشت به «A» است و ما دوباره به مشاهده عملکرد آزمودنی.
بدون اعمال متغیر مستقل، می پردازیم.
ابزار مورد نیاز برای استفاده در این آزمایش«سه برگ کاغذ شطرنجی میلیمتری» یک عدد مداد، یک عدد چشم بند، و دو عدد خط کش می باشند.
شیوه اجرا: در ابتدا روی هر سه صفحه کاغذ شطرنجی میلیمتری، دو خط به موازات هم و به فاصله cm10 رسم می کنیم.
البته در هنگام رسم این دو خط باید این نکته را در نظر داشت که مداد را زیاد فشار ندهیم تا اثر آن روی کاغذ قابل لمس نباشد، آزمودنی و آزماینده هر دو پشت یک میز روبروی هم مینشینند و جای آزمودنی باید راحت بوده و وی نیز بر میز تسلط داشته باشد.
حال صفحه های شطرنجی را جلوی وی می گذاریم چشم بند را به وی می دهیم تا چشمانش را کاملاً بپوشاند تا نتواند صفحه شطرنجی را ببیند.
یکی از خطوط رسم شده خط پایه و دیگری خط معیار نام دارند.
دستورالعمل به آزمودنی: این آزمایش است برای بررسی عملکرد شما و اثر آگاهی بر روی آن.
البته از شما میخواهیم که چشم بند را روی چشمان خود به گونه ای قرار دهید که جلوی دید شما را کاملاً بگیرد.
بعد مداد را در دست خود بگیرید.
از خط پایه که من نوک مداد در دست شما را روی آن قرار میدهیم به سمت بالا و خط معیار خطی رسم کنید.
شما به هیچ وجه اجازه اینکه دست خود را در هنگام رسم خط بلند کنید و دوباره دنباله خط را بکشید ندارید.
ابتدا 5 خط را به صورت تمرینی رسم می کنید، که در این حالت من خط کشی را روی خط معیار برای آگاهی شما نگه خواهیم داشت.
پس از آن باید 20 خط رنگی هم رسم کنید .
منتهی این 20 خط را بدون اینکه از محل خط معیار آگاهی داشته باشید رسم خواهید کرد.
خط کشی روی خط پایه است که من آن را برای شما در تمام مراحل نگه می دارم تا محل خط پایه را تشخیص دهید.» مرحله1: ابتدا دو خط کش را روی خط معیار و پایه قرار می دهیم و با دست نگه میداریم تا جابجا نشوند.
مداد را به دست آزمودنی می دهیم.
سپس از او می خواهیم که از خط پایه به خط معیار 5 خط را به عنوان تمرین رسم کند.
البته قبلاً باید دستورالعمل آزمایش را به وی بدهیم.
مرحله1: ابتدا دو خط کش را روی خط معیار و پایه قرار می دهیم و با دست نگه میداریم تا جابجا نشوند.
بعد از اینکه آزمودنی 5 خط تمرینی را رسم کرد خط کشی را که روی خط معیار نگه داشته بودیم، برمیداریم و آزمودنی باید 20 خط را خودش بکشد.
در جریان این کار ما فقط نوک مدادش را روی خط پایه قرار می دهیم و به او چیزی درباره عملکردش نمیگوییم .
پس از اینکه این 20 خط را کشید اگر آزمودنی خسته بود و نیازی به استراحت داشت می تواند چشم بند را بردارد و به استراحت بپردازد.
مرحله 2: مرحله 2 نیز مانند مرحله اول می باشد، با این تفاوت را در این مرحله بعد از کشیدن هر خط بوسیله آزمودنی، آزماینده بازخوردی از نحوه عملکرد آزمودنی به وی می دهد.
این بازخود به صورت بیان فاصله انتهای خط رسم شده بوسیله آزمودنی با خط معیار، توسط آزماینده می باشد به عبارتی متغیر مستقل که همان بازخورد طول خط است، فقط در مرحله 2 اعمال می شود.
مرحله 3: این مرحله کاملاً مانند مرحله یک اجرا می شود و مانند مرحله نیست که بازخورد داده شود نکاتی را که در انجام این آزمایش مطرح اند به قرار زیر می باشند: 1- میزان انحنای خطوط اهمیتی ندارد فقط فاصله بین نقاط شروع و پایان ملک عملکرد هستند.
2-متغیر مستقل فقط در مرحله 2 اعمال می گردد.
3-در بین مراحل اگر آزمودنی خسته شده، می تواند در انتهای هر مرحله چشم بندش را بردارد و استراحت کند.
4-می توانیم برای اینکه خط ها روی هم رسم شوند یا فاصله شان زیاد نگردد، نقطه شروع را برای آزمودنی مشخص و تعیین نماییم.
5-هیچ گاه نیابد آزمودنی خطی را ناپیوسته رسم کند.
6-کشیدن خط میباید از پایین به بالا باشد، به صورتی که آزمودنی در رسم خطوط راحت نباشد.
