مقدمه
زندگی را می توان بابهره وری جمع و از تفریط منهاواز تنبلی جذرگرفت.
«میوری»
دنیای کنونی،دنیای تحولات ودگرگونیهاست سرشار ازتغییرات، تغییراتی که نه به طور کامل ، به تبع خواسته ها و اراده افراد پدید می آید. آن هم خواسته هایی که ازنیاز های متفاوت وگسترده نهاد پیچیده انسانها سرچشمه میگیرد.
انسان به عنوان غامض ترین مخلوق خداوند سبحان منشاء تغییرات شگرفی است که میلیون ها سال است شاهد تغییرات درونی وبیرونی آن بوده ایم.
عصر کنونی، عصری است که انطباق با تغییرات به معنای واقعی آن و همگامی و همراهی با این تغییرات از خصوصیات ومشخصات بارز این دوره است به طوری که ضرورت حیات موسسات، سازمان ها و تشکل های مختلف درسطح جهان نیز این همراهی وانعطاف را طلب می نماید.
انسان های کنونی درعصری زندگی می کنند که متاثر از این تغییرات هستند تغییراتی که به نوعی به ریشه و اصل افراد رجعت می کند سکون وبی تحرکی در دنیای امروز ، نتیجه ای جز نابودی به همراه ندارند زیرا که برکه، مرگ آب است.
حال چگونه باید از تغییرات به نحو احسن استفاده نمائیم تا ازیک سطح بهینه و حرکت رو به جلو، بهره مند شویم. پاسخ به این سوالات درمفهوم واقعی بهره وری درسازمان ها نهفته شده است.
بهره وری رمز حیات مستمر سازمان ها وبرپایی موسسات است.امروزه بهره وری فراتراز یک معیار وشاخص اقتصادی است و به عنوان یک رویکرد جامع یک فرهنگ ونگرشی نظام گرا ویک کلی از همه اجزا مطرح است. به طوری که می تواند هر یک ازجنبه های اقتصادی ، اجتماعی وفرهنگی کشور، سازمان و یا حتی افراد را تحت تاثیرقرار دهد.
درپی ایجاد وزارت آب وبرق درسال 1342 و درروند تحقیقات نخست این وزارتخانه برای زیر پوشش بردن بخش های گوناگون کشور، شرکت برق منطقه ای جنوب شرق ایران در سال 1344 بنیاد نهاده شد تا سه بخش بزرگ کشور( کرمان، بخش هایی ازکناره خلیج فارس ودریای عمان (استان هرمزگان) واستان سیستان وبلوچستان) را زیر پوشش برد این شرکت بخش پهناوری ازسرزمین ایران رامدیریت می کرد ولی فرایند های بعدی در راستای سیاستگذاری های کلان درسطح کشور از جمله برنامه های تمرکز زدایی باعث گردید که این شرکت نوپا به چند شرکت جداگانه تقسیم گردد درگام نخست شرکت برق منطقه ای هرمزگان در تاریخ 2/9/1351 جدا شد ولی نام شرکت مادر تغییر نکرد وسرانجام در 30/4/59 و 15/7/60 باایجاد دوشرکت، برق منطقه ای کرمان وبرق منطقه ای سیستان وبلوچستان پرونده شرکت برق منطقه ای جنوب شرق ایران بسته شد وشرکت های جدید یاد شده مدیریت برق را دراین مناطق برعهده گرفتند (یک صدسال صنعت برق ایران، 1383)
