به طور تکی انسانها از نظر شکل و وضعیت جسمی و روحیه و روان در حالتهای گوناگون با رنگ و پوستهای متفاوت می باشند از نظر قد و وزن با هم فرق داشته دارای تحصیلات و پیشه های گوناگونی هستند .
طرز لباس پوشیدنشان یا حرف زدنشان و تغذیه آنها با هم تفاوتهایی دارند .
با توجه به اهمیت مطلب بر آن شدیم که تحقیقی در این زمینه انجام دهیم لذا برای انجام این تحقیق سی داوطلب مختلف را از سطح شهرستان کرج انتخاب نموده و نظرات ایشان را درج نموده ایم .
با سپاس فراوان از راهنمایی های استاد ارجمند جناب دکتر سید محمد علی صدرالاشرافی .
مقدمه مد چیست مدگرایی چیست علل گرایش جوانان به مد تحلیل ها و نمودارهای آماری سئوالات .
پایان .
مد چیست ؟
از نظر تحلیل آماری مد به نمونه یا نوع خاصی از شکل یا رفتار گفته می شود که بیشتر اتفاق می افتد و از تعداد بیشتری برخوردار باشد .
اما مد از نظر اجتماعی به نوع خاصی از رفتار ، شکل ظاهری ، نوع وسایل زندگی وغیره گفته می شود که در زندگی روزمره جلب توجه می کند و دیگران جذب آن می شوند و بیشتر افراد آن رفتار یا عمل را انجام می دهند و گاهاً بدون هیچ دلیلی از آن تبعیّت می کنند .
مدگرایی (Foddist) مدگرایی و تقلید بد نیست و تنها نباید به جنبه منفی آن توجه نمود بلکه می توان جنبه های مثبتی را نیز در مدها انتخاب نموده و به کار برد ،چه بسا که بسیاری از مدها دارای جنبه های مثبت و سازنده بوده و انسان را در پیشرفت و اصلاح رفتار خویش راهنمایی می کنند .
به طور مثال استفاده از یک وسیله آشپزخانه در تهیه غذا که باعث تسریع در کار آشپزی و صرفه جویی وقت می شود و کیفیت زندگی را بهبود می بخشد ، زمانی که استفاده از این وسیله در سطح اجتماع به فراوانی مشاهده می شود و جنبه مد به گرفته است ، حال اگر ما این وسیله را برای آشپزخانه خود تهیه نموده و مورد استفاده قرار دهیم بدون شک از مد روز جامعه پیروی نموده و این کار ما نام مدگرایی به خود می گیرد ،ولی ما در این انتخاب دچار انحراف نشده ایم و جنبه مثبت مد را مورد تقلید و استفاده قرار داده ایم .
پس مد گرایی در جامعه اگر حساب شده و از روی آگاهی و با اطلاعات قبلی صورت پذیرد نه تنها منفی و عامل انحراف جلوه نمی کند بلکه موجب پیشرفت اجتماعی و فرهنگی نیز می شود .
امّا در صورتی که ما از یک مد ، بدون آگاهی و بینش پیروی نموده و آن را رواج دهیم نه تنها خود در مسیر انحراف قرار میگیریم بلکه باعث انحراف افراد دیگر شده و این عمل باعث لطمات اجتماعی و فرهنگی وسیعی در ساختار جامعه خواهد شد .
این مشکل یعنی مدگرایی بدون آگاهی مسئله ایست که امروزه در بسیاری از کشورهای جهان سوم به چشم می خورد و تبدیل به یک معضل اجتماعی گردیده است که نه تنها راه پیشرفت را بر آنان بسته است بلکه هویت و شخصیت را نیز از آنان ربوده است و جوانان و نوجوانان را از فرهنگ بومی خود بیگانه کرده است .
