مقدمه :
در بررسی تاریخ ، بشری را نمی توان یافت که با مسائل مربوط به مواد مخدر دست به گریبان نبوده و شاید بتوان گفت مواد مخدر همزاد با بشر در این جهان یافت شده و تا زمانی که انسان در این عرصه وجود دارد آن نیز پا بر جاست . مسائل مربوط به مواد مخدر تازگی نداشته و اثرات آن نیز همواره در سرنوشت ملتهاو اقوام قابل جستجو است . در کتب تاریخی ایران و حتی در کتاب قانون ابن سینا از اثرات این مواد نامبرده شده است . اما بیشتر گزارشات در مورد مواد مخدر مربوط به زمان صفویه و سپس قاجاریه تا عصر کنونی است همراه با فراز و نشیبهای این دوران که اشاعه مصرف مواد افیونی مورد توجه بوده است قوانین یکصد ساله در مورد محدود نمودن مصرف مواد نیز یافت می شود.
در زمان ما مسئله مواد مخدر شکل مخاطره آمیز وکاملا پیچیده ای به خود گرفته و در عین حال گسترش جهانی یافته است . اعتیاد به مواد مخدر علاوه بر زیانهای جدی و خطرناک جسمی از قبیل ابتلا به بیماریهای عفونی واگیردر همچون ایدز – هپاتیت – سل – عوارض و مشکلات عدیده اجتماعی و اقتصادی از قبیل افزایش جرمهای مرتبط با مواد مخدر همچون جنایت و سرقت ، فقر و تکدی گری و هدر رفتن سرمایه های کلان مادی کشورها را بدنبال داشته است .
تعاریف اعتیاد:
اعتیاد یعنی خو گرفتن و وابسته شدن جسمی ، روانی و عصبی فرد به مواد مخدر که ترک یا فرار از آن نا ممکن و یا بسیار مشکل است .
اعتیاد یعنی مصرف نا بجا و مکرر مواد مخدر که باعث وابستگی به آنها می شود . این وابستگی بدنی و روانی است ، ترک مصرف مواد افیونی مشکلات و محرومیت های بدنی و روانی را در پی خواهد داشت .
اعتیاد عبارتست از وابستگی به عوامل یا موادی که تکرار مصرف آنها با کم و کیف مشخص و زمان معین از دیدگاه معتاد ضروری می نماید .
اعتیاد یک بیماری روانی ، اجتماعی ، اقتصادی که بر اثر فعال و انفعالات تدریجی بین بدن انسان و مواد شیمیایی تحت یک سلسله شرایط و اوضاع احوال خاص روانی ، اقتصادی ، اجتماعی و سنتی به وجود آید .
از نظر فارماکولوژی اعتیاد عبارتست از حالت مقاومت اکتسابی که در نتیجه استعمال متمادی دارو در بدن حاصل می شود به قسمی که استعمال مکرر دارو موجب کاسته شدن اثرات تدریجی می گردد پس از مدتی شخص می تواندمقادیر سمی دارو را در بدن بدون ناراحتی تحمل کند و در صورتی که دارو به بدن نرسد اختلالات جسمی و روانی موسوم به سندروم محرومیت بروز می کند .
از نظر سازمان جهانی بهداشت اعتیاد داروئی حالتی است که در اثر مصرف دوره ای یا مداوم یک ماده شیمیایی ( طبیعی یا مصنوعی ) که برای انسان یا جامعه مضر باشد ایجاد می گردد و ویژگی های آن به قرار زیر است :
1- اشتیاق یا نیاز اجباری به استفاده مداوم آن ماده و ظهور رفتاری اجباری برای پیدا کردن آن به هر وسیله .
تمایل به افزودن به مقدار مصرف به مرور زمان
پیدا شدن وابستگی های جسمی و روانی بر اثر استفاده از آن ماده .
وابستگی به مواد (Substance dependence) :
امروزه در محافل دانشگاهی به جای اعتیاد از وابستگی نام برده می شود ، هر چند که میان مردم این بیماری به ((اعتیاد )) و خود بیمار به عنوان))معتاد)) شناخته شده است . بر اساس آخرین جمع بندیهای عملی که در دهه هشتاد انجام گرفت))وابستگی(( یک نشانگان بالینی است که در پی مصرف مواد علائمی در حالات رفتاری ، شناختی و فیزیولوژیکی فرد مصرف کننده ظاهر می گردد میزان وابستگی کمی است و به درجات مختلفی می تواند وجود داشته باشد . شدت وابستگی با رفتارها متعاقب مصرف مواد ، سنجیده می شود . بیمار وابسته به مواد علیرغم تحربه مشکلات متعدد ناشی از مصرف مواد ، قادر مصرف به قطع مصرف آن نیست و به طور اجباری و وسواس گونه به مصرف آن ادامه می‌دهد.