شرکت برق منطقه ای کرمان درتاریخ 30/4/59 تاسیس وطی شماره 2022 دراداره ثبت شرکت ها ومالکیت صنعتی به ثبت رسیده است آخرین اساسنامه آن در تاریخ 20/9/82 به تصویب رسیده است. در حال حاضر شرکت جز شرکت های زیر مجموعه شرکت مادر تخصصی توانیر می باشد ودرکرمان واقع است. موضوع فعالیت شرکت طبق ماده 4 اساسنامه به شرح ذیل می باشد:
فعالیت اصلی شرکت طبق مفاد اساسنامه عبارت از توزیع نیروی برق در حوزه عمل شرکت برای انواع مصارف و یا خرید وفروش کلی و جزئی برق می باشد وهمچنین تاسیساتی که در اختیار شرکت گذارده می شود وهمکاری بااشخاص حقوقی وحقیقی برای انجام خدمات فوق وهمچنین امور پژوهشی وتحقیق به منظور پیشرفت وبهبود توسعه مبانی علمی وفنی واقتصادی در امور توزیع نیروی برق وبهره برداری واداره آن درحوزه عمل شرکت همچنین سرمایه گذاری و مشارکت در موسسات و شرکتهای واقعی که ارتباط با مقاصد شرکت داشته باشندو تامین ووارد کردن هرنوع تجهیزات ودستگاه ها در ارتباط با خدمات فوق وانجام کلیه خدمات فنی واداری ومالی مشترکین ومتقاضیان برق میباشد( سالنامه آماری شرکت برق منطقه ای کرمان)
خدمات مذکور شرکت برق منطقه ای کرمان به شرح مندرج زیر صورت میگیرد:
الف- قرار داد بهره برداری
ب- قرار داد خدمات مشترکین
پ-قرارداد توسعه و احداث
ت-قرارداد طراحی ، برنامه ریزی ونظارت
ث-قرار داد اصلاح وبهینه سازی
ج-قرارداد روشنایی معابر
شرکت برق منطقه ای کرمان افزون بر شهرکرمان شهرهای رفسنجان ، سیرجان، جیرفت، بم ، شهر بابک، زرند ، بردسیر ، بافت و... را زیر پوشش دارد ومدیریت برق رسانی به این مناطق به ویژه مراکز صنعتی تازه بر پا شده در پهنه استان را برعهده دارد. بنابر این می توان گفت امروزه شرکت برق کرمان یکی از مهم ترین وگسترده ترین سازمان ها و موسسات صنعتی محسوب می شود که بخش عظیمی ازنیاز ها وخواسته های جامعه دردل این سازمان محقق میگردد. به علت این گستردگی شاید بتوان گفت یکی از الزامات مدیریتی این شرکت افزایش بهره وری پرسنل وکارکنان آن می باشد که قصور در انجام این وظیفه ممکن است منجر به ضایعات و مشکلات عدیده شود. پس برای ایجاد محیطی سالم و پویا در شرکت می بایست هر کس با هرعنوان شغلی نسبت به این امر آشنا باشد وامور مربوطه را به مرحله اجرا بگذارد( ماندگار 1386)
1-1 - موضوع پژوهش:
اولویت بندی عوامل موثر بر افزایش بهره وری نیروی انسانی برق منطقه ای کرمان وارائه الگوی مناسب جهت افزایش آن
1-2- بیان مسئله :
بهره وری عبارت است از استفاده بهینه ازمنابع گوناگون از جمله نیروی انسانی،در راستای اهداف زیر:
الف- تولید کالاها وخدماتی که مصرف کنندگان ویااستفاده کنندگان آنها را با طیب خاطر طلب نمایند
ب- رضایت شغلی کارکنان را به حداکثر برساند.
ج- مطلوبیت زندگی کارکنان را درتمام ابعاد زندگی آن افزایش دهد.