در کنار مد گرایی غیرآگاهانه مفهوم دیگری نیز بعنوان از خود بیگانگی (Elienfsion) ایجاد می شود که در این حالت فرد از فرهنگ خود از خود و رفتار خود بیگانه شده و آلت دست رفتار و اعمال کسانی قرار میگیرد که هیچ جنبه مشترکی با او نداشته وتفاوت فرهنگی اجتماعی بسیاری با او هستند .
و از کانال تاریک و نامحدود از خود بیگانگی فرهنگی کانالهای دیگری منشعب می شوند که جامعه را روزبه روز به طرف فرو پاشی و ضعف و عقب ماندگی فرهنگی ، اجتماعی و غیره سوق می دهند ، که از جمله این کانالها می توان به فرار مغزها اعتیاد قاچاق به جنبه های مختلف فروپاشی بنیان خانواده ها نابودی ارزشهای معنوی و غیره اشاره نمود .
بنابراین باید به طوری جدی و مصمم به شناسایی دلایل و علل و عوامل گرایشی جوانان به جنبه های منفی مد و مدگرایی غیر آگاهانه پرداخته و با عوامل ایجاد کننده این زمینه ها بر خورد نموده و فرهنگ جامعه را مورد بررسی تحلیل قرار داده و از پیشرفت آن جلوگیری نمود .
علل گرایش جوانان به مد : علل فردی و روانی ؛ از نظر فردی و روانی تحقیقات و مطالعات نشان می دهد که افرادی که از نظر روحی و روانی در محیطی آرام و در رفاح بیشتر بزرگ شده اند و از نظر عاطفی و محبت کمبودی ندارند دارای شخصیت های منطقی و متفکری هستند و کمتر در راستای جلب توجه دیگران و تقلید غیر آگاهانه از دیگران بر می آیند .
ولی کسانی که از نظر روحی و روانی دچار مشکل بوده و هستند به نوعی دچار کمبود محبت وتوجه از اطرافیان هستند و این گونه افراد به نوعی با جامعه بیگانه اند و در جامعه فعلی ما مدگرایی در نزد جوانان به نوعی یک انتقام از جامعه و خانواده می باشد .
زیرا بعضی از جنبه های آن خلاف عقاید و سنن جامعه و خانواده ها می باشد و جوانان با توجه به مخالفت این دو به مد گرایش دارند .
برای جلوگیری از این امر باید به جوانان فرصت خودپروری به وسیله ایجاد شغل و تفریحات سالم را داد و یا محیط هایی که بتوانند در انجا خود را معرفی کنند .
زیرا عدم وجود این مکانها باعث شده است که عقده های جلب توجه خود را در خیابانها به وسیله مد بروز دهند .
و خانواده ها نیز باید این مکان را به خود نوجوانان بدهند که در میهمانیهای خانوادگی و در محیط خانواده عقده های خود را تخلیه نموده و به او اهمیّت داده شود ، تا شخصیت نوجوان شکل گیرد تا در جامعه و در برخورد با دیگران موفق بوده و به اعمال و رفتار خود عاقلانه بنگرد و از روی عقل و منطق عمل نماید .
علل فرهنگی ، جامعه وقتی ما افراد یعنی جوانان و نوجوانان را به ارزش های فرهنگی خود آگاه نموده و آنها را به درستی توجیح نماییم کمتر به فرهنگ غرب یا فرهنگهای بیگانه جذب می شوند و رفتار و اعمال آنها را کمتر مورد تقلید قرار می دهند .
وقتی ما افراد یعنی جوانان و نوجوانان را به ارزشهای فرهنگی خود آگاه نموده و آنها را به درستی توجیح نماییم کمتر به فرهنگ غرب یا فرهنگهای بیگانه جذب می شوند و رفتار و اعمال آنها را کمتر مورد تقلید قرار می دهند .
متأسفانه امروزه رسانه های جمعی ما اکثراً در تقابل با فرهنگ خودی عمل می کنند تا اینکه موافق با ارزشهایفرهنگی عمل نمایند .