طبقه بندی مواد اعتیاد آور
کوکائین (COCAIN)
اسامی عامیانه:NOSE CANDY ،BASE ،FLAKE،
TOOT ،WHITE ،BLOW ،SNOW ROCK ،CHARLIE،
COKE ،STARDUST
شکل ظاهری: گرد سفید رنگی که از برگهای خشک شده گیاه کوکا بدست می آید.با پختن کوکائین همراه با جوش شیرین ماده مخدر دیگری بنام CRACK حاصل می گردد. کرک بسیار بسیار اعتیاد آور بوده و بشکل حبه های سفید و یا قهوه ای رنگی میباشد. معمولا با نشاسته، شکر، ویتامین سی، پودر شیر و پودر تالک ترکیب می گردد.
نحوه استعمال: استنشاق از راه بینی، تزریق وریدی، دود کردن کرک توسط پیپ، جویدن برگها، بکار بردن در غشاء مخاطی دهان، مهبل و مقعد.
استنشاق از راه بینی، تزریق وریدی، دود کردن کرک توسط پیپ، جویدن برگها، بکار بردن در غشاء مخاطی دهان، مهبل و مقعد
اثرات آنی: یک محرک میباشد، اثراتش بسیار زود از میان می رود (30 دقیقه بعد) که سبب میگردد فرد احساس افسردگی و نا آرامی کند، حتی با یکبار مصرف اعتیادآور است. افزایش اعتماد بنفس، احساس نیرومندی و هوشیاری، سبب تپش قلب می گردد، انرژی زا، فرد حراف و یا کم حرف میشود، سریع و چابک، شنگولی. از میان رفتن تمرکز، هماهنگی حرکات و میل جنسی، تنفس کم عمق و نامنظم، رفتار خشونت آمیز، رعشه، بسیار زود اثرش ایجاد می گردد (10 ثانیه پس از استعمال) افزایش انرژی، تقویت نیروی جنسی، ترشح دپامین در مغز.
خطرات: استنشاق آن از راه بینی سبب آسیب به پره میانی بینی شده و در آن ایجاد حفره میکند. آنقدر خطرناک است که با اولین مصرف می تواند سبب سکته قلبی گردد. مشکلات تنفسی، آسیب به ریه، تشنج و مرگ ناگهانی. در دراز مدت نیز سبب پارانوئید، توهم، خشونت و کاهش وزن میگردد.به مغز و قلب نیز آسیب جدی میرساند.
ال اس دی (LSD)
مخفف LYSERGIC-ACID-DIETHYLAMIDE میباشد.
اسامی عامیانه: ACID ،TABS ،BLOTTER
شکل ظاهری: در کاغذهای مربعی شکل کوچک که معمولا روی آنها طرح و نقوش مختلفی وجود دارد-بصورت قرصهای ریزی بنام MICRODOTS ،DOTS، به صورت مایع، کپسول و ژلاتین نیز موجود میباشد. ال اس دی خالص گرد بی بو و سفید رنگی است که از یک نوع قارچ استخراج میگردد.
نحوه استعمال: استنشاق، دود کردن، تزریق، خوراکی.
اثرات آنی: توهم زای قوی، حالت پرواز (TRIP)، ظرف یک ساعت پس از مصرف ظاهر گشته و 8 الی 12 ساعت اثر آن باقی می ماند، فرد قادر به خاتمه دادن به این حالت نمی باشد، رنگها روشنتر، اصوات جدیدتر و حرکات و زمان کند تر و یا تندتر می گردد. ادغام حواس در یکدیگر (رنگها شنیده میگردد و صداها دیده میشود)، کاهش اشتها، گر گرفتگی، پارانوئید، لرز، تپش قلب، سر در گمی و تنفس سریع.
خطرات: یک حالت پرواز و یا نشئه گی حاصل از ال اس دی میتواند خوشایند باشد اما یک تریپ بد بسیار وحشت آور خواهد بود. مسئله دیگر حالتی است که تریپ مجددا بدون استعمال ال اس دی برای فرد بارها و بارها تکرار میشود که FLASH-BACK نامیده میگردد. افسردگی، روانپریشی، جنون، تشنج، مرگ، خود کشی از عواقب مصرف آن بشمار میرود.