دراین تعریف نخست بحث از استفاده بهینه ازمنابع به میان می آید که مهم ترین بخش استفاده مطلوب ازمنابع انسانی است( محب علی، 1375)
زیرا استفاده بهینه از سایرمنابع اعم از ماشین آلات، مواد، انرژی و غیره. هر یک سقفی دارند وتحت هیچ شرایطی نمی توان از سقف آن تجاوز نمود برای مثال سقف استفاده ازمواد به صفر رساندن ضایعات وبهره گیری درست بجا و درست از آنهاست. لیکن انسان، تنهاعامل تولید است که عملکرد وی هیچ گونه محدودیتی ندارد انسان از یک سو می تواند نقشی مخرب داشته باشد و از سوی دیگر تجلی واسوه خلاقیت واوج کمال باشد چرا که خداوند درنهاد مادوفرشته نهاده است فرشته خوبی و فرشته بدی وناراستی وما با کردار واندیشه خود میتوانیم یکی ازاین دو را به فرمان خویش در آوریم ودرعین حال خود، فرمانبردار آن باشیم(محب علی، 1375)
بدیهی است ایمان به رستگاری انسان، حس کمال یابی وکمال جویی رادر فرد افزون میکند وتبعات آن حس پارسایی فردی است ونتیجه اش پارسایی خانوادگی که درنهایت به پارسایی اجتماعی منجر می شود. سرباز ایرانی درشهریور20، به رغم مجهز بودن به اسلحه کافی بی انگیزه، و بی هدف درمقابل دشمن، واکنشی نداشت وعملکرد او انفعالی بود اما هم او شاهد والاترین تجلیات ایمان واعتقاد به خداوند ورشادت وشهادت جوانان وطن دربرابر دشمن متجاوز در دوران 8 سال دفاع مقدس بوده رسد آدمی به جایی که به جز خدانبیند . بنابراین تلاش برای ارتقای
بهره وری نیروی انسانی واستفاده بهینه از نیروی نامتناهی انسان راهی بی انتهاست و دراین راه پرفراز ونشیب ، یکی دیگر ازاهداف بهره وری، افزایش مطلوبیت زندگی با تمام ابعاد آن است. در مکتب ما، بعدمادی ومعنوی زندگی، هر دو موردتاکید است ومعنای خسارت دنیا وآخرت یا سود دنیا و آخرت که درگفتگو های روزمره مابه کار گرفته میشود نشات گرفته از همین اعتقاد است بر همین اساس می توانیم بهره وری را ابزاری تلقی کنیم که ما را به اهداف خیر ومعقول دنیوی و اخروی نزدیک می کند.(محب علی، 1375)
شرکت برق منطقه ای کرمان با استعانت از مطالب فوق ازبهره وری به عنوان معیاری درجهت بهبود مستمر شرایط موجود خود استفاده کرده است.بهبود ارتقای سطح بهره وری شرکت برق منطقه ای کرمان از راه های مختلفی امکان پذیر است شناخت عوامل موثر بر ارتقای بهره وری ومیزان تاثیر آنها مقدمه لازم در راه دستیابی به مکانیزم های ارتقای بهره وری است. این عوامل طیف وسیعی دارد که می توان آنها را به طور کلی به دودسته عوامل بیرونی، عوامل درونی تقسیم بندی کرد. درمیان عوامل درونی ،امکانات نرم افزاری وسخت افزاری سازمان برق منطقه ای وجود دارد و یکی ازمهم ترین عوامل نرم افزاری تاثیر گذار در بهره وری، عامل نیروی انسانی شاغل در سازمان هاست. بهبود درعملکرد نیروی انسانی از طریق ایجاد سیستم های انگیزشی وبرنامه های آموزشی ونیز اجرای طرح های تعدیل نیروی انسانی، درصورتی که در یک چهارچوب هدفدار وقانونمند هدایت شود می تواند سطح بهره وری نیروی انسانی راافزایش دهد.( تفضلی، 1372)
1-5- اهداف تحقیق
بهره وری مفهومی است جامع وکلی که افزایش آن به عنوان یک ضرورت جهت ارتقای سطح زندگی انسانهاو ساختن اجتماعی مرفه تر که هدف کلی برای همه کشور های جهان است همواره مدنظر مدیریت سازمان ها می باشد رسالت اصلی علم مدیریت، دستیابی به بهره وری بیشتر است واین امر همواره مدنظر مدیران برای اداره و مهندسی مجدد سازمانها بوده است. (ابطحی ، 1375)
لذا این بینش، که همانا استفاده صحیح وبهره گیری مناسب نیروی انسانی ازامکاناتش درسازمان ها میباشد نه تنها درصدد رفع نیاز های نیروی انسانی است بلکه درصدد تامین رفاه وآسایش و جلب رضایت هرچه بیشتر اوست زیرا که انسان غالباً با تامین نیاز هایش بهتر میتواند درراه میل به اهداف وپیشرفت و سازندگی گام بردارد.