رادیو و تلویزیون در کشور ما قسمت محدودی از نیازهای فرهنگی جامعه را پوشش می دهد ، در خالی که بعضی از کشورهای جهان قریب به چهل کانال تلویزیونی دارند کشور ما تضاد چهار یا پنج کانال تلویزیونی دارد که اکثر برنامه های آن نیز بدون محتوا و در واقع برنامه هایی خنثی و بدون هدف فرهنگی خواصی هستند .
با وجود این ضعف آیا رادیو و تلویزیون ما قادر خواهد بود با موج عظیم تهاجم صوتی و تصویری فرهنگ غرب از طریق ماهواره ها و پخش فیلمهای مبتذل در ویدئوکلوپ ها و پخش و تکثیر نوارهای غیر مجاز به صورت کاست در سطح کشور مقابله کند .
هنگامی که ما در مغازه ها و بازارهای داخلی لباسهایی با بدترین شکل ممکن که کملاً با فرهنگ اصیل ایرانی و رعایت حجاب و موازین اسلامی مغایرات را تولید و پخش می نماییم چگونه می توانیم انتظار داشته باشیم که نوجوانان ما پیراهن و پوشاکش را طوری انتخاب نماید که مطابق دین و مذهب و فرهنگ ماست .
یا زمانی که هنرپیشه های تلویزیونی ما در رسانه های گروهی با آرایش کامل از نظر لباس و چهره ظاهر می شوند و زندگی خانوادگی را بسیار مجلل به تصویر می کشند آیا می توانیم از جوانان و نوجوانان انتظار ساده زیستی و رعایت ارزشهای فرهنگی را داشته باشیم .
ـ علل اقتصادی : با توجه به تقسیم شدن افراد جامعه ازنظر اقتصادی به سه قشر ضعیف ، متوسط و ثروتمند باید عوامل سوء آن را نیز مورد توجه قرار داد وتوجه نمود که افرادی که در محله های فقیر و جنوب شهر واقع اند بیشتر در معرض این عامل یعنی مدگرایی قرار می گیرند و جوانانی که از خانواده های فقیر هستند در مقایسه با ثروتمندان سعی دارند که خود را همانند آنان نشان دهند و از نظر پوشاک و چهره و غیره خود را شبیه به آنان می سازند .
زیرا چنانکه مشهود است قشر ثوتمند بیشتر در جامعه امروزی مورد احترام و توجه قرار دارند و کمتر به قشر ضعیف و فقیر جامعه توجه می شود .
بنابراین مشاهده می کنیم که الگو دهی به مدها از طرف ثروتمندان می باشد که بیشتر در کعرض تهاجم فرهنگی از طریق رسانه ها می باشند و قشر متوسط و ضعیف جامعه نیز به تبعیت از آنها و برای همرنگ شدن با اجتماع رفتار آنان را تقلید می کنند .
البته این موضوع نسبت به فرهنگ و ارزشهای خانوادگی هر فرد متفاوت است و همه را نمی توان به یک چشم نگریست .
ـ خانواده : البته محیط خانه و خانواده که مدرسه اوّل زندگی کودک است نقش بسیار مهمی در شکل گیری شخصیت فرد و حصیت بخشیدن به هیجانهای فرد دارد ، خانواده ها باید شخصیت کودک را ازهمان ابتدا مطابق با ارزشهای فرهنگی و اسلامی جامعه شکل دهند و انحرافات شخصیتی کودک را هیچگاه دست کم نگیرید و به خاطر سن کم او انتظار نداشته باشند که کودک هر نوع رفتاری که خواست انجام دهد و هر نوع پوشش و لباس که خواست بپوشد و بعد از اینکه به سنین بالاتری رسید از او انتظار داشته باشند که حجاب رعایت کند و در راه راست قدم بر دارد .
خانواده باید کودک را درست تربیت کند و علل و عوامل رفتار خود را با کودک به او توضیح دهد و به او بفهماند که چرا حجاب خوب است ، چرا نماز خوب است و غیره .