چون اگر راحت باشد، نوعی مهارت سنجی است.
اما ما فقط میخواهیم تغییر عملکرد را بر اثر داده بازخورد بسنجیم.
نتایج آزمایش : یا با توجه به نمرات t استودنت بدست آمده و مقایسه آنها با اعداد جدول در سطوح 01/0 و 05/0 با درجات آزادی 19= نتیجه گیری می شود که: اولاً های بدست آمده از های جدول کوچکترند و ثانیاً: های بدست آمده با هم برابرند پس فرض صفر را با احتمال 99/0 و 95/0 تأئید می گردد.
یعنی آگاهی روی عملکرد در این مورد بی تأثیر بوده است.
فرضیه آماری: چون بدست آمده از جدول از های محاسبه شده بزرگتر است فرض صفر مورد تأئید است.
فرضیه تحقیقی: اختلاف معنا دارای بین میانگین ها مشاهده می شود و فرض صفر تأئید می گردد بنابراین آگاهی بر عملکرد این مورد تأثیری نداشته است.
بحث و تعبیر و تفسیر: در این آزمایش علی الاصول بایستی فرض خلاف ما مورد تأیید قرار می گرفت (برطبق آزمایشاتی که پیش از این در این زمینه انجام شده است) اما به دلایلی چند فرض صفر ما تأیید شد.
از جمله این دلایل را می توان تعداد زیاد دانشجویان حاضر در آزمایشگاه، کمی دقت برای انجام کامل آزمایش، ناواردی آزمایشگر در انجام دقیق و کامل و درست آزمایش دانست.
ضمناً در طرح های «ABA» باید عملکرد موردنظر حتماً حداقل 5 بار در هر مرحله تکرار شود تا آزمایش ما صحت عملکردی و اجرایی داشته باشد.
این مورد با توجه به ضیق وقت در آزمایش رعایت نشد.
گزارش بالینی: آزمودنی در این آزمایش واقعاً شگفت انگیز جالب عمل می نمود.
دستانی به سان خط کش داشت و هیچ چیزی نمی توانست موجبات حواسپرتی وی را فراهم کند.
خطوط را با دقتی کم نظیر رسم می کرد و در سه مرحله تمامی خطوط را نزدیک به خط معیار رسم می نمود.
آزماینده حتی برای اطمینان چند دفعه چشم بند وی را امتحان کرد.
اما مشکلی در چشم بند نبود.
فقط مشکل آزمودنی بود که بسیار دقیق عمل می نمود، ناگفته نماند این آزمودنی در بقیه کارهای خود نیز به همین صورت دقیق و با ظرافت عمل می نماید.
پیوست ها: میانگین: انحراف استاندارد: تفاوت میانگین ها: آزمون استردنت: درجه آزادی: اعداد و ارقام به میلی متر می باشند.
میانگین ها: میانگین میانگین مرحله اول: میانگین مرحله دوم: میانگین مرحله سوم: جذر واریانس ها: جذر واریانس مرحله اول: جذر واریانس مرحله دوم: جذر واریانس مرحله سوم: تفاوت میانگین ها: آزمون استودنت: با احتمال 05/0P با احتمال 05/0P کتاب نامه: 1- دلاور- علی- احتمالات و آمار کاربردی در روانشناسی و علوم تربیتی- تهران- انتشارات رشد-1380.
2- سیف- علی اکبر- روانشناسی (روانشاسی یادگیری و آموزشی)- تهران- آگاه- 1380.
n1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20100 116 118 123 111 98 95 82 90 97 92 99 92 94 81 78 90 89.5 88 96.582 86 106 99 83.5 93 105 100 96 100 91 107 99 101.5 101 90 100 91.5 101.5 101.5105 110 112.5 124.8 98 107 107 110 103 103 112 109 104.2 100 100 100 97 101 91 10010000 13456 13924 15129 12321 9604 9025 6724 8100 9409 8464 9801 8464 8836 6561 6084 8100 8010.25 7744 9312.256724 7396 11236 9801 6972.25 8649 11025 10000 9216 10000 8281 11449 9801 10302.25 10201 8100 10000 8372.25 10302.25 10302.2511025 12100 12656.25 15575.04 9604 11449 11449 12100 10609 10609 12544 11881 10857.64 10000 10000 10000 9409 10201 8281 10000-18 -30 -12 -24 -27.5 -5 +10 +18 +6 +3 -1 +8 +7 +7.5 +20 +12 +10 +2 +13.5 +5+5 -6 -5.5 +1.8 -13 +9 +12 +28 +13 +6 +20 +10 +10.2 +6 +19 +22 +7 +11.5 +3 +3.5324 900 144 570 756.25 25 100 324 36 9 1 64 49 56.25 400 144 100 4 182.25 2525 36 30.25 3.24 169 81 144 784 169 36 400 100 104.04 36 361 484 49 132.25 9 12.25n=2019301934.52094.5189068.5188130.253605260254.5162.54213.753165.03