ولی باتوجه به اینکه خواسته هاونیاز های اعضای سازمان های متفاوت، مختلف میباشد بنابر این بررسی اینکه در یک سازمان چه عواملی ازنظر کارکنان جهت افزایش بهره وری موثرتر است ضروری است.
به طور خلاصه هدف اصلی از انجام این تحقیق شناخت اولویت بندی عوامل موثر بر افزایش بهره وری نیروی انسانی است تا از این رهگذر مدیریت بتواند برای دستیابی به راهکارهای مناسب جهت تقویت این عوامل اقدام نماید. تا در نهایت بتواند رضایت مشتریان خویش را فراهم سازد. این اهداف به طور خلاصه به صورت ذیل قابل بیان است.
شناسایی ترتیب عوامل از دید کارکنان شرکت برق منطقه ای کرمان
تدوین الگو وارائه پیشنهاداتی برای افزایش بهره وری در سازمان
1-4- فرضیه های تحقیق:
در تعیین عوامل موثر بر بهره وری نیروی انسانی نظرات مختلفی وجود دارد واز عوامل متعددی نام برده شده است این عوامل را می توان به چهار عنوان کلی تقسیم بندی کرد که عبارتند از:
سازمانی
فنی(تجهیزاتی)
فردی
اخلاقی
فرضیات این تحقیق بر اساس عناوین فوق تنظیم شده است.
فرضیه اول: عوامل اخلاقی درایجاد بهره وری نسبت به عوامل سازمانی اولویت دارند.
فرضیه دوم: عوامل فردی درایجاد بهره وری نسبت به عوامل فنی اولویت دارند.
فرضیه سوم: عوامل اخلاقی درایجاد بهره وری نسبت به عوامل فردی اولویت دارند.
فرضیه چهارم: عوامل فردی درایجاد بهره وری نسبت به عوامل سازمانی اولویت دارند.
1-5- ویژه کردن موضوع
این تحقیق در محدوده زمانی سال های 86و87 در شرکت برق منطقه ای کرمان که یکی از سازمان های تابعه وزارت نیرو است ، انجام شده است.
1-6- ضرورت و اهمیت موضوع:
بهره وری چه اهمیتی دارد؟ اسم اعظم، اکسیر وکیمیای جامعه مدرن توسعه است. مهمترین
وظیفه ای که دولت های ملی به ویژه بعد از جنگ جهانی دوم به عهده گرفته اند ایجاد توسعه است توسعه یک هدف ملی است که در زمان ما ظاهراً همه آن را پذیرفته اند از جابلقا تا جابلسا همه جا در جستجوی آنند برایش مدل ها و تئوریهای گوناگون طرح و تدوین می کند اما براهل علم پوشیده نیست که توسعه هر چه که باشد خوب یا بد ، زهر یا تریاق تنها سوار بر یک مرکب می توان به آن رسید و آن مرکب ، سازمان است که چندان هم رهوار نیست. از این جاست که بهره وری اهمیت می یابد و ارزش کوشش و ایثار ملتی را به دست می آورد بدون سازمان رسیدن به توسعه محال است و بدون بهره وری سازمان قاتل جان است نه قاتق نان. به بیان دیگر صرفه جویی در مصرف منابع، قیمت تمام شده را کاهش می دهد افزایش تقاضا سود موسسه را بالا
می برد و سود بیشتر و مصرف بیشتر سطح زندگی را ارتقا می دهد. (گروهی از اساتید مدیریت، 1375).