تا اینکه بهد از بزرگ شدن کودک بتواند به او اعتماد نماید و جوانی متفکر ومنطقی تحویل جامعه نماید .
عقب ماندگی از نظر صنعت و تکنولوژی : پیشرفت و تکنولوژی پیشرفته نیز تا حد زیادی به حفظ فرهنگ جامعه کمک خواهد کرد زیرا کشوری که دارای تکنولوژی پیشرفته می باشد مسلماً دارای رسانه های جمعی بیشتر و مؤثرتری چون ماهواره ، ایستگاههای رادیویی جهانی و وسیع شبکه های متعدد تلویزیونی ، لوازم آرایشی بهداشتی و پوشاک فراوان برای صادر کردن آن به کشورهای دیگر و نهایتاً تسلط فرهنگی بر دیگر کشورها می باشد .
در اقع پیشرفت در زمینه صنعت و تکنولوژی و هویت فرهنگی و ارزش دادن به فرهنگ خودی دو عامل مکمل یکدیگرند و ما تا زمانی که نتوانیم به خود متکی بوده و به ارزش خود پی ببریم ، هرگز نخاهیم توانست بر دیگران مسلط شده و پیشرفت نماییم .
در اینجا به نظر می رسد که ما راه دیگری جز تسلیم در برابر تبلیغات فرهنگی بیگانگان نداریم و باید در برابر آنان بنشینیم و بنگریم با ما چه می کنند .
البته که چنین نیست و راه های زیادی برای مقابله با این تهاجم وجود دارد و قدم اول این است که ما با دست خود برای آنها تبلیغ نکنیم و به راحتی اجازه ندهیم که هر نوع که آنها می خواهند لباس بپوشیم و رفتار کنیم .
در نتیجه برنامه های تلویزیونی باید بهبود یابد و تمام رسانه ها و مسئولین هماهنگ و هم سو با یکدیگر عمل کنند و با عوامل تبلیغ مدگرایی و مدهای مخالف با فرهنگ برخورد نمایند .
با رعایت نکردن این عوامل از طرف سازمانها و مسئولین جامعه کار ما برای مقابله با جنبه های منفی و مخالف با ارزشهای فرهنگی جامعه اسلامی بی نتیجه خواهد بود و مثل این است که یک فرد خانواده اش را در مسیر رودخانه ای قرار دهد که آب آن رفته رفته زیادتر می شود تا به سیل عظیمی تبدیل شود و فرد بدون اینکه کاری برای تغییر مسیر رودخانه انجام دهد یا از مسیر آب خارج شود مدام به اهالی خانه بگوید که در مقابل آب رودخانه بایستید و مقاومت کنید .
حال اینکه دراین مثال این فرد می تواند با ایجاد یک سد در مقابل رودخانه از آب آن برای خوردن و آشامیدن و تولید برق و در نهایت پیشرفت خود استفاده کند و گل و لای مخلوط با آب را نیز با تصویه آن جدا نموده و تنها از آب زلال و قابل استفاده سد بهره مند شود .
این نکته همان استفاده بهینه از مدها و انتخاب و تقویت جنبه های مثبت و سازنده مد و جدا نمودن جنبه های منفی آن و طرد آنهاست .
در اینجا می پردازیم به نتایج حاصل از تحقیق که به صورت داده های آماری ارائه شده است .
ـ به نظر شما پیشرفت تکنولوژی چقدر در گرایش جوانان به نقش اساسی دارد ؟
ـ به طور کلی کدامیک از عوامل و یا انگیزه های ذیل در ارتباط با گرایش به مد می تواند مؤثر واقع شود ؟
ـ به طور کلی کدامیک از عوامل زیرین در گرایش به مد نقش اساسی دارد ؟
ـ به طور کلی شما در چه زمینه هایی از مد و مدل پیروی می کنید ؟
ـ به نظر شما تمایل به مد روز بیشتر در کدام گروه رایج می باشد ؟
ـ عوامل مؤثر و مشوق در رشد توسعه مد :