در چند سال گذشته مقوله بهره وری در جای جای میهن اسلامی با به شکل هایی گوناگون مطرح بوده است برنامه های رادیو و تلویزیونی به تیین مفهوم بهره وری اهتمام ورزیده اند. دانشگاه ها در کنار مراکز آموزش مدیریت برای انتقال معنی و کاربرد روش های بهره وری دوره هایی ترتیب داده اند اخیراً بعضی مراکز دوره کارشناسی ارشد بهره وری را پر کرده اند. در همین سالها کتاب ها و مقوله هایی که مستقیم یا غیر مستقیم به بهره وری مربوط می شوند ترجمه، تالیف و منتشر شده است به علاوه پوستر ها و تراکت هایی برای القای ارزش بهره وری در کنار خیابان ها در معرض دید عموم قرار گرفته است. (کرباسیان، 1375)
هر چند بعید است این اقدامات در بهبود و ارتقای بهره وری افراد ، ارگان ها، سازمان ها، موسسات و مجموعه های اجتماعی با هر نام و نشان تاثیری چشم افزا گذاشته باشد ولی بدون تردید توجیهی برای دایر شدن آنها بوده است با توجه به تبصره 35 قانون بودجه 1375 که دستگاه های اجرایی کشور را به تخصیص حداقل 5 درصد از بودجه شان برای افزایش بهره وری خود موظف می سازد اضافه شدن بر تعداد واحد های رسمی مسئول ارتقای بهره وری سازمان ها در حالیکه کمیته ها، گروه ها، شوراها، و نظایر آن ها نیز برای همین منظور تشکیل خواهند شد قابل تصور است.(رحمان سرشت، 1375)
مزایای بهره وری برای شرکت برق منطقه ای کرمان
الف) سود آوری
می توان گفت که عمده ترین مشغله ای یک شرکت، همیشه کسب درآمد و یا به عبارت دیگر سود آوری است سود یک شرکت نیز تا حد زیادی به بهره وری در دراز مدت بستگی دارد در حالی که شاخص های سودآوری بیانگر این است که آیا سود ناویژه ، به طور مناسب هزینه ها را می پوشاند یا نه شاخص های بهره وری به ما می گویند که آیا کارایی و اثر بخشی یک کار به همان اندازه که می تواند باشد یا این که آیا کارایی و اثر بخشی آن با متوسط های صنعتی مطابقت می کند
پس می توان نتیجه گرفت که سود آوری نمایانگر وضعیت مالی شرکت در زمان حال است و بهره وری ترسیم کننده ی وضعیت شرکت در آینده، یک شرکت تنها در صورتی می تواند به سودآوری مستمر خود امیدوار باشد که موضوع بهره وری را نادیده نگیرد در این صورت در دراز مدت با کاهش هزینه ها و افزایش تقاضا برای فرآورده های شرکت میزان سود آوری آن هم ارتقا خواهد یافت( مطهری، 1383)
ب)رقابت
بهره وری همچنین در میزان توان رقابت شرکت موثر است بدین معنی که در توانایی شرکت برای رقابت با سایر شرکت ها که کالا یا خدمات مشابهی را تولید یا عرضه می کنند تاثیر می گذارد یکی از معمولی ترین شاخص های سنجش، توان رقابت از طریق هزینه ی هر واحد از نیروی کار است که از طریق تقسیم هزینه ی نیروی کار به ارزش افزوده یا از تقسیم متوسط هزینه ی نیروی کار به بهره وری بدست می آید. هزینه ی هر واحد کار نشانگر مقدار هزینه ای است که برای ایجاد هر دلار ارزش افزوده مصرف شده است اگر این نسبت بالا رود بدین معنی است که قدرت رقابت شرکت نزول کرده است (قنبری ،1383)
حال این مطلب بیانگر چه نکاتی است ؟ این مطلب نشان می دهد که قدرت رقابت شرکت در صورتی بالا خواهد رفت که بهره وری آن در سطح معینی از دستمزد ها افزایش یابد در غیر این صورت کاهش می یابد. اگر بار دیگر به مطلب بالا توجه کنید خواهید فهمید که می توان بدون کاهش قدرت رقابت شرکت، دستمزد کارگران را افزایش داد البته شرط این کار آن است که بهره وری را افزایش دهید. پس بهره وری بالا موجب می شود که در عین حال هم شرکت و هم کارکنان از سود بیشتری برخوردار شوند.
بهبود بهره وری علاوه بر کاهش در هزینه ی نیروی کار، کاهش سایر هزینه را نیز به دنبال دارد به عنوان مثال انجام کار ها به طور صحیح و اصولی و تولید کالاهایی مناسب موجب خواهد شد تا از یک طرف مقدار ضایعات کم شود و از طرف دیگر کیفیت کالا ها و خدمات تولید و عرضه شده ارتقا یابد با کاهش ضایعات، هم در زمینه هزینه ی مواد و هم در زمینه سایر نهادها ها که در فرآیند تولید مورد استفاده قرار می گیرند صرفه جویی به عمل می آید. از طرف دیگر، کیفیت بالای فرآورده های تولید شده وفاداری مشتری و در نتیجه فروش بیشتر را در پی خواهد داشت.(نجاتی، 1372)
ج) مزایای بهره وری برای نیروی کار
کارکنان معمولاً به آمار ها و مطالبی که درباره ی سود شرکت ارائه می شود چندان توجهی
نمی کنند موضوع مهم برای آنها این است که یا دریافتی خالصشان افزایش یابد یا اینکه از کارشان راضی و خشنود باشند. نخستین نتیجه ی بهبود بهره وری، افزایش فروش و کاهش هزینه هاست. بنابر این بهره وری امکان پرداخت دستمزد هایی بالاتر به کارگران را فراهم می کند و افزون بر آن موجب سود آوری بیشتر شرکت می شود و توان رقابت آن را بالا می برد البته از آنجا که کار شرکت خوب بوده است آینده آن تضمین می شود و کارکنان نیز امنیت، شغلی خواهند داشت (پروکوپنکو،1372) علاوه بر این به لطف بهره وری بالا، شرکت می تواند درزمینه های سیستم های مدیریت و آموزش کارکنان ، سرمایه گذاری بیشتری بکند پس کارکنان نیز رفته رفته از مزایای بهره وری بالا، همچون آموزش، فرصت های ارتقای شغلی و محیط کاری بهتر بهره مند خواهند شد. علاوه بر مزایای بدست آمده از بهره وری بالا که از آن سخن به میان آمد هر کارمند از اینکه بهره ور باشد چه منافع دیگری بدست می آورد؟ تعریف بهره وری از طریق مفاهیم کارایی و اثر بخشی، به ما خواهد گفت که چرا بهره ور شدن کارمند، این قدر با ارزش است. وقتی کارایی بالا باشد به زمان و تلاش کمتری برای انجام کاری معین نیاز بوده و زمانی که بتوان اثر بخش تر باشد به این معنی است که تولید بهتری دارد و از طریق به هنگام بودن و کیفیت بالای تولیدات در جلب رضایت مصرف کننده سهیم هستند همه این مسائل به ایجاد رضایت شغلی بیشتر و شناسایی کار خوب آنان از طرف دیگران خواهد انجامید.دستاورد های اقتصادی و سایر منافع غیر محسوسی که ذکرشد، موجب می شود که کارکنان از کیفیت زندگی کاری بهره مند شوند و انگیزه ی آنها برای بهبود بهره وری شرکت تقویت شود.(اسبورن، 1371)
چ) مزایای بهره وری برای مشتری:
وقتی کارکنان یک شرکت با کارایی و اثر بخشی بالاتری کار می کنند شرکت می تواند در هزینه ها صرفه جویی کند صرفه جویی ها که در نهایت به نفع مصرف کننده تمام خواهد شد بدین شکل که مصرف کننده قادر خواهد بود تولیدات و یا خدمات موردنیاز خود را با کیفیت بالاتر به همان قیمت سابق یا حتی پایین تر دریافت نماید.
گله ای که اغلب از زبان مردم شنیده میشود این است که چقدر قیمت ها بالا رفته اند؟
شرط لازم برای مهار رشد هزینه ها، به منظور پایین نگه داشتن سطح تورم، بهره وری است. پس در این صورت مشتریان می توانند تولیدات بیشتری را نسبت به زمانی که رشد بهره وری وجود ندارد دریافت کند. بهره وری زندگی را شیرین تر و لذت بخش تر می کند و اگر بهره وری به طور مستمر در حال بهبود باشد سطح زندگی را با بالا بردن کیفیت تولیدات و خدمات عرضه شده ارتقا خواهد بخشید(یونسیان، 1383)
1-7- تعریف مفاهیم و اصطلاحات
1-7-1- بهره وری:
برای واژه بهره وری تعاریف متفاوتی ارائه شده است که اگر چه در بیان آنها اختلافاتی وجود دارد اما همگی مفهوم یکسانی را می رسانند.
آلبرت آفتالیون[1] در سال 1911 م در مقاله ای در مجله اقتصادی سیاسی بهره وری را به عنوان رابطه بین حجم تولیدی که در مدت معینی به دست آمده و حجم کامل عواملی که درجریان تولید به مصرف رسیده اند تعریف نموده است اما مناسبترین تعریفی که در اوایل قرن بیستم از این واژه ارائه شده توسط ارلی[2] است که بهره وری را ارتباط بین ستانده و منابع به کار رفته برای تولید آن تعریف نموده است.(باوی، 2002)
دائره المعارف بریتانیکا بهره وری را نسبت ستانده کالا یا خدمت و یا مجموعه ی کالاها یا خدمات به نهاده شامل یک یا چند عامل تولید کننده آن تعریف می کند.
تعریف بهره وری در فرهنگ آکسفورد چنین آمده است: بازدهی و کارآیی در تولید صنعتی که توسط برخی از روابط بین ستانده و نهاد ها اندازه گیری می شود.
سازمان های منطقه ای و بین المللی تعاریف کاربردی مختلفی برای این مفهوم بیان کرده اند از جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:
1- سازمان بین المللی کار(ILO):
محصولات مختلف با ادغام چهار عامل اصلی یعنی زمین، سرمایه و کارو مدیریت تولید می شوند نسبت این عوامل بر تولید معیاری برای سنجش بهره وری است.(رابینز ،1378)
2- سازمان همکاری اقتصادی اروپا(OEEC):
بهره وری نسبت به دست آمده از تقسیم ستانده به یکی از عوامل تولید است در این صورت صحبت راجع به بهره وری سرمایه سرمایه گذاری یا مواد اولیه امکان پذیر خواهد بود بر این اساس که آیا ستانده ی کسب شده ارتباط درستی با سرمایه، سرمایه گذاری یا مواد اولیه دارد. (جونز ، 1988).
3- آژانس بهره وری اروپا (EPA):
بهره وری یک طرز تفکر برای دوام پیشرفت و بهبود هرآنچه که وجود دارد می باشد بهره وری اطمینان به قابلیت انجام کارهای امروز بهتر از دیروز به طور مداوم است بهره وری تلاشی پیوسته برای به کار گیری تکنیک های جدید می باشد بهره وری ایمان راسخ به پیشرفت انسان هاست.(بوشهری، 1377)
4- مرکز بهره وری ژاپن(JPC):
بهره وری عبارت است از به حداکثر رساندن استفاده از منابع نیروی انسانی ، تسهیلات و غیره به طریقه علمی و کاهش هزینه های تولید، گسترش بازار ها، افزایش اشتغال، کوشش برای افزایش دستمزد های واقعی و بهبود معیار های زندگی آنگونه که به سود کارکنان ، مدیران و مصرف کنندگان باشد. (فتحی ، 1381)
5- سازمان ملی بهره وری ایران (NIPO):
بهره وری یک فرهنگ، یک نگرش عقلانی به کار و زندگی است که هدف آن هوشمندانه تر کردن فعالیت ها برای دستیابی به زندگی بهتر و متعالی تر است.(حقیقی، 1380)
[1] Albert AftaLion
[2